ခင္ေမာင္ေစာ (ဘာလင္) – ဖစ္မွဖစ္ရေလ

ျမန္မာတို ့သည္ တခုခုကို သေရာ္ေတာ္ေတာ္ ေျပာလိုေသာအခါ၌ ျဖစ္ေစ ေရရြတ္လိုေသာအခါ ျဖစ္ေစ။ ဖဦးထုပ္ကို ရရစ္မပါေသာ စသတ္ျဖင့္ ‘ဖစ္မွဖစ္ရေလ’ ဟု သေရာ္ေလ့ရွိပါသည္။

 ျမန္မာျပည္တြင္းမွေရာျပည္ပမွပါ  ျမန္မာမ်ား ျမန္မာဘာသာစကား တလြဲ ေျပာဆိုေရးသားမႈမ်ားၾကာေလ ဆိုးေလ ျဖစ္လာသည္မွာမ်ားလွပါၿပီ။  ၾကာလွ်င္ျမန္မာစာႏွင့္အသံုးပ်က္ပါေတာ့မည္ ျဖစ္သျဖင့္ ဤ သတိေပးေဆာင္းပါးကို ‘ဖစ္မွဖစ္ရေလ’ ဟု  အမည္တပ္ကာ ေရးလိုက္ရျခင္း ျဖစ္ပါ၏။

(၁) တံတားတလမ္း သံတလမ္း—တဲ့။ 

တခါက လူထုစိန္၀င္းႏွင့္ ‘ဗ်ဴး’ ခဲ့သူက အမွန္ျဖစ္ရမည့္ ျပဒါးတလမ္း သံတလမ္းအစား တံတားတလမ္း သံတလမ္းဟု ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ေရးခဲ့ပါသည္။ ဆရာႀကီး လူထုစိန္၀င္းကေတာ့ အမွန္အတိုင္းေျပာခဲ့မည္ မွာ ေျမႀကီးလက္ခတ္မလြဲပါ။ သို ့ေသာ္ ‘ဗ်ဴး’ ခဲ့သူ ကုိယ္ေတာ္ျမတ္ကသာ ျမန္မာစာဗဟုသုတ ၾကြယ္၀သူ မဟုတ္၍ အသံဖမ္းစက္ထဲ တြင္ သြင္းလာေသာ စကားမွန္ကို မၾကားေတာ့ဘဲ ထင္မိထင္ရာ ‘တံတားတ လမ္း သံတလမ္း’ ဟု ‘ရုတ္တမ္း’ ရမ္း တုတ္ လိုက္ျခင္းသာ ျဖစ္ပါေပမည္။

ျပဒါးတလမ္း သံတလမ္း ဆိုေသာစကားမွာ အဂၢိရပ္ပညာမွ ေပါက္ဖြါးလာေသာ စကားျဖစ္ပါသည။္ ျပဒါး ဝိဇၨာ ႏွင့္ သံဝိဇၨာတို ့မွာ တလမ္းစီျဖစ္ေၾကာင္း။ ‘ျပဒါးေသ တေဆြ၀။ ‘သံေသ တျပည္၀’ ဆိုေသာ စကားပံု ကလည္းအ ေထာက္အထားအျဖစ္ရွိပါသည္။

ျပဒါးရွင္လံုးကို ရေအာင္လုပ္ႏိုင္သည့္ ျပဒါး ဝိဇၨာမွာ ၎၏ေဆြမ်ိဳးတစုကိုသာ ခ်မ္းသာေအာင္လုပ္ေပး မည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း သံကိုပိုင္ႏိုင္စြာ အသံုးခ်ႏိုင္မည့္ သံဝိဇၨာ ကမူ တတိုင္းတျပည္လံုးကို ခ်မ္းသာ ေအာင္ စြမ္းေဆာင္ ႏိုင္ေစမည္ဟု ဆိုလိုပါသည္။

ဤစကားပံု ၂ခုကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ေရွးျမန္မာႀကီးမ်ားသည္ အဂၢိရပ္ပညာမွ ပို၍ေခတ္မီေသာ ဓါတုေဗဒ သတၱဳေဗဒတို႔သို ့ ေျပာင္းလိုခဲ့သည္မွာထင္ရွားပါသည္။ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ စက္မႈေတာ္လွန္ေရးမ်ား ေပၚေပါက္လာကာ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာသြားၾကပံုက သက္ေသခံေနပါသည္။

(၂) ပုလဲနံပသင့္ — တဲ့။ 

လူတိုင္းေလာက္နီးနီး အထက္ပါစကားပံုအမွားကိုသံုးေနၾကပါသည္။ တခ်ိဳ ့လူမ်ားကဆိုလွ်င္သီဟိုဠ္ကၽြန္း တြင္ ပလဲဆိုသူႏွင့္နံပဆိုသူတို ့ခ်စ္ခင္ရင္းႏွီးၾကရာမွ ၎စကားပံု ေပၚလာသည္ဟု ၿဖီးျဖန္းရမ္းတုတ္ၾကပါ သည္။ အမွနွ္မွာ မြန္ဘာသာစကားမွလာေသာ စကားပံုျဖစ္သည္။ ကမာေကာင္မ်ားမွရေသာ ပုလဲသည္ ႀကိဳးနီႏွင့္ လိုက္ဖက္သည္ဟု ဆိုလိုရင္းျဖစ္ပါသည္။ ႀကိဳးနီကို မြန္ဘာသာျဖင့္ ပနံဟုေခၚပါသည္။

ထို ့ေၾကာင့္ စကားပံုအမွန္မွာ ‘ပုလဲပနံသင့္’ သာ လွ်င္ ျဖစ္ပါသည္။

ကာလေရြ ့ေလ်ာ၍ ေရွ ့ေနာက္ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္သြားကာ ‘ပုလဲနံပသင့္’ ဟု မွားေနၾကျခင္းပါေပ။

(၃) ဘုမသိ ဘမသိ ။

၎စကားပံုမွာလည္း မြန္ဘာသာမွ လာျခင္းျဖစ္ပါသည္။  မြန္ဘာသာတြင္ ‘ဘု’ ႏွင့္ ‘ဘ’ သည္ အျဖဴႏွင့္ အမဲဟု ျမန္မာအဓိပၸါယ္ ရပါသည္။ အျဖဴမွန္း အမဲမွန္း မခြဲျခားတတ္သူ။ ဘာမွ်မသိသူ။ ငတံုးဟူေသာ သေဘာရပါသည္။

မူရင္း မြန္ဘာသာမွ လာမွန္းမသိသူမ်ားက အသံတိတ္ရုပ္ရွင္ေခတ္က ‘ေ၀ဘာဂီ’ ဟူေသာ ရုပ္ရွင္ကားပါ ဇာတ္လမ္းကို၎စကားပံု၏မူလဇစ္ျမစ္ဟုထင္ေနၾကေပသည္။ ၎ရုပ္ရွင္မွာ လူႀကိဳက္မ်ားသျဖင့္ စကား ပံု၏မူရင္းကိုသိသူ ပိုနည္းသြားပါသည္။

ဇာတ္လမ္းမွာဘုရင့္သမီးေတာ္၏ တိတ္တိတ္ပုန္း ခ်စ္သူမွာ ခ်ည္မန္းကြင္း စြပ္လိုက္လွ်င္ ငွက္ကေလး အျဖစ္ျဖင့္ မင္းသမီးအေဆာင္တြင္ေနၿပီး ညလူေျခတိတ္ခ်ိန္တြင္ ခ်ည္မန္းကြင္းျဖဳတ္လုိက္ရာ လူျဖစ္လာ ၿပီး သမီးေတာ္ႏွင့္ အခ်စ္ပလူးသည္။ တေန ့တြင္ ဘုရင္ႀကီး ရိပ္မိသြား၍ သမီးေတာ္က ၎၏ ခ်စ္သူကို ခ်ည္မန္းကြင္းစြပ္ၿပီး ငွက္ကေလးအျဖစ္ အလႊတ္တြင္ ခ်ည္မန္းကြင္းျပတ္သြား၍ လူျဖစ္လာၿပီး စစ္သား မ်ားလက္မွ လြတ္ရန္ေျပးရေလေတာ့၏။ စစ္သားမ်ားကို အတန္ငယ္ ျဖတ္ထားမိခ်ိန္တြင္ လယ္ေတာအိမ္ တခု အ တြင္းသုိ ့၀င္သြားရာ ထမင္းစားေနေသာ လယ္သမားႀကီးႏွင့္ သမီး၏ ထမင္း၀ိုင္းသို ့အတင္း၀င္၍ စားေလေတာ့သည္ ။ စစ္သားမ်ား ေရာက္လာခ်ိန္တြင္ ၎က “စားပါ အဘရဲ့။ အဘ သမီးရဲ့ လက္ရာက သိပ္ေကာင္းတာဘဲ” ဟူ၍၎။ ´ မိန္းကေလးကိုလည္း “စားပါ မိန္းမရဲ့။ မင္းလက္ရာ က တေန ့ထက္ တေန ့ပိုေကာင္းလာတယ္”ဟု၎ လုပ္ေလေတာ့ရာ စစ္သားမ်ားက မိသားစုထမင္း၀ိုင္း ထင္ၿပီး ထြက္ သြားၾကေလေတာ့မွ လယ္သမားႀကီးက သမီးကို “ဘုေရ သမီးသူ ့ကို သိသလား” ဟု ေမးရာ သမီးက “မသိပါဘူး အဘေရ။ ဘေရာ သူ ့ကို သိသလား” ဟု ျပန္ေမးျပန္ရာ လယ္သမားႀကီးက “အဘလည္း မသိပါဘူး။ လက္စသတ္ေတာ့ ဘုမသိ ဘမသိ လူပါလား” ဟု ေျပာဆိုလိုက္သည္။ လူစိမ္းက ထိုင္ ကန္ေတာ့ၿပီး အေၾကာင္းစံုကို ရွင္းျပရာ လယ္သမားႀကီးက “ဘုမသိ ဘမသိလည္း ကိစၥမရွိဘူး။ အသက္ တေခ်ာင္း ကယ္လိုက္ရတာတို ့ကုသိုလ္ေပါ့။ မင္းလည္း ငါတို ့လယ္ေတာထဲမွာ ေနၿပီး ကူလုပ္ေပးပါ လား” ဟု ဆိုၿပီး ေခၚထားလိုက္ရာ ေနာက္ဆံုးတြင္ သမီးႏွင့္ ညားသြားေသာ ဇာတ္လမ္းျဖစ္ သည္။

(၄) ‘အသုဘမွာ မဂၤလာပါ—တဲ့’ 

စာေရးသူတို ့ ငယ္စဥ္က စ၍ ျမန္မာအ့သံမွ ေန ့စဥ္ၾကားေနရေသာ စကားမွာ “ေသာတရွင္မ်ား က်န္းမာေတာ္ မူၾကပါရဲ့လားရွင္/ခင္ဗ်ား” ဆိုေသာ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ စကားသာ ျဖစ္ခဲ့ပါ၏။ သဘင္ပြဲမ်ား။ ဧည့္ခံပြဲမ်ားတြင္လည္း” ေရႊပြဲ လာ ပရိႆတ္မ်ား ခင္ဗ်ား/ရွင္။ ဧည့္ေတာ္မ်ားရွင္/ခင္ဗ်ား “စေသာ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ စကားမ်ားသာ ၾကားခဲ့ရပါ၏။

၁၉၆၅ခုႏွစ္တြင္ ေက်ာင္းေပါင္းစံုကို ျပည္သူပိုင္သိမ္းလိုက္ရာတြင္ ယခင္က ´Good morning Sir/ teacher` စသည္ျဖင့္ ႏႈတ္ဆက္ခဲ့ၾကေသာ အဂၤလိပ္ေက်ာင္းမ်ားနည္းကိုယူၿပီး အာဏာရွင္ ဗိုလ္ေန၀င္း က ‘မဂၤလာပါ’ ဟူေသာ စကားကို ထြင္ေပးလိုက္ၿပီး “မဂၤလာပါ ဆရာ/ဆရာမ”ဟု ေက်ာင္းတိုင္းတြင္ ႏႈတ္ဆက္ခိုင္းပါေတာ့သည္။ သို ့ေသာ္ ျမ န္မာ့အသံႏွင့္ ရုပ္ျမင္သံၾကားကမူ ၁၉၈၈ခုႏွစ္အထိ မဂၤလာပါ ျဖင့္ မစေသးပါ။ နာမည္ေက်ာ္အဆိုေတာ္ႀကီး ေဒၚမာမာေအးအသိဆံုးျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ ယခုတိုင္လည္း ေဒၚမာမာေအးသည္ သူ၏ေဆာင္းပါးမ်ား၌ “ေသာတရွင္မ်ား က်န္းမာေတာ္ မူၾကပါရဲ့လားရွင္” ဟူေသာ  ႏႈတ္ဆက္စကားျဖင့္သာအစပ်ိဳးပါသည္။ မိုးမခတြင္ ၎ေရးေသာစာတိုင္း၌ ျမန္မာ့ရုိးရာဓေလ့အတိုင္း ” ေသာတရွင္မ်ား က်န္းမာေတာ္မူၾကပါစရွင္ … မာေအးခ်စ္တဲ့ ေသာတရွင္ေတြ၊ ဂီတ၀ါသနာရွင္ေတြ အားလုုံး မာေအးရဲ႕အသံေလးၾကားရတဲ့အခါ ကုုိယ္ေရာစိတ္ပါ ခ်မ္းသာၾကပါေစလုုိ႔ ဆုုမြန္ ေကာင္း ေတာင္းလုုိက္ပါတယ္။ ေသာတရွင္တုုိ႔ေရ” တို႔ျဖင့္သာ အစခ်ီပါသည္။ ဗိုလ္ေနဝင္းတို႔ထြင္ခဲ့ေသာ “မဂၤလာပါ”ဆိုသည့္အသံုးကိုမသံုးပါ။ အမ်ားမိုးခါးေရေသာက္တိုင္း လိုက္ေသာက္သည့္သူမဟုတ္ပါ။

 

၁၉၆၅ ခုမွ စထြင္သည့္ “မဂၤလာပါဆရာ/ဆရာမ” ကိုလည္း ထိုစဥ္က ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူမ်ားက လူပ်ိဳဆရာ/ အပ်ိဳဆရာမမ်ားကို ေနာက္ေျပာင္ၿပီး “မဂၤလာေဆာင္ပါ ဆရာ/ ဆရာမ” ဟု ႏႈတ္ဆက္ ၾကေလရာ ဆရာ/ဆရာမတို ့ကလည္း “ဘယ္မလဲ သတိုးသား/ သတိုးသမီး”ဟု ျပန္ေနာက္ၾကသျဖင့္ တေ၀ါေ၀ါ ရယ္ၿပီးသာ အတန္းမ်ားကို စခဲ့ၾကရပါသည္။  ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသား ခပ္ေနာက္ေနာက္ တခ်ိဳ႕ကလည္း “မဂၤလာဒံုပါ ဆရာ/ဆရာမ”ဟူ၍၎ “ေလဆိပ္ပါ ဆရာ/ဆရာမ”ဟူ၍၎ ေနာက္ေျပာင္ ၿပီးႏႈတ္ဆက္ၾကပါသည္။

၈၈ခု ေနာက္ပိုင္းတြင္မူ ‘မဂၤလာပါ’ ႏွင့္ လက္အုပ္ခ်ီ စနစ္ကို ဓါးမိုး၍ ခိုင္းေလေတာ့ရာ ေနာင္လာ ေနာက္သားတို ့မွာ တကဲ့ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈႀကီးသဖြယ္ လိုက္နာေနၾကရပါေတာ့သည္။ ပို၍ဆိုးသည္မွာ  ျမန္မာဘာသာ။ စကား။ ယဥ္ေက်းမႈတို ့ကို ေလ့လာၾကေသာ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားက ေတြ ့သမွ်လူကို လိုက္ၿပီး “မဂၤလာပါ”ဟု ႏႈတ္ဆက္ရာတြင္ လူအမ်ားစုက ၿပံဳးရံုမွ်အပ မည္သူကမွ်ျပန္ၿပီး ‘မဂၤလာပါ’ မလုပ္ၾက၍ အူေၾကာင္ေၾကာင္ ျဖစ္ကုန္ၾကပါသည္။

စစ္အစိုးရက “မဂၤလာပါ” ႏွင့္ လက္အုပ္ခ်ီနည္းကို ဗမာ့ယဥ္ေက်းမႈ ပံုသြင္းလာသည္မွာ မည္မွ်ဒုကၡေတြ ့ ့ႏုိင္ေၾကာင္း စာေရးသူကိုယ့္ေတြ ့ႀကံဳရပံုကို တင္ျပလုိပါသည္။ တခါက ႏိုင္ငံျခားသူ၊ ျမန္မာဘာသာစကားႏွင့္ စာေပကိုေလ့လာေနသူ ဆရာမတဦးက ရန္ကုန္ျမိဳ ့တြင္ နာမည္ႀကီး ျမန္မာစာေရးဆရာမႀကီးတဦး၏ အသုဘတြင္ လူတကာကိုလုိက္ျပီး “မဂၤလာပါရွင့္”ဟု လက္အုပ္ခ်ီျပီး ႏႈတ္ဆက္ ေန ေလေတာ့ရာ မသာရွင္ေရာ အသုဘ လာသူအေပါင္း ငိုအား ထက္ရယ္အား သန္ “ဖစ္မွဖစ္ရပေလ”ဟု ေျပာရေတာ့ မလို ျဖစ္သြားပါသည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္မေနႏိုင္သူတဦးက မသာ။ အသုဘဆိုသည္မွာ ျမန္မာမႈတြင္ ‘အမဂၤလာကိစၥ’ ျဖစ္၍ ‘မဂၤလာပါ’ ဟု ႏႈတ္မဆက္သင့္ေၾကာင္း ရွင္းျပလိုက္ရာတြင္ ၎ႏို္င္ငံျခားသူက “ျမန္မာ ဘာသာစကားသင္ စာအုပ္ေတြမွာ ဘာေၾကာင့္ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ စကားလို ့ေရးထားတာလဲ” ဟု ေစာဒကတက္ေလေတာ့သျဖင့္ ၎ပုဂၢိဳလ္မွာမခ်ိသြားၿဖဲရယ္ရင္း “ဒါေတြက အာဏာစက္နဲ ့လုပ္ထားတာ ပါ။ တကယ္ျမန္မာမႈေတြ မဟုတ္ပါဘူး” ဟုသာ ေျပာလိုက္ရရွာပါေတာ့သည္။

ယခုေခတ္စာနယ္ဇင္းမ်ားတြင္ ၿဗိတိသွ်ေတာ္ဝင္မိသားစု၊ ဒိန္းမတ္ေတာ္ဝင္မင္းသမီးစေသာအေရးအသား မ်ားကို မၾကာခဏဖတ္ေနရပါသည္။ အဂၤလိပ္စကား Royal ကို မွားယြင္းစြာဘာသာျပန္ထားခ်က္ပါေပ။

ျမန္မာဘာသာ၌  ေတာ္ဝင္ဆိုေသာစကားကို အမ်ားအားျဖင့္ အမရာ၊ ကိႏၷရီ၊ မဒီေဒဝီ၊ သမဴၻလဆိုေသာ ပရမီျဖည့္ဘက္ အမိ်ဳးသမီးႀကီးေလးဦးအတြက္ ေတာ္ေလးဝ ဝင္သူမ်ား၊ ေတာ္ဝင္သူမယ္သမၻဴစသည္ျဖင့္ သံုးေလ့ရိွပါသည္။ ထီးနန္းသံုးအျဖစ္သံုးလိုပါက ေတာ္ဝင္နန္းသံုး ဟုသံုးေလ့ရိွပါသည္။  ဥပမာ ေတာ္ဝင္ နန္းသံုးေဆး၊  ေတာ္ဝင္နန္းသံုးသဘင္သည္ စသည္ျဖင့္ သံုးေလ့ရိွပါသည္။  ေတာ္ဝင္သစ္ေတာဟု သံုး လိုက္ပါက ဘုရင္ပိုင္သစ္ေတာျဖစ္သြားပါသည္။

မင္းေဆြမင္းမ်ိဳးမ်ားအတြက္ အိမ္ေရွ႕စံ၊ မင္းညီ မင္းသား၊ မင္းသမီး၊ ညီေတာ္၊ ညီမေတာ္၊ ႏွမေတာ္၊အစ္မေတာ္၊ ေမာင္ေတာ္၊ မရီးေတာ္၊ မတ္ေတာ္ ၊ေယာကၹေတာ္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာ စေသာအသံုးမ်ား သာရွိပါသည္။

သာကီဝင္မင္းမ်ားအေၾကာင္းေရးရာ၌  ေဂါတမဘုရား၏  “ေဆြေတာ္ရွစ္ေသာင္း မ်ိးေတာ္ေပါင္း” ဟု ေရးေလ့ရွိသည္။ ကမၻာ့သမိုင္းအေျချပစာအုပ္၌လည္း “ဂ်ာမန္ကိုင္ဇာဘုရင္သည္ ၿဗိတိသွ်ေဆြေတာ္ မ်ိဳးေတာ္တို႔၏ အကူအညီျဖင့္ ေဟာ္လန္ႏိုင္ငံသို႔ေျပးေလေတာ့သည္။” ဟုသာေရးထားပါသည္။ “ၿဗိတိ သွ်ေတာ္ဝင္မိသားစု” တို႔၏အကူအညီျဖင့္ေဟာ္လန္ႏိုင္ငံသို႔ေျပးေလေတာ့သည္ ဟုေရးမထားပါ။

ထို႔ေၾကာင့္ “ၿဗိတိသွ်ေတာ္ဝင္မိသားစု” ဆိုေသာအသံုးအစား “ၿဗိတိသွ်ဘုရင့္မိသားစု”၊ “ဒိန္းမတ္ေတာ္ဝင္ မင္းသမီး” ဆိုေသာအသံုးအစား “ဒိန္းမတ္ဘုရင္၏သမီးေတာ္/ ႏွမေတာ္/ အစ္မေတာ္” စသည့္ ျမန္မာ ဆန္ေသာအသံုးမ်ားကို သံုးသင့္ပါသည္။

Golden age ကိုျမန္မာလို  ေရႊေခတ္ ဟု ဘာသာျပန္ ေနၾကပါသည္။ ဘာသာျပန္ထားခ်က္လြဲ ေနပါ သည္။ အေၾကာင္းမွာ

ေက်ာက္တံုးေက်ာက္ခဲကိုလက္နက္၊ လူသံုးပစၥည္းအျဖစ္သံုး ေသာေခတ္ကို ေက်ာက္ေခတ္ ဟုေခၚပါသည္။ အဂၤလိပ္လို stone age  ျဖစ္ပါသည္။ ေၾကးကိုလက္နက္၊ လူသံုးပစၥည္းအျဖစ္သံုး ေသာေခတ္ကို ေၾကးေခတ္ဟုေခၚပါသည္။ အဂၤလိပ္လို bronze age  ျဖစ္ပါသည္။သံကိုလက္နက္၊ လူသံုးပစၥည္းအျဖစ္သံုး ေသာေခတ္ကို သံေခတ္ဟုေခၚပါသည္။ အဂၤလိပ္လို iron age  ျဖစ္ပါသည္။

ေရႊေခတ္ဟုသံုးလွ်င္ ေရႊကိုလက္နက္၊ လူသံုးပစၥည္းအျဖစ္သံုး ေသာေခတ္ ျဖစ္သြားပါမည္။ အဂၤလိပ္လို gold age  ျဖစ္ ျဖစ္သြားပါမည္။ Golden age  မဟုတ္ေတာ့ပါ။

Golden age ကိုျမန္မာလို “ေခတ္ေကာင္းခ်ိန္”၊ “စမ္းပြင့္ခိ်န္” စသည္ျဖင့္ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ေလ့ ရွိပါသည္။ gold (ေရႊ) ပါေစခ်င္လွ်င္လည္း  “ေရႊထီးေဆာင္းခဲ့ေသာကာလ” သို႔မဟုတ္ “ေရႊထီးေဆာင္းခဲ့ စဥ္က” သို႔မဟုတ္ “ေရႊထီးေဆာင္းခဲ့ေသာေခတ္” ဆိုလွ်င္ “ေရႊေခတ္” ဟုဆိုသည္ထက္ ပိုၿပီးျမန္မာဆန္ ပါလိမ့္မည္။

(၇) ႏိုင္ငံျခားထြက္ၿပီး “ပိုက္ဆံရွာ” – သတဲ့။ 

“ပိုက္ဆံရွာ”ဆို ေသာစကား၏ဆိုလိုရင္းအဓိပၸါယ္ကို ယခုေခတ္ျမန္မာအမ်ားစုမသိၾကေတာ့ေပ။ အထူး သျဖင့္အမိ်ဳသမီးမ်ားက “ကြၽန္မတို႔ ‘ပိုက္ဆံရွာ’ဖို႔ ႏိုင္ငံျခားထြက္လာတာ” ဆိုေသာစကားကို ၾကားရေသာ အခါ ကြၽန္ေတာ့္မွာ ဖဦးထုပ္ကို ရရစ္မပါေသာ စသတ္ျဖင့္ ‘ဖစ္မွဖစ္ရေလ’ ဟုသာ ေရရြတ္ရေတာ့မလို

ျဖစ္သြားရပါ၏။ အေၾကာင္းမွာ “ပိုက္ဆံရွာ”ဆိုေသာဘန္းစကား၏အဓိပၸါယ္မွာ “ခႏၶာကိုယ္ႏွင့္ရင္းကာ ေငြရွာသည္၊ ျပည့္တန္ဆာလုပ္သည္”၊ အရွင္းဆံုးႏွင့္ခပ္ၾကမ္းၾကမ္းေျပာရလွ်င္ “ဖာခံသည္” ဟုဆိုလို ေသာေၾကာင့္ပင္တည္း။

“ပိုက္ဆံ”သည္ကုလားစကားမွလာေသာေမြးစားစကားလံုးျဖစ္ကာျမန္မာစကားအစစ္က”ေငြ”ျဖစ္သည္။ “သည္ေဆာင္းေဟမန္” ရုပ္ရွင္ကားတြင္ မင္းသားေက်ာ္ေဆြကိုယ္စား ဒါရိုက္တာဦးသုခသီဆိုေပးခဲ့ေသာ “ဂုဏ္ဆိုတာေငြကိုေခၚတယ္” သီခ်င္းတပုဒ္လံုး၌ ပိုက္ဆံဆိုေသာအသံုးတခါသာပါၿပီး “ေငြ”ဆိုေသာျမန္ မာေဝါဟာရကိုသာထည္လဲသံုးသြားပါသည္။

အဂၤလိပ္မ်ားျမန္မာျပည္ကိုသိမ္းၿပီးခါစကျမန္မာ့ဇာတိမာန္ကိုခိ်ဳးရန္အႀကံထုတ္ရာ ေနာက္ဆံုး၌ လူဦးေရ နည္းေသာျမန္မာျပည္ကို လူဦးေရမ်ားေသာအိႏၵိယျပည္တြင္းသြင္းၿပီး အိႏၵိယျပည္၏ ျပည္နယ္တခုအျဖစ္ ထားကာ သန္းခ်ီေသာ ကုလားမ်ားကို ျမန္မာျပည္တြင္းသြင္း၍ လူကိုလူခ်င္းမိ်ဳသည့္နည္းျဖင့္ ျမန္မာ လူမ်ိဳးေပ်ာက္သြားေစရန္အႀကံကိုရခဲ့ၾကသည္။ ၎ကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ပါေမာကၡခ်ဳပ္ ေဟာင္းေဒါက္တာ ထင္ေအာင္က ေအာက္ပါအတိုင္းေရးခဲ့ပါသည္။

““Lord Dufferin, finally decided to annex the territory altogether and, with a view to further humiliate the Burmese people, declared the whole country to be a mere province of the Indian empire.  He probably hoped that the Burmese would lose their separate racial identity under the flood of Indian immigrants”. (See details: Maung Htin Aung, A History of Burma,Columbia University Press, 1967, p. 266)

ထို႔ေၾကာင့္ အဂၤလိပ္ေခတ္၌  ေခၚေတာအစ၊ က်ဴလီယာအလယ္၊ ပန္ခ်ာဘီအဆံုး၊ ကုလားႏြယ္တိုင္းမသိ၊ ထုပတိ ေသာကုလားမ်ား တံခါးမရွိဓားမရွိဝင္လာၾကသည္မွာ ျမန္မာျပည္လူဦးေရ ၁၄သန္းတြင္ကုလားက ၁.၇ သန္းရွိေနၿပီး၊ ဗမာမေတြကုလားႏွင့္ညားကာ မူဆလင္ျဖစ္၊ ေဇဒဘာရီေခၚကုလားကျပား (ေနာင္ဗမာ မူဆလင္အမည္ခံ) ေတြကလည္းႏွစ္သိန္း နီးပါးရိွလာေသာအခ်ိန္၌ “ကုလားႏွင့္ေပါင္း၍ ခႏၶာကိုယ္ႏွင့္ရင္း ကာ ေငြရွာသည္”ဟုအဓိပၸါယ္ရေသာ “ပိုက္ဆံရွာ” ဆိုသည့္ဘန္းစကားကို မိ်ဳးခ်စ္စိတ္ျပင္းထန္သူမ်ားက ထြင္လိုက္သည္ဟုမွန္းရပါသည္။

“ပိုက္ဆံရွာ” ႏွင့္ပတ္သက္၍အေကာင္းဆံုး ဥပမာမွာ ကြယ္လြန္သူစာေရးဆရာႀကီး တကၠသိုလ္ဘုန္းႏိုင္၏ “ကမၻာကုန္က်ယ္သ၍ဝယ္”ဝထၳဳတြင္ သူ႔ကိုကိုယ္စားျပဳထားသူ သက္ခိုင္ ႏွင့္ တင္ေမာင္စိုး၊ ေမာင္ရွိန္ စသူမ်ားေလာင္းေၾကးထပ္ၾကရာ၌ သက္ခိုင္ကႏိုင္ရာ ရႈံးသူမ်ားက “ပုေဗၺစအေျခမလွသူကို” အစခ်ီသည့္ သူေတာင္းစားသီခ်င္းဆိုၿပီး အခန္းစဥ္လွည့္ေတာင္းၾကသည္ကို သက္ခိုင္ၿမင္၍ ဘာေၾကာင့္က်က္သေရမရွိ   ေသာအလုပ္ လုပ္ေနၾကေၾကာင္းေမးသည္တြင္ တေယာက္က “ေလာင္းေၾကးရႈံးၿပီး ေပးစရာပိုက္ဆံမရွိလို႔ ရမည့္နည္းနဲ႔ ပိုက္ဆံရွာေနတာ” ဟုေျဖ၏။ ေနာက္တေယာက္က “ထီြ၊ ေတာင္းစားရင္ေတာင္းစား တယ္ေျပာပါလား၊ ဘာလို႔ပိုက္ဆံရွာတယ္ ေျပာရတာလဲ။ ပိုက္ဆံရွာတဲ့အထဲငါမပါဘူး မင္းနဲ႔ မင္းအမ်ိဳးေတြ ဘဲပါမွာ”ဟုေျပာသည္။

ဤနည္းျဖင့္ “ပိုက္ဆံရွာ” ဆိုေသာအလုပ္မွာ မိန္းမရႊင္၊ မိန္းမပ်က္၊ ေၾကးစားမ၊ ျပည့္တန္ဆာ၊ ဖာသည္၊ ပႁခုပ္သည္ တို႔၏ “စီးပြားလုပ္” ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းထင္ရွားစြာျပထားပါသည္။

ဦးပုည၏ဝိဇယျပဇာတ္တြင္ မယ္ကုဝဏ္သည္ ဘီလူးမျဖစ္ေၾကာင္းသိသြားေသာအခါ ဝိဇယကုမၼာက “ဘိကၡဴနီေယာင္၊ မာယာေဆာင္သည္၊ ေၾကာင္သီလနယ္၊ အရင္းမထုတ္ စီးပြားလုပ္ တဲ့ ပႁခုပ္သည္” ဆိုၿပီးသတ္မည္လုပ္ပါသည္။ ဦးပုည၏ဝိဇယျပဇာတ္တြင္ပါေသာ “စီးပြားလုပ္” ႏွင့္တကၠသိုလ္ဘုန္းႏိုင္၏ “ကမၻာကုန္က်ယ္သ၍ဝယ္” ဝထၳဳတြင္ပါေသာ “ပိုက္ဆံရွာ” တို႔သည္ သံကြဲေၾကာင္းတူ စကားလံုးမ်ား (synonym) မ်ားျဖစ္ပါသည္။တနည္းအားျဖင့္ “ပိုက္ဆံရွာ”  ႏွင့္ “စီးပြားလုပ္”က အဆိုးကိုျပၿပီး၊ “ေငြရွာ”၊ “စီးပြားရွာ” ႏွင့္ “စီးပြားျဖစ္” တို႔က အေကာင္းကိုျပေၾကာင္းသိႏိုင္ပါသည္။
(၈) ပတၱျမားမွန္လွ်င္ ႏြံမွာမနစ္ – တဲ့။

 

တခ်ိဳ ့လူမ်ားကအထက္ပါ စကားပံုအမွားကို သံုးေနၾကပါသည္။ ယထာဘူတက်က်စဥ္းစားၾကည့္ပါ။ ပတၱျမား၏သိပ္သည္းဆသည္ ေရ၏သိပ္သည္းဆ၊ ႏြံ၏သိပ္သည္းဆ တို႔ထက္မ်ားသျဖင့္ ႏြံ၌ နစ္မည္မွာ ဧကံမုခ်ျဖစ္ပါသည္။

စကားပံုအမွန္မွာ “ပတၱျမားမွန္လွ်င္ ႏြံမွာနစ္ ေသာ္လည္း မညစ္”  ျဖစ္ပါသည္။

ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာန၊ ျမန္မာစာအဖြဲ႕မွထုတ္ေသာ “ျမန္မာစကားပုံ” စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၁၄၀ – ၁၄၁ စကားပံုနံပတ္ ၃၈၆ ကိုၾကည့္ပါ။

စကားပံု၏မူရင္းဇတ္မွာ ခုဒၵကနိကာယ္၊ ဇာတ္ေတာ္ နံပတ္၂၈၅ မဏိဃံသဇာတ္ျဖစ္ပါသည္။

ဇာတ္ေၾကာင္းမွာ ေရွးသေရာအခါ ဟိမ၀ႏၱာရွိ ပတၱျမားဂူတစ္ခုအတြင္း၀ယ္ ၀က္တအုပ္ေနၾက၏။ ထိုဂူ အနီးသို႔ ျခေသၤ့လာတိုင္း ဂူ၌အရိပ္ေပၚေလရာ ၀က္မ်ားသည္ ရြံ႕ႏြံ၌လူး၍ ဂူကိုပြတ္ၾကသည္။ ပတၱျမားဂူကို ရြံ႕ႏြံျဖင့္ပြတ္တိုင္း ပတၱျမားသည္ အေရာင္မွိန္မသြားပဲ ပို၍ေတာက္ေျပာင္လာ၏။ ဂူအနီးတြင္ တရားက်င့္ ေနေသာ ရေသ့က ထိုအျခင္းအရာကို ျမင္ေသာအခါ ၀က္မ်ားအား အဘယ့္ေၾကာင့္ထိုသို႔လုပ္ေနေၾကာင္း ေမးေလ၏။ ၀က္တို႔လည္း ပတၱျမားဂူအားအေရာင္မွိန္ေစရန္အတြက္လုပ္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာေလ ေသာ္ ရေသ့က ပတၱျမားအေရာင္ကို ႏြံျဖင့္မွိန္ေအာင္ လုပ္ျခင္းငွာ မစြမ္းႏိုင္၊ သင္တို႔ ျခေသၤ့ရန္ကို ေၾကာက္လွ်င္ ဤဂူ၌မေနသင့္၊ တျခားေနရာသို႔ ေျပာင္းေလာ့ဟုဆို၏။ ထိုဇာတ္ေတာ္ကို အစြဲျပဳ၍ ပတၱျမားမွန္လွ်င္ ႏြံမွာ နစ္ေသာ္လည္း မညစ္ဟူေသာ စကားပံုေပၚလာျခင္း ျဖစ္သည္။

အဂၤလိပ္ဘာသာတြင္ he, she, ဂ်ာမန္ဘာသာ၌ er, sie, တို႔ရွိေသာ္လည္း ျမန္မာဘာသာ၌ “သူ” ဆိုေသာ နာမ္စားတခုသာရွိပါသည္။ လိင္ခြဲမထားပါ။  သို႔ေသာ္ေျပာသူအတြက္နာမ္စား၌မူကားျမန္မာဘာသာတြင္ “ကြၽန္ေတာ္“ႏွင့္“ကြၽန္မ” လိင္ခြဲထားပါသည္။ ယခုေခတ္လူငယ္မ်ားက ေျပာသူနာမ္စားအျဖစ္ သံုးေလ့ ရွိေသာ “သား“၊“သမီး စေသာနာမ္မ်ားကိုသံုးလွ်င္၎၊ မိမိ၏နာမည္အျပည့္အစံုျဖစ္ေစ၊ တစိတ္တပိုင္း ျဖစ္ေစ ေျပာသူနာမ္စားအျဖစ္သံုးသံုးလွ်င္၎ လိင္ခြဲထားမႈရွိေၾကာင္းျပေနပါသည္။ အဂၤလိပ္ဘာသာတြင္ I, ဂ်ာမန္ဘာသာ၌ ich ဆိုေသာ နမ္စားတခုသာရွိပါသည္။ လိင္ခြဲမထားပါ။  ဤကားျမန္မာသဒၵါႏွင့္ အေနာက္တိုင္းသဒၵါ ျခားနားခ်က္ပါေပ။

အဂၤလိပ္ေခတ္က၎၊ ယခုေခတ္တြင္၎၊ အခိ်႕က အေနာက္တိုင္းသဒၵါကိုလိုက္ၿပီး “သူမ“ဟုသံုးေနၾက ပါသည္။ သို႔ပါေသာ္လည္း ထိုသူကို “ခင္ဗ်ားမိန္းမဘယ္မွာလဲ” ဟုေမးလိုက္ပါက “သူေဈးသြားတယ္” စသည္ျဖင့္ “သူ“ကိုသာသံုးပါမည္။ “”သူမေဈးသြားတယ္“ဟုမည္သူမွ်မေျပာပါ။

အခ်ိဳ႔ျမန္မာမႈမ်ားတြင္ “သူ“သည္ ဣထၳိလိင္ျဖစ္ ေၾကာင္းျပသည္။ ဥပမာ၊ ေက်ာင္းသူ — ေက်ာင္းသား။ ေဈးသူ —  ေဈးသား။ မႏၱေလးသူ — မႏၱေလးသား။ လယ္သူ — လယ္သား။ “ရြာသူ“သည္ ရြာက မိန္းက ေလးဟု၎၊ အေသးစားစံုးမဟု၎ ၂ မ်ိဳး အနက္ေပးပါသည္။

ျမန္မာစကားမွာရွိေသာ “လူႀကီးသူမ” တြင္ပါေသာ “မ“မွာ ဣထၳိလိင္ႏွင့္မဆိုင္ဘဲ အိမ္မ၊ ျပည္မ တို႔မွာ ကဲ့သို႔ “ႀကီးျခင္း” ကိုျပၿပီး “လူႀကီးသူႀကီး” ဟုဆိုလိုပါသည္။ လယ္သူမတြင္လည္း မူရင္းဆိုလိုခ်က္မွာ လယ္သူတို႔၏အႀကီးအကဲ(ဝါ) ေကာက္စိုက္မေခါင္းျဖစ္သည္။ ဣထၳိလိင္ႏွင့္မဆိုင္ပါေပ။

ျမန္မာစာအတြက္ ကံဆိုးသည္မွာ အာဏာရွင္ ဗုိလ္ေန၀င္း ျမန္မာစာ ေကာ္မရွင္တြင္ နာယကတက္လုပ္ ၿပီး သတ္ပံု သဒၵါတို ့ကို ၎၏စိတ္တိုင္းက် ေရးဆြဲ ျပင္ဆင္ခိုင္းလိုက္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ အက်ယ္ကို ဆရာႀကီး ေၾကးမံု ဦးေသာင္း ေရးခဲ့ၿပီးျဖစ္၍ ထပ္မေရးလိုေတာ့ပါ။ ‘တခါတရံ၊ ေလာကဓံ။ ဆက္ဆံကို လည္း၊ ေသးေသးတင္’ ဟူေသာ က၀ိလကၡဏာ သတ္ပံုလကၤာႏွင့္ “ထိုမင္း၏ ပါယ္မယား တေယာက္ ေသာ္ကား ႀတိလာကဝဋ္သကာေဒဝီမည္၏။ ထိုပါယ္မယားသားတမူလည္း ရာဇကုမာရ္ မည္၏” ဟုေရး ထိုးထားခဲ့ေသာ ျမေစတီေက်ာက္စာပါ ေရးထံုးမ်ားကို ဗိုလ္ေန၀င္း၏ “တ ႏွင့္ တစ္ေရးထံုးသစ္” ႏွင့္ ယွဥ္ ၾကည့္ၾကပါဟုသာ ဆိုခ်င္ပါသည္။

ဗိုလ္ေန၀င္းက “တ ႏွင့္ တစ္ေရးထံုးသစ္” ထြင္ပါေသာ္လည္း ဘုရားသမိုင္းပါ စစ္ဗိုလ္တစ္ေထာင္ႏွင့္ ဝိုင္းတည္သည္ဆိုေသာေစတီကိုမူ “ဗိုလ္တစ္ေထာင္ဘုရား” ဟုမေရးရဘဲ “ဗိုလ္တေထာင္ဘုရား”ဟုသာ “စမသတ္ဘဲ”ေရးၾကရပါသည္။

ေရႊေရာင္ေတာက္သည့္ဆံမွ်င္တစ္ေခ်ာင္းပါလာသည့္ ဘုရင္ကို ဘာေၾကာင့္”တစ္ပင္ေရႊထီး”ဟုမေရးရဘဲ “တပင္ေရႊထီး”ဟုေရးရသနည္း။ အေျဖကားရွင္းေနပါ၏။ “မင္းေခါင္ေနာ္ရထာ့တြတ္”ဆိုသူ ဗိုလ္ေနဝင္း၏ သတ္ပံုက်မ္းမွားေနသည့္အတြက္ေၾကာင့္ပင္မဟုတ္ပါေလာ။

ထို႔ေၾကာင့္ ဆရာႀကီး ေၾကးမံု ဦးေသာင္း(ေအာင္ဗလ)ကေတာ့ ကြယ္လြန္သည္အထိ စစ္အစိုးရ၏ သတ္ပံု က်မ္းကို သပိတ္ေမွာက္ၿပီး က၀ိလကၡဏာသတ္ပံုညႊန္းအတိုင္းသာ ေရးသားသြားခဲ့ပါသည္။

ဥပမာ။ စလံုးသံႏွင့္ဆလိမ္သံမွားၿပီး ေျပာင္းျပန္ေျပာဆိုေရးသားေနၾကျခင္း။

ယခုေခတ္တြင္အဆင္ေျပကိုအစဥ္ေျပ၊ ဆြတ္ခူး ကို စြတ္ခူး၊ ေစာင့္ထိန္း ကို ေဆာင့္ထိန္း ၊ အသက္ဦးဆံ ပိုင္ ကို သက္ဦးစံပိုင္၊ ဆိတ္သုဥ္း ကို စိတ္သုဥ္း၊ လက္နက္စြဲကိုင္ ကို လက္နက္ဆြဲကိုင္၊ စေသာအမွားမ်ား ကို ျပည္တြင္း၌ေရာ ျပည္ပတြင္ပါ သတင္းစာမ်ား၊ websites မ်ား၌ ေတြ႔ေနရပါသည္။

ၾကာလွ်င္ျမန္မာစာႏွင့္အသံုးပ်က္ပါေတာ့မည္ ျဖစ္သျဖင့္ ဤသတိေပးေဆာင္းပါးကို ‘ဖစ္မွဖစ္ရေလ’ဟု  အမည္တပ္ကာ ေရးလိုက္ရျခင္း ျဖစ္ပါေၾကာင္း။

(၁)  ျမန္မာစာအဖြဲ႕၊ “ျမန္မာစကားပုံ”၊ ရန္ကုန္၊ ၁၉၉၁

(၂)  တကၠသိုလ္ဘုန္းႏိုင္၊ “ကမၻာကုန္က်ယ္သ၍ဝယ္”၊  ျမစာေပ၊ ရန္ုကုန္၊ ၁၉၆၈

(၃)  ဦးပုည၊ ဝိဇယျပဇာတ္၊ ဟံသာဝတီပံုႏွိပ္တိုက္၊ ရန္ုကုန္၊ ၁၉၅၆

(၄)  ဒါရိုက္တာသုခ၊ သည္ေဆာင္းေဟမန္၊ ၿဗိတိသွ်ဘားမားရုပ္ရွင္၊ ရန္ုကုန္၊ ၁၉၅၂

(၅)  ေၾကးမံုဦးေသာင္း၊ ဗိုလ္ေနဝင္းဇာတ္လမ္းရႈပ္သမွ် ….၊ Morris Publishing, Florida,USA, 2001

(၆)  Maung Htin Aung, A History of Burma, Columbia University Press, 1967

(၇) U Tin Htway, A Glimpse of General Observations on Burmese pum, South Asian Digest of Regional Writing, Vol. 9: Essays on Folktales, Satire and Women, University of Heidelberg, Germany, 1980