ေဇာ္ေအာင္(မုံရြာ) – အင္ဒိုနီးရွားသမၼတေရြးေကာက္ပြဲ၊ သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႕ျမန္မာ

ဇူလိုင္ ၁၉၊ ၂၀၁၄

ကမၻာ့တတိယအၾကီးဆံုး ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံၾကီး (လူဦးေရ ၂၃၇သန္း) အင္ဒိုနီးရွား၊ ျပည္သူတိုက္ရိုက္တင္ေျမွာက္တဲ့ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဂ်ိဳကိုဝီဒိုဒိုနဲ႕ပရာဗိုဝို ျပိဳင္ၾကပါတယ္။ အရပ္သား၊ေနာက္ေၾကာင္းရွင္းတဲ့ ဂ်ာကာတာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈး ဂ်ိဳကိုဝီဒိုဒို နဲ႕ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္း၊ အာဏာရွင္ေဟာင္းဆူဟာတိုရဲ့ သားမက္ျဖစ္သူ ပရာဗိုမို ႏွစ္ေယာက္မွာ ဂ်ိဳးကိုဝီ ကို လူၾကိဳက္မ်ားၾကပါုတယ္။ မဲစစ္တမ္းမ်ားအရ ဂ်ိဳကိုဝီ အျပတ္ အသတ္သာ ေနရာက၊ ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္မီ တစ္လအတြင္း ပရာဗီုဝို အဖြဲ႕သားမ်ား၊ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕မဲဆြယ္ပြဲမ်ား လုပ္ရာက ၄၇ % ျဖစ္လာပါတယ္။ တကယ္ျပိဳင္ပြဲမွာ မဲရံုမ်ားက ထုတ္ျပန္ခ်က္ကို လုပ္အားေပးမ်ားက လက္နဲ႕ျပန္ရိုက္ႏွိပ္ေပးတဲ့ Quick Count စာရင္းမ်ားအရ ၊ ဂ်ိဳကိုဝီက ခန္႕မွန္းထားတဲ့အတိုင္း ၅၂% – ၄၈ % အႏိုင္ရတယ္လို႕ ေၾကညာပါတယ္။ (www.kawalpemilu.org)

ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ (KPU)  ဇူလိုင္၂၂ တရားဝင္ေၾကညာမဲ့အခ်ိန္ကို ေစာင့္ေနၾကပါတယ္။ စေတာ့ေစ်းကြက္နဲ႕ရင္းႏွီးျမွတ္ႏွံသူမ်ားက ဂ်ိဳကိုဝီိအႏိုင္ရတယ္ဆိုတဲ့ သတင္းကို ၾကိဳဆိုၾကပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင ္အရိပ္ မကင္းတဲ့ ပရာဗိုဝို အႏိုင္ရရင္ေတာ့၊ ရင္းႏွီးျမွတ္ႏွံသူေတြ သူတို႕ရင္းႏွီးခဲ့မႈ ေတြကို ေရာင္းခ်ၾကမယ္လို႕ ဂ်ာမန္ဘဏ္ Deutsche Bank ထံမွ သတင္း ထြက္ေနပါတယ္။

ေငြ-အာဏာရွင္မ်ားက အထူးသျဖင့္ အင္ဒိုနီးရွားစီးပြားေရးမွာ ၾကီးစိုးေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္ေဟာင္းၾကီး ဆူဟာတို လက္ထက္ကတည္းက ပါဝင္ခဲ့သူ ဂိုကာပါတီဥကၠဌ Bakrie ဆိုသူဟာ၊ လက္ရွိသမၼတ ယူဒိုရိုႏို အစိုးရအဖြဲ႕မွာ၊ စီးပြားေရး ဆိုင္ရာ ဝန္ၾကီးအျဖစ္ ၾသဇာလြမ္းမိုးေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႕ ဂ်ိဳကိုဝီ သမၼတျဖစ္လာရင္၊ ပါလီမန္မွာ အမတ္ အမ်ားစုရေအာင္ ညႊန္႕ေပါင္းဖြဲ႕ရမယ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ိဳကိုဝီသမၼတျဖစ္ျပီး အစိုးရမွာ သူ႕ကို ထည့္သြင္းဖို႕ Bakrie ေျပာဆို ထားပါတယ္။ ဂ်ိဳကိုဝီ အဖြဲ႕သားမ်ားက အစိုးရဖြဲ႕ရင္ ဒီမိုကေရစီ အရွိန္ဟုန္ ျမွင့္တင္ သြားဖို႕ရွိပါတယ္။

တကယ္လို႕ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ဂ်ိဳးကိုဝီ အႏိုုင္ရတယ္ ေၾကညာရင္၊ ပရာဗိုဝို အဖြဲ႕က အေျခခံဥေပဒတရားရံုးမွာ ကန္႕ကြက္စာ တင္မယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ နည္းလမ္းရွိသမွ်နဲ႕၊ ေငြအားကိုပါ သံုးျပီး အႏုင္ရေအာင္ၾကိဳးစားမယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘီဘီစီနဲ႕ ပရာဗိုမို လတ္တေလာ အင္တာဗ်ဴးရာမွာ  ၅% – ၇% အသာရေနတယ္ဆိုေပမဲ့  “သူတို႕ရတဲ့မဲမ်ားဟာ ဘက္လိုက္ျခင္း၊ ေၾကာင္ျငာျခင္း” မ်ားေၾကာင့္ပါ လို႕ ေျဖပါတယ္။ မဲေပးမႈ မတရား တာေတြရွိေၾကာင္း သူတို႕ဆီသတင္းပို႕မႈေတြ ရရွိတယ္၊ မမွန္မကန္မႈမ်ားဟာ အင္ဒိုနီးရွား အဂတိ တိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ(KPK) အဖြဲ႕နဲ႕လည္း ဆိုင္ပါတယ္။

အႏိုင္အရံႈးေၾကျငာလို႕ ပရာဗိုဝို ရံႈးလို႕ အေျခခံဥေပဒတရားရံုး ကိုတင္မယ္ဆိုရင္၊ ေလာေလာဆယ္ အေျခခံဥပေဒတရားရံုး အၾကီးကဲဟာ လတ္တေလာ ကပဲ အဂတိ လိုက္စားမႈနဲ႕ ေထာင္တစ္သက္ ခ်ခံ ထားရပါတယ္။ လက္ရွိ အၾကီးကဲ Hamdan Zoelva ကေတာ့ အေကာင္းဆံုး ေျဖရွင္းေပးမယ္ လို႕ဆိုပါတယ္။ အေျခခံဥေပဒ တရားရံုး ဆီေရာက္လာရင္၊ တရားသူၾကီး၉ဦး အဖြဲ႕ဟာ ၁၄ရက္အတြင္း ေျဖရွင္း ေပးရမယ္ ျဖစ္ျပီး၊ ဒီဆံုးျဖတ္ ခ်က္သာ အတည္ျဖစ္ပါမယ္။

  ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ အင္ဒိုနီးရွားေလာက္ ဒီမိုကေရစီမခိုင္ျမဲေသးပါဘူး။ သို႕ေသာ္ သမၼတျဖစ္သူက စိတ္ေကာင္းရွိ၊ သတၱိရွိ၊ မွ်တမႈ ရွိရင္ အင္ဒိုနီးရွား ဒီမိုကေရစီ အဆင့္ကို ႏွစ္တိုတို အတြင္း မွီႏို္င္ပါတယ္။

Wikipedia.com

အင္ဒိုနီးရွားသတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္

အထက္ပါအတိုင္း ေရြးေကာက္ပြဲ လြတ္လပ္တဲ့မဲေရတြက္အဖြဲ႕ေပါင္း ၁၂ခု နဲ႕ မဲဆြယ္၊ မဲႏိုင္ သတင္းမ်ားကို မီဒီယာေပါင္းစံုက လြတ္လပ္စြာ သတင္းတင္ျပႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေလာက္ လြတ္လပ္ေပမဲ့ ၾကြယ္ဝတဲ့ အာဏာရွင္ၾကီးမ်ားက နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ ပြင့္လင္းျမင္သားမႈမရွိေအာင္ လုပ္လွ်က္ရွိပါေသးတယ္။

အာဏာရွင္ဆူဟာတို ၁၉၉၇ခုႏွစ္ လူထုအံုၾကြမႈနဲ႕ႏႈတ္ထြက္သြားျပီး၊ ဒီမိုကေရစီအစိုးရသစ္ တက္လာပါတယ္။ သမၼတ ေလးဆက္ေျပာင္းလဲခဲ့ျပီး၊ ယခုေနာက္ဆံုးသမၼတ ယူဒိုယိုႏို လက္ထက္မွာ ၁၇ႏွစ္အတြင္း၊ တည္ျငိမ္မႈမ်ားစြာ ရရွိလာပါတယ္။ အဂတိလိုက္စားမႈဟာ ၾကီးမားတဲ့အခက္ခဲၾကီး ျဖစ္ေနေပမဲ့၊ အထူးသျဖင့္ မီဒီယာ (စာနယ္ဇင္း၊ အသံလႊင့္) လြတ္လပ္ခြင့္ကေတာ့ အမ်ားၾကီးတိုးတက္ခဲ့ပါတယ္။

စာနယ္ဇင္း။  လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားေပးထားတဲ့ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္၊ စာေစာင္မ်ားစြာ ထုတ္ေဝ၊ျဖန္႕ခ်ိလွ်က္ရွိပါတယ္။ ဂ်ာဗားကြ်န္း အေျချပဳတဲ့ ေန႕စဥ္ သတင္းစာေပါင္း ၅၀ခန္႕ထုတ္ေဝလွ်က္ရွိပါတယ္။ ရာနဲ႕ခ်ီရွိတဲ့ မဂၢဇင္း၊ ဂ်ာနယ္၊ စာေစာင္မ်ား အင္ဒိုနီးရွား တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ ရွိပါတယ္။ ေစာင္ေရ အမ်ားဆံုး Kompas (ေစာင္ေရ ၅သိန္းေက်ာ္)၊ Suara Mardeka (ေစာင္ေရ၂သိန္း)၊ Berita Buana , Sinar, Pikiran (ေစာင္ေရ၁သိန္းခြဲ) ..စသျဖင့္ ထုတ္ေဝၾကပါတယ္။ ေစာင္ေရ ၄ေသာင္းေက်ာ္နဲ႕  Jakata Post, Jakata Globe, Tempo , Gatra .စတဲ့ အပတ္စဥ္ မဂၢဇင္းမ်ားရွိပါတယ္။

တီဗြီ။   အစိုးရ ရုပ္ျမင္သံၾကား TVRI, ပုဂၢလိက RCTI, Indosiar, RCTI, SCTV, Metro TV, Trans 7, Global TV, MTV Indonesia, MNCTV, Bali TV, Jak TV, and Pacific TV ..etc. စသည္တို႕ျဖစ္ပါတယ္။ ဖလင္ဆင္ဆာအဖြဲ႕ကိုလဲ ျဖက္သိမ္းခဲ့ပါတယ္။

ေရဒီယို။  အစိုးရေရဒီယိုအစီအစဥ္နဲ႕အတူ၊ အင္ဒိုနီးရွားတစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ ေရဒီယိုအသံလႊင့္ဌာနေပါင္း ၃ေထာင္ေက်ာ္ လိုင္စင္ခ်ေပး၊ အသံလႊင့္လွ်က္ရွိပါတယ္။

တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ တရားမဝင္အသံလႊင့္၊တီဗြီ၊စာနယ္ဇင္း ေထာင္နဲ႕ခ်ီ ရွိပါတယ္။ ၂၀၀၃ ကစျပီး၊ အစိုးရက လိုင္စင္ေလွ်ာက္ဖို႕ တိုက္တြန္း၊ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာမီဒီယာႏွင့္စာနယ္ဇင္း ၂၀၁၄

ျမန္မာႏိုင္ငံ ၂၀၁၀မွာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ အဆင့္ ၁၇၄ (အဆိုးဆံုး) ရွိေနရာကေန ၁၄၅ တိုးတက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဗီယက္နမ္၊တရုပ္ထက္ အမ်ားၾကီးသြားပါတယ္။ အစိုးရသတင္းစာၾကီး ၃ခုမွာ ျမန္မာလိုထုတ္ေဝတဲ့ ပံုစံတူ ျမန္မာ့အလင္းနဲ႕ေၾကးမံု ၂ေစာင္၊ အဂၤလိပ္ New Light of Myanmar တစ္ေစာင္ရွိပါတယ္။ ပုဂၢလိက ေန႕စဥ္သတင္းစာမ်ား ၂၀၁၂မွ စတင္လိုင္စင္ထုတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။  Eleven Media, The Voice Daily, Golden Fresh Land, The Standard Time Daily, The Union Daily စသည္တို႕ ထုတ္ေဝေနပါတယ္။ ဂ်နယ္၊ မဂၢဇင္းမ်ားစြာ ထုတ္ေဝခြင့္ေပးေနျပီး၊ ရခိုင္၊ရွမ္းျပည္နယ္မ်ားမွာ တိုင္းရင္းသားဘာသာနဲ႕ ထုတ္ေဝခြင့္ ေပးထားပါတယ္။

တီဗြီနဲ႕ေရဒီယိုမွာေတာ့ အစိုးရပဲ ျမန္မာ ့ရုပ္ျမင္သံၾကား၊ ျမဝတီ(စစ္တပ္) တို႕ပဲခ်ဳပ္ကိုင္ထားပါတယ္။ Skynet ပုဂၢလိက တီဗြီ၊ တရုပ္ဖက္စပ္ လုပ္ငန္းက တစ္ဦးထဲ တီဗြီလက္ဝါး အုပ္ထားလို႕၊ ေျပာစရ ာျဖစ္ေနပါတယ္။ ေရဒီယို မွာေတာ့ အစိုးရရဲ့  ျမန္မာ့အသံနဲ႕ ေျဖေဖ်ာ္ေရး City FM ရွိပါတယ္။

အင္တာနက္ကို ၂၀၁၁မွာ အျပည့္အဝ ဖြင့္ေပး လိုက္တဲ့အတြက္ ျမန္မာမ်ား လြတ္လပ္တဲ့မီဒီယာ အသီးအပြင့္ကို အျပည့္ဝခံစားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဇူလိုင္-၂၀၁၄မွာ ယူနတီသတင္းအဖြဲ႕ ၄ဦးကို လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ေဖာက္လို႕ဆိုျပီး၊ ေထာင္၁၀ႏွစ္ ခ်တဲ့အတြက္ အေမရိကန္ လက္ေထာက္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ၾကီး ရန္ကုန္ေရာက္ခ်ိန္ ျပင္းထန္စြာ၊ ေဝဖန္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၈၃၊ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ (Press Freedom Index, 2014) 

အေမရိကန္ ၄၆
တိုင္ဝမ္ ၅၀
ေတာင္ကိုးရီးယား ၅၇
ထိုင္း ၁၃၀
အင္ဒိုနီးရွား ၁၃၂
ကေမၻာဒီယား ၁၄၄
ျ ျမန္မာ ၁၄၅
မေလးရွား ၁၄၇
စင္ကာပူ ၁၅၀
ဗီယက္နမ္  ၁၇၄
တရုပ္ ၁၇၅

မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္၊ အဂတိနဲ႕တစ္ဦးခ်င္းဝင္ေငြ

စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္မွာ အင္ဒိုနီးရွားကို မွီျပီး၊ စင္ကာပူ၊မေလးရွားထက္ သာတယ္ဆိုျပီး၊ ေပ်ာ္မေနဖို႕ပါ။ ေငြမရတဲ့ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင္ပါ။ ေအာက္က ဇယားကို ခ်မ္းသာတဲ့ျမန္မာမ်ား ကိုယ္ခ်င္းစာတရားနဲ႕ အျမဲၾကည့္တတ္ပါေစ။ အဂတိလိုက္စားမႈနဲ႕ ျပည္သူလူထု ဝင္ေငြကေတာ့ ေနာက္ဆံုးမွာပဲ ရွိေနဆဲပါ။ ဝင္ေငြနည္းျပီး၊ အလုပ္မရွိ၊ ေလွ်ာက္ေျပာ၊ေရးခြင့္ေပးရင္လဲ ေဒါသထြက္ေနတဲ့ လူေတြကိုထိမ္းရခက္ပါတယ္။ 

နိဂံုး

Tempo မဂၢဇင္းမွာ အင္ဒိုနီးရွားအခ်မ္းသာဆံုး သူေဌးတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Winata , အထည္စက္ရံုကိုမီးေလာင္ေစျပီး၊ ေစ်းကြက္လက္ဝါးၾကီးအုပ္ အျမတ္ထုတ္တဲ့သတင္း တင္ျပမႈေၾကာင့္၊ လူ၂၀၀အုပ္စု ဝန္ထမ္းမ်ားကို ထိုးႏွက္၊ ႏွိပ္စက္ျပီး မဂၢဇင္းတိုက္ မီးရိႈ႕ဖို႕ၾကိဳးစားပါတယ္။ ရဲတပ္ဖြဲ႕ကလည္း လစ္လ်ဴျပဳခဲ့ပါတယ္။ သူေဌးၾကီး Winata ရဲ့ ေငြ-အာဏာသံုးျပီး၊ တရားစြဲဆိုမႈကို အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ Harymurti  ခံရပါတယ္။ ေထာင္၁ႏွစ္၊ ဒဏ္ေငြ ၅ေသာင္း တရားရံုးက ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ေပမဲ့၊ ႏိုင္ငံေတာ္ အျမင့္ဆံုးတရားရံုးက ၂၀၀၅ ေဖေဖၚဝါရီလမွာ Harymurti ကိုလႊတ္ေပးလိုက္ပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွား ဂ်ာနယ္လစ္စ္ မ်ားရဲ့ ေအာင္ပြဲျဖစ္ပါတယ္။ 

ဒီမိုကေရစီခရီးကို ျမန္မာထက္ ေရွ႕ေရာက္ေနတဲ့ အင္ဒုိနီးရွားမွာ အရပ္သားသမၼတ ဂ်ိဳကိုဝီ မဲအႏိုင္တဲ့အတိုင္း၊ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က သမၼတအျဖစ္ ဇူလိုင္၂၂ရက္ေန႕မွာ ေၾကညာမယ္ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာလဲ ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္း ေလွ်ာက္ေနခ်ိန္ ဂ်ိဳကိုဝီ ကဲ့သို႕ မွန္ကန္တဲ့စီးပြားေရးသမား တျဖစ္လဲ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားစြာ ေပၚထြက္လာျပီး၊ ေနရာရလာဖို႕ နီးစပ္ပါျပီ။  

ေဇာ္ေအာင္(မံုရြာ)