(မုိးမခ) မတ္လ ၂၂၊ ၂၀၁၉
● ဆန္းၾကယ္ေသာ ေဖာက္ထြင္းမႈ
အီသီယိုးပီးယားနိုင္ငံ၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ အဒစ္အဘာဘာရွိ အာဖရိကသမဂၢ႐ုံးခ်ဳပ္ အေဆာက္အအုံသည္ ေန႔ခင္း ေနေရာင္ေအာက္တြင္ ေတာက္ေျပာင္ေနေသာ အာကာသယာဥ္ႏွင့္ သဏၭာန္တူေနပါသည္။
ထိုအေဆာက္အအုံႏွင့္ ပူးတြဲပါရွိသည့္ မိုးေမၽွာ္တိုက္ႀကီးေၾကာင့္ ႐ုံးခ်ဳပ္သည္ တစ္ခ်ိန္က ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးမႈ၏ ျပယုဂ္ ျဖစ္ခဲ့ဖူးေသာ အီသီးယိုးပီးယားနိုင္ငံ၏ ၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ ထီးထီးႀကီးျဖစ္ေနပါသည္။
အဒစ္အဘာဘာၿမိဳ႕ရွိ အာဖရိကသမဂၢအေဆာက္အအုံ
အေဆာက္အအုံ၏ ဓာတ္ေလွကားအတြင္း ဝင္ေရာက္လာေသာ ဧည့္သည္မ်ားသည္ တ႐ုတ္ဘာသာျဖင့္ ႀကိဳဆိုသည့္ အသံကို ၾကားရမည္ျဖစ္ၿပီး အလွဆင္ထားေသာ ထန္းပင္တုမ်ားတြင္လည္း တ႐ုတ္ဖြံ့ၿဖိဳးမႈဘဏ္၏ အမွတ္တံဆိပ္ကို ျမင္ၾကရမည္ ျဖစ္သည္။
ထိုအေဆာက္အဦႀကီးကို တ႐ုတ္၏ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈျဖင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္း လူသိေစမည့္ အမွတ္အသားမ်ားကို ေနရာတကာ ျမင္ေတြ႕ရမည္ျဖစ္သည္။
႐ုံးခ်ဳပ္ကို တည္ေဆာက္ရန္ ေပက်င္းရွိအစိုးရက ၂၀၀၆ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚလာ သန္း ၂၀၀ မတည္ခဲ့သည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေဆာက္ၿပီးစီးေသာ ထို႐ုံးခ်ဳပ္ကို တ႐ုတ္က ဒီဇိုင္းဆြဲခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး ေနာက္ဆုံးေပၚ ေခတ္မီ ကြန္ပ်ဴတာစနစ္တစ္ခုလည္း ပါဝင္သည္။
ထိုအေဆာက္အဦသည္ တ႐ုတ္ႏွင့္ အာဖရိကတိုက္တို႔အၾကား ရင္းႏွီးခ်စ္ၾကည္မႈကို ေဖာ္ေဆာင္သည့္ အမွတ္အသားအျဖစ္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ ခန႔္ခန႔္ညားညား တည္ရွိခဲ့သည္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အတိုင္ပင္ခံကုမၸဏီ မကၠင္းဇီ (McKinsey) ၏ အဆိုအရ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ ၂၀ အတြင္း ကုန္သြယ္မႈသည္ အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ တိုးတက္လ်က္ရွိၿပီး ခန႔္မွန္းေၿခ တစ္ႏွစ္လၽွင္ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန႔္ ျမင့္တက္လ်က္ရွိသည္။ အာဖရိက၏ အႀကီးဆုံး စီးပြားေရး လက္တြဲေဖာ္မွာမူ တ႐ုတ္ပင္ျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ ၂၀၁၈ ဇန္နဝါရီလတြင္ ျပင္သစ္သတင္းစာ Le Monde Afrique က အာဖရိကသမဂၢ၏ ကြန္ပ်ဴတာစနစ္သည္ လုံျခဳံမႈ မရွိေတာ့ဟု ေရးသားလိုက္ရာတြင္ အားလုံးတုန္လႈပ္သြားခဲ့သည္။
အာဖရိကသမဂၢ၏ ဆာဗာရွိ သတင္းအခ်က္အလက္ေဒတာမ်ားကို ကီလိုမီတာ ၈,၀၀၀ အကြာအေဝးရွိ ရွန္ဟိုင္းၿမိဳ႕၏ ဆာဗာမ်ားသို႔ ေန႔စဥ္ ညဉ့္သန္းေခါင္ ၁၂ နာရီမွ နံနက္ ၂ နာရီအတြင္း ကူးေျပာင္းလ်က္ရွိသည္မွာ ငါးႏွစ္ၾကာၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း သတင္းစာက အေထာက္အထားမ်ားစြာကို ကိုးကား၍ ေရးသားထားသည္။
ထိုကဲ့သို႔ ေဒတာလႊဲေျပာင္းမႈ ျဖစ္သည္မွာ ၁၈၂၅ ရက္ ဆက္တိုက္ရွိၿပီျဖစ္သည္။
႐ုံးပိတ္ခ်ိန္အတြင္း ဝန္ထမ္းမ်ားမရွိေသာ္လည္း အာဖရိကသမဂၢ၏ ဆာဗာေပၚတြင္ ကြန္ပ်ဴတာမ်ားအလုပ္လုပ္ႏႈန္းျမင့္တက္ေနသည္ကို အလုပ္ႀကိဳးစားေသာ သိပၸံပညာရွင္ တစ္ဦးက သတိထားမိရာမွ ထိုေဒတာခိုးယူမႈကို ၂၀၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ေဖာ္ထုတ္နိုင္ခဲ့ ျခင္းျဖစ္သည္ဟု Le Monde Afrique ကေရးသားထားသည္။
ထို႔ေနာက္ အျခားေထာက္လွမ္းေရးပစၥည္းမ်ား တပ္ဆင္ထားမႈ ရွိမရွိ စစ္ေဆးရာမွ အေဆာက္အအုံ၏ နံရံမ်ားႏွင့္ စားပြဲခုံမ်ားတြင္ မိုက္ခရိုဖုန္းမ်ားႏွင့္ နားၾကပ္ကိရိယာမ်ား လၽွို႔ဝွက္တပ္ဆင္ထားသည္ကို ေတြ႕ရွိရသည္ဟု ဆိုသည္။
ထိုသတင္းကို တုံ႔ျပန္မႈ မွာ ျမန္ဆန္ပါသည္။
အာဖရိကသမဂၢႏွင့္ တ႐ုတ္တို႔သည္ ထိုသတင္းမွားယြင္းေၾကာင္း၊ တစ္စထက္တစ္စ ရဲရင့္က်ားလ်ားလာေသာ တ႐ုတ္ႏွင့္ တစ္စထက္တစ္စ ကိုယ့္ေျခေထာက္ေပၚ ကိုယ္ရပ္နိုင္လာေနေသာ အာဖရိကတို႔အၾကား ဆက္ဆံေရး ပ်က္ျပားေအာင္ အေနာက္နိုင္ငံမီဒီယာမ်ားက လုပ္ႀကံေရးသားထားျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း အတိုက္အေဖာက္ညီစြာ လူသိရွင္ၾကား ရႈတ္ခ်ခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္ အာဖရိကသမဂၢ အရာရွိမ်ားသည္ ၎တို႔အေနျဖင့္ တ႐ုတ္၏ အကူအညီကို အားကိုးလြန္းျခင္းအေပၚ၊ ထိုသို႔ အားကိုးျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာနိုင္မည့္ အက်ိဳးရလဒ္မ်ားအေပၚ စိုးရိမ္ပူပန္စြာ အခ်င္းခ်င္း တီးတိုး ေဆြးေႏြး ခဲ့ၾကေၾကာင္း Le Monde Afrique က ဆိုသည္။
ထိုအရႈပ္အေထြးမ်ား အၾကား သတင္းမထုတ္ျပန္နိုင္ခဲ့သည္ အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုက်န္ပါေသးသည္။
ထိုသည္မွာ အာဖရိကသမဂၢ ႐ုံးခ်ဳပ္အတြက္ သတင္းအခ်က္အလက္ႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရး နည္းပညာစနစ္ကို အဓိက ပံ့ပိုးေပးေသာ ကုမၸဏီသည္ တ႐ုတ္၏ အေက်ာ္ၾကားဆုံး ဆက္သြယ္ေရး ကိရိယာမ်ား ထုတ္လုပ္သည့္ ဟြာေဝး ကုမၸဏီျဖစ္သည္ ဆိုေသာအခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။
ကုမၸဏီဘက္ကမူ ထိုသတင္းေပါက္ၾကားမႈသည္ ၎တို႔ႏွင့္ မည္သို႔မၽွ မသက္ဆိုင္ဟု ဆိုသည္။
ဟြာေဝးသည္ အာဖရိကသမဂၢ ႐ုံးခ်ဳပ္အတြက္ သတင္းအခ်က္အလက္ႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရး နည္းပညာပိုင္း ဆိုင္ရာမ်ားတြင္ အဓိက ပံ့ပိုးေပးေသာ ကုမၸဏီ ျဖစ္သည္ဟု မဟာဗ်ဴဟာမူဝါဒပိုင္းဆိုင္ရာမ်ား ကို ေလ့လာသုံးသပ္သည့္ ၾသစေတးလ်နိုင္ငံ Australian Strategic Policy Institute မွ ဒန္နီယယ္ ေက့ဗ္ က ေျပာသည္။
“ဒီလိုေျပာလို႔ ေဒတာခိုးယူမႈမွာ ကုမၸဏီက အလိုတူအလိုပါလို႔ ဆိုလိုတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ငါးႏွစ္တိတိ ေန႔စဥ္ သတင္းအခ်က္အလက္ အမ်ားအျပား ခိုးယူေနတာကို အာဖရိက သမဂၢ အေဆာက္အအုံတစ္ခုလုံး၊ အထူးသျဖင့္ သမဂၢရဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ စင္တာအတြက္ နည္းပညာ ေထာက္ပံ့မႈ အဓိက ေပးေနတဲ့ ဟြာေဝးလို ကုမၸဏီႀကီးက လုံးဝမသိလိုက္ဘူးဆိုတာေတာ့ ယုတၱိမရွိပါဘူး” ဟု ၎က သုံးသပ္သည္။
ရွန္က်န္းၿမိဳ႕ရွိ ဟြာေဝး႐ုံးခ်ဳပ္အေဆာက္အအုံ
ဟြာေဝးမွ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူတစ္ဦးကမူ ဘီဘီစီကို ယခုလိုေျပာသည္။ “အကယ္၍ အဒစ္မွာရွိတဲ့ အာဖရိက သမဂၢပိုင္ ကြန္ပ်ဴတာေတြဆီကေန ေဒတာ ေတြ ေပါက္ၾကားတာမ်ိဳး အခ်ိန္အၾကာႀကီး ရွိခဲ့တယ္ဆိုရင္လည္း အဲဒါဟာ ဟြာေဝးကေန အာဖရိကသမဂၢကို ပံ့ပိုးေပးတဲ့ နည္းပညာျပႆနာမဟုတ္ပါဘူး။ ဟြာေဝးက ပံ့ပိုးေပးတယ္ ဆိုတဲ့ဟာေတြထဲမွာ ေဒတာစင္တာအေဆာက္အအုံေတြ ပါပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လို႔ အဲဒီ အေဆာက္အအုံေတြထဲမွာ ေဒတာသိမ္းဆည္းတဲ့ ဒါမွမဟုတ္ ေဒတာလႊဲေျပာင္းေပးတဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ခ်က္ ေတြမပါပါဘူး။”
သို႔ေသာ္ တ႐ုတ္အစိုးရ သို႔မဟုတ္ အျခားပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္က ဟြာေဝး၏ ဆက္သြယ္ေရးကြန္ရက္ကို အသုံးျပဳၿပီး သုံးစြဲသူမ်ားထံမွ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ရယူခဲ့ေၾကာင္း သက္ေသျပစရာအေထာက္အထား မရွိပါ။
အာဖရိကသမဂၢ၏ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ က်ိဳးေပါက္မႈ ျဖစ္ခဲ့ပါသည္ဟူ၍လည္း မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကမွ အတိအလင္း ဝန္ခံထားျခင္းမရွိပါ။
သို႔ေသာ္ ထိုသတင္းမ်ားေၾကာင့္ ဟြာေဝးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ႏွစ္ႏွင့္ခ်ီေသာ သံသယမ်ား ပြားစီးေစခဲ့သည္။ တ႐ုတ္ကုမၸဏီႀကီးတစ္ခုသည္ တ႐ုတ္အစိုးရ၏ တစ္ဖက္လွည့္ျဖင့္ ဩဇာလႊမ္းမိုးမႈကို ခံေနရၿပီလား ဆိုေသာ အခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။
● ရန္က်ဳံေဖးႏွင့္ ေအာင္ျမင္လာေသာ ဟြာေဝး
“လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၃၀ ေလာက္ ကၽြန္ေတာ္ဒီေလာကထဲ စဝင္လာတုန္းက တယ္လီဖုန္းေတြေတာင္ ေကာင္းေကာင္းမရွိေသး ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အဲဒီတုန္းက သုံးခဲ့တဲ့ဖုန္းဆိုတာမ်ိဳးက ဒုတိယကမၻာစစ္ ႐ုပ္ရွင္ေတြမွာ ေတြ႕ရတဲ့ လက္နဲ႔လွည့္ရတဲ့ ဖုန္းမ်ိဳးေတြပဲ။ အဲဒီတုန္းက ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ ဖြံ့ၿဖိဳးမႈ အေတာ္ေနာက္က်ခဲ့တာေပါ့။”
အထက္ပါစကားမ်ားကို ဟြာေဝး၏ တည္ေထာင္သူလည္းျဖစ္၊ ဥကၠ႒လည္းျဖစ္သည့္ မစၥတာရန္က်ဳံေဖးက ရွန္က်န္းၿမိဳ႕ရွိ ဟြာေဝး႐ုံးခ်ဳပ္တြင္ ထိုင္ရင္း ကမၻာ့ဒုတိယအႀကီးဆုံး စမတ္ဖုန္းကုမၸဏီ၏ သမိုင္းေၾကာင္းအစကို ဘီဘီစီအား ဇာတ္ေၾကာင္းလွန္ ေျပာျပေနျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႐ုံးခ်ဳပ္သည္ မစၥတာရန္ ၏ဘဝတစ္ေလၽွာက္ ႀကိဳးစားရယူခဲ့ရေသာ ေအာင္ျမင္မႈ၏ သက္ေသခံ အမွတ္အသားလည္း ျဖစ္သည္။
႐ုံးခ်ဳပ္အေဆာက္အအုံအတြင္းလွမ္းဝင္လိုက္သည္ႏွင့္ အေကာင္းစားေမြးပြေကာ္ေဇာနီ ခင္းထားသည့္ ရွည္လ်ားေသာ စက်င္ေက်ာက္ေလွကားထစ္မ်ားကို ျမင္ရမည္ျဖစ္သည္။
ထိုေလွကားထိပ္တြင္ ရိုးရာတ႐ုတ္ႏွစ္သစ္ကူးျမင္ကြင္းကို လက္ရာေျမာက္စြာေရးဆြဲထားသည့္ ဧရာမပန္းခ်ီကားခ်ပ္ႀကီး ကို ရႈစားၾကရမည္ျဖစ္သည္။
ကီလိုမီတာအနည္းငယ္အကြာအေဝးရွိ တုံးကြမ္ၿမိဳ႕တြင္ အသစ္ေဆာက္လုပ္ထားေသာ ေနာက္ဆုံးေပၚ ဟြာေဝး အေဆာက္အအုံႀကီးမွာ ပို၍ပင္ သားနားလွေသးသည္။ ကုမၸဏီ၏ သုေတသနပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ဝန္ထမ္းေပါင္း ၂၅,၀၀၀ အတြက္ ရည္စူး၍ ဒီဇိုင္းဆြဲ တည္ေဆာက္ထားေသာ ထိုအေဆာက္အအုံ ဝင္းႀကီးတစ္ခုလုံးတြင္ အိမ္ရာငယ္ေပါင္း ၁၂ ခုပါရွိသည္။ ထိုအိမ္ရာငယ္တစ္ခုခ်င္းစီသည္ ပါရီ၊ ဘိုေလာ့ဂ္ညာ ႏွင့္ ဂရာနာဒါ စသည့္ ဥေရာပ ၿမိဳ႕မ်ား၏ ဗိသုကာလက္ရာမ်ားကို ပုံတူကူး၍ တည္ေဆာက္ထား ျခင္းျဖစ္သည္။
ထိုအိမ္ရာငယ္ေလးမ်ားကို ၾကည့္ရသည္မွာ နာမည္ႀကီး စီလီကြန္ဗယ္လီ (Silicom Valley) ကို ေဝါ့ဒစ္စေန (Walt Disney) က ျပန္လည္အသက္သြင္း ထားသည္ႏွင့္ တူလွသည္။ ေရာမေက်ာက္တိုင္ႀကီးမ်ားျဖင့္ အနားသတ္ထားေသာ စၾကၤန္ရွည္ႀကီးႏွင့္ ကဗ်ာဆန္ဆန္ ျပင္သစ္ကေဖးဆိုင္မ်ားက ထိုဝင္းႀကီးကို တန္ဆာဆင္ထားသည္။ ဝင္းႀကီး တစ္ေနရာမွ တစ္ေနရာသို႔ ကူးလူးသြားလာနိုင္ရန္ ေျပးဆြဲေနသည့္ ရထားကလည္း က်က်နန ျပဳျပင္ထားေသာ ဥယ်ာဥ္မ်ားႏွင့္ ေရကန္အတုကို ျဖတ္သန္းခုတ္ေမာင္းလ်က္ရွိသည္။
ထိုျမင္ကြင္းသည္ ကုမၸဏီစတင္တည္ေထာင္ခ်ိန္ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္က မစၥတာ ရန္ ၾကဳံေတြ႕ခဲ့ရသည့္ ျမင္ကြင္းႏွင့္ လားလားမၽွမဆိုင္၊ ျခားနားလြန္းသည္။
“တ႐ုတ္ျပည္ႀကီး ျပန္လည္တည္ေထာင္ေရး စတဲ့အခ်ိန္၊ ေပၚလစီေတြ ပိုၿပီး ပြင့္လင္းလာတဲ့အခ်ိန္မွာ ဟြာေဝးကို ကၽြန္ေတာ္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့တာပါ။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက တ႐ုတ္ျပည္ဟာ အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ စီးပြားေရး စနစ္ကေန ေဈးကြက္စီးပြားေရး စနစ္ကို ကူးေျပာင္းေနခ်ိန္ေပါ့။ ကၽြန္ေတာ့္လိုလူမ်ိဳးေတာင္ မေျပာနဲ႔၊ စီနီယာအက်ဆုံး အစိုးရအရာရွိေတြေတာင္ ေဈးကြက္စီးပြားေရး စနစ္ဆိုတာ ဘာမွန္း ကြဲကြဲျပားျပား သိၾကေသးတာ မဟုတ္ဘူး။ စနစ္ထေျမာက္ဖို႔ ခဲယဥ္းတယ္လို႔ ယူဆခဲ့ၾကတာေပါ့” ဟု ရန္က ဆိုသည္။
ရန္ ကို ထိုစဥ္က ဒုကၡပင္လယ္ေဝခဲ့ေသာ တ႐ုတ္ျပည္၏ အဆင္းရဲဆုံး၊ အရႈပ္အေထြးအမ်ားဆုံး ျဖစ္ေသာ နိုင္ငံေတာင္ေတာင္ပိုင္းတြင္ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္က ေမြးဖြားခဲ့သည္။
အခ်ိန္အေတာ္ၾကာေအာင္ ဒုကၡဆင္းရဲမွ တစ္ပါး အျခားသူမသိခဲ့ပါေပ။ သူ႔မိသားစုတြင္ သူအပါအဝင္ ကေလး ခုနစ္ေယာက္ရွိသည္။
“သူတို႔ေတြ အရမ္းဆင္းရဲခဲ့ၾကတယ္.. ခက္ခဲ႐ုန္းကန္ရမႈေတြကို သူ႔ဘဝတစ္ေလၽွာက္လုံး ခင္ဗ်ားတို႔ ေတြ႕ရမွာပါ။ သူကိုယ္တိုင္လည္း ဒီလိုပဲ ေျပာတာပါပဲ” ဟု ရန္က်ဳံေဖးႏွင့္ ဟြာေဝးကုမၸဏီ အေၾကာင္း စာအုပ္ကို ပူးတြဲေရးသားခဲ့သူ ေဒးဗစ္ ဒီ ခရင္မာ ကေျပာသည္။
ဆင္းရဲမြဲေတမႈႏွင့္ အလုပ္ၾကမ္းဒဏ္မ်ားပိေနေသာ ဘဝမွ လြတ္ေျမာက္ဖို႔ ထိုအခ်ိန္က တ႐ုတ္လူငယ္အမ်ားစု လုပ္ေနက်အရာကိုလုပ္ဖို႔ ရန္က်ဳံေဖး ေရြးခ်ယ္ခဲ့ပါသည္။ ထိုသည္မွာ စစ္တပ္ထဲ ဝင္ဖို႔ပင္ ျဖစ္သည္။
“ကၽြန္ေတာ္က ျပည္သူ႔လြတ္ေျမာက္ေရး တပ္မေတာ္ရဲ့ အဆင့္ အနိမ့္ဆုံး တပ္သားထဲမွာပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ရတာ တပ္ဖြဲ႕ထဲမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ရိုးရိုး ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ လုပ္ရတာပါပဲ။ အဲ့ဒီအခ်ိန္တုန္းက ကၽြန္ေတာ္က စစ္တပ္ကုမၸဏီတစ္ခုရဲ့ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သား တစ္ေယာက္ပါ။ ေနာက္ေတာ့မွ အင္ဂ်င္နီယာျဖစ္လာတာပါ။”
တ႐ုတ္ျပည္က စစ္တပ္အင္အားကို ေလၽွာ့ ခ်ခ်ိန္ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္တြင္ သူစစ္တပ္ကို ေက်ာခိုင္းခဲ့ၿပီး အီလက္ထေရာနစ္ လုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။
သူ႔အေျပာအရဆိုလၽွင္ ပထမေတာ့ သူသည္ ပါးနပ္ေသာ လုပ္ငန္းရွင္တစ္ေယာက္ မဟုတ္ခဲ့ပါ။
“ကၽြန္ေတာ္က တပ္ထြက္တစ္ေယာက္ပဲ။ တစ္သက္လုံး တပ္ထဲမွာ သူမ်ားအမိန႔္ေပးတာ ကို လုပ္ရတာ အသားက်ေနၿပီ။ ႐ုတ္တရက္ႀကီး ေဈးကြက္စီးပြားေရးထဲေရာက္လာေတာ့ ဘာမွ မလုပ္တတ္ မကိုင္တတ္ျဖစ္တာေပါ့။ ကၽြန္ေတာ္ ပိုက္ဆံေတြ ဆုံးတယ္။ အလိမ္ခံရတယ္။ အႏွပ္ခံခဲ့ရတယ္။”
သို႔ေသာ္ ရန္ သည္ သင္လြယ္တတ္လြယ္သူတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ဥေရာပ ရာဇဝင္ႏွင့္ အေနာက္တိုင္း စီးပြားေရးဗ်ဴဟာမ်ားကို တစိုက္မတ္မတ္ ေလ့လာခဲ့သည္။
“ေဈးကြက္စီးပြားေရး စနစ္ဆိုတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ သေဘာေပါက္ေအာင္ ကၽြန္ေတာ္ ေလ့လာခဲ့တယ္။ ဥေရာပနဲ႔ အေမရိက ဥပေဒစာအုပ္ေတြ အပါအဝင္ ဥပေဒစာအုပ္ႀကီးေတြကို ဖတ္တယ္။ အဲဒီတုန္းက တ႐ုတ္ဥပေဒ အေၾကာင္းေရးထားတဲ့ စာအုပ္ေတြက သိပ္မရွိေတာ့ ဥေရာပတို႔ အေမရိကတို႔က ဥပေဒစာအုပ္ေတြ ဖတ္ရတာပဲ။”
ငါးႏွစ္တာ ၾကာျမင့္ၿပီးေနာက္ “ေျပာင္ေျမာက္ေသာ ေအာင္ျမင္မႈ” သို႔မဟုတ္ “စြမ္းေဆာင္နိုင္ေသာ တ႐ုတ္” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည့္ ဟြာေဝး (Huawei) ကို သူ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ တ႐ုတ္ေက်းလက္ ေဈးကြက္မ်ားတြင္ ခပ္ရိုးရိုး ဆက္သြယ္ေရးကိရိယာမ်ား ေရာင္းခ်ရန္ ရည္ရြယ္၍ တည္ေထာင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ႏွစ္အနည္းအတြင္းတြင္ ဟြာေဝးသည္ ကိရိယာမ်ားကို ကိုယ္တိုင္ တီထြင္ ထုတ္လုပ္လာနိုင္ခဲ့သည္။
၁၉၉၀ ျပည့္လြန္အေစာပိုင္းကာလတြင္ ျပည္သူ႔လြတ္ေျမာက္ေရး တပ္မေတာ္အတြက္ ဆက္သြယ္ေရးကိရိယာမ်ား တင္သြင္းရန္ အစိုးရႏွင့္ ဟြာေဝး စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္နိုင္ခဲ့သည္။
၁၉၉၅ ခုႏွစ္တြင္ ေက်းလက္ေဈးကြက္မ်ားတြင္ အဓိကေရာင္းခ်သည့္ ကုမၸဏီ၏ ေရာင္းအား စုစုေပါင္းသည္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၂၂၀,၀၀၀ ဝန္းက်င္ရွိလာသည္။
ေနာက္တစ္ႏွစ္တြင္ ဟြာေဝးသည္ တ႐ုတ္ျပည္၏ “ၿပိဳင္ဘက္ကင္း” ဟူေသာ ဘြဲ႕ထူးကို ရရွိခဲ့သည္။ အစိုးရက နိုင္ငံျခားစီးပြားၿပိဳင္မ်ားအတြက္ ေဈးကြက္ကို ပိတ္လိုက္သည့္ အဓိပၸာယ္ပင္ျဖစ္သည္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ တ႐ုတ္ျပည္၏ စီးပြားေရးသည္ တစ္ႏွစ္လၽွင္ ပ်မ္းမၽွ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးတက္လ်က္ရွိသည္။ ထိုသည္မွာ ႏွယ္ႏွယ္ရရ မဟုတ္ပါ။ သို႔ေသာ္ ဟြာေဝး၏ ေရာင္းအားတစ္ရွိန္ထိုး ျမင့္တက္ခ်ိန္မွာ နိုင္ငံျခားေဈးကြက္ကို စတင္ထိုးေဖာက္သည့္ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ျဖစ္သည္။
၂၀၀၂ ခုႏွစ္တြင္ ဟြာေဝး၏ နိုင္ငံတကာ ေဈးကြက္ ေရာင္းအားသည္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၅၅၂ သန္း ရွိၿပီ ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္တြင္မူ နိုင္ငံတကာေဈးကြက္ ေရာင္းအားသည္ ျပည္တြင္းေဈးကြက္ ေရာင္းအား၏ စံခ်ိန္ကို ပထဆုံးအႀကိမ္ ခ်ိဳးနိုင္ခဲ့သည္။
စီးပြားေရးေလာကသို႔ ဝင္စက အေတြ႕အၾကဳံမ်ားရခဲ့သည့္ ရန္က်ဳံေဖးသည္ ရွယ္ယာေဈးကြက္၏ ျဖားေယာင္းမႈမ်ားမခံရေအာင္ ကုမၸဏီကို အကာအကြယ္ေပးခဲ့သည္။ ဟြာေဝးသည္ ပုဂၢလိကပိုင္ ကုမၸဏီျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ရရွိသည့္ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားကို ကုမၸဏီ၏ သုေတသနႏွင့္ ဖြံ့ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ျပန္လည္ ျမႇုပ္ႏွံနိုင္ခဲ့သည္။ သုေတသန လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ဟြာေဝး အသုံးျပဳသည့္ ရန္ပုံေငြသည္ ႏွစ္စဥ္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ဘီလ်ံ ၂၀ ခန႔္ရွိသည္။ ထိုပမာဏသည္ ကမၻာေပၚတြင္ အမ်ားဆုံးေသာ ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံမႈ မ်ားတြင္ တစ္ခုအပါအဝင္ျဖစ္သည္။
“အမ်ားပိုင္ ကုမၸဏီေတြ ဆိုရင္ေတာ့ သူတို႔ရဲ့ ေငြဝင္ေငြထြက္ စာရင္းကို အရမ္းဂ႐ုစိုက္ရတယ္။ သိပ္အမ်ားႀကီး ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံလို႔မရဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံမႈမ်ားရင္ အက်ိဳးအျမတ္နည္းမယ္။ အဲဒီအခါ သူတို႔ရဲ့ ရွယ္ယာေဈးေတြ က်ကုန္တာေပါ့။ ဟြာေဝးမွာေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ့ စံသတ္မွတ္ခ်က္ကို ရရွိေအာင္ပဲ ဦးတည္တယ္။ ေျမႀကီးကို ေျမဩဇာ မ်ားမ်ားေပးရင္ အသီးမ်ားမ်ားသီးမယ္ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ နားလည္တယ္။ ဒီလိုနည္းနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြ သူမ်ားထက္သာၿပီး ေအာင္ျမင္နိုင္တာေပါ့” ဟု မစၥတာရန္က ဆိုသည္။
ကုမၸဏီ တည္ေထာင္စအခ်ိန္က အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုကို ေဖာက္သည္ခ်ရမည္ဆိုလၽွင္ သူ႔ဝန္ထမ္းမ်ားအတြက္ ရန္က ခ်က္ျပဳတ္ေပးေလ့ရွိသည္ ဟုဆိုသည္ (ရန္က ခ်က္ျပဳတ္ရသည္ကို ဝါသနာပါသည္ဟု ဆိုၾကပါသည္။) တစ္ေန႔တြင္ ဝန္ထမ္းမ်ားအတြက္ ရန္ခ်က္ျပဳတ္ေနစဥ္ မီးဖိုေဆာင္ထဲမွ ေျပးထြက္လာၿပီး “ေနာင္ ႏွစ္ ၂၀ ၾကာရင္ ဟြာေဝးဟာ ကမၻာ့ဆက္သြယ္ေရးေဈးကြက္ကို အုပ္စိုးနိုင္တဲ့ ထိပ္သီးသုံးေယာက္ထဲ ပါလိမ့္မယ္” ဟု တစ္ခန္းလုံးၾကားေအာင္ ေႂကြးေၾကာ္သည္ဟု ဆိုပါသည္။
၂၀၁၄ ခုႏွစ္က ေတြ႕ရသည့္ မန္ဝန္က်ိဳး
ထို ရည္မွန္းခ်က္ အထေျမာက္ခဲ့ပါသည္။ တကယ္ေတာ့ ဟြာေဝး၏ ေအာင္ျမင္မႈသည္ ရည္မွန္းထားသည္ထက္ပင္ သာလြန္ခဲ့ပါၿပီ။
ယေန႔တြင္ ဟြာေဝးသည္ ဆက္သြယ္ေရး ကိရိယာမ်ားကို ေရာင္းခ်သည့္ ကမၻာ့ အေရာင္းသြက္ဆုံး ကုမၸဏီ တစ္ခုျဖစ္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။
အက္ပဲလ္ (Apple) ကုမၸဏီကို အားက်အတုယူခဲ့ရေသာ ဟြာေဝးသည္ ယခုဆိုလၽွင္ အက္ပဲလ္ထက္ပိုၿပီး စမတ္ဖုန္းမ်ားကို ေရာင္းခ်နိုင္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ ဟြာေဝး၏ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားေနာက္တြင္ အရိပ္မည္းႀကီးက တေကာက္ေကာက္လိုက္ပါေနဆဲ ျဖစ္သည္။
ရန္က်ဳံေဖး ႏွင့္ ဟြာေဟြးသည္ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီႏွင့္ အဆက္အသြယ္ရွိေသာေၾကာင့္ ကုမၸဏီ၏ တစ္ဟုန္ထိုး ေအာင္ျမင္မႈ သည္ တ႐ုတ္၏ တန္ခိုးထြားေသာ နိုင္ငံေရးသမားမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု သံသယမ်ားရွိလာသည္။ အေမရိကန္က ဟြာေဝးအား တ႐ုတ္အစိုးရ၏ လက္ကိုင္တုတ္ျဖစ္သည္ဟု စြပ္စြဲသည္။
ထိုစြပ္စြဲခ်က္ကို ရန္က ျငင္းသည္။ “ဟြာေဟြး ဒီေန႔ ဒီလိုမ်ိဳး ေအာင္ျမင္ေနတာဟာ အခ်ိတ္အဆက္ ေကာင္းေကာင္းရွိလို႔ လို႔ မထင္ၾကပါနဲ႔။ ရာႏႈန္းျပည့္ အစိုးရပိုင္တဲ့ ကုမၸဏီေတြေတာင္ က်ရႈံးေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ အခ်ိတ္အဆက္ေကာင္းေကာင္းရွိ႐ုံနဲ႔ ေအာင္ျမင္နိုင္ပါ့မလား။ ဟြာေဝးေအာင္ျမင္တာဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အလုပ္ႀကိဳးစားလို႔ပါ။”
● ျငင္းဆန္ခုခံျခင္း
၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၁ ရက္ေန႔ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ သမၼတ ေဒၚနယ္ ထရမ့္ႏွင့္ တ႐ုတ္သမၼတ ရွီက်င္းပင္ တို႔ ႏွစ္ေယာက္ အာဂ်င္တီးနားနိုင္ငံ ဗ်ဴနိုေအးရိစ္ၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ က်င္းပသည့္ G20 ထိပ္သီးအစည္းအေဝးတြင္ အေကာင္းစား အမဲကင္ႏွင့္ ညစာစားၿပီး သကာရည္စမ္းထားေသာ ပန္ကိတ္လိပ္မ်ားကို အခ်ိဳတည္းေနၾကသည္။
သူတို႔ႏွစ္ဦး ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္စရာ အမ်ားႀကီးရွိပါသည္။ အေမရိကန္ႏွင့္ တ႐ုတ္တို႔ၾကား ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲ ျဖစ္လ်က္ရွိၿပီး အခ်င္းခ်င္းတင္ပို႔သည့္ သြင္းကုန္မ်ားကို အခြန္အခမ်ားေကာက္ခံလ်က္ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏွစ္နိုင္ငံလုံး၏ ကုန္သြယ္ေရးတိုးတက္မႈ က်ဆင္းနိုင္သည္ဟု ခန႔္မွန္း ေနၾကသည္။ ထိုသည္မွာ က်ဆင္းေနေသာ ကမၻာ့စီးပြားေရးအေျခအေနကို ကိုင္လႈပ္ေနသည့္ အခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။
ထိုအေျခအေနမ်ားၾကားတြင္ ေခါင္းေဆာင္ႏွစ္ဦးက ႏွစ္နိုင္ငံၾကား ကုန္သြယ္ေရးတိုက္ပြဲကို ေခတၱရပ္စဲထားရန္ သေဘာတူခဲ့ၾကၿပီး ေဒၚနယ္ထရမ့္က “တ႐ုတ္ႏွင့္ ဆက္ဆံမႈ အေတာ္ေလးတိုးတက္လာၿပီ” ဟု သူ၏တြစ္တာ အေကာင့္တြင္ ေရးသားခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္ မိုင္ေပါင္း ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ အကြာအေဝးရွိ ကေနဒါနိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းတြင္ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့သည့္ လူဖမ္းပြဲတစ္ခုက ထိုႏွစ္နိုင္ငံ ခ်စ္ၾကည္ေရးကို သံသယဝင္ေစခဲ့သည္။
ဟြာေဝး၏ ဘ႑ာေရး အရာရွိခ်ဳပ္လည္းျဖစ္ ရန္က်ဳံေဖး၏ သမီးႀကီးလည္းျဖစ္သူ မန္ဝန္က်ိဳး ကို ဗန္ကူးဗားေလဆိပ္၌ ေလယာဥ္ေျပာင္းစီးစဥ္ ကေနဒါအရာရွိမ်ားက ဖမ္းဆီးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
အေမရိကန္၏ အီရန္အေပၚ ပိတ္ဆို႔ထားမႈကို ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့သည္ဟု စြပ္စြဲကာ သူမအား ဖမ္းဆီးေစခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
“သမီးအဖမ္းခံရေတာ့ အေဖျဖစ္တဲ့ ကၽြန္ေတာ္ ရင္ကြဲရတာေပါ့။ ကၽြန္ေတာ့္ ကေလး ဒီလိုဒုကၡခံေနရတာ ဘယ္ၾကည့္ရက္ နိုင္ပါ့မလဲ။ ဒါေပမဲ့ ျဖစ္ၿပီးတာေတြက ျဖစ္ၿပီးခဲ့ၿပီ။ ျပႆနာကို ေျဖရွင္းဖို႔ ဥပေဒကိုပဲ အားကိုးရေတာ့မွာပဲ” ဟု ေၾကကြဲေနေသာ မစၥတာရန္က ဆိုသည္။
ဟြာေဝးအတြက္ေတာ့ ျပႆနာအစပင္ျဖစ္ပါသည္။ ႏွစ္လခန႔္ၾကာၿပီးေနာက္ အေမရိကန္ တရားေရးရာဌာနက ဟြာေဝးႏွင့္ မန္ဝန္က်ိဳးတို႔အား စြဲခ်က္ႏွစ္ခုျဖင့္ အမႈဖြင့္ခဲ့သည္။
ပထမစြဲခ်က္အရ ဟြာေဝးႏွင့္ မန္ဝန္က်ိဳးတို႔သည္ အီရန္ရွိ လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေမရိကန္ အစိုးရႏွင့္ ဘဏ္မ်ားအေပၚ လိမ္ညာမႈႏွင့္အမႈရင္ဆိုင္ေနရသည္။
ဒုတိယစြဲခ်က္ကို ရင္ဆိုင္ေနရသည္မွာ ဟြာေဝးျဖစ္ၿပီး တရားမၽွတမႈကို ပိတ္ပင္ျခင္းႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရး လၽွို႔ဝွက္ခ်က္မ်ားကို ခိုးယူရန္ႀကိဳးစားျခင္း စသည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ားပါဝင္သည္။
ထိုစြဲခ်က္မ်ားကို ဟြာေဝးႏွင့္ မန္ဝန္က်ိဳးတို႔က ျငင္းဆိုခဲ့ၾကသည္။
ဟြာေဝးဥကၠ႒ ရန္က်ဳံေဖး
ကုန္သြယ္ေရး လၽွို႔ဝွက္ခ်က္မ်ားကို ခိုးယူသည္ဟူသည့္ စြဲခ်က္၏ အဓိက တရားခံမွာ T-Mobile တီမိုဘိုင္းက တီထြင္သည့္ တတ္ပီ (Tappy) ဟုေခၚသည့္ စက္႐ုပ္ျဖစ္သည္။ တတ္ပီသည္ လူ႔လက္ေခ်ာင္းမ်ားအတိုင္း မိုဘိုင္းဖုန္း၏ ဖန္သားျပင္ကို ခပ္ျမန္ျမန္ ႏွိပ္ျခင္းအားျဖင့္ တုံ႔ျပန္မႈကို စမ္းသပ္သည့္ ကိရိယာျဖစ္သည္။
ဥပေဒမွတ္တမ္းမ်ားအရ ဟြာေဝးသည္ တတ္ပီ ကို ဝယ္ရန္ႀကိဳးစားခဲ့သည္။
ထိုစဥ္က တီမိုဘိုင္းသည္ ဟြာေဝးႏွင့္ လက္တြဲလုပ္ကိုင္ေနေသာ္လည္း ၎၏ နည္းပညာကို အသုံးျပဳ၍ တီမိုဘိုင္း၏ ၿပိဳင္ဘက္မ်ားအတြက္ ဖုန္းမ်ား ထုတ္လုပ္ေပးမည္ကို စိုးရိမ္၍ တ႐ုတ္ကုမၸဏီ၏ ကမ္းလွမ္းမႈ ကို ပယ္ခ်ခဲ့သည္။
စြပ္စြဲမႈမ်ားအရဆိုလၽွင္ အေမရိကန္ရွိ ဟြာေဝး၏ ဝန္ထမ္းတစ္ဦးသည္ တတ္ပီ၏ အေသးစိတ္ တည္ေဆာက္ပုံမ်ားကို တ႐ုတ္ရွိ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားထံ ပို႔ေပးနိုင္ရန္ တတ္ပီ၏ စက္႐ုပ္လက္ကို လြယ္အိတ္အတြင္းထည့္ကာ ခိုးယူခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။
ထိုသို႔ ခိုးယူသည္ကို လူမိသြားေသာအခါ ဟြာေဝးဝန္ထမ္းက သူ႔အိတ္အတြင္းသို႔ စက္႐ုပ္လက္ မေတာ္တဆ က်ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု အသည္းအသန္ ျငင္းဆိုသည္။
ဟြာေဝးသည္ ထိုဝန္ထမ္းအား အမိန႔္ေပးခိုင္းေစခဲ့ျခင္း မရွိေၾကာင္း အခိုင္အမာ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီး ထိုခိုးမႈကို ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ တရား႐ုံးျပင္ပ၌ ေၾကေအးခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေနာက္ဆုံးအမႈ၏ အဓိက သက္ေသမွာ တ႐ုတ္ျပည္ရွိ မန္ေနဂ်ာမ်ားႏွင့္ ကုမၸဏီ၏ အေမရိကန္ရွိ ဝန္ထမ္းၾကား အျပန္အလွန္ ပို႔ခဲ့ေသာ အီးေမးလ္မ်ား ျဖစ္သည္။ ထိုအီးေမးလ္မ်ားအရ ဟြာေဝး၏ စီမံေရးရာဌာနသည္ ထိုသံသယရွိေသာ ခိုးယူမႈႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္သည္ဟု ယူဆနိုင္သည္။
စြဲခ်က္မ်ားတြင္ ဟြာေဝး၏ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ဆုေၾကးေငြေပးသည့္ အစီအစဥ္အတြက္ အေသးစိတ္ သက္ေသခံ အခ်က္အလက္မ်ားပါဝင္သည္။ ထိုအစီအစဥ္သည္ ၿပိဳင္ဘက္ကုမၸဏီမ်ား၏ လၽွို႔ဝွက္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ခိုးယူနိုင္ေသာ ဟြာေဝးဝန္ထမ္းမ်ားအား ဆုေၾကးေငြေပးသည့္ အစီအစဥ္ျဖစ္သည္။
ထိုအစီအစဥ္မ်ိဳး မရွိခဲ့ပါဟုဟြာေဝးက ျငင္းဆိုသည္။
သို႔ေသာ္ ကုန္သြယ္ေရး လၽွို႔ဝွက္ခ်က္မ်ားခိုးယူသည္ဟု စြပ္စြဲခံရသည္မွာ ဟြာေဝးအတြက္ ပထမဆုံးအႀကိမ္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။ လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္း စစၥကို (Cisco) ၊ ေနာ္တယ္ (Nortel) ႏွင့္ ေမာ္တိုရိုလာ (Motorola) စသည့္ ကုမၸဏီမ်ားသည္ ခိုးမႈျဖင့္ ဟြာေဝးကို လက္ညႇိုးထိုးခဲ့ၾကသည္ခ်ည္းျဖစ္သည္။
အေမရိကန္ကမူ ဟြာေဝးအေပၚ ကုန္သြယ္ေရး သူလၽွိုဟု ယူဆသည္ထက္ပို၍ စိုးရြံ့ေနဆဲျဖစ္သည္။ ဟြာေဝးအား တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ လက္႐ုံးအျဖစ္ အေမရိကန္က ျမင္ေနသည္မွာ ဆယ္စုႏွစ္ တစ္စု ေက်ာ္လြန္လာၿပီ ျဖစ္သည္။
ပဥၥမမ်ိဳးဆက္ဟု တင္စားေခၚေဝၚသည့္ ဖိုက္ဂ်ီ (5G) မိုဘိုင္း အင္တာနက္ ေပၚေပါက္လာခ်ိန္တြင္ စိုးရိမ္မႈမ်ား ပိုမို ျမင့္တက္လာသည္။ ဖိုက္ဂ်ီမိုဘိုင္းအင္တာနက္သည္ လက္ရွိထက္ ၁၀ ဆ သို႔မဟုတ္ အဆ ၂၀ ပိုမိုျမန္ဆန္သည့္ ေဒတာဆြဲယူသည့္ႏႈန္း (download speed) ရွိၿပီး၊ စက္တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုၾကား ဆက္သြယ္မႈ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစမည္ ျဖစ္သည္။
တယ္လီကြန္း ဆက္သြယ္ေရး ကိရိယာမ်ား ထုတ္သည့္ေနရာတြင္ ကမၻာ့အႀကီးဆုံး ကုမၸဏီႀကီး တစ္ခုျဖစ္ေသာ ဟြာေဝးသည္ ဖိုက္ဂ်ီ ကြန္ရက္အသစ္ကို တည္ေဆာက္ရန္ အေကာင္းဆုံးေနရာျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ အေမရိကန္ကမူ ဟြာေဝးႏွင့္ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္လိုက္ပါက တ႐ုတ္သူလၽွိုမ်ားအတြက္ လမ္းခင္းေပးသလိုျဖစ္မည္ဟု ၎၏ မိတ္ေဆြနိုင္ငံမ်ားအား သတိေပးထားသည္။
အေမရိကန္ နိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး မိုက္ ပြန္ပီယိုသည္ ဟြာေဝးႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး မၾကာေသးမီက ယခုလို သတိေပးခဲ့သည္။
“အကယ္၍ နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံက အေရးႀကီးတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္စနစ္ေတြမွာ ဒီဟာေတြကို အသုံးျပဳထားမယ္ ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အဲဒီနိုင္ငံနဲ႔ ဘာသတင္းအခ်က္အလက္မွ မေဝမၽွနိုင္ပါဘူး။”
ယူေက၊ ဂ်ာမနီႏွင့္ ကေနဒါနိုင္ငံတို႔ကမူ ဟြာေဝးပစၥည္းမ်ားသည္ လုံျခဳံေရးကို ၿခိမ္းေျခာက္နိုင္ျခင္း ရွိမရွိကို သုံးသပ္ေနဆဲျဖစ္သည္။
ၾသစေၾတးလ်ကမူ “နိုင္ငံျခား အစိုးရထံမွ တရားမဝင္ အမိန႔္ေပးေစခိုင္းမႈမ်ားကို နာခံသည္ဟု ယူဆရေသာ” ထုတ္ကုန္တင္သြင္းသူမ်ားကို ယမန္ႏွစ္က ပိတ္ပင္လိုက္ျခင္းျဖင့္ ေျခတစ္လွမ္းသာေနၿပီျဖစ္သည္။
ဟြာေဝးကို အမည္တပ္ေျပာဆိုျခင္းမရွိေသာ္လည္း Australian Strategic Policy Institute မွ ဒန္နီယယ္ ေက့ဗ္ကမူ ဟြာေဟြးသည္ တ႐ုတ္ အစိုးရႏွင့္ အဆက္အသြယ္ရွိေသာေၾကာင့္ နိုင္ငံလုံျခဳံေရးအတြက္ စိတ္မခ်ရဟု ဆိုသည္။
ထို႔အျပင္ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီအတြက္ သတင္းစုေဆာင္းေပးရန္ ေစခိုင္းမႈကို မည္သည့္ ကုမၸဏီမၽွ မျငင္းဆန္နိုင္ေအာင္ ျပ႒ာန္းထားသည့္ တ႐ုတ္ဥပေဒပုဒ္မ တစ္ခုကို လည္း ေက့ဗ္က ေထာက္ျပခဲ့သည္။
“ဝန္ခံရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အခုဒီျပႆနာမွာ လိုေနတာက ျငင္းဆန္လို႔မရတဲ့ ခိုင္လုံတဲ့ သက္ေသအေထာက္အထားပဲ” ဟု ၎ကဆိုသည္။
“သာမန္လူတစ္ေယာက္အတြက္ဆိုရင္ေတာ့ ဟြာေဝး စမတ္ဖုန္းက ဘာျပႆနာမွ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သင္သာ တိုင္းျပည္ရဲ့ အဓိက လုံျခဳံေရးကို ကာကြယ္ေပးရမယ့္ အေနာက္နိုင္ငံအစိုးရျဖစ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ တ႐ုတ္လိုမ်ိဳး တိုင္းျပည္တစ္ျပည္က ကုမၸဏီကို သင့္ရဲ့ စနစ္ေတြထဲ အဝင္ခံနိုင္ပါ့မလား” ဟု ၎က ေမးခြန္းထုတ္သည္။
ရန္က်ဳံးေဖးကမူ ဟြာေဝး၏ အရင္းအျမစ္မ်ားကို တ႐ုတ္အစိုးရအတြက္ သူလၽွိုလုပ္ဖို႔ အသုံးခ်ျခင္း မရွိခဲ့သလို ေနာင္တြင္လည္း ရွိလိမ့္မည္ မဟုတ္ဟု ဆိုသည္။
“တ႐ုတ္အစိုးရက ကုမၸဏီေတြကို အေနာက္တံခါးတပ္ဖို႔ ဘယ္ေတာ့မွ ခိုင္းမယ္မဟုတ္ဘူးလို႔ အတိအလင္း ေျပာထားၿပီးၿပီပဲ” ဟု သူကဆိုသည္။ အေနာက္တံခါး ဆိုသည္မွာ ေဆာ့ဖ္ဝဲ သို႔မဟုတ္ ကြန္ပ်ဴတာ စနစ္တစ္ခုတြင္ ပါရွိသည့္ လၽွို႔ဝွက္ဝင္ေပါက္တစ္ေပါက္ျဖစ္ၿပီး ထိုဝင္ေပါက္မွတစ္ဆင့္ စနစ္တစ္ခုလုံး၏ အတြင္းလုပ္ငန္းေဆာင္တာအားလုံးကို ဝင္ေပါက္တပ္ဆင္သူ သို႔မဟုတ္ တပ္ဆင္ေပးေသာ ကုမၸဏီက ဝင္ေရာက္ ၾကည့္ရႈနိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
“ဟြာေဝးကလည္း ဒီလိုဘယ္ေတာ့မွ မလုပ္ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေရာင္းအား အျမတ္ႀကီးပဲ အခုဆိုရင္ ဘီလ်ံ ေဒၚလာ ရာေပါင္းမ်ားစြာရွိတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဒီလိုကိစၥေၾကာင့္ တိုင္းျပည္နဲ႔ သုံးစြဲသူေတြရဲ့ ရြံရွာ မုန္းတီးမႈ ကို ဘယ္လိုမွ မခံနိုင္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လုပ္ငန္းႀကီး ၿပိဳကြဲသြားမွာေပါ့.. ဒီလိုမ်ိဳး ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ အျဖစ္မခံ နိုင္ပါဘူး” ဟု ရန္ ကဆက္လက္ေျပာၾကားသည္။
ဟြာေဝး၏ႏွစ္အလိုက္ဝင္ေငြရရွိမႈ (ရင္းျမစ္ – ဟြာေဝး)
● ရွီက်င္းဖင္၏ တ႐ုတ္ျပည္
က်ိဳးတိုင္ခ်ီ သည္ ဟြာေဝး၏ က်င့္ဝတ္ႏွင့္ စည္းကမ္းလိုက္နာမႈပိုင္းဆိုင္ရာ အရာရွိခ်ဳပ္ျဖစ္သည္။
ကုမၸဏီဝက္ဘ္ဆိုက္တြင္ ေရးသားထားသည့္ ကိုယ္ေရးရာဇဝင္အက်ဥ္းအရ ဟြာေဝးအတြက္ သူအလုပ္လုပ္ေနသည္မွာ ၂၅ ႏွစ္ နီးပါးရွိေနၿပီျဖစ္ၿပီး အင္ဂ်ီနီယာခ်ဳပ္၊ ဟာ့ဒ္ဝဲဌာန ညႊန္ၾကားေရးမႉး၊ ရွီအန္ (Xi’an) ရွိ သုေတသနစင္တာ၏ ဦးစီးမႉးခ်ဳပ္ အစရွိသည့္ ရာထူးအမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ၎သည္ သူ၏ ကုမၸဏီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတာဝန္မ်ားအျပင္ အျခား တာဝန္တစ္ခုကို ပူးတြဲထမ္းေဆာင္ေနသည္ဟုလည္း နားလည္ထားၾကသည္။ ထိုပူးတြဲတာဝန္မွာ ဟြာေဝး၏ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ေကာ္မတီ၏ ပါတီအတြင္းေရးမႉးတာဝန္ပင္ ျဖစ္သည္။
တ႐ုတ္နိုင္ငံရွိ ကုမၸဏီမ်ားအားလုံးတြင္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီေကာ္မတီ တစ္ခု ရွိကိုရွိရမည္ဟု ဥပေဒက ျပ႒ာန္းထားသည္။
ကြန္ျမဴနစ္ပါတီေကာ္မတီ ထားရွိရျခင္း၏ တရားဝင္အေၾကာင္းျပခ်က္မွာ ဝန္ထမ္းမ်ားအားလုံး နိုင္ငံ၏ က်င့္ဝတ္ႏွင့္ လူမႈေရး တန္ဖိုးမ်ားကို လိုက္နာတန္ဖိုးထားနိုင္ရန္ ျဖစ္သည္။ ေကာ္မတီ၏ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားသည္ ဝန္ထမ္းမ်ား ေငြေၾကးအခက္အခဲမ်ားရွိပါက မၾကာခဏ အကူညီေပးရသည္။
သို႔ေသာ္ တ႐ုတ္၏ တစ္ပါတီစနစ္ကို ေဝဖန္သူမ်ားက ထိုေကာ္မတီမ်ားသည္ နိုင္ငံေတာ္ပိုင္ ေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီးမ်ားကို နိုင္ငံေတာ္က ပိုမိုခ်ဳပ္ကိုင္နိုင္ရန္ အခြင့္အလမ္းေပးသည္ဟု ေထာက္ျပသည္။ ထို႔အျပင္ ထိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈသည္ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္အတြင္း ပိုမိုတင္းက်ပ္လာသည္ဟု ၎တို႔က ဆိုသည္။
“(သမၼတ) ရွီက်င္းဖင္က တ႐ုတ္ရဲ့ စီးပြားေရး အသိုက္အဝန္းကို ပိုၿပီးေတာ့ ထိန္းခ်ဳပ္လာေနၿပီ… ကုမၸဏီေတြ နိုင္ငံရပ္ျခားမွာ ပိုၿပီး ဩဇာအာဏာရွိလာေတာ့ ပါတီက သူတို႔ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာေတြကို မဆုံးရႈံးခ်င္ဘူး” ဟု တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ားအား ျပည္သူ႔ဆက္ဆံေရးဆိုင္ရာ အႀကံဉာဏ္ေပးသူ အဲလိယက္ ဇက္မန္းက ေျပာသည္။
ရန္က်ဳံေဖးကမူ ဟြာေဟြး၏ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီေကာ္မတီသည္ အေနာက္နိုင္ငံမ်ားက စိုးရိမ္ေနသေလာက္ အေရးပါ အရာေရာက္ျခင္း မရွိဟု ျပန္လည္ ေခ်ပထားသည္။
“(ေကာ္မတီက) ဝန္ထမ္းေတြကို ပညာေပးဖို႔ သက္သက္ပါပဲ။ လုပ္ငန္းဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြမွာ ဘာမွ ပတ္သက္မႈ မရွိပါဘူး။”
တ႐ုတ္ျပည္တြင္ အမႈေဆာင္ခ်ဳပ္ အမ်ားစုသည္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီဝင္မ်ားျဖစ္သည္။ ၎တို႔သည္ တ႐ုတ္ ျပည္သူ႔ နိုင္ငံေရးအတိုင္ပင္ခံညီလာခံကို ႏွစ္စဥ္ တက္ေရာက္ၾကသည္။ ထိုညီလာခံသည္ ဗဟိုျပည္သူ႔ညီလာခံ ႏွင့္ အၿပိဳင္က်င္းပျခင္းျဖစ္သည္။
ဗဟိုျပည္သူ႔ညီလာခံကို ေအာက္ေၿခ ႏွင့္ ဗဟိုပါတီအႀကီးအကဲမ်ား၊ အရာရွိမ်ားႏွင့္ အမႈေဆာင္ခ်ဳပ္မ်ား တက္ေရာက္ၾကေသာ္လည္း တ႐ုတ္ျပည္သူ႔နိုင္ငံေရးအတိုင္ပင္ခံညီလာခံသည္ စီးပြားေရးအသိုင္းအဝိုင္းက ပါတီအေပၚ သစၥာခံမႈကို ျပသသည့္ေနရာျဖစ္သည္။
ထိုညီလာခံတြင္ စီးပြားေရးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အေရးပါသည့္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို မဲခြဲ ဆုံးျဖတ္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ႀကိဳတင္ သေဘာတူထားျခင္းမရွိေသာ အဆိုမ်ားကို တင္သြင္းျခင္းမရွိေပ။
ပါတီအေပၚ သစၥာမပ်က္ရန္၊ စီးပြားေရး အသိုင္းအဝိုင္း၏ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကို အစိုးရနားလည္နိုင္ရန္ တင္သြင္းသည့္ စာတမ္းမ်ားကို ေပးနိုင္ရန္ အတြက္ အမႈေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္ႀကီးမ်ားက ညီလာခံကို မွန္မွန္တက္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။
ပါတီဝင္ျဖစ္ျခင္းသည္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုတြင္ အသင္းဝင္သကဲ့သို႔ ေပါင္းသင္း ဆက္ဆံေရး နယ္ပယ္ ျဖန႔္က်က္နိုင္မည့္ အခြင့္အလမ္းကို ရရွိမည္ ျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ထိုစနစ္အတြင္းဝင္ရန္မွာ သစၥာခံဖို႔ ပိုအေရးႀကီးသည္ဟု အဲလိယက္ ဇက္မန္းက ေထာက္ျပသည္။
“ပါတီနဲ႔ တိုင္းျပည္ကို ဘယ္လိုမွ ခြဲျခားလို႔ မရဘူး.. တ႐ုတ္ရဲ့စနစ္က ဟြာေဝးလိုမ်ိဳး ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ မရွိတဲ့ ကုမၸဏီေတြကို အားေပးအားေျမႇာက္ျပဳတယ္” ဟု၎က ေျပာသည္။
ဤကဲ့သို႔ ရင္းႏွီးေသာ အဆက္အဆံရွိျခင္းေၾကာင့္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက ကုမၸဏီတစ္ခုအား တစ္စုံတစ္ခု လုပ္ဖို႔ ေစခိုင္းပါက ကုမၸဏီဘက္က ျငင္းဆန္နိုင္ျခင္းမရွိမည္ကို စိုးရိမ္ပူပန္ျခင္းျဖစ္သည္။
အကယ္၍ ထိုကုမၸဏီသာ အေရးပါသည့္ ကမၻာ့တယ္လီကြန္းကြန္ရက္ တည္ေဆာက္သည့္ စီမံကိန္းႀကီးမ်ားတြင္ ပါဝင္မည္ဆိုပါက အေနာက္နိုင္ငံမ်ားမွ ေစာင့္ၾကည့္သူမ်ား ဘာေၾကာင့္ စိုးရိမ္ပူေနရသည္ကို နားလည္နိုင္သည္။
ဟြာေဝးအား တ႐ုတ္အစိုးရက အမိန႔္ေပးေစခိုင္းေနပါသည္ဟု ေထာက္ျပရန္ သက္ေသမရွိသလို ေပက်င္းအေနျဖင့္ သူလၽွိုလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ရန္ ဟြာေဝး၏ လုပ္ငန္းအစီအမံမ်ားႏွင့္ နည္းဗ်ဴဟာမ်ားကို လမ္းညႊန္ေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္နိုင္မည့္သက္ေသလည္းမရွိပါ။
သို႔ေသာ္ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက ဟြာေဝးအား မဟားတရား အကာအကြယ္ေပးေနျခင္းေၾကာင့္ ကုမၸဏီသည္ ပါတီ၏ လႊမ္းမိုးမႈေအာက္တြင္ မရွိဟု မည္မၽွဆိုေစ သံသယျဖစ္ေစသည္။
ဥပမာေပးရေသာ္ မန္ဝန္က်ိဳး အဖမ္းခံရမႈသည္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈျဖစ္သည္ဟု ေပက်င္းက ေခါင္းစဥ္တပ္သည္။
သူမ၏ အမႈကို အေမရိကန္သို႔ လႊဲေျပာင္းေပးရန္ လုပ္ေနစဥ္အတြင္း နိုင္ငံ၏ လၽွို႔ဝွက္အခ်က္အလက္မ်ား ခိုးယူသည္ဟု စြပ္စြဲကာ တ႐ုတ္က ကေနဒါနိုင္ငံသား ႏွစ္ေယာက္ကို ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းလိုက္သည္။ ေဝဖန္သူမ်ားက ထိုထိန္းသိမ္းမႈသည္ မန္ကို ဖမ္းဆီးမႈႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည္ဟု သုံးသပ္ၾကသည္။
ကေနဒါနိုင္ငံသားမ်ားအား ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းထားမႈ အေပၚ ရန္က်ဳံေဖး က မည္သို႔မၽွ ထင္ျမင္ခ်က္မေပးေသာ္လည္း ဟြာေဝးကို တ႐ုတ္က အကာကြယ္ေပးေနသည္မွာ နားလည္ေပးနိုင္သည့္ ကိစၥျဖစ္သည္ ဟု ေျပာသည္။
“ျပည္သူျပည္သားေတြကို အကာအကြယ္ေပးရမွာ တ႐ုတ္အစိုးရရဲ့ တာဝန္ပဲ။ အကယ္၍ အေမရိကန္က တ႐ုတ္ရဲ့ ထူးခၽြန္တဲ့ နည္းပညာရွင္ေတြကို အထင္ေသးဒုကၡေပးၿပီး အၿပိဳင္အဆိုင္ ယွဥ္ၿပိဳင္ရာမွာ အသာစီးရခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ တ႐ုတ္အစိုးရက သူ႔ရဲ့ နည္းပညာကုမၸဏီေတြကို အကာအကြယ္ေပးတာ နားလည္လို႔ ရမွာပါ” ဟု ရန္ ကေျပာသည္။
လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္း အစိုးရက ပုဂၢလိက ကုမၸဏီမ်ား၊ အထူးအျဖင့္ နည္းပညာကုမၸဏီမ်ား ပါတီ၏ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားကို လိုက္နာရန္ ဖိအားေပးမႈ ပို၍ ျပင္းထန္လာသည္။ လြတ္လပ္စြာ ရပ္တည္လိုေသာ ကုမၸဏီမ်ားသည္လည္း ထိုဖိအားဒဏ္မွ ကင္းလြတ္ခြင့္ မရပါ။
အစိုးရ၏ ဖိအားေအာက္တြင္ ကိုယ္ပိုင္ရပ္တည္ခြင့္ရရန္ ႀကိဳးပမ္းေနၾကေသာ ကုမၸဏီမ်ား၏ ဒုကၡမ်ားကို ဥပမာျပရလၽွင္ တ႐ုတ္၏ အငွားယာဥ္ ဝန္ေဆာင္မႈ နည္းပညာကုမၸဏီႀကီးတစ္ခုျဖစ္သည့္ ဒီဒီ ခ်ဴရွင္း (Didi Chuxing) ၏ ျပႆနာမ်ားကို ၾကည့္နိုင္သည္။
ေဒတာ စုေဆာင္းျခင္းႏွင့္ ေဒတာ လုံျခဳံေရးကိစၥမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္လၽွင္ တ႐ုတ္လူမ်ိဳးမ်ား၏ ခံယူခ်က္သည္ အေနာက္တိုင္းသားမ်ား၏ ခံယူခ်က္ႏွင့္ ကြဲျပားလွသည္။ တ႐ုတ္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ၎တို႔၏ ကိုယ္ေရး အခ်က္အလက္မ်ားကို စီးပြားေရးလုပ္ငန္းက ရရွိသြားမွာကို မစိုးရိမ္ၾကပါ။ ၎တို႔၏ ကိုယ္ေရးအခ်က္အလက္မ်ားကို လုပ္ငန္းရွင္မ်ား သိရွိပါက ေန႔စဥ္လူေနမႈ ဘဝႏွင့္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ပိုမို လြယ္ကူေစနိုင္သည္ဟုပင္ ဆိုသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ဒီဒီ၏ ယာဥ္ေမာင္းသူမ်ားက ခရီးသည္ႏွစ္ေယာက္ကို သတ္မႈျဖစ္ပြားေသာအခါ ထိုလူသတ္မႈကို အေၾကာင္းျပ၍ ကုမၸဏီ၏ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ယခင္ထက္ပိုမိုထုတ္ေပးရန္ ဒီဒီ ကို အစိုးရက အက်ပ္ကိုင္သည္မွာ အဆန္းေတာ့ မဟုတ္ပါေပ။ သုံးစြဲသူ၏ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား လုံျခဳံမႈရွိရမည္ဟု အေၾကာင္းျပ၍ ဒီဒီ ျငင္းဆန္ခဲ့ပါေသးသည္။ သို႔ေသာ္ တ႐ုတ္ဥပေဒအရ လိုက္နာရမည္မွ တစ္ပါး အျခားေရြးခ်ယ္စရာမရွိပါ။
ဒီဒီသည္ အစိုးရထံ “အာဏာပိုင္မ်ား စစ္ေဆးနိုင္ရန္အလို႔ငွာ မိတၱဴ ၉၅ ေစာင္ အပါအဝင္ ပရင့္ထုတ္ထားေသာ ေဒတာ စာရြက္မ်ား ေသတၱာသုံးပုံးႏွင့္ အျပည့္” ေပးအပ္ခဲ့သည္။
ထိုအျဖစ္အပ်က္ကို ေထာက္ရႈ၍ မဟာဗ်ဴဟာႏွင့္ နိုင္ငံတကာ ေလ့လာေရး စင္တာ Center for Strategic and International Studies (CSIS) မွ ဆမ္ဆခ္ က “တ႐ုတ္ျပည္ျပင္ပက လူေတြထင္သလို တ႐ုတ္အစိုးရက နိုင္ငံတြင္းက သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို အတားအဆီးမရွိ ေဖာေဖာသီသီရေနတာမဟုတ္ပါဘူး” ဟု ဆိုသည္။
“အစိုးရနဲ႔ ကုမၸဏီေတြၾကား သတင္းအခ်က္အလက္ ေပးေရး မေပးေရးကို လြန္ဆြဲေနၾကတယ္” ဟု သူမက သုံးသပ္သည္။
ထိုလြန္ဆြဲပြဲတြင္ မည္သူ႔ဘက္က အနိုင္ရသလဲ ဆိုတာေပၚမူတည္၍ နိုင္ငံျခား အစိုးရမ်ား၏ တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ားအေပၚ အျမင္မ်ား ေျပာင္းလဲမႈ ရွိမည္ျဖစ္သည္။
ဟြာေဝးကဲ့သို႔ ကုမၸဏီမ်ားသည္ ေအာင္ျမင္တည္တံ့နိုင္ရန္ တ႐ုတ္အစိုးရႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ ေကာင္းေကာင္းရွိရန္ လိုသည့္ ေခတ္တြင္ ေပၚထြန္းလာရသည္။ ထိုကုမၸဏီမ်ားအတြက္ ေရြးခ်ယ္စရာမွာ ယခင္က မရွိခဲ့သလို ယခုလည္း မရွိေသးပါ။ သို႔ေသာ္ ထိုခ်ိတ္ဆက္ေကာင္းမ်ားရွိျခင္းသည္ နိုင္ငံရပ္ျခားတြင္ ကုမၸဏီ၏ ဂုဏ္အသေရကို ထိခိုက္ေစနိုင္သည္။
“ဒါက မတူညီတဲ့ စနစ္ ႏွစ္ခုပဲ.. မီးပလပ္ေပါက္လို စဥ္းစားၾကည့္လိုက္ေပါ့။ တ႐ုတ္ရဲ့ ပလပ္ေခါင္းေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႔ အေနာက္နိုင္ငံေတြမွာ ရွိတဲ့ ပလပ္ေပါက္ေတြနဲ႔ မကိုက္ဘူးေလ” ဟု ဇက္မန္းက ေျပာသည္။
တစ္ကမၻာလုံးတြင္ စမတ္ဖုန္းေဈးကြက္ေဝစုရရွိထားမႈ (IDC 2018)
● ဘာေတြ အေလာင္းအစားလုပ္ထားရသလဲ
“ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ ဆက္သြယ္လို႔ ရနိုင္တာမွန္သမၽွကို လူႀကီးမင္းတို႔ ဆက္သြယ္ခ်င္မွာပဲ။”
ဟြာေဝး၏ ဖိုက္ဂ်ီ ႀကိဳးမဲ့ကြန္ရက္ စမ္းသပ္ခန္း၏ အႀကီးအကဲ က်ဴေဖရင္း က နည္းပညာအသစ္ကို ဆက္သြယ္နိုင္သည့္ ကိရိယာမ်ားကို ႂကြားလုံးထုတ္ျပသရင္း ေျပာေနျခင္းျဖစ္သည္။ သင္ သြားေကာင္းေကာင္း တိုက္သည္ မတိုက္သည္ ဆိုသည့္ ေဒတာမ်ားကို စုေဆာင္းေပးနိုင္ေသာ စမတ္သြားပြတ္တံမ်ားမွသည္ သင္ေရဘယ္အခ်ိန္ေသာက္သင့္သည္ကို သတိေပးနိုင္ေသာ စမတ္ေရခြက္မ်ားအထိ အရာအားလုံးကို တိုင္းတာ စစ္ေဆးနိုင္ေသာ ကမၻာႀကီးပင္ျဖစ္သည္။
နည္းပညာ အဖြံ့ၿဖိဳးဆုံးအခ်ိန္တြင္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားရွိ အရာအားလုံးႏွင့္ ဆက္သြယ္နိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ေမာင္းသူမဲ့ ယာဥ္မ်ား၊ အေဆာက္အဦးမ်ား၏ အပူခ်ိန္၊ အမ်ားသုံးယာဥ္မ်ား၏ အျမန္ႏႈန္း စသည္ျဖင့္ ဆက္သြယ္ ထိန္းခ်ဳပ္နိုင္မည့္ အရာမ်ား၏ စာရင္းမွာ ေျပာရလၽွင္ဆုံးမည္မဟုတ္ပါ။
နည္းပညာပိုင္းတြင္ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊ သုံးစြဲသူမ်ားအတြက္ စြမ္းေဆာင္ေပးနိုင္မႈႏွင့္ ပတ္သက္လၽွင္ ဟြာေဝးသည္ ၿပိဳင္ဘက္မ်ားထက္ တစ္ႏွစ္ေစာ၍ ေခတ္ေရွ႕ေျပးေနၿပီျဖစ္သည္။
ထို႔အျပင္ ဟြာေဝးသည္ ၎၏ ထုတ္ကုန္မ်ားကို ၿပိဳင္ဘက္မ်ားထက္ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေဈးခ်၍ ေရာင္းသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ေဝဖန္သူမ်ားကမူ အစိုးရ၏ အေထာက္အပံ့ေၾကာင့္ ေဈးခ်နိုင္သည္ဟု ဆိုသည္။
ဟြာေဝးသည္ အစိုးရ၏ ေထာက္ပံ့ေငြ မရရွိပါဟု ရန္က်ဳံေဖးက ျငင္းဆန္ထားသည္။
အေမရိကန္က ဟြာေဝးကို ပိတ္ပင္တားဆီးရသည့္ အေၾကာင္းရင္းမွန္မွာ ဟြာေဝး၏ သူတကာထက္သာသည့္ နည္းပညာေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု သူကဆိုသည္။
“အေမရိကန္က ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို ဘယ္လိုမွ မေခ်မႈန္းနိုင္ပါဘူး။ တစ္ကမၻာလုံးက ဟြာေဝးကို လိုအပ္တယ္.. ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ပိုၿပီး တိုးတက္လို႔။ သူတို႔က တျခားနိုင္ငံေတြကို ဟြာေဝး ပစၥည္းေတြ မသုံးေအာင္ ခဏေလာက္ ေသြးထိုးထားနိုင္တယ္ဆိုရင္ေတာင္မွ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အေနနဲ႔ လုပ္ငန္းနည္းနည္း ေလၽွာ့လိုက္႐ုံ ပဲရွိတာပဲ” ဟု သူက ေျပာသည္။
ေလ့လာသုံးသပ္သူမ်ားကမူ အေမရိကန္ ကြန္ရက္မ်ားမွ ဟြာေဝးကို ဖယ္ရွားလိုက္ျခင္းသည္ အေမရိကန္၏ ဖိုက္ဂ်ီ စြမ္းေဆာင္နိုင္ရည္တြင္ အားေလ်ာ့ေစနိုင္သည္ဟု ဆိုသည္။
“ဟြာေဝးကို ဖယ္ထုတ္လိုက္တာက ဥေရာပနဲ႔ အာရွမွာရွိတဲ့ (ဟြာေဝးကို အသုံးျပဳတဲ့) ကူးလူးကြန္ရက္ေတြမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မပါဝင္နိုင္ေတာ့ဘူးေပါ့။ အဲဒါက ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို ပိုၿပီး တစ္ပန္းရႈံးေစလိမ့္မယ္” ဟု CSIS မွ ဆမ္ဆခ္က ေျပာသည္။
လက္ေတြ႕တြင္ ျဖစ္ေပၚလာနိုင္သည့္ ရလဒ္မွာ ေလ့လာသုံးသပ္သူတို႔က “ဒစ္ဂ်စ္တယ္ သံကန႔္လန႔္ကာ” ဟု တင္စားသည့္ အင္တာနက္ကြန္ရက္ ႏွစ္မ်ိဳးကြဲေနသည့္ ကမၻာႀကီးပင္ျဖစ္သည္။ ဟြာေဝးကဲ့သို႔ေသာ ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ လက္တြဲသည့္ အျခမ္းႏွင့္ လက္မတြဲသည့္ အျခမ္းဟူ၍ ကမၻာႀကီးႏွစ္ျခမ္း ကြဲသြားမည္ျဖစ္သည္။
အေမရိကန္က ေရာင္းရင္းနိုင္ငံမ်ားအေပၚ ဖိအားေပးေနမႈေၾကာင့္ ဟြာေဝးသည္ သုံးစြဲသူမ်ားႏွင့္ အစိုးရ ရွယ္ယာရွင္မ်ားကို ဆြဲေဆာင္နိုင္ရန္ လူထုဆက္ဆံေရး ကမ္ပိန္းမ်ားကို အျပင္းအထန္ လုပ္လ်က္ရွိသည္။
လြန္ခဲ့ေသာ ရက္အနည္းငယ္အတြင္းက ဗိုဒါဖုန္း (Vodafone)၏ သူေဌး နစ္ရိဒ္သည္ ဟြာေဝးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားကို ေပးရန္ အေမရိကန္အား ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ ထို႔အတူ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ေဈးကြက္စနစ္တစ္ခုျဖစ္ေသာ digital single market အတြက္ ဥေရာပ ေကာ္မရွင္၏ ဒုဥကၠ႒ အန္ဒရပ္ အန္စစ္ က ၎သည္ ဟြာေဝး၏ ယာယီ စီအီးအို ႏွင့္ ေတြ႕ဆုံခဲ့ၿပီး လက္တြဲလုပ္ကိုင္နိုင္ရန္ နည္းလမ္းမ်ား ႀကံဆခဲ့ေၾကာင္း၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိရန္ အေရးႀကီးပုံကို ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကေၾကာင္း တြစ္တာေပၚတြင္ ေရးသားခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္ ဟြာေဝးအေပၚ သံသယမ်ားက ရွိေနဆဲျဖစ္ပါသည္။
ဟြာေဝးႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အာရွ အစိုးရပိုင္း သုံးစြဲသူမ်ားထံမွ ေမးျမန္းစုံစမ္းမႈမ်ား ျမင့္တက္လာသည္ဟု လုံျခဳံေရး ဌာနတစ္ခုက အတည္ျပဳထားသည္။
“တခ်ိဳ႕ေတြက ဟြာေဝးဟာ ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာထိ ျပႆနာရွိနိုင္သလဲ ဆိုတာေမးၾကတယ္” ဟု အာရွအစိုးရမ်ားကို အႀကံေပးသည့္ အမည္မေဖာ္လိုေသာ ေလ့လာသုံးသပ္သူ တစ္ဦး က ဆိုသည္။
ထိုစိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားၾကားတြင္ ရန္က်ဳံေဖးက အေကာင္းျမင္လ်က္ပင္ ရွိပါေသးသည္။
“သူတို႔ေျပာတာေတြကို (ဟြာေဝးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ သံသယ) ယုံတဲ့ နိုင္ငံေတြအတြက္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ခဏ ဆိုင္းထားမယ္။ ဟြာေဝးဟာ ယုံၾကည္အားထားေလာက္တယ္လို႔ ယုံၾကည္တဲ့ နိုင္ငံေတြ အတြက္ ဆိုရင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ခပ္ျမန္ျမန္ေလး အလုပ္လုပ္မွာေပါ့။ ကမၻာႀကီးက အႀကီးႀကီးပါ.. တစ္ကမၻာလုံး ေလၽွာက္လို႔ မကုန္ပါဘူး” ဟု ရန္ က ဆိုသည္။
သို႔ေသာ္ ဤျပႆနာသည္ ကုမၸဏီတစ္ခုတည္း သို႔မဟုတ္ စီအီးအိုႏွင့္ သူ႔မိသားစု တစ္စုတည္း၏ ျပႆနာ မ်ိဳးမဟုတ္ပါ။
ဤျပႆနာကို ကမၻာ့အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ႏွစ္ခုၾကားတိုက္ပြဲ ျဖစ္သည္ဟု ပို၍ ျမင္လာၾကၿပီျဖစ္သည္။ ထိုထဲမွ စနစ္တစ္ခုသည္ အနာဂတ္ျဖစ္လာလိမ့္မည္။
တ႐ုတ္တံခါးဖြင့္စေန႔မ်ားတြင္ ေဂ်ာ့ အိတ္ဒဗ်ဴဘုခ်္ အစရွိေသာ အေမရိကန္သမၼတမ်ားက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းသည္ အက်ိဳးရွိေၾကာင္း ေထာက္ခံခဲ့ၾကသည္။
“ကမၻာေပၚမွာရွိတဲ့ ဘယ္နိုင္ငံကမွ နိုင္ငံရပ္ျခားက အႀကံဉာဏ္ေကာင္းေတြကို နယ္စပ္မွာတားျမစ္ထားၿပီး အနယ္နယ္အရပ္ရပ္က ထုတ္ကုန္ေတြ၊ ဝန္ေဆာင္မႈေတြကို တင္သြင္းနိုင္မယ့္ နည္းလမ္း ရွာမေတြ႕ေသးဘူး။ ကမၻာ့တိုက္ႀကီးအသီးသီးမွာရွိတဲ့ နိုင္ငံေတြကို ဒီမိုကေရစီ အေတြးအေခၚက ေျပာင္းလဲေပးခဲ့သလိုပဲ တ႐ုတ္ဟာ လည္း ဧကန္မုခ် ေျပာင္းလဲနိုင္ရမယ္” ဟု ၁၉၉၁ ခုႏွစ္က မိန႔္ခြန္းတြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ယခင္ အေမရိကန္အာဏာပိုင္မ်ားသည္ တ႐ုတ္ႏွင့္ စီးပြားေရးအရ ႏွီးႏႊယ္မႈမ်ားလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ တ႐ုတ္နိုင္ငံသည္ ပိုၿပီးလြတ္လပ္လာမည္၊ လစ္ဘရယ္ဆန္လာမည္ဟု ယုံၾကည္ခဲ့ၾကသည္။
လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ ၄၀ အတြင္း တ႐ုတ္တစ္ရွိန္ထိုး တိုးတက္လာသည္မွာ ျငင္းဆန္နိုင္ဖြယ္ရာ မရွိပါ။ ဆယ္စုႏွစ္ သုံးစုအတြင္း တ႐ုတ္စီးပြားေရးသည္ တစ္ႏွစ္လၽွင္ ပၽွမ္းမၽွ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန႔္ တိုးတက္ခဲ့ၿပီး လူသန္းေပါင္း ၈၀၀ ကို ဆင္းရဲႏြံအတြင္းမွ ဆြဲထုတ္နိုင္ခဲ့သည္။ ယခုဆိုလၽွင္ တ႐ုတ္သည္ အေမရိကန္ၿပီးလၽွင္ ဒုတိယ အႀကီးဆုံး စီးပြားေရးနိုင္ငံျဖစ္သည္။
၂၀၃၀ ျပည့္ႏွစ္ေရာက္လၽွင္ တ႐ုတ္စီးပြားေရးသည္ အေမရိကန္စီးပြားေရးကို ေက်ာ္လြန္နိုင္မည္ဟု တခ်ိဳ႕က ခန႔္မွန္းေနၾကသည္။
တစ္ပါတီစနစ္ႏွင့္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ ဦးေဆာင္မႈမ်ားၾကား ထိုေအာင္ျမင္မႈမ်ားရရွိ လာျခင္းျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ နိုင္ငံ၏ ကုမၸဏီမ်ားအေပၚ အစိုးရ၏ အလြန္အက်ဴး ထိန္းခ်ဳပ္ထားမႈမ်ားေၾကာင့္သာ ယခုလို ေအာင္ျမင္မႈမ်ားရရွိလာနိုင္သည္ဟု စိုးရိမ္မႈမ်ားရွိလာသည္။ စိုးရိမ္မႈ၏ အဓိကအခ်က္မွာ ထိုထိန္းခ်ဳပ္နိုင္မႈကို အသုံးခ်၍ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ လမ္းစဥ္မ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္လာနိုင္သည္ဟူေသာ အခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို႔ ျဖစ္နိုင္ေၿခ ရွိ မရွိကိုမူ ယခုအခ်ိန္တြင္ တိတိက်က် ေျပာရန္ မျဖစ္နိုင္ေသးပါ။
“တ႐ုတ္အတြက္ေတာ့ အသြားႏွစ္ဖက္နဲ႔ ဓားလိုပဲ။ (သူ႔ဥပေဒေတြေၾကာင့္) တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြအေပၚ သံသယမဝင္ေစဘဲ လုပ္ငန္းတိုးခ်ဲ႕လို႔ မရေအာင္ လုပ္ထားတယ္” ဟု ဒန္ယယ္ ေက့ဗ္က ေျပာသည္။
ထို႔အျပင္ ရွီက်င္းပင္၏ ဦးေဆာင္မႈေအာက္တြင္ တ႐ုတ္သည္ ပို၍ အာဏာရွင္ဆန္လာၿပီ ျဖစ္သည္။
“တ႐ုတ္ကို တမူထူးျခားေစၿပီး ေအာင္ျမင္ေအာင္ ကူညီေပးခဲ့တဲ့ အရာအားလုံးကို ရွီက တမင္သက္သက္ ၿပိဳလဲေအာင္လုပ္ေနတာပဲ။ သူအဲဒီလိုလုပ္တာဟာ ေရတိုမွာ သူ႔တန္ခိုးအာဏာထြားေစၿပီး လာဘ္စားတာ တခ်ိဳ႕ကို ေလ်ာ့က်ေစနိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရွီ ေလၽွာက္တဲ့လမ္းဟာ ေရရွည္မွာေတာ့ သူ႔နိုင္ငံနဲ႔ တစ္ကမၻာလုံးကို အက်ိဳးယုတ္ေစလိမ့္မယ္” ဟု Foreign Policy မဂၢဇင္း၏ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဂ်ိဳနသန္ တပ္ပမန္က ေျပာသည္။
သို႔ေသာ္ ရန္ကေတာ့ ထိုအခ်က္ကို လက္မခံပါ။ တ႐ုတ္သည္ ယခင္ထက္ပို၍ ပြင့္လင္းလာေနၿပီဟု ဆိုသည္။
“ဒီအင္တာဗ်ဴးသာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၃၀ က ျဖစ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ အရမ္းအႏၲရာယ္ရွိတယ္။ အခုေတာ့ ေမးခြန္းခက္ခက္ေတြ ေျဖရင္ေတာင္မွ ကၽြန္ေတာ္ စိတ္ရွိတိုင္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာလို႔ရတယ္.. ဒါက တ႐ုတ္ဟာ ပိုၿပီး ပြင့္လင္းတဲ့ နိုင္ငံေရးဝန္းက်င္မ်ိဳးျဖစ္တယ္ဆိုတာ ျပလိုက္တာပဲ” ဟု သူကဆိုသည္။
ရန္သည္ တ႐ုတ္၏ အနာဂတ္အေပၚ ေမၽွာ္လင့္ခ်က္ႀကီးေနဆဲျဖစ္သည္။
“တ႐ုတ္က အျပင္ေလာကကေန ဖယ္ခြာၿပီး တံခါးပိတ္ဝါဒက်င့္သုံးဖို႔ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀၀ တိတိ ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ သူမ်ားနိုင္ငံေတြနဲ႔ယွဥ္ရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ဆင္းရဲႏုံျခာၿပီး ေနာက္ေကာက္က်ေနတာကို သေဘာေပါက္လာတယ္။ တိန္ေရွာက္ပင္က တ႐ုတ္တံခါးကို တစ္ကမၻာလုံးအတြက္ ဖြင့္ေပးၿပီး တ႐ုတ္ျပည္ႀကီး တိုးတက္လာတာ ႏွစ္ ၃၀ ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ တ႐ုတ္က ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလမ္းစဥ္ကို ဆက္ေလၽွာက္ၿပီး ပိုၿပီး ပြင့္လင္းလာဖို႔ လုပ္ရပါမယ္” ဟု ၎ကေျပာသည္။
ရွန္က်န္းၿမိဳ႕တစ္ခြင္ရွိ က်ယ္ျပန႔္လွသည့္ ဟြာေဝး အေဆာက္အအုံ ဝင္းႀကီးတစ္ခုထဲတြင္ လူလုပ္ေရကန္ တစ္ကန္ရွိပါသည္။ ထိုေရကန္၏ ၿငိမ္သက္ ၾကည္လင္ေသာ ေရျပင္ေပၚတြင္ အနက္ေရာင္ ငန္းႏွစ္ေကာင္ ေရကူးေနၾကသည္။
ဝန္ထမ္းမ်ားအား “ငန္းနက္” အျဖစ္အပ်က္မ်ားကို သတိတရရွိေနရန္ ရန္က်ဳံေဖးက ထိုငန္းႏွစ္ေကာင္ကို ေမြးထားျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ “ငန္းနက္” အျဖစ္အပ်က္ဆိုသည္မွာ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ရင္ဆိုင္ရန္ မျဖစ္နိုင္ေသာ ႐ုတ္တရက္ျဖစ္ေပၚလာနိုင္သည့္ ဆိုးဆိုးရြားရြား စီးပြားေရး ျပႆနာမ်ားကို တင္စားထားျခင္းျဖစ္သည္။ မစၥတာရန္ ကမူ ဒါေတြဟာ ေကာလာဟလေတြပါဟုသာ ေျပာခဲ့ေသာ္လည္း သံသယဝင္စရာ ေကာင္းသည္မွာမူ အမွန္ပင္ျဖစ္သည္။
ယခုအခ်ိန္သည္ မစၥတာရန္ႏွင့္ ဟြာေဝး အတြက္ ေရွ႕ဘာဆက္ျဖစ္မလဲဆိုတာ ခန႔္မွန္းလို႔ မရနိုင္သည့္ မေရာရာ မေသခ်ာေသာ အေျခအေနပင္ ျဖစ္ပါေတာ့သည္။
(ဘီဘီစီသတင္းဌာန၏ ေဆာင္းပါးရွည္ “Huawei: The story of a controversial company” ကို ဘာသာျပန္ဆိုေဖာ္ျပပါသည္။)
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
