AZG ရဲ႕ သ႐ုပ္သကန္အမွန္ကို ဆန္းစစ္ အံထုတ္ျခင္း

ကိုၿငိမ္းေမာင္* တစ္ေယာက္ အသစ္စက္စက္ဖြင့္ေတာ့မယ့္ AZG ရဲ႕ “ရႈခင္းသာ” ေဆးခန္းကိုလာဖို႔ ဖိတ္စာရထားတဲ့အတိုင္း၊ မနက္ ကိုး နာရီေလာက္မွာ ေဆးခန္းကိုေရာက္လာတဲ့အခါ မေန႔ကအထိ လႈပ္လႈပ္ရွားရွားနဲ႔ ဖြင့္ပြဲအေရးအတြက္ျပင္ဆင္ရင္း စည္ကားေနခဲ့တဲ့ ႏွစ္ထပ္ တိုက္အိမ္ကေလးဟာ ေသာ့ခတ္ပိတ္လ်က္သားျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ရတယ္။  တိုက္ရဲ႕၀င္၀အုတ္တိုင္မွာ ေအသရီးဆိုဒ္စာရြက္တစ္ ရြက္ ကပ္ထားတယ္။ စာရြက္မွာေရးထားတာက “ဘက္လိုက္မႈရွိ၊ ပြင့္လင္း ျမင္သာမႈမရွိ၊ ကုလား (ဘဂၤါလီ) အေရး ေဆာင္ရြက္ေပးေသာ AZG (MSF) အား အလိုမရွိ” လို႔ ေရးထားတယ္။

ေနာက္ထပ္ ဆယ္မိနစ္ေလာက္ၾကာေတာ့ လူေလးငါးေျခာက္ေယာက္ ဆိုင္ကယ္နဲ႔ေရာက္လာၿပီး တိုက္ေရွ႕မွာရပ္ေနတယ္။ ခဏေနေတာ့ အမ်ိဳးသားေတြ အမ်ိဳးသမီးေတြ ကိုယ့္နည္းကိုယ့္ဟန္နဲ႔ အရိႈရႈိေရာက္လာၾကတာ လူအေယာက္ႏွစ္ဆယ္ သံုးဆယ္ေလာက္ျဖစ္လာတယ္။ လူစုလူေ၀းႀကီးထြားလာၿပီး ေနာက္ထပ္ငါးမိနစ္ေလာက္အၾကာမွာ AZG ကို ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္ေၾကာင္းေရးထားတဲ့ ဗီႏိုင္းေတြကို ျဖန္႔ ကိုင္ၿပီး ဓါတ္ပံုအရိုက္ခံၾကတယ္။ ပရိတ္သတ္က လက္ခုပ္၀ိုင္းတီးၾကၿပီးေတာ့ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းပဲ လူစုခြဲလိုက္ၾကတယ္။

ဆႏၵျပၾကမယ့္ေနရာကို အေစာဆံုးေရာက္လာတဲ့လူေတြထဲကတစ္ေယာက္ကို သတင္းဌာနတစ္ခုက ကင္မရာကိုေဒါက္တိုင္ေပၚတင္ၿပီး အက်အန အင္တာဗ်ဴးေနတာကို ကိုၿငိမ္းေမာင္ေတြ႔ခဲ့ေသးတယ္။ ေတြးစရာေတြ၊ စိတ္ပူစရာေတြအပံုအပင္နဲ႔ ကိုၿငိမ္းေမာင္တစ္ေယာက္ သူတို႔အဖြဲ႕ရဲ႕ ရံုးရွိရာၿခံေလးကို ျပန္လာခဲ့တယ္။

ကိုၿငိမ္းေမာင္တို႔ အဖြဲ႕ကို Utopia လို႔ေခၚပါတယ္။ Utopia ဟာ စစ္ေတြနဲ႔ ပတ္၀န္းက်င္က PLHIV (People Living with HIV ၊၀ါ၊ HIV ေ၀ဒနာရွင္) ေတြကို တတ္အားသမွ် အကူအညီေတြေပးေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းကေလးျဖစ္တယ္။ အဖြဲ႕၀င္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကိုၿငိမ္းေမာင္ ကိုယ္တိုင္ ေ၀ဒနာရွင္တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။

ဆႏၵျပပြဲအၿပီး မဖြင့္လိုက္ရတဲ့ AZG ေဆးခန္းေရွ႕မွာ အင္တာဗ်ဴးေနတဲ့လူကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ သာမန္စစ္ ေတြၿမိဳ႕သားတစ္ဦး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ activist တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏွစ္ေယာက္ဟာ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ မေတြ႕ဖူးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ တကယ္ေတာ့ ဆႏၵျပပြဲမတိုင္ခင္တစ္ရက္ မနက္ပိုင္းမွာ ကၽြန္ေတာ္က ကိုၿငိမ္းေမာင္ကိုေတြ႕ခ်င္တဲ့အတြက္ ၾကားလူတစ္ေယာက္က ဖုန္းဆက္ေပးပါေသးတယ္။ ကိုၿငိမ္းေမာင္အေနနဲ႔ တကယ္ မအားမလပ္ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ အဲသည္ေန႔က မေတြ႕လိုက္ရပါဘူး။ AZG ေဆးခန္းဖြင့္ဖို႔ကိစၥနဲ႔ ကိုၿငိမ္းေမာင္တစ္ေယာက္ မ အားမလပ္ ျဖစ္ေနတာလည္း ျဖစ္ရင္ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
* *

• အပယ္ခံတို႔ရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္
ဆႏၵျပၾကတာၿပီးသြားလို႔ မြန္းလြဲတစ္နာရီေလာက္မွာ ကိုၿငိမ္းေမာင္က ကၽြန္ေတာ္ဆီကိုဖံုးဆက္ပါတယ္။ မေန႔က ေဆာရီးပါဗ်ာတဲ့။ ဒီေန႔ အားသလား၊ အခုအားသလားတဲ့။ သူခ်ိန္းတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ Utopia ရံုးၿခံေလးဆီကို ကၽြန္ေတာ္ ခ်က္ခ်င္းဆိုင္ကယ္တစ္စီးနဲ႔ လိုက္သြားပါတယ္။

“ခင္ဗ်ား အင္တာဗ်ဴးလုပ္ေနတာကို မနက္က ကၽြန္ေတာ္ေတြ႕ခဲ့ေသးတယ္” လို႔ သူက ရယ္က်ဲက်ဲနဲ႔ ေျပာပါတယ္။

အဲ . . . ထူးဆန္းတာတစ္ခုက၊ AZG ေဆးခန္းကေပးတဲ့ ေဆး၀ါးနဲ႔ အသက္ဆက္ေနရတဲ့လူတစ္ေယာက္ကို AZG ေဆးခန္းမဖြင့္ရေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရာမွာပါတဲ့ လူတစ္ေယာက္က လာေတြ႕ရတာ သိပ္ၿပီးေၾကာင္တက္တက္ ျဖစ္မေနပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ AZG ကို ရခိုင္လူထုက တစ္ေန႔မဟုတ္ တစ္ေန႔ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ဆန္႔က်င္ေတာ့မွာကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏွစ္ေယာက္စလံုး သိေနၿပီးသားျဖစ္ၾကလို႔ပါပဲ။

“ဒါကေတာ့ဗ်ာ . . . ၊ ရခိုင္တစ္မ်ိဳးသားလံုးအေရးကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ PLHIV အေယာက္ သံုးရာေလာက္အေရးနဲ႔ ဘယ္လိုမွလဲလို႔မွမရတာ။ ကၽြန္ေတာ္နားလည္ပါတယ္” လို႔ သူကဆိုရွာတယ္။

သူတို႔ Utopia အဖြဲ႕အေၾကာင္းကိုေမးေနစဥ္မွာပဲ လူႏွစ္ေယာက္ ဆိုင္ကယ္တစ္စီးနဲ႔ မေယာင္မလယ္လုပ္ေနရင္း၊ ခဏေနေတာ့ ၿခံထဲကို ၀င္လာတယ္။ သူတို႔ကေျပာတယ္။  ေ၀ဒနာရွင္တစ္ေယာက္အတြက္ ART လိုေနတဲ့အတြက္ ေဆးျဖန္႔ေပးတဲ့ outreach worker ၀န္ထမ္းကို ဖံုးဆက္တာ ဖံုးပိတ္ထားတယ္တဲ့။ ဘယ္လိုလုပ္ရမွန္းမသိဘူးတဲ့။

“ေအးဗ်ာ၊ ေဆးေတြက အခုပိတ္ထားတဲ့ေဆးခန္းထဲမွာဗ်။ နားလည္ကၽြမ္းက်င္သူ၀န္ထမ္းကထုတ္ေပးမွ ရမယ္” လို႔ ကိုၿငိမ္းေမာင္က ရွင္း ျပတယ္။

ေစာေစာပိုင္းက MSM (Men who have Sex with Men) ႏွစ္ေယာက္ဟာ AZG က ႏိုင္ငံျခားသူအမ်ိဳးသမီး ေဒါက္တာအယ္လဆာကို သြားေတြ႕ၿပီး ေဆးထုတ္ေပးဖို႔ သြားေတာင္းေသးတယ္တဲ့။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေရွ႕က ကိုလူစိမ္းႏွစ္ေယာက္ထဲက တစ္ေယာက္ကေျပာျပတယ္။ အဲသည္ ႏိုင္ငံျခားသူ ေဒါက္တာမမက ေျပာလိုက္တယ္တဲ့။ ငါေရာ အျခားေဒသခံ၀န္ထမ္းေတြပါ ေဆးခန္းကိုသြားၿပီး ေဆးမထုတ္ေပးရဲဘူး၊ အသက္အႏၱရာယ္ေရာက္မွာကို စိုးရိမ္တယ္တဲ့။ နင္တို႔ေဆးလိုခ်င္ရင္ ဆႏၵျပတဲ့လူေတြဆီက သြားေတာင္းပါတဲ့။ ငါတို႔ေတာ့ မေပးႏိုင္ဘူး လို႔ ေျပာတယ္တဲ့။

ကိုယ္မဲမရတဲ့ရပ္ကြက္ကို ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးအမတ္တစ္ေယာက္က မလိုတမာေလသံနဲ႔ ေျပာပံုနဲ႔တူလိုက္တာလို႔ ကၽြန္ေတာ္ေတြးမိတယ္။

ကိုလူစိမ္းႏွစ္ေယာက္က မွတ္ခ်က္တစ္ခုေပးတယ္။ AZG က ဒီေလာက္ေတာင္ ဘဂၤါလီဘက္ကိုလိုက္ေနတာ။ ဒီလိုျဖစ္လာမွာကို တားလို႔ မရဘူးဗ်လို႔ သူတို႔ကဆိုတယ္။

အဲသည္ လူႏွစ္ေယာက္ထြက္သြားၿပီးေနာက္ပိုင္းက်မွ ကိုၿငိမ္းေမာင္က ကၽြန္ေတာ့္ကို ေလးနက္စိုးရိမ္တဲ့မ်က္ႏွာနဲ႔ေမးတယ္။ ေအးဗ်ာ၊ ဘယ္ လို လုပ္ရမလဲမသိဘူး၊ ရန္ကုန္မွာလိုလည္း ေဆးဆိုင္ေတြက၀ယ္လို႔ရတာမဟုတ္ဘူးလို႔ ကိုၿငိမ္းေမာင္ကညဥ္းေတာ့၊ ကၽြန္ေတာ့္ အသိ တစ္ေယာက္ကို လွမ္းေမးၾကည့္ရတယ္။

ေလာေလာဆယ္ကေတာ့ စစ္ေတြျပည္သူ႔ေဆးရံုႀကီးက ကာလသားေရာဂါဌာနကိုသြားပါတဲ့။ ART ေဆးေတြကိုေတာ့ အေထြေထြေရာဂါကု သမားေတာ္ႀကီးက ကိုင္ထားတယ္တဲ့။ သူတို႔ရဲ႕စနစ္ ပရိုဆီဂ်ာေလးကိုျဖတ္သန္းၿပီးရင္ ေဆးရလိမ့္မယ္လို႔ထင္ပါတယ္တဲ့။ အေျဖတစ္ခု ထြက္ လာတယ္။

ဒါေပမဲ့ ဒါက လတ္တေလာေျဖရွင္းဖို႔ ထြက္ေပါက္တစ္သြယ္လို႔ပဲ ယူဆရတယ္။ AZG ကလုပ္ေနခဲ့တဲ့ လုပ္ငန္းေနရာကို ၀င္ယူဖို႔၊ တာ၀န္ ၀င္ေရာက္ထမ္းေဆာင္ဖို႔၊ AZG လိုပဲ ရံပံုေငြကိုလက္ခံယူဖို႔ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္လိုလာလိမ့္မယ္။ စစ္ေတြက ေရႊဂရုဏာေဆးခန္းလို ဆရာ ၀န္ေတြဦးေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းကေတာ့ျဖင့္ အဲသည္စြမ္းရည္ကိုတည္ေဆာက္ၿပီး ေနရာ၀င္ယူႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ထင္ရတယ္။

ဒါအတြက္ Pheonix တို႔၊ Myanmar Positive Group (MPG) တို႔၊ 3N Network တို႔က AZG ရဲ႕ HIV ေဆးေပးပရိုဂရမ္ကို ဆက္ခံတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းကို ဘယ္လိုကူညီေထာက္ပံ့ႏိုင္မလဲ၊ ဘယ္သူေတြကမ်ား ဒီအတြက္ ၾကား၀င္ညႇိႏိႈင္းေပးမလဲ . . . စသည္ျဖင့္ စသည္ျဖင့္ ေမးခြန္းေပါင္းမ်ားစြာက်န္ေသးတယ္။

* *

• ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္ ေဂါက္ရိုက္ၾကသူမ်ား
AZG (ေခၚ) MSF-Holland ရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းကို ၀င္လာရတဲ့အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္ဟာ သူတို႔အေခၚ ရိုဟင္ဂ်ာ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေခၚ ဘဂၤါ လီေတြအတြက္ အႏိၱမရည္မွန္းခ်က္ထားၿပီး၀င္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသည္ ရည္မွန္းခ်က္နဲ႔ ျမန္မာျပည္ကိုသြားေစဖို႔ အလွဴရွင္ေတြရဲ႕ ေငြ အားေမာင္းႏွင္မႈနဲ႔ ဒီကိုေရာက္လာၾကတာျဖစ္ပါတယ္။

MSF အပိုင္းအသီးသီးတို႔ရဲ႕ ျမန္မာျပည္ကို၀င္ေရာက္လႈပ္ရွားမႈသမိုင္းအေသးစိတ္ကို MSF ရဲ႕၀က္ဘ္ဆိုဒ္ေပၚမွာပဲ ေရးတင္ထားတဲ့ ေဒါက္ တာ ဖီယိုနာတယ္ရီ (Dr Fiona Terry) ေရးသားတဲ့ Myanmar. “Golfing with the Generals” ေဆာင္းပါးမွာ တိတိက်က် သရုပ္မွန္ကို သိရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေဆာင္းပါးကိုဖတ္ၾကည့္ရင္ alibi project (မ်က္ႏွာဖံုး ႐ုပ္ျပစီမံကိန္း) အစရွိတဲ့ ထူးဆန္းေသာေ၀ါဟာရ အသစ္ အဆန္းေတြ ေတြ႕ရၿပီးသကာလ ေရနံေငြကို ေနာက္ခံျပဳထားတဲ့ NGO ေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဗဟုသုတမ်ားစြာတိုးပြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာျပည္ကို၀င္ေရာက္အလုပ္လုပ္ခဲ့ၾကတဲ့ MSF ရဲ႕ အပိုင္းခြဲ သံုးပိုင္းျဖစ္တဲ့ MSF-France၊ MSF-Switzerland နဲ႔ MSF-Holland တို႔အ နက္မွာ ပထမဆံုးျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ထိစပ္အလုပ္လုပ္တာက MSF-France အပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။  MSF-France ဟာ ထိုင္း-ျမန္မာ နယ္စပ္ေတာက္ ေလွ်ာက္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို၀င္မလာပဲ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္ေလာက္ကတည္းက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ ျမန္မာ ျပည္ထဲကို၀င္လာဖို႔ ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္ေလွ်ာက္ထားတဲ့အခါ ေအာက္ပိုင္းဗ်ဴရိုကရက္ေတြက ေထာက္ခံေပးလိုက္ေပမယ့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေတြ က စိစစ္တဲ့အဆင့္ကို ေရာက္တဲ့အခါက်တာ့၊ ထိုင္းနယ္စပ္ အကူအညီေပးေရးလႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈေတြ KNU နဲ႔ ဆက္စပ္မႈေတြေၾကာင့္ ပယ္ခ်ျခင္းခံရတယ္။

ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ MSF-Holland က (ဘဂၤါလီ) ရိုဟင္ဂ်ာအေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ၀င္ေရာက္ဖို႔အတြက္ လုပ္ေဆာင္တဲ့ေနရာမွာ သတိႀကီးစြာထားၿပီးလုပ္ေဆာင္ပါတယ္။ ပထမဦးဆံုးအခ်က္အေနနဲ႔ ထိုင္း-ျမန္မာနယ္စပ္မွာအလုပ္လုပ္ေနၾကတဲ့ MSF-France နဲ႔ သူတို႔ကို ဆက္စပ္မျမင္ မိေအာင္ MSF-Holland ဆိုတဲ့ သူတို႔နာမည္အရင္းမသံုးပဲ သူတို႔ရဲ႕ ဒတ္ခ်္ဘာသာ နာမည္ AZG (Artsen zonder Grenzen) ကိုခံယူပါတယ္။ MSF ကိုမသံုးပဲ AZG ဆိုတဲ့နာမည္ကိုသံုးတာေၾကာင့္ MSF အသိုက္အ၀န္းရဲ႕ မ်က္ခံုးပင့္ၾကည့္မႈကို ခံရေသာ္ျငားလည္း ဒီလိုမ်က္ႏွာ ဖံုးစြပ္ လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္သြားပါတယ္။ AZG လို႔ပဲေခၚေခၚ MSF-Holland လို႔ပဲေခၚေခၚ သူတို႔အဖြဲ႕ဟာ ျမန္မာျပည္ထဲကို ေအာင္ေအာင္ ျမင္ျမင္၀င္လာႏိုင္ခဲ့တယ္။ ရံုးစိုက္အေျခခ်မယ့္ AZG ရဲ႕ ပထမဆံုး တရား၀င္ကိုယ္စားလွယ္ေတာ္ ပုဂၢိဳလ္ျမတ္ဟာ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ဇြန္န၀ါရီလမွာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို ဆိုက္ေရာက္ေတာ္မူပါတယ္။

UNICEF ရဲ႕ ကမကထျပဳမႈအားျဖင့္ လုပ္ငန္းေတြကို စတင္ခ်ိတ္ဆက္တယ္။ UNICEF နဲ႔ အေဆာက္အအံု တစ္ခုတည္းမွာ ရံုးခန္းဖြင့္တယ္။ က်ဳပ္တို႔ရြာမွာ အရင္ေရာက္ႏွင့္ေနတဲ့ UNICEF ကေတာ့ AZG ကို ရြာကာလသားေတြနဲ႔မိတ္ဆက္ေပးၿပီး လမ္းေၾကာင္းရွင္း ေပးတယ္ လို႔ပဲ ဆိုပါေတာ့။

AZG က အကြက္က်က် ေျခလွမ္းေတြလွမ္းလာပံုကို ေဒါက္တာဖီအိုနာတယ္ရီက ဒီလို ေရးထားတယ္။

During the long period of negotiations to enter the country, AZG’s attention focused on the plight of Rohingyas in Rakhine State, following a government crackdown on dissent in 1991 and 1992 which provoked 250,000 to flee to Bangladesh. But access to Rakhine State was not what the government had in mind, and in its first year AZG was directed towards providing healthcare in Shwepyithar township on the outskirts of Yangon. AZG agreed to this proposal for “strategic” reasons, as a “foot-in-the-door” through which to build relationships of trust with officials, and encourage openings in areas with more pressing needs.

AZG ရဲ႕ အဓိကအာရံုစူးစိုက္ေနတဲ့ အေရးအရာက ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲက ဘဂၤါလီ (ရိုဟင္ဂ်ာ) ေတြရဲ႕အေရးျဖစ္ေပမယ့္၊ ရခိုင္ျပည္နယ္ဘက္ကို AZG ကို သြားလာဆက္သြယ္ခြင့္ေပးဖို႔ကို အစိုးရက စိတ္ကူးထဲမွာေတာင္ ထည့္မထားတဲ့အခ်ိန္ဆိုေတာ့ ရန္ကုန္၊ ေရႊျပည္သာၿမိဳ႕နယ္မွာ ေဆးခန္းတစ္ခန္းဖြင့္တဲ့ ေျခလွမ္းကို “မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္” ေျခလွမ္းအေနနဲ႔ စတင္လွမ္းလိုက္ပါတယ္တဲ့။

ဒါဟာ သူတို႔အေခၚ “foot-in-the-door” လို႔ေခၚတဲ့ သက္ဆိုင္ရာအရာရွိမ်ားနဲ႔ ခ်စ္ၾကည္မႈတည္ေဆာက္ေရး ေျခလွမ္းမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ဒါက မွတစ္ဆင့္ အရာရွိႀကီးေတြနဲ႔ ေဂါက္ရိုက္တာတို႔၊ အရာရွိႀကီးေတြကို လက္ေဆာင္ေပးတာ မိတ္ေဆြဖြဲ႕တာတို႔လုပ္ၿပီး မိမိတို႔သြားခ်င္တဲ့ ေနရာဆီ တျဖည္းျဖည္းေရာက္ေအာင္ သြားႏိုင္မွာမို႔လို႔ျဖစ္တယ္။

တစ္ခါေတာ့ AZG ရဲ႕အႀကီးအကဲျဖစ္သူဟာ ကခ်င္ျပည္နယ္ထဲက ေက်ာက္တူးၾကတဲ့ ေနရာတစ္ေနရာ (ဖားကန္႔လား ဘာလားေတာ့မသိ)မွာ ေဆးခန္းဖြင့္ဖို႔အေရးကို ေျပာခ်င္တဲ့အတြက္ ကခ်င္စစ္တိုင္းမွဴးကို ေတြ႕ခြင့္ေတာင္းတာ ေတြ႕ခြင့္မရ ျဖစ္ေနပါသတဲ့။ ေနာက္ဆံုးမေတာ့ ျမစ္ႀကီးနားေဂါက္ကလပ္ကို သြားၿပီးေဂါက္ရိုက္လိုက္တာ အားလံုးအဆင္ေျပသြားပါေလေရာတဲ့။ ဒါက သူတို႔သံုးေနက် foot-in-the-door diplomacy။ ခ်ဥ္းကပ္ရင္းႏွီးမႈရေအာင္လုပ္ၿပီး ကိုယ္လိုခ်င္တာရေအာင္ယူသြားတာ။

ဒါအျပင္ AZG က သံုးတဲ့ ေနာက္ထပ္နည္းတစ္နည္းကို Medical diplomacy လို႔ ေခၚရမယ္ လို႔ဆိုပါတယ္။ ေဆးပညာပိုင္းအရ မိမိတိုရဲ႕ အသံုးတည့္မႈကို ခ်သံုးၿပီး လိုခ်င္တဲ့ေနရာကို ေရာက္ေအာင္သြားတာျဖစ္ပါတယ္။

ဥပမာ ငွက္ဖ်ားေဆးယဥ္သြားတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ AZG ဟာ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ ရခိုင္ ေဒသမွာ ေလ့လာမႈတစ္ရပ္လုပ္တယ္။ လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံ မွာသံုးေနတဲ့ ငွက္ဖ်ားေဆးေပးစနစ္ရဲ႕ ရခိုင္ေဒသမွာ ေဆးမတိုးျဖစ္ေနပံုကို ေဖာ္ထုတ္တင္ျပႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒီေအာင္ျမင္မႈနဲ႔အတူ AZG ရဲ႕ လုပ္ေရးလုပ္ခြင္ ေတာင္းဆိုပိုင္ခြင့္ တိုးတက္လာခဲ့တယ္။ ဒါမ်ိဳးက်ေတာ့ medical diplomacy လို႔ ေခၚပါတယ္။

ရခိုင္နယ္စပ္က ဘဂၤလီေတြဟာ သူတိုအဖို႔ အက်ိဳးခံစားခြင့္ေပးရမယ့္ ပင္မလူဦးေရထု (target population) ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို ဘယ္ ေတာ့မွမေမ့တဲ့ AZG အတြက္ သူတို႔အရမ္းသြားခ်င္လွတဲ့ ရခိုင္ျပည္ကိုေရာက္ေအာင္သြားႏိုင္တဲ့အခြင့္အလမ္းက ၁၉၉၃ ဧၿပီလမွာ ေပၚလာ ပါတယ္။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ပရိုဂရမ္ေတြလုပ္မယ္ဆိုတဲ့ AZG ဟာ စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာ ရံုးဖြင့္ခြင့္ရတယ္။

ဒီလိုတစ္ေရြ႕ေရြ႕တိုးသြားရင္းနဲ႔ ေနာက္ထပ္ ေလးႏွစ္ေက်ာ္အၾကာ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ ဇြႏ္န၀ါရီလမွာ ဘဂၤါလီလူဦးေရ ျပည့္လွ်ံေနတဲ့ ေမာင္ေတာ ၿမိဳ႕မွာ AZG ရံုးဖြင့္ခြင့္ရၿပီး ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနခဲ့ရတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ မဟာရည္မွန္းခ်က္ႀကီးေတြထဲက တစ္ရပ္ ေအာင္ျမင္သြားပါတယ္။

မိမိတို႔ AZG ရဲ႕ အဓိကရည္မွန္းခ်က္ဟာ ဘဂၤါလီ (ရိုဟင္ဂ်ာ)ေတြအတြက္ ေတာင္းဆိုတိုက္ပြဲ၀င္ဖို႔ (AZG’s primary goal of advocacy on behalf of the Rohingyas) ဆိုတဲ့ AZG အဖြဲ႕သားမ်ားအတြက္ မဟာေျခလွမ္းႀကီးတစ္ရပ္ျဖစ္တယ္။

မိမိတို႔ အလုပ္လုပ္ေနရတဲ့ နယ္ေျမထဲမွာ လက္ေတြက်က် တစ္လွမ္းခ်င္းလွမ္းသြားၿပီး ေဆးဖက္ဆိုင္ရာ၀န္ေဆာင္မႈမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ရင္း ဘဂၤါလီ (ရိုဟင္ဂ်ာ) အေရးအတြက္ တစ္ဆင့္ခ်င္း အုတ္ျမစ္ခ်သြားလိုတဲ့ ရန္ကုန္က AZG ရံုးအုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားရဲ႕ ခ်ီတက္ႏႈန္းကို ေႏွးေကြးလွ တယ္ဆိုၿပီး၊ ေဟာ္လန္ႏိုင္ငံ အမ္စတာဒမ္ၿမိဳ႕ရံုးခ်ဳပ္က လူႀကီးမင္းေတြက မက်နပ္ႏိုင္ၾကတာေတြ ခဏခဏ ျဖစ္တတ္တယ္လို႔ AZG ရဲ႕ အတြင္းလူေတြကဆိုပါတယ္။

ဒီလို မေက်နပ္ႏိုင္တာတာ အထူးသျဖင့္ အလွဴရွင္ donors ေတြနဲ႔ တံခါးပိတ္ေဆြးေႏြးၿပီးတိုင္းမွာ ျဖစ္တတ္တယ္။

ျမန္မာျပည္ ေမာင္ေတာနယ္စပ္က ဘဂၤါလီကုလားအေရးကိုေဆာင္ရြက္တာ ေႏွးေကြးလွတယ္ဆိုၿပီး ေဒါသထြက္ရေလာက္ေအာင္ အမ္စ တာဒမ္ AZG လူႀကီးမင္းမ်ားနဲ႔ တံခါးပိတ္ေဆြးေႏြးၾကသူေတြဟာ ဘယ္သူေတြမ်ားပါလိမ့္။

မ်က္စိထဲမွာ ျမင္ေယာင္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။

အက်ႌရွည္ ၀တ္ရံုျဖဴႀကီးတကားကားနဲ႔ ေခါင္းျခဳံေဘာင္းရစ္အက်အနနဲ႔ အာရပ္ေရနံႏိုင္ငံေတြက အာရပ္ႀကီးေတြမ်ားလား၊ ဒါမွမဟုတ္ သူတို႔ က ကိုယ္စားလွယ္ေတြအေနနဲ႔လႊတ္လိုက္တဲ့ ဦးဟန္ေညာင္ေ၀လိုလူေတြလား။

ဒီလို လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈ အကူအညီဆိုတာေတြကို အသံုးခ်ၿပီး၊ လိုခ်င္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးရလဒ္ထြက္လာေအာင္ မိမိတို႔အားေပး ေနတဲ့အုပ္စု အင္အားႀကီးသထက္ႀကီးလာေအာင္ ပံုေဖာ္လုပ္ယူႏိုင္စြမ္းရွိတယ္ဆိုတာကို အဲဒီအာရပ္ႀကီးေတြလည္း သိတယ္၊ ဦးဟန္ေညာင္ ေ၀လည္းသိတယ္။ AZG က လူ႔အခြင့္အေရး အေရၿခံဳေတြကလည္းသိတယ္။ ကၽြန္ေတာ္လည္းသိတယ္။ ဖီအိုနာ တယ္ရီလည္းသိတယ္။

ဒါေတြကို အတြင္းက်က် အေသအခ်ာသိတဲ့လူတစ္ေယာက္ကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ အဓိကနဲ႔ဘြဲ႕ရၿပီး MSF မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အလုပ္လုပ္ဖူး တဲ့၊ ကမၻာအႏွံ႔က ေသြးေျမက် ပဋိပကၡေတြၾကားမွာ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် အလုပ္လုပ္ဖူးတဲ့၊ ေထာက္ပံေရး အကူအညီေတြဟာ အုပ္စုဘက္ၿပိဳင္ မႈေတြကို ၾသဇာသက္ေရာက္မႈရွိတယ္ ဆိုတဲ့အေၾကာင္း ကို ခေရေစ့တြင္းက် စာတတန္ေပတဖြဲ႕ ေရးသားဖူးတဲ့ ဖီအိုနာတယ္ရီ (Fiona Terry) ျဖစ္ပါတယ္။

သူ ဘာေျပာသလဲဆိုတာကို ဆက္ၿပီးေဆြးေႏြးပါတယ္။

*                                                   *

လူသားစာနာကူညီေထာက္ပံ့မႈ ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး (politics of humanitarian aids)

NGO အေရးဟာ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုလိုက္ရင္ မရယ္ရင္ေတာင္မွ ၿပံဳးတံု႔တံု႔ လုပ္မိၾကမယ့္သူေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မရယ္ၾကပါနဲ႔။

အရမ္းအေရးႀကီးပါတယ္။

ပဋိပကၡနယ္ေျမအတြင္းက လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈ အကူအညီေတြဟာ ဖက္ၿပိဳင္ေနၾကတဲ့ အုပ္စုေတြ ရဲ႕ခ်ိန္ခြင္လွ်ာကို လိုသလို ခ်ိန္ညွိေပးလို႔ရတယ္။ တစ္ဖက္ကို အင္အားပိုႀကီးေစၿပီးေတာ့ တစ္ဘက္ကို အင္အားခ်ိနဲ႔သြားေစတယ္။

တစ္ခ်ိန္က်ရင္ အဲသည္ အင္အားႀကီးလာတဲ့ဘက္က အင္အားခ်ိနဲ႔ေနတဲ့ဘက္ကို မ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္တာမ်ိဳးျဖစ္လာရင္ တကယ္သတ္တဲ့လူေတြရဲ႕လက္မွာ ေသြးစြန္းရံုမက ဒီလိုျဖစ္ရပ္မ်ိဳးျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ေပးတဲ့ အေထာက္ပံ့အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႕ေတြရဲ႕ လက္မွာလည္း ေသြးေပစြန္းေနပါတယ္။

တည့္တည့္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ေမာင္ေတာမွာ ေသဆံုးသြားတဲ့ ရခိုင္တိုင္းရင္းသား ဗမာတိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ေသြးေတြဟာ AZG တို႔ ACF တို႔လို NGO ေတြရဲ႕လက္ေတြမွာ ေပစြန္းေနတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ႏႈတ္ခမ္းမွာ ေပက်ံေနတယ္။ သူတို႔ေန႔တိုင္း ညစာစားတဲ့ ပန္းကန္ျပားေတြမွာ ေမာင္ေတာ နဲ႔ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္က တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ေသြးေတြ စီးက်ေနတယ္။

ဒီလိုမ်ိဳး လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈ အကူအညီ (humanitarian aids) က ေကာင္းက်ိဳးမေပးပဲ ဆိုးက်ိဳးေပးတဲ့ ျဖစ္ရပ္ဟာ ဒီလို ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္ေတာမွာ သာမက ကမၻာအရပ္ရပ္မွာ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး ျဖစ္ဖူးတယ္။

(၁) ရ၀မ္ဒါ။ ၁၉၉၄ နဲ႔ ၁၉၉၆ အၾကား ဇိုင္ယာႏိုင္ငံမွာ ရွိေနခဲ့တဲ့ ရ၀မ္ဒါ ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ တကယ့္ ဒုကၡသည္အစစ္ေတြ နဲ႔ မ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈမွာ ပါ၀င္သူေတြ ေရာေႏွာေနခဲ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒုကၡသည္ အေယာင္ေဆာင္ တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြကပဲ ေထာက္ပံ့ေရးပစၥည္းေတြကို လက္၀ါးႀကီးအုပ္တယ္။ တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြဟာ ေန႕စဥ္ ေဒၚလာသန္းခ်ီတဲ့ ပမာဏနဲ႔ ၀င္လာတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြအတြက္ ေထာက္ပံ့ေရးပစၥည္းေတြကို ခ်ယ္လွယ္တယ္၊ သံုးစြဲတယ္။ အဲဒါေတြထဲကေန တစ္လ တစ္လကို ေဒၚလာသန္းခ်ီၿပီးခိုးတယ္။ တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြ လိုအပ္တဲ့ ကား၊ ယာဥ္၊ ဆက္သြယ္ေရး အစခပ္သိမ္းကို ဒုကၡသည္ေထာက္ပံ့မႈကြန္ရက္ကေန အလကားရတယ္။ ဒါေတြကို သံုးစြဲ အင္အားျဖည့္တင္းၿပီး မ်ိဳးတုံုးသတ္ျဖတ္မႈေတြကို္ လုပ္လိုက္တာ လူေပါင္း ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ ေသတယ္။ ဒါ့အတြက္ ဘယ္သူေတြမွာ တာ၀န္ရွိသလဲ။

(၂) ၁၉၉၁-ခုႏွစ္၊ အီရတ္ပိုင္ ကာဒစၥတန္ေဒသ။ ဆက္ဒမ္ဟူစိန္ရဲ႕ ႏွိပ္စက္ညွဥ္းပန္းမႈ ဒဏ္ ကို ခံစားရလို႔ ကာ့ဒ္လူမ်ိဳးေတြ တူရကီနယ္စပ္ကို အလံုးအရင္းနဲ႔ ထြက္ေျပး ၾကတယ္။ (တကယ္ေတာ့ ဒီလိုျဖစ္ရတာလည္း အေမရိကန္နဲ႔ မဟာမိတ္ ေတြက ပင္လယ္ေကြ႕ စစ္ပြဲကာလအၿပီးမွာ ဆက္ဒမ္ဟူစိန္ကို ပုန္ကန္ဖို႔ ေျမွာက္ေပးတဲ့ အတိုင္း ထၾကြမိလို႔ ျဖစ္ရတာ။) ဒုကၡသည္ေတြအလံုးအရင္းနဲ႔ မိမိရဲ႕မဟာမိတ္ တူရကီႏိုင္ငံထဲကို ၀င္လာရင္ မတည္မၿငိမ္ျဖစ္သြားမွာအေမရိကန္က စိုးရိမ္တဲ့အတြက္၊ တစ္ဘက္မွာ ဒုကၡသည္ အျဖစ္ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္၀င္ေရာက္ခြင့္ကို ပိတ္လိုက္ၿပီး ေနာက္တစ္ဖက္မွာ အီရတ္ျပည္တြင္းဘက္ကို လူေတြကို မွ်ားေခၚတဲ့အေနနဲ႔ အတြင္းဘက္မွာ ကူညီ ကယ္ဆယ္ေရးပစၥည္းေတြ ေပးဖို႔စီစဥ္ေပးလိုက္တယ္။ ဒီေတာ့ လူေတြဟာ အႏၱရယ္ ကင္းရာနယ္စပ္ဖက္ကို ေရာက္လာရမယ့္အစား အႏၱရယ္ရွိတဲ့ ဧရိယာ နယ္နမိတ္ ထဲမွာပဲ ရွိေနၾကေတာ့တယ္။

ဒီလိုျဖစ္ရပ္ေတြကို ဒီမွာ စာရင္းခ်ေနရင္ ေျပာမဆံုးေပါင္ ေတာသံုးေထာင္ ျဖစ္သြား ပါလိမ့္မယ္။

ဖီအိုနာ တယ္ရီ ဆီကရတဲ့ ထူးျခားတဲ့ စကားအသံုးအႏႈန္းတစ္ခုကေတာ့ refugee-warrior ဆိုတဲ့အသံုးအႏႈန္းျဖစ္တယ္။ ဒုကၡသည္စခန္းမွာ ဒုကၡသည္အေရၿခံဳေနထိုင္ၿပီး လႈပ္ရွားေနတဲ့ တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြကို ဆိုလိုတယ္။

တရား၀င္အားျဖင့္ေျပာၾကစတမ္းဆိုရင္ လက္နက္ရယ္ တိုက္ခိုက္ျခင္းရယ္ တို႔ကို လံုး၀စြန္႔လႊတ္လိုက္မွသာ ဒုကၡသည္အျဖစ္ ခံယူႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လက္ေတြ႕ မွာ အဲသလိုျဖစ္မေနပါဘူး။ လက္နက္မကိုင္ခ်င္ေယာင္ေဆာင္ၿပီး ဒုကၡသည္စခန္းအရိပ္ ေအာက္မွာ ခိုလႈံၿပီး ေနာက္တစ္ႀကိမ္ သတ္ျဖတ္တိုက္ခိုက္မႈေတြ လုပ္ႏိုင္ေအာင္ ႀကံစည္ေနသူေတြဟာ ဒုကၡသည္ စခန္းေတြမွာ ရွိေနတတ္ ပါတယ္။ ဒီလို လူမ်ိဳးေတြကို လက္ေတြ႕ကြင္းထဲမွာ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတဲ့ ဖီအိုနာ တယ္ရီ က ဒီလိုလူေတြကို အမည္သစ္ေပးပါတယ္။ ဒုကၡသည္-တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြ (refugee-warriors) လို႔ေခၚတယ္။

စစ္ေရးပါရဂူေတြကေျပာတယ္။ စစ္တိုက္တယ္ ဆိုတာ ေထာက္ပို႔ေရး (logistics) နဲ႔ တိုက္တာတဲ့။ ဒီေတာ့ ေခတ္သစ္အၾကမ္းဖက္သမားေတြဟာ ေထာက္ပို႔စနစ္ေတြ အကုန္လံုးပါ၀င္တဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းေတြကို ၀င္ခိုေနၾကေတာ့တယ္။ ေထာက္ပို႔စနစ္ မလိုေတာ့ဘူးေလ။ တပ္သားေတြကို ရိကၡာေပးစရာမလိုဘူး၊ ေဆးကုေပးစရာ မလိုဘူး။ အလြန္ကုန္က်စရိတ္သက္သာစြာနဲ႔ စစ္တပ္ေထာင္လို႔ရတယ္။ အာဖရိကတိုက္မွာ ဒီလို ျဖစ္ရပ္မ်ိဳးေတြရွိခဲ့ဖူးတယ္။

မိမိတို႔ ကူညီေပးမယ့္ လူဦးေရထုအတြက္ OIC လို (ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ အၾကမ္းဖက္သမား အဓိပၸာယ္သတ္မွတ္ခ်က္ကို လက္မခံတဲ့) အဖြဲ႕မ်ိဳးက မဟာဗ်ဴဟာခ်မယ္။ ေငြေၾကးခြဲေ၀ခ် ထားေပးတယ္။ AZG လို ပုလင္းတူ ဗူးဆို႔ အဖြဲ႕မ်ိဳးက ဥေရာပ တိုက္သား လူျဖဴမ်က္ႏွာဖံုးေတြဖံုးၿပီး အဲသည္ပိုက္ဆံေတြကို လိုအပ္တဲ့ ေနရာ အေရာက္ ပို႔ေပးမယ္။ အဲသည္ေနရာမွာ အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႕ အေနနဲ႕ ေနထိုင္ၿပီး သူလွ်ိဳလုပ္မယ္။

ဒါမ်ိဳးက သူတို႔လုပ္ေနက် အလုပ္ေတြ။

*                                                   *

ကၽြန္ေတာ္ လုပ္တဲ့ အိမ္စာ

AZG ဆိုတဲ့ အိမ္စာကို တြက္ခ်က္ၾကည့္ရင္ ေအာက္ပါတို႔ကို ေတြ႕ရွိပါတယ္။

AZG နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စာေရးသူရဲ႕ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြ သံုးသပ္ခ်က္ေတြ အႀကံျပဳခ်က္ေတြ ကို ဒီလို ခ်ေရးမိပါတယ္။

(၁) AZG ၀င္လာတယ္ ဆိုကတည္းက သူတို႔ရဲ႕ ပစ္မွတ္အက်ိဳးခံစားခြင့္ေပး လူဦးေရထု (target population) ဟာ (ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ သူတို႔ေခၚတဲ့) နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ဘဂၤါလီေတြ သာလွ်င္ ျဖစ္တယ္။

(၂) AZG ရဲ႕ ျမန္မာျပည္တြင္း အဓိကရည္မွန္းခ်က္ (primary goal) က အဲသည္ ဘဂၤါလီေတြ အေရးအတြက္ ေျပာဆိုေရးသားတိုက္ပြဲ၀င္ဖို႔ (advocacy) အတြက္သာ ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ AZG ဟာ ႏိုင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္နဲ႔ ၀င္ေရာက္လာတဲ့ iNGO ျဖစ္တယ္။

(၃) ၂၀၁၀-ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ (၂၉)ရက္ေန႔မွာ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ ခရစၥတိုဖာ စမစ္သ္က ကြန္ဂရက္ကို တင္သြင္းတဲ့ ဘဂၤါလီေတြကို ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္အျပည့္အ၀ေပးေစေရး ဆံုးျဖတ္ခ်က္မူၾကမ္းကို တင္သြင္းရာမွာ MSF ရဲ႕ ေျပာဆိုခ်က္ ကို ကိုးကားသြားခဲ့တယ္။ MSF က ဘဂၤါလီ(ရိုဟင္ဂ်ာ)ေတြဟာ မ်ိဳးတံုးေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးျဖစ္ေနတဲ့ လူအုပ္စု ဆယ္မ်ိဳးမွာ တစ္မ်ိဳးအပါအ၀င္ လို႔ ေရးသား ထားတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး MSF (AZG ရဲ႕ မိခင္အဖြဲ႕) က ကမၻာသိ လိုက္လံ ေျပာၾကား ေနတာဟာ ျမန္မာျပည္တြင္းေရးကို အားမနာလွ်ာမက်ိဳး လိုက္လံစြက္ဖက္ ေနတာ ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာကို ထိပါးေနတာ သာလွ်င္ ျဖစ္တယ္။

(၄) AZG ဟာ သူတို႔ရဲ႕ ရံုးတြင္းစာေတြမွာ၊ ျမန္မာျပည္ပမွာ ေျပာဆိုေရးသားရာမွာ နယ္စပ္ေက်ာ္ကူး ဘဂၤါလီေတြကို ရိုဟင္ဂ်ာ လို႔ အၿမဲတေစ ေခၚေ၀ၚ သံုးစြဲတယ္။ ဒီလို တစ္ခါသံုးစြဲတိုင္း သံုးစြဲတိုင္းမွာ ရခိုင္မူမ်ိဳးေတြရဲ႕တည္ရွိမႈကို ၿခိမ္းေျခာက္မႈတစ္ခါစီ လုပ္လိုက္တာျဖစ္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အခ်ဳပ္အခ်ာပိုင္ဆိုင္မႈကို ေစာ္ကားမႈ တစ္ခါစီ လုပ္လိုက္တာ ျဖစ္တယ္။

(၄) AZG ၀န္ထမ္းေဟာင္း ဦးေက်ာ္လွေအာင္အပါအ၀င္ မူဆလင္ဘာသာ၀င္ ဘဂၤါလီေတြက AZG ရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြကို လိုအပ္သလို ခ်ယ္လွယ္ႏိုင္ေအာင္ ခြင့္ျပဳ ထားတာဟာ မေတာ္တဆ ျဖစ္ရပ္မဟုတ္။ တမင္သက္သက္ လုပ္ေစျခင္း ျဖစ္တယ္။ AZG ရဲ႕ အရင္အျမစ္ေတြကိုသံုး AZG ကားကို တစ္၀ီ၀ီ စီးၿပီး စစ္ေတြမွာ သြားလာ လႈပ္ရွားေနခဲ့တဲ့ ဦးေက်ာ္လွေအာင္ကို ပမာႏႈိင္းမယ္ဆိုရင္၊ ရ၀မ္ဒါ ဒုကၡသည္ စခန္းမွာ ေထာက္ပံ့ေရးအကူအညီလႈိင္းကို တက္စီးခဲ့ၾကတဲ့ တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြနဲ႔ အလားတူ ႏိုင္ပါတယ္။

(၅) AZG ဟာ ဇြန္လ ဘဂၤါလီဆူပူမႈနဲ႔ ဆက္စပ္ ဖမ္းဆီးခံရတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ ၀န္ထမ္း ဦးေက်ာ္လွေအာင္ လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ အားႀကိဳးမန္တက္ေဆာင္ရြက္ၿပီး၊ သူ လြတ္ေျမာက္လာတဲ့အခါ က်ပ္ေငြ (၄၉)သိန္း ခန္႔ ဆုခ်ီးျမွင့္ၿပီး အၿငိမ္းစားေပးကာ ရန္ကုန္မွာထားရွိတယ္။ AZG အဖို႔ရာ ဘဂၤါလီတိုက္ခိုက္ေရးသမားမ်ားဟာ ဆုခ်ီျမွင့္ ရမယ့္ သူရဲေကာင္း ေတြျဖစ္တယ္။

(၆) ေဒါက္တာေအးေမာင္ ေျပာသလို ႏိုင္ငံတကာက လူသားခ်င္းစာနာမႈ အကူအညီ ေပးခ်င္ရင္ ျမန္မာအစိုးရ ရခိုင္ျပည္နယ္အစိုးရကတစ္ဆင့္ေပးပါ။ မွန္ပါတယ္။ ဒါ့တင္လား ဆိုေတာ့ ဒါနဲ႔တင္ မလံုေလာက္ေသးပါဘူး။ သက္ဆိုင္ရာ လူ႔အသိုက္အ၀န္း က ေစာင့္ၾကည့္ၿပီး community watch လုပ္ရမယ္။ အလုပ္လုပ္ၾကတဲ့ NGO ေတြသာမက သက္ဆိုင္ရာအာဏာပိုင္ေတြကိုလည္း transparency ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိရွိ အလုပ္လုပ္ခိုင္းရပါမယ္။

(၇) ရခိုင္ျပည္နယ္အစိုးရအဖြဲ႕ ညံ့ဖ်င္းပံုကို ေလွ်ာက္ေျပာေနရင္ အမုန္းပြားရံုပဲ ရွိမယ္။ စာရင္းကိုင္ဘယ္သူကို ရခိုင္၀န္ႀကီးဘယ္သူက ေငြစာရင္းေလး အဆင္ေခ်ာေအာင္ ေရးေပးဖို႔ ပိုက္ဆံဘယ္ႏွစ္သိန္း မုန္႔ဖိုးေပးလိုက္တယ္ ဆိုတာကအစ ၾကားတဲ့လူက ၾကားဖူးၿပီးသား။ ဒီေတာ့ ေထာက္ပံ့ကူညီေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ႀကီးၾကပ္ေဆာင္ရြက္မႈေတြ ကို ရပ္ရြာေစာင့္ၾကည့္သူေတြ အၿမဲသိေနႏိုင္ေအာင္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ (transparency)  ရွိရွိ လုပ္ေဆာင္ေပးရပါမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္ သဲေခ်ာင္းဘဂၤါလီစခန္း ဟာ အႏုျမဴ စက္ရံုေတြနဲ႔ တကြ ျဖစ္သြားတာကို ေနျပည္ေတာ္ကို တာေ၀းပစ္ ဒံုးက်ည္ထိမွ သိရတယ္ ဆိုတာမ်ိဳး ျဖစ္သြားကုန္ႏိုင္တယ္။

(၈) ရခိုင္ေတြအတြက္ ရည္ရြယ္ပါတယ္တဲ့ ဆိုတဲ့ “ရႈခင္းသာ” ေဆးခန္းကို စစ္ေတြၿမိဳ႕ခံေတြ ကန္႔ကြက္လို႔ မဖြင့္လိုက္ရဘူး။ ဒါေပမဲ့ AZG က ေတာင္းဆိုလို႔ ဆိုၿပီး ေဆာက္ေပးေနတဲ့  ဘဂၤါလီေတြ အတြက္ ေဆးခန္းႏွစ္ခန္း ရွိေသးတယ္။ ဒီေနရာေတြ မွာ လည္း AZG ရဲ႕ ပါ၀င္ ပတ္သက္ ေနမႈကို ဖယ္ရွားပစ္ရပါမယ္။

(၉) ဒါေတြကို ေဆာက္ဖို႔လိုအပ္ေငြကို ဒုကၡသည္ ကယ္ဆယ္ေရးရံပံုေငြက ထုတ္ေပး တာလို႔ သိရတယ္။ ျပည္နယ္က်န္းမာေရးဌာနက ထုတ္ယူသံုးစြဲထားတဲ့ က်ပ္ေငြ (၁၅၃)သိန္းခန္႔မွာ သိန္းတစ္ရာဖိုးကိုပဲ စာရင္းျပရေသးတယ္လို႔သိရတယ္။

(၁၀) AZG ရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြဟာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ကို အႀကိမ္ႀကိမ္ ထိပါးတိုက္ခိုက္ခဲ့တယ္။ ထိပါးတိုက္ခိုက္သူေတြကိုလည္း ပံုေအာ အကူအညီေပးခဲ့ တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ AZG ကို ျမန္မာျပည္ထဲမွာ လံုး၀မထားပဲ ဖယ္ထုတ္ပစ္သင့္တယ္။ ဒီလိုဖယ္ထုတ္ရာမွာ AZG လုပ္ေနတဲ့ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသား ေတြအတြက္ လုပ္ေပးေန တဲ့ အေရာင္ျပစီမံကိန္း (alibi project) ေတြကို တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႕အစည္း ေတြ လက္လႊဲလုပ္ႏိုင္ေအာင္ စီစဥ္သင့္တယ္။

(၁၁) AZG ကို ဖယ္ရွားရံုမွ်မက ေရွ႕ကေျပာခဲ့သလို AZG ရဲ႕ foot-in-the-door နည္းစနစ္နဲ႔ မိတ္ဖြဲ႕ထားတဲ့ သူေတြဟာ ဘယ္သူေတြလဲ ဆိုတာကို သိေအာင္ ေဖာ္ထုတ္ရပါမယ္။ အဲဒီလူေတြဟာ ဘယ္သူေတြလဲ။ ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီးေတြထဲက ဘယ္သူေတြ ရွိသလဲ။ အေနာက္ပိုင္းတိုင္း စစ္တိုင္းမွဴးေရာ ပါေသးလား၊ ရခိုင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေကာ ဘယ္လိုလဲ၊ က်န္မာေရး ရခိုင္ျပည္နယ္မွဴးလား၊ ရခိုင္ျပည္နယ္ လူမႈေရး၀န္ႀကီးလား။ အစရွိသျဖင့္ ဒီလိုမ်ိဳး စိစစ္ၿပီး AZG ေရာဂါ၀င္ေနတဲ့ သစၥာေဖာက္ ကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္သင့္တယ္။

*                                                   *

A သံုးလံုးကိုေရွာင္ အိုေတာင္ မဆင္းရဲ

‘ကုလား’ ဆိုတဲ့စကားလံုးကို လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားတဲ့အသံုးအႏႈန္းျဖစ္တဲ့အတြက္ မိမိတို႔ ရံုးေတြမွာ ေျပာဆို သံုးစြဲျခင္းမျပဳရဆိုၿပီး AZG တို႔ ACF တို႔ AMIတို႔လို ကုလား၀င္စား NGO ေတြက သတ္မွတ္ထားတာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာပါၿပီ။ သူတို႔ ရံုးေတြထဲမွာ ကုလားထိုင္ကုိ ဘယ္လိုေခၚရမွန္း မသိေတာ့ပါဘူးလို႔ ရယ္သြမ္းေသြးရတာ ၾကာပါၿပီ။ ျမန္မာျပည္မဖက္ကလူေတြကေတာ့ ဒီလို ‘ကုလား ဟု မေခၚရ’ ပညတ္ကို ၾကားဖူးတာ လပိုင္းေလာက္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။

ဘဂၤါလီကုလားရြာေတြကလြဲလို႔ ရြာနီးခ်ဳပ္စပ္က ရခိုင္ ဗမာ တုိင္းရင္းသားရြာေတြကို ဆန္တစ္စိမွ မေရာက္ေစရေအာင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ႀကံဖန္ေဆာင္ရြက္တာမ်ိဳးအျပင္၊ ‘ကူညီေထာက္ပံ့ေရး’ အားျဖင့္ ပ်က္စီးေစခဲ့တာ အမ်ားႀကီးပါပဲ။ က်န္းမာေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး နယ္ပယ္အသီးသီးမွာ ပ်က္စီးေစခဲ့တယ္။

ဘဂၤါလီ တီဘီေရာဂါသည္ေတြကို AZG က ႏွစ္ေတြ ဆယ္ခ်ီၿပီး ကုသေပးလာတာ ေရာဂါသည္ ဦးေရဟာ ေလ်ာ့က်မလာပဲ တိုးတိုးလာတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ (တီဘီ ေရာဂါရွိသူနဲ႕မိသားစုကို ေထာက္ပံ့တဲ့ ပမာဏက မက္ေရာက္စရာ ဆိုေတာ့ ကုလားေတြ ကိုယ္တိုင္ ေရာဂါမကူး ကူးေအာင္လုပ္ေနၾကတယ္ လို႔ဆိုတယ္။) ဒီလို တိုးလာတာကိုလည္း အေၾကာင္းရင္းမရွာပဲ ေထာက္ပံ့တဲ့ အလွဴရွင္ ဆိုသူေတြက ဘာေၾကာင့္ေထာက္ပံ့ေနၾကသလဲ။

ဘဂၤါလီေတြေနတဲ့ ေက်းရြာေတြကို ေခါင္းစဥ္အမ်ိဳးမ်ိဳးတပ္ၿပီး ဆန္ေတြ အလွ်ံပယ္ ေထာက္ပံ့ေနေလေတာ့  ဆန္ေစ်းက်တယ္။ ဒီေတာ့ ကုလားလယ္သမားေတြ နစ္နာတယ္။ လယ္စိုက္မယ့္အစား တီဘီေရာဂါသည္ ေထာက္ပံ့ေၾကးယူေနတာကမွ တြက္ေခ်ကိုက္ဦးမယ္ ဆိုတဲ့ တြက္ေၾကးေတြျဖစ္လာတယ္။

လယ္သမားေတြ ေတာင္သူေတြအတြက္ ပိုးသတ္ေဆးေတြကို အရမ္းကာေရာ စနစ္မရွိ ျဖန္႔ျဖဴးခဲ့တာေတြေၾကာင့္ ေဂဟစနစ္ေတြ ပ်က္စီးက်န္ခဲ့တာမ်ိဳးရွိတယ္။

ဒီေတာ့ ေကာင္းဖို႔အတြက္ လုပ္တာေကာင္းရမွာေပါ့ ဆိုၿပီး လူသားခ်င္းစာနာတဲ့ အကူအညီ (humanitarian aids) ေတြဟာ ေကာင္းက်ိဳးကို အၿမဲတမ္းျဖစ္ေစတယ္ လို႔ ဆိုၾကတာဟာ မမွန္ပါဘူး လို႔ ဖီအိုနာ တယ္ရီ က ေျပာတာဟာ အမွန္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲသည္ အကူအညီေတြက ဆိုးက်ိဳးမျဖစ္ေစႏိုင္ဘူး (do no harm) ဆိုတာ လက္ေတြ႕မွာ ဘယ္ေတာ့မွ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး လို႔ သူမက အခိုင္အမာ ဆိုတယ္။ လူသားခ်င္းစာနာတဲ့ အကူအညီ (humanitarian aids) ေတြမွာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး (side effect) ေတြ အၿမဲတမ္းရွိတယ္ လို႔ သူမက ဆိုပါတယ္။

*                                                   *

AZG ရဲ႕ သရုပ္သကန္ အမွန္ ကို ဆန္းစစ္ အံထုတ္ျခင္း (အပိုင္း ႏွစ္) ကို ဆက္ဖတ္ပါရန္