(မုိးမခ) ၾသဂတ္စ္ ၁၅၊ ၂၀၁၈
ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ေဂဟေဗဒပညာရွင္မ်ား သည္ ခ်ံဳႏြယ္မ်ား၊ ဝါးပင္မ်ားထူထပ္ေသာ ေတာႀကီးမ်က္မည္းထဲတြင္ နာရီေပါင္းမ်ားစြာ ေတာနင္းရွာေသာ္လည္း အာရွဆင္ တစ္ေကာင္တစ္ၿမီးမွ် မေတြ႔ပါေပ။ ယခုဆိုလွ်င္ ေဂဟေဗဒပညာရွင္မ်ား သည္ တရားမဝင္ဆင္ခိုးဖမ္းသူမ်ားႏွင့္ အၿပိဳင္ အာရွဆင္မ်ားကို ရွာေတြ႕ရန္ ႀကိဳးပမ္းေနရၿပီ ျဖစ္သည္။
လြန္ခဲ့သည္ သံုးႏွစ္၊ ေလးႏွစ္က စ၍ ဆင္ခိုးဖမ္းသူမ်ားသည္ ပတၱျမားတုမ်ားျပဳလုပ္ရန္ ဆင္မ်ား၏ အေရျပားမ်ားကို ခိုးယူလာၾကသည္။ Smithsonian Conservation Biology Institute နွင့္ အဂၤလန္ႏိုင္ငံရွိ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးကို ေစာင့္ၾကည့္သည့္ ဌာနတစ္ခုျဖစ္ေသာ Elephant Family တို့၏ သီးျခားစံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမ်ားအရ ဆင္၏ အေရျပားကို အမႈန္႔ျပဳလုပ္၍ ေဆးအျဖစ္ ေရာင္းခ်ၾကေၾကာင္းလည္း သိရသည္။
ေတာရိုင္း အာရွဆင္စုစုေပါင္းအေရအတြက္သည္ လက္ရွိတြင္ ၅ဝ,ဝဝဝ သာ က်န္ရွိေတာ့သည္။ အာရွဆင္မ်ားသည္ အာဖရိက ဆဗားနားဆင္မ်ိဳးမ်ားထက္ ဆယ္ဆပို၍ မ်ိဳးတုန္းႏိုင္ေျခ ရွိေနၿပီး၊ အာဖရိကေတာတြင္းဆင္မ်ားႏွင့္ ယွဥ္လွ်င္ ထက္ဝက္ခန္႔သာရွိသည္။ ဆဗားနားျမက္ခင္းျပင္တြင္ က်က္စားသည့္ အာဖရိကဆင္မ်ိဳးမ်ားႏွင့္ မတူဘဲ အာရွဆင္မ်ားသည္ ခ်ံဳႏြယ္ထူထပ္ေသာ ေတာႀကီးမ်က္မည္း မ်ားတြင္သာ က်က္စားၾကသည္။ ထိုကဲ့သို႔ ေတာႀကီးမ်က္မည္းတြင္ လူမသိသူမသိ ေနထိုင္က်က္စားၾကေသာ္လည္း ဆင္ခိုးဖမ္းသူမ်ား၏ တစ္ေက်ာ့ျပန္အႏၱရာယ္ကို ေရွာင္ကြင္းႏိုင္စြမ္း မရွိၾကပါေပ။ ထိုဆင္ခိုးဖမ္းသူမ်ား၏ အႏၱရာယ္ေၾကာင့္ ျမန္မာ့သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ေနထိုင္က်က္စားေနေသာ လက္က်န္အာရွဆင္ေပါင္း ၂ဝဝဝ သည္ မ်ိဳးတုန္းေပ်ာက္ကြယ္မည့္ အေျခအေနကို ရင္ဆိုင္ေနရၿပီ ျဖစ္သည္။
ယခင္ကမူ ဆင္စြယ္ရယူရန္ ဆင္မ်ားကို ခိုးယူသတ္ျဖတ္ျခင္းသည္ အာရွဆင္မ်ားအေပၚတြင္ ထိခိုက္မႈသိပ္မရွိခဲ့ပါ။ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ အရြယ္ေရာက္ၿပီးေသာ ဆင္ထီးမ်ားသာ ဆင္စြယ္ေပါက္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည့္အျပင္ ထိုအခ်ိန္တုန္းကပင္လ်ွင္ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ အေရျပားကိုလိုခ်င္၍ ဆင္ကိုလိုက္ျခင္းသည္ ဆင္ထီး၊ ဆင္မမ်ားအျပင္ ဆင္ငယ္မ်ားကိုပါ ခိုးယူသတ္ျဖတ္ျခင္း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဆင္စြယ္ေၾကာင့္ သတ္ျခင္းထက္ပို၍ မ်ိဳးတုန္းမႈ အႏၱရာယ္ရွိပါသည္။
“ဒါဟာ ဆင္မ်ိဳးတုန္းဖို႔အတြက္ ေသခ်ာတဲ့ နည္းလမ္းပဲ” ဟု စမစ္ဆိုနီယမ္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ေဂဟေဗဒစင္တာ၏ ဒါရိုက္တာျဖစ္သူ ပီတာ လမ္ဂရူဘာ ကေျပာသည္။ ထိုေဂဟေဗဒစင္တာမွ ေဂဟေဗဒပညာရွင္မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံလုပ္ရိုးလုပ္စဥ္ ေျခရာခံ စစ္ေဆးေလ့လာမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေနစဥ္တြင္ ႏိုင္ငံအတြင္း ျဖစ္ပြားေနသည့္ တရားမဝင္ဆင္သတ္ျဖတ္မႈႏႈန္း ျမင့္တက္လာျခင္းကို မေတာ္တဆ ေဖာ္ထုတ္နိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ယခုႏႈန္းအတိုင္းသာ အေရျပားအတြက္ ဆင္မ်ားကို တရားမဝင္သတ္ျဖတ္ေနပါက ႏွစ္ေပါင္း ၆ဝ အတြင္း ျမန္မာ့ေတာရိုင္းဆင္မ်ား မ်ိဳးတုန္းသြားႏိုင္သည္။
● တရားမဝင္ဆင္ခိုးသတ္မႈျပႆနာကို ေဖာ္ထုတ္ပံု
လူဦးေရလ်င္ျမန္စြာထူထပ္လာျခင္းႏွင့္ စပါးခင္းမ်ား၊ စားအုန္းဆီစိုက္ခင္းမ်ား ပိုမ်ားလာျခင္းတို့ေၾကာင့္ ဆင္မ်ားအတြက္ သဘာဝက်က္စားရာေနရာမ်ား နည္းပါးလာကာ လူႏွင့္ဆင္မ်ားၾကား ပဋိပကၡျဖစ္လာသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းတြင္သာမကဘဲ အာရွတစ္ဝန္းတြင္ ျဖစ္ေနသည့္ပုံစံျဖစ္သည္။ အာရွဆင္မ်ားသည္ ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ားကို စားသံုး၍ လူတို႔က ျပန္လည္ ေျခာက္လွန္႔ပါက ေနအိမ္မ်ားကိုပင္ ဖ်က္ဆီးသည့္ သာဓကမ်ား ရွိခဲ့သည္။ ေမလအတြင္းက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံရွိ ယာယီဒုကၡသည္စခန္းတြင္ ေနထိုင္ေသာ အသက္ ၁၂ နွစ္အရြယ္ရွိ ကေလးငယ္တစ္ဦးသည္ အာရွဆင္တစ္ေကာင္၏ တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့ရသည္။
“ကၽြန္ေတာ္တို႔က ဆင္ေတြရဲ႕ ေဂဟေဗဒနဲ႕ လူနဲ႕ဆင္ၾကားဘာေၾကာင့္ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ရသလဲ ဆိုတာကို ေလ့လာခ်င္ရံု သက္သက္ပါ။ တရားမဝင္ ဆင္သတ္ျဖတ္မႈကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ မေတာ္တဆ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့တာပါ” ဟု သုေတသနပညာရွင္နွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ေဂဟေဗဒစင္တာ၏ ေဂဟေဗဒပညာရွင္ တစ္ဦးျဖစ္သူ ဂၽြန္မဂ္အဗိြဳင္ ကေျပာၾကားသည္။
စ၍ လမ္ဂရူဘာနွင့္အဖြဲ႕သည္ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းမွ ျမန္မာျပည္ရွိ ေဒသငယ္မ်ားတြင္ က်က္စားေနေသာ အာရွဆင္ ၁၉ ေကာင္တြင္ ဂ်ီပီအက္စ္ (ေျခရာခံ) စနစ္ပါသည့္ လည္ပတ္မ်ား တပ္ဆင္ေပးခဲ့သည္။ ထိုေဒသမ်ားသည္ ပဲခူးရိုးမ ေတာင္တန္း၊ ဧရာဝတီျမစ္ဝကၽြန္းေပၚေဒသႏွင့္ တနသၤာရီတိုင္းရွိ ကမ္းေျမာင္ငယ္ တစ္ခုတို႔ ျဖစ္သည္။
ဆင္မ်ား၏အေရျပားမွ ေသြးနီေရာင္ရွိေသာ ပုတီးမ်ားျပဳလုပ္၍ လက္ဝတ္ရတနာအျဖစ္ ေရာင္းခ်ၾကသည္။
ဆင္မ်ားကို ေျခရာခံသည့္ စနစ္သည္ “ ငါ့အိုင္ဖုန္းကိုရွာေပးပါ” ဆိုသည့္ အိုင္ဖုန္းစနစ္ႏွင့္ တူညီၿပီး ေျခရာခံသည့္ စနစ္ကို ၂၃ ေပါင္ (ေျခာက္ပိႆာေက်ာ္) ေလးေသာ လည္ပတ္ထဲတြင္ ထည့္ထားျခင္းျဖစ္သည္ဟု လမ္ဂရူဘာက ေျပာသည္။ အခ်ိန္ေလးနာရီၾကာတိုင္း ထို လည္ပတ္သည္ ဆင္၏ တည္ေနရာကို ၿဂိဳလ္တုသို႔ ပို႔ေပးၿပီး ထိုၿဂိဳလ္တုမွတစ္ဆင့္ သုေတသနပညာရွင္မ်ား၏ လက္ကိုင္ဖုန္းမ်ားႏွင့္ ကြန္ပ်ဴတာမ်ားဆီသို႔ အီးေမးလ္ပို့ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ဝါရွင္တန္ရွိ စမစ္ဆိုနီယမ္ အမ်ိဳးသား တိရစာၦန္ရံုမွ ဆင္မ်ားကို လည္ပတ္ တစ္ႏွစ္ခန္႔ စမ္းဝတ္ေစ၍ ထို လည္ပတ္မ်ားသည္ ဆင္မ်ားကို ကသိကေအာက္မျဖစ္ေစေၾကာင္း အတည္ျပဳၿပီး ျဖစ္သည္။
“တခ်ိဳ႕ဆင္ေတြရဲ႕ လည္ပတ္က ႐ုတ္တရက္ အလုပ္မလုပ္ေတာ့ဘဲ အခ်က္လည္း မျပေတာ့တာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေတြ႕လိုက္ရတယ္။ အဲဒီဆင္ေတြထဲက ငါးေကာင္က အသတ္ခံလိုက္ရတာေသခ်ာတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဆင္ေသေကာင္ေတြ ရွာေတြ႕ခဲ့တယ္။ ဆင္ႏွစ္ေကာင္ကေတာ့ ေပ်ာက္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ မေပ်ာက္ခင္ လႈပ္ရွားမႈပံုစံေျပာင္းသြားတာကို ၾကည့္ရင္ သူတို႔လည္း အသတ္ခံလိုက္ရၿပီ ထင္ပါတယ္” ဟု လမ္ဂရူဘာက ေျပာသည္။
မေမွ်ာ္လင့္ထားသည့္ ဆင္ခိုးသတ္မႈေၾကာင့္ စမစ္ဆိုနီယမ္မွ သုေတသနပညာရွင္မ်ားသည္ လူႏွင့္ ဆင္ ပဋိပကၡမ်ားကို အမ်ားျပည္သူမ်ားသိရွိရန္ ပညာေပးေနေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေျခစိုက္ လူ-ဆင္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ပရိုဂရမ္ႏွင့္ လက္တြဲပူးေပါင္း၍ ရြာမ်ားမွ ဆင္ခိုးသတ္မႈမွတ္တမ္းမ်ားကို လိုက္လံစုေဆာင္းခဲ့ၾကသည္။
၂ဝ၁၅ မတ္လႏွင့္ ၂ဝ၁၇ ၾသဂုတ္လအတြင္း အသတ္ခံခဲ့ရသည့္ ဆင္ေပါင္း ၄၅ ေကာင္ရွိေၾကာင္း သုေတသနပညာရွင္မ်ားက ေတြ႔ရွိခဲ့သည္။ ျမန္မာအစိုးရက ျပဳလုပ္သည့္ စစ္တမ္းတြင္မူ ၂ဝ၁၆ ခုနွစ္ အတြင္း အသတ္ခံရသည့္ ဆင္စုစုေပါင္းမွာ ၂၅ ေကာင္ျဖစ္ေၾကာင္း အစီရင္ခံထားသည္။ စမစ္ဆိုနီယမ္က တင္ျပသည့္ အေရအတြက္ႏွင့္ ေပါင္းလိုက္ပါက ၿပီးခဲ့သည့္ သံုးႏွစ္အတြင္း အသတ္ခံရသည့္ ဆင္အေရအတြက္သည္ ၂ဝ၁ဝ ႏွင့္ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္မ်ားအထိ အသတ္ခံခဲ့ရသည့္ ဆင္အေရအတြက္ထက္ ႏွစ္ဆမက မ်ားေနေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေသနတ္ကိုင္ေဆာင္ခြင့္ကို အထူးတင္းက်ပ္ထားေသာေၾကာင့္ ဆင္မုဆိုးမ်ားသည္ အာရွဆင္မ်ားကို သတ္ရန္ ပိုးသတ္ေဆးမ်ားထည့္ထားေသာ အဆိပ္လူးျမားငယ္မ်ားကို အသံုးျပဳၾကသည္။
“ဆင္ေတြကို ဆံုးရႈံးသြားတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔တိုင္းျပည္ရဲ႕ ရတနာကို ဆံုးရႈံးသြားတာပါပဲ။ ေနာက္လာမယ့္ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြလည္း ေတာဆင္ရိုင္းေတြကို ျမင္ဖူးၾကေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး” ဟု စမစ္ဆိုနီယမ္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ဇီဝေဗဒ အသင္းမွ ျမန္မာႏိုင္ငံညိွႏႈိင္းေရးမႉး ကိုေအာင္မ်ိဳးခ်စ္က ေျပာသည္။
● ဆင္အေရခြံလက္ဝတ္ရတနာေတြကို ဘယ္သူေတြဝယ္ေနလဲ
အာရွဆင္မ်ားကို အထူးျပဳေသာ ၿဗိတိန္ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕ျဖစ္သည့္ “ဆင္မိသားစု” သည္ အေရခြံအတြက္ ဆင္မ်ားကို သတ္သည့္ သတင္းသဲ့သဲ့ကို ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းတြင္း စတင္ၾကားသိခဲ့သည္။
ထိုအခ်ိန္က ၎အဖြဲ႕အစည္းသည္ အစိုးရအရာရွိမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ သက္ရွိ တိရစာၦန္မ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ တရားမဝင္တင္ပို႔ေနသည့္အေၾကာင္းကို အစီရင္ခံစာ ေရးေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။
တရားမဝင္ဆင္သတ္သူမ်ားက အဆိပ္ခတ္ၿပီး ေျခဖ်ားအထိ အေရခြံခြာထားေသာ အာရွဆင္တစ္ေကာင္၏ ေျခေထာက္
အာရွတိုက္တစ္ဝန္းတြင္ ထိန္းသိမ္းထားေသာ အာရွဆင္မ်ားအေရအတြက္မွာ ၁၅,ဝဝဝ ဝန္းက်င္ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒအရ အာရွဆင္မ်ားကို မည္သည့္ပံုစံႏွင့္ မဆို ကုန္သြယ္မႈျပဳလုပ္ျခင္းသည္ တရားမဝင္ကုန္သြယ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ျခြင္းခ်က္မွာ သုေတသနျပဳလုပ္ရန္ ေသြးနမူနာမ်ား လဲလွယ္ျခင္းႏွင့္ တိရစာၦန္ရံု အခ်င္းခ်င္း တိရစာၦန္မ်ား ေဝမွ်ျခင္းတို႔ျဖစ္သည္။
“ဆင္ေတြကို အေရခြံယူဖို႔ သတ္တာကို စသိတဲ့အခ်ိန္မွာ အဲ့ဒါအတြက္ ေဈးကြက္အသစ္ ခိုင္ခိုင္ရွိေနပါၿပီ” ဟု ဆင္မိသားစုမွ အမႈေဆာင္ဒါရိုက္တာျဖစ္သူ ဘလင္ဒါ စတီးဝပ္-ေကာ့စ္ က ေျပာသည္။
ဇန္နဝါရီ ၂ဝ၁၄ ခုနွစ္မွစတင္ကာ ဆင္မိသားစုသည္ ဆင္အေရခြံေမွာင္ခိုေဈးကြက္ကို စံုစမ္းမႈမ်ား စတင္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ထိုအဖြဲ႔အစည္းသည္ အာရွဆင္မ်ား၏ အေရခြံမွ ျပဳလုပ္ထားသည့္ ပုတီးမ်ားအတြက္ အြန္လိုင္းေၾကာ္ျငာမ်ားကို ေတြ႔ရွိခဲ့ၿပီး တ႐ုတ္ျပည္မွ ေမွာင္ခိုကုန္သြယ္သူမ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ခိုးယူသတ္ျဖတ္ျခင္းခံရသည့္ ဆင္မ်ားကို ဝယ္ယူသည့္ အဓိက ေဖာက္သည္မ်ားျဖစ္သည္။ စမစ္ဆိုနီယမ္က စံုစမ္းစစ္ေဆးရာတြင္လည္း အလားတူပင္ ေတြ႔ရွိခဲ့သည္။
ခြာၿပီးေသာ ဆင္အေရခြံသည္ တစ္လက္မ အထူရွိသည္။ “တခ်ိဳ႕အေရခြံအစေတြကို အတံုးေလးေတြတံုး၊ အဲဒီအတံုးေတြကို အေျခာက္ခံၿပီး ပုတီးလုပ္ၾကတာ” ဟု စတီးဝပ္-ေကာ့စ္ က ေျပာသည္။ ထိုပုတီးမ်ားကို စိပ္ပုတီးမ်ား၊ လည္ဆြဲမ်ားႏွင့္ အျခားအမွတ္တရပစၥည္းမ်ားအျဖစ္ ေရာင္းခ်ၾကသည္။ ဆင္မိသားစုသည္ Baidu ႏွင့္ WeChat ကဲ့သို႔ေသာ ဆိုရွယ္မီဒီယာမ်ားရွိ အြန္လိုင္း ေစ်းေရာင္းသူမ်ားကို ေျခရာခံလိုက္ခဲ့ သည္။
“အဲဒါေတြ (ဆင္အေရခြံပုတီးေတြ) ကို ၾကည့္လိုက္ရင္ ေဂၚမုတ္နီလိုလို၊ ပတၱျမားလိုလို၊ ေက်ာက္နီတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔တူပါတယ္။ ဆင္ရဲ႕အေရျပားမွာ ေသြးေၾကာေတြအမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ ေသြးေၾကာေတြထဲမွာ ေသြးေတြအမ်ားႀကီးရွိလို႔ အဲဒီပုတီးေတြက ပတၱျမားေရာင္နီေနတာပါ”ဟု စတီးဝပ္-ေကာ့က ေျပာသည္။
ဆင္အေရခြံကို အမႈန္႔ျပဳလုပ္ၿပီး ေဆးဝါးအျဖစ္လည္း အသံုးျပဳၾကသည္။ ဆင္အေရခြံသည္ အစာအိမ္အနာ၊ အစာအိမ္ေရာင္ျခင္းႏွင့္ အစာအိမ္ကင္ဆာမ်ားကို ကုသႏိုင္ေၾကာင္း ေရာင္းခ်သူမ်ားက ဆိုၾကသည္။
● ဘာေၾကာင့္ အေရးႀကီးသလဲ
တ႐ုတ္ျပည္သည္ တရားမဝင္ေတာရိုင္းတိရစာၦန္မ်ားကို ကုန္သြယ္သည့္ အဓိကေနရာအျဖစ္ မေကာင္းသတင္းေက်ာ္ၾကားေသာ္လည္း တ႐ုတ္သည္ တစ္ဦးတည္းေသာ တရားခံေတာ့ မဟုတ္ပါေပ။
တရားမဝင္ေတာရိုင္းတိရစာၦန္ကုန္သြယ္မႈကို ေျခရာခံလိုက္ရန္ အလြန္ခက္ခဲေသာ္လည္း စစ္တမ္းမ်ားအရ ဆင္စြယ္အမ်ားစုကို တ႐ုတ္ျပည္ႏွင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသို႔ တင္ပို႔ၾကေၾကာင္း သိရသည္။ မ်ိဳးသုဥ္းမႈအႏၱရာယ္ရွိေသာ ေတာရိုင္းတိရစာၦန္မ်ားႏွင့္ သစ္ပင္ပန္းမန္မ်ား ႏိုင္ငံတကာကုန္သြယ္မႈဆိုင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္ (CITES) အရ ဆင္စြယ္ကိုေဈးကြက္တင္ေရာင္းခ်ျခင္းကို ၁၉၈၉ ခုႏွစ္တြင္ တရားမဝင္အျဖစ္ ပိတ္ပင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုသေဘာတူညီခ်က္၏ ျခြင္းခ်က္အေနႏွင့္ ေတာင္အာဖရိက၊ ဇင္ဘာေဘြ၊ နမီးဘီးယားႏွင့္ ေဘာ့ဆြာနာႏိုင္ငံတို႔ကို အာဖရိဆင္၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ႏိုင္ငံျခားသို႔တင္ပို႔ရန္ ခြင့္ျပဳထားသည္။
ထို႔အျပင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသည္ ႏိုင္ငံတြင္း တရားမဝင္ဆင္အစိတ္အပိုင္းမ်ား လိုအပ္မႈကို တုိက္ဖ်က္ခဲ့ရာ အေျခအေနတိုးတက္လာၿပီျဖစ္သည္။ ၂ဝ၁၅ ခုနွစ္တြင္ အေမရိကန္သမၼတ ဘားရက္ အိုဘားမားႏွင့္ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ပူးေပါင္းအစီအစဥ္အရ တ႐ုတ္သမၼတ ရွီက်င္းပင္သည္ ႏိုင္ငံတြင္း ဆင္စြယ္ေရာင္းခ်မႈကို ဒီဇင္ဘာလက ပိတ္ပင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ မတ္လတြင္ သမၼတ ေဒၚနယ္ ထရမ့္က ထုိပိတ္ပင္မႈကို အနည္းအက်င္းျပန္ဖြင့္ေပး၍ တရားဝင္အမဲလိုက္သတ္ျဖတ္ျခင္းခံရသည့္ ဆင္အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို တင္ပို႔ရန္ ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။
“ပိတ္ပင္ဖို့ဆိုတာ တ႐ုတ္ျပည္အတြက္ လုပ္ဖို႔မလြယ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီကုန္သြယ္မႈ အသစ္ကိုတိုက္ဖ်က္ဖို႔ တ႐ုတ္ျပည္ရဲ႕ အကူအညီကို ကၽြန္မတို႔ လိုအပ္ပါတယ္”ဟု စတီးဝပ္-ေကာ့စ္ က ေျပာသည္။
CITES သေဘာတူညီခ်က္အရ အာရွဆင္ကို မည္သည့္ပံုစံႏွင့္မဆို ကုန္သြယ္မႈျပဳလုပ္ျခင္းကို တားျမစ္ထားၿပီး ျခြင္းခ်က္အေနႏွင့္ သုေတသနျပဳလုပ္ရန္ ေသြးနမူနာမ်ား လွဲလွယ္ျခင္းႏွင့္ တိရစာၦန္ရံု အျခင္းျခင္း တိရစာၦန္မ်ား ေဝမွ်ျခင္းတို႔ကိုမူ ခြင့္ျပဳထားသည္။
အာရွဆင္အေရခြံလိပ္မ်ား။ ခြာၿပီးေသာ ဆင္အေရခြံမ်ားသည္ တစ္လက္မထက္ပို၍ ထူႏိုင္သည္။
တ႐ုတ္အာဏာပိုင္မ်ားသည္ ဆင္မိသားစု၏ စစ္တမ္းေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားကို ဧၿပီလက ျငင္းဆိုခဲ့သည္။
“တ႐ုတ္ျပည္မွာ ဆင္အေရခြံတင္ပို႔တာကို မပိတ္ပင္ထားေပမယ့္ တ႐ုတ္ျပည္ကို တကယ္တင္ပို႔တဲ့ ဆင္အေရခြံပမာဏ အရမ္းနည္းပါတယ္။ အဲဒီ အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ စစ္တမ္းက အလိမ္အညာေတြပါ” ဟု တ႐ုတ္ျပည္၏ မ်ိဳးသုဥ္းမႈအႏၱရာယ္ရွိေသာ ေတာရိုင္းတိရစာၦန္မ်ားႏွင့္ သစ္ပင္ပန္းမန္မ်ား တင္ပို႔ျခင္းႏွင့္ တင္သြင္းျခင္း ႀကီးၾကပ္ေရးဌာန၏ အမႈေဆာင္ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ျဖစ္သူ မန္ရွန္လင္းက အာဖရိကမွ တရားဝင္္အေရခြံတင္ပို႔သည့္ ပမာဏႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ၿပီး ေျပာၾကားခဲ့သည္။
CITES ၏ အခ်က္အလက္မ်ားအရ ေသြးပုတီးမ်ားေရာင္းခ်မႈသည္ အေမရိကန္၊ ဂ်ပန္၊ ၿဗိတိသွ်ႏိုင္ငံႏွင့္ အျခားေသာ အာရွဆင္ေစ်းကြက္ေကာင္းသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ပ်ံ႕ႏွံ႕ျခင္းရွိမရွိ မေသခ်ာပါ။
ဆင္အေရခြံပစၥည္းမ်ား ေရာင္းခ်မႈကို ကာကြယ္ရန္ Smithsonian ၊ U.S. Fish and Wildlife and Compass Films ႏွင့္ ျမန္မာျပည္တြင္ လုပ္ကိုင္ေနေသာ ျပင္သစ္ထုတ္လုပ္ေရးကုမၸဏီတို႔က အမ်ားျပည္သူအတြက္ ပညာေပးေၾကညာခ်က္မ်ားထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး ေဒသတြင္း လက္လွမ္းပရိုဂရမ္မ်ားကို စတင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။
အသိပညာေပးျခင္းသည္ ေသြးပုတီးႏွင့္ အေရခြံအမႈန္႔မ်ား သံုးစြဲျခင္းကို ရပ္တန္႕ေစရန္ အဓိက ေသာ့ခ်က္ျဖစ္ၿပီး တရားမဝင္သတ္ျဖတ္ျခင္းကိုလည္း ရပ္တန္႔ေစႏိုင္ေၾကာင္း လမ္ဂရူဘာက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
“ဒီပစၥည္းေတြကို ဝယ္တဲ့လူအမ်ားစုက သူတို႔ဘာလုပ္ေနလဲဆိုတာ ေသခ်ာသိတဲ့သူေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ေဈးေတြထဲသြားၿပီး ဝယ္ယူသူေတြကို သူတို႔ဒီလို ဝယ္ယူအားေပးေနတာဟာ ဘယ္ေလာက္အထိဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရွိတယ္ဆိုတာ ပညာေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္”ဟု လမ္ဂ႐ူဘာက ဆိုသည္။
(PBS News Hour ဝက္ဘ္ဆိုက္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ ေဆာင္းပါးရွင္ Nsikan Akpan ေရးသားသည့္ “Skin poaching of Asian elephants, a crisis unfolding in Myanmar, could crush the species”ကို ဘာသာျပန္ဆို ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္သည္။)
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
