ဆရာႀကီးေဇယ်
သန္းဝင္းလိႈိင္
ေဖေဖာ္၀ါရီ ၉၊ ၂၀၁၄
ဆရာႀကီး ေဇယ်
ဆရာႀကီး ေဇယ်သည္ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ ကတည္းကပင္ စာေပနယ္သို႔ ဝင္ေရာက္၍ ဝတၳဳ႐ွည္၊ ဝတၳဳတို ၊ ေဆာင္းပါးမ်ားကို အိုမင္း၍ စာမေရးႏိုင္သည့္ အခ်ိန္အထိ အဆက္မျပတ္ ေရးသားခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ေဇယ် ကေလာင္အမည္အျပင္ ၊ သီလဝင္၊ ဒိုးကေလး စသည့္ ကေလာင္ကြဲမ်ားျဖင့္လည္း ဒဂုန္၊ ကဝိတံခြန္ မဂၢဇင္း၊ ဇဝန ဂ်ာနယ္၊ တိုးတက္ေရး၊ တကၠသိုလ္သိပၸံ၊ ဓူဝံ၊ နဝေဒး၊ စာေပဗိမာန္မဂၢဇင္း စသည့္ ဂ်ာနယ္၊ မဂၢဇင္းေပါင္း (၆၄) ေစာင္၌ ေရးသားခဲ့သည္။
၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္မူ ဝတၳဳမ်ား မေရးေတာ့ဘဲ၊ စာနယ္ဇင္းမ်ားတြင္ စာေပယဥ္ေက်းမႈ ေဆာင္းပါးမ်ားကိုသာ ဖိ၍ ေရးသားခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။ ယင္းတို႔ကို သင့္ေလ်ာ္ရာ စုစည္းၿပီး လုံးခ်င္းစာအုပ္မ်ားအျဖစ္ ထုတ္ထားသည္မွာလည္း ၁ဝ အုပ္ထက္ မနည္း႐ွိၿပီး၊ စာအုပ္အျဖစ္ မစုစည္းရေသးေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားလည္း မ်ားစြာ က်န္႐ွိေနေသးသည္။ ဆရာႀကီး ေရးသားခဲ့ေသာ ေဆာင္းပါးေပါင္းမွာ ၅ဝဝ ခန္႔ ႐ွိသည္ဟု ခန္႔မွန္းရသည္။ ဆရာႀကီး၏ ေဆာင္းပါးစုထဲတြင္ စာေပေဆာင္းပါးမ်ားသာမက “ျမန္မာမႈ” ဟု ဆိုအပ္ေသာ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါးမ်ားလည္း အေျမာက္အျမားပါဝင္သည္။ အဆိုပါ ေဆာင္းပါးမ်ားသည္ ျမန္မာ့ဘဝ၊ ျမန္မာ့အမူအရာ၊ ျမန္မာ့စိတ္ဓါတ္၊ ျမန္မာ့အႏုပညာ၊ ျမန္မာ့ဓေလ့ စသည့္ ျမန္မာမႈအေထြေထြကို ေပၚေပၚလြင္လြင္ လွစ္ဟလ်က္ ႐ွိသည္။
ဆရာႀကီး၏ ျမန္မာမႈေဆာင္းပါးမ်ားကို (၁) အတိတ္ေခတ္ ျမန္မာ့ဘဝ၊ ျမန္မာ့အမူအရာကို ေဖာ္ျပေသာ ေဆာင္းပါးမ်ား၊ (၂) ျမန္မာ့ေက်း လက္ဓေလ့ကို ေဖာ္ျပေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားႏွင့္ (၃) ျမန္မာ့အႏုပညာကို ေဖာ္ျပေသာ ေဆာင္းပါးမ်ား ဟူ၍ သုံးမ်ိဳး ခြဲျခားႏိုင္ေပသည္။
ဆရာႀကီး ေဇယ်သည္ ျမန္မာမႈအေထြေထြကို ႏွံ႔ႏွံ႔စပ္စပ္ ေလ့လာသည္။ ေလးစားျမတ္ႏိုးသည္။ တန္ဖိုးထားသည္။ ျမန္မာ့အမ်ိဳး သားယဥ္ေက်းမႈ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အခါမလပ္ သတိေပးသည္။ တိုက္တြန္းသည္။ ေလးစားဖြယ္ ေကာင္းလွေသာ ထိုေစတနာမ်ားသည္ ဆရာ၏ ျမန္မာမႈ ေဆာင္းပါးမ်ားတြင္ အထင္းသား ထင္ဟပ္ေပၚလြင္လ်က္ ႐ွိေနေပသည္။
ယဥ္ေက်းမႈ ခံယူသည့္ ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆရာ့သေဘာထားကို ေဖာ္ျပလိုပါေသးသည္။ ဆရာသည္ တိုင္းျခားယဥ္ေက်းမႈကို လက္ခံသည့္ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ သေဘာထား က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ထားသည္။ အိႏိၵယ၊ တ႐ုတ္၊ ထုိင္း ယဥ္ေက်းမႈမ်ားမွ ေကာင္းႏိုးရာရာမ်ားကို “ဝါးမ်ိဳ” လက္ခံခဲ့ေသာ ျမန္မာ့အစဥ္အလာကို ေဖာ္ျပၿပီး အသစ္အသစ္ ဝင္လာေသာ အေနာက္တိုင္း ယဥ္ေက်းမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ “ေ႐ွးက ျပည္ေထာင္စုသားႀကီးမ်ား လက္ခံခဲ့ၾကသကဲ့သို႔ လာသမွ်ကို ဝါးမ်ိဳေခ်မႈန္းၿပီးလွ်င္ ေကာင္းႏိုးရာရာတို႔ကို မိမိတို႔ယဥ္ေက်းမႈ အားတက္ေစေၾကာင္း အသားအေသြး ျဖစ္ေစလ်က္ ၊ မိမိတို႔ မူလအင္အားကို ဖုံးလႊမ္းခန္းေျခာက္ေစမည့္ အမိႈက္သ႐ိုက္မ်ားကို အန္ထုတ္ပစ္ရန္ လိုေပသည္” ဟု “အ႐ိုးကို အ႐ြက္မဖုံးေစႏွင့္” ေဆာင္းပါးတြင္ မိန္႔ဆိုထားသည္။ သင့္သည္ကိုယူ၍ မသင့္သည္ကို ပယ္ရန္ မွ်မွ်တတ လမ္းညႊန္ထားေသာ ဆရာ့သေဘာထားမွာ ေလးစားစရာပင္ ျဖစ္သည္။
ဆရာႀကီး ေဇယ်ႏွင့္ ဇနီး
ဆရာေဇယ်သည္ ဝတၳဳအဖြဲ႔သာမက ကဗ်ာကိုလည္း ေမြ႔ေလ်ာ္သည္။ ဤအေၾကာင္းကို သူေရးေသာ “ငယ္ခ်စ္စာအုပ္ႏွစ္အုပ္” ဟု ေခါင္းစဥ္တပ္ထားေသာ “ျမန္မာ့မ်က္ပြင့္” စာအုပ္ကုိ ဖတ္ၾကည့္လွ်င္ သိႏိုင္ေပသည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာ့စာေပေလာက၌ ကဗ်ာဟူသည္မွာ ပရိေယသနဝမ္းစာကို အေထာက္အကူ ျပဳႏိုင္ေသာ အဖြဲ႔မဟုတ္ေခ်ရကား၊ ဆရာႀကီးသည္ သူႀကီးေဂဇက္ ႏွင့္ ေ႐ႊျပည္ေတာ္ အမည္႐ွိ အစိုးရ ျပန္ၾကားေရးဌာနထုတ္ စာေစာင္တုိ႔တြင္ မိမိကိုယ္ကို မိမိျမဳပ္ႏွံယင္း စာတိုေပစ ေျမာက္ျမားစြာတို႔ကို ျပဳစုခဲ့ရာ ယင္းစာတိုေပစမ်ားသည္ ေႏွာင္းလူတို႔အတြက္ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေသာ စာေပဗဟုသုတ အမ်ိိဳးမ်ိဳးကို ရ႐ွိေစခဲ့သည္။
ျမန္မာစာေပ၊ ျမန္မာမႈ၊ ျမန္မာ့သမိုင္းကို ေလးစားတန္ဖိုးထား၍ စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ သမုိင္းဆိုင္ရာ စာေပမ်ား ေျမာက္ျမားစြာ ေရးသားခဲ့ေသာ ဆရာႀကီး ေဇယ်ကို ၁၉ဝဝ ျပည့္ႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ပဲခူးတိုင္း ၊ ဇီးကုန္းၿမိဳ႕၌ အဖ က်က္သေရေဆာင္ ေ႐ႊစလြယ္ရ သစ္ေတာဝန္ေထာက္ ဦးခလယ္၊ အမိေဒၚေ႐ႊႀကိဳးတို႔မွ ဖြားျမင္၍ ဇာတာအမည္မွာ ေမာင္ေအာင္ျမင့္ ျဖစ္ၿပီး ၊ ငယ္မည္မွာ ဖိုးကြန္းျဖစ္သည္။ ၁၉ဝ၄ ခုႏွစ္တြင္ ဇီးကုန္းၿမိဳ႕ ေအဘီအမ္ အလယ္တန္းေက်ာင္းတြင္ စတင္ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။ ေက်ာင္းေနစဥ္မွစ၍ ေမာင္ေယာ႐ူဟု အမည္ေျပာင္းခဲ့သည္။ ၁၉၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ဇီးကုန္းၿမိဳ႕ ဘုရားႀကီးတိုက္ ေရႊေတာင္ေက်ာင္း ဆရာေတာ္ထံ၌ သာမေဏ ျပဳခဲ့သည္။
၁၉၁၈ ခုႏွစ္တြင္ သာယာဝတီၿမိဳ႕ ကရင္အထက္တန္းေက်ာင္းသို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕၍ အထက္တန္းပညာကို ဆက္လက္သင္ၾကားသည္။ ၁၉၁၉ တြင္ ျပည္ၿမိဳ႕အစိုးရ အထက္တန္းေက်ာင္းသို႔ ေျပာင္း၍ ကိုးတန္း ပညာကို ဆက္လက္သင္ၾကားသည္။ ယင္းေနာက္ ေမာင္ေယာ ဟု အမည္ေျပာင္းခဲ့ျပန္သည္။ ေက်ာင္းမွ ထုတ္ေဝသည့္ လက္ေရးမူ မဂၢဇင္းတြင္ အယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္။ အထက္တန္းေက်ာင္းသား ဘဝကပင္ စာေပကို ေလ့လာလိုက္စားခဲ့ၿပီး သူရိယမဂၢဇင္း ဝတၳဳတို ၿပိဳင္ပြဲတြင္ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ရာ ဝတၳဳတို တစ္ပုဒ္ ေ႐ြးခ်ယ္ေဖာ္ျပ ခံရသည္။
ဆရာႀကီးသည္ လူပ်ိဳေပါက္အ႐ြယ္ကပင္ စာေပဝါသနာထုံခဲ့ရာ ဥာဏ၊ ေ႐ႊသဇင္ စေသာ အေပါင္းအသင္း ေရာင္းရင္းမ်ား၏ သိမ္းသြင္းမႈေၾကာင့္ ဒဂုံမဂၢဇင္းတြင္ စတင္၍ ဝတၳဳမ်ားကို ေရးသားခဲ့သည္။ ထိုစဥ္က ပဲခူးၿမိဳ႕ ဇိုင္းဂႏိုင္းရပ္ ျမန္မာေက်ာင္းဆရာႀကီး ဦးဘိုးသစ္က ဒဂုံမဂၢဇင္း အယ္ဒီတာ ျဖစ္သည္။ ထိုဆရာႀကီးႏွင့္ တြဲဖက္၍ တည္းျဖတ္သူမွာ ေက်ာင္းဆရာ ၊ ေဆးဆရာ ၊ စာေရးဆရာ ဦးဘခိုင္ ျဖစ္သည္။ ဦးဘိုးသစ္က ကေလာင္အမည္ ေမာင္သစၥာ ဟု ခံယူဘိသကဲ့သို႔ ဦးဘခိုင္ကလည္း ေ႐ႊလေရာင္ အမည္ကို ခံယူသည္။ ဦးဘိုးသစ္ကား ေနာင္အခါတြင္ ကဗ်ာေရးနည္းနိႆရည္းက်မ္းကို စီရင္ေသာေၾကာင့္ သူ၏ တပည့္တပန္း ေျမာက္ျမားစြာတို႔မွာ ကဗ်ာဂီတတို႔၌ ကၽြမ္းက်င္လာၾကသည္။ ဦးဘခိုင္ကား ျမင္းၿခံၿမိဳ႕ ပညာအုပ္ ဦးလြင္စီရင္ေရးသားေသာ ကဗ်ာသဂၤဟေမဒနီိက်မ္း ကို လက္ကိုင္ျပဳ၍ ကဗ်ာအရာ၌ ထြန္းေပါက္လာသူတစ္ဦး ျဖစ္ေလသည္။
ျပဇာတ္စာေပသည္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၉ဝဝ ျပည့္ႏွစ္မတိုင္မီက စ၍ ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီးမွသည္ လယ္ေတာယာေတာ အထိ ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့ေလရာ ထိုျပဇာတ္တို႔သည္ ျမန္မာ့႐ိုးရာ အႏုပညာ စာေပမ်ားကို အသက္ဆက္ေပးသည္ ဟု ဆိုေလာက္သည္။ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္တ၀ိုက္၌မူကား အေနာက္တိုင္း ႏိုဗယ္အဖြဲ႔တို႔က လႈံ႕ေဆာ္ေပးျခင္းေၾကာင့္ ျမန္မာဝတၳဳအဖြဲ႔သည္ ျပဇာတ္၏ ေနရာကို ဝင္၍ ယူခဲ့ေလသည္။ ဇာတ္စကား ဟူသည္မွာ လကၤာ စကားေျပ ႏွစ္ေထြေရာရာ ျဖစ္သည္။ ဝတၳဳအဖြဲ႔ကား စကားေျပကို အဓိက ထားသည္။ ဤလကၤာမွ စကားေျပသို႔ ေ႐ႊ႕လ်ားလာေသာေခတ္တြင္ ကဗ်ာသည္ ဇာတ္ဟန္မေပ်ာက္သကဲ့သို႔၊ စကားေျပသည္လည္း ကဗ်ာဟန္ကို မေဖ်ာက္ႏိုင္ေသးေခ်။ သို႔ေသာ္ အဖြဲ႔အႏြဲ႔မ်ား စည္းကမ္းတက် တည္တံ့လာေသာအခါ ကဗ်ာသတ္သတ္၊ စကားေျပသတ္သတ္ ျဖစ္လာသည္။
သို႔ေသာ္ မည္သို႔ပင္ ကတၱားျခားေပးေသာ္လည္း ကဗ်ာဓေလ့သည္ ကုန္ႏိုင္ဖြယ္ မ႐ွိေခ်။ ဆရာေဇယ်ႏွင့္ တကြေသာ ေရးေဖာ္ေရးဖက္တို႔က ဒဂုံမဂၢဇင္းမွေန၍ စကားေျပေခတ္ကို ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေနစဥ္၌ပင္လွ်င္ မ်ားစြာေသာ စာေရးဆရာတို႔သည္ ေဒြးခ်ိဳး၊ ေလးခ်ိဳး၊ ေတးထပ္၊ ႐ွစ္ဆယ္ေပၚ ၊ ေဘာလယ္၊ လြမ္းခ်င္း၊ ရတု စသည္တို႔ကို အမ်ားအျပား ေရးသားၾကသည္။ ပရိတ္သတ္ကလည္း ယင္းတို႔ကို ေကာင္းေကာင္းႀကီး လက္ခံၾကသည္။ ထိုစဥ္အတြင္း အထာကိုသိတတ္ေသာ ကုန္တိုက္ႀကီးမ်ားကလည္း ေၾကာ္ျငာေရးရာ၌ပင္ ကဗ်ာအဖြဲ႔ကိုအားကိုးၾကသည္။ ႏိုင္ငံျခားတို႔၏ စီးပြားေရးဂြင္ထဲတြင္ ရင္ေဘာင္တန္းတိုးဝင္လာေသာ ျမန္မာအေဆြကုမၸဏီမွာ ျမန္မာ့႐ိုးရာစ႐ိုက္ကို ပို၍သိသူျဖစ္ေလရာ ေရာင္းကုန္မွန္သမွ်ကို ေဒြးခ်ိဳး ၊ ေလးခ်ိဳး၊ ေတးထပ္တို႔ျဖင့္ ေၾကာ္ျငာခဲ့ေလသည္။
ထိုကဲ့သို႔ေသာ ကဗ်ာေခတ္တြင္ စာေရးဆရာေပါက္စ ေဇယ်သည္ ကဗ်ာအမ်ိဳးမ်ိဳးကို စပ္ဆိုသည္။ ဆရာသည္ ျမန္မာ့ဂႏၴဝင္၌ ႐ွိေသာ နည္းနာနိႆယတို႔ကို ေက်ာင္းသားဘဝကပင္လွ်င္ ခံယူခဲ့သူ ျဖစ္ေလရာ အစပ္အဟပ္သေဘာ၌ မမွန္မကန္ ဟူ၍ မ႐ွိခဲ့ေခ်။ သို႔ေသာ္ သူ႔ကဗ်ာမ်ားကို ဦးဘခိုင္ႏွင့္ ဦးဘိုးသစ္တို႔ထံ တင္ျပေသာအခါ အစပ္အဟပ္ မွန္ကန္ေသာ္လည္း ၊ကဗ်ာမျဖစ္ေသးပါကလား ဟု သိရေလသည္။
ဦးဘခိုင္က ဆရာေဇယ်အား “ေရးနည္းေတာ့ တတ္ပါရဲ႕၊ မေရးတတ္ေသးဘူး။ ေရးတတ္ေအာင္ ကဗ်ာေတြကို ၾကည့္ေလဦး” ဟု ဆိုသည္။ ထို႔ျပင္ “ကဗ်ာေရးနည္းတတ္႐ုံႏွင့္ ကဗ်ာေရးရာမွာ စကားအသုံးအႏႈန္း ၊ အယူအငင္၊ အခ်ိတ္အဆက္ မသြက္လက္ဘူး၊ နည္းယူေလာက္တဲ့ ကဗ်ာေတြကို မ်ားမ်ားၾကည့္၊ မ်ားမ်ားေလ့လာၿပီးမွ ကဗ်ာ ဝါးဝတယ္။ ေတးထပ္ေရးလွ်င္ ယငး္ေတးထပ္အပိုဒ္ ေလးဆယ္ေလာက္ ရေအာင္က်က္၊ က်က္ထား႐ုံနဲ႔ ၿပီးၿပီလို႔လဲ မေအာက္ေမ့နဲ႔၊ ေရးလဲေရး” ဟူ၍ အႀကံေပးေလသည္။ ထို႔ေနာက္ ကဗ်ာနည္းနိႆယကို အတုယူေလ့က်င့္ႏိုင္ဖို႔ရာ “ကဗ်ာသဂၤဟ ေမဒနိက်မ္း” ကိုလည္း ညႊန္းသည္။
ဆရာေဇယ်လည္း ထိုက်မ္းကို အေသအခ်ာေလ့လာေသာအခါက်မွ “ျမန္မာစာေပကို တခ်က္တည္းႏွင့္ ကြက္ကြက္ ရွင္း႐ွင္းလင္းလင္း ျမင္ခဲ့ရသည္” ဟု ဆိုသည္။ စပ္နည္းကို သူသိၿပီ။ ကဗ်ာအဓိပၸာယ္ကို သူနားလည္ၿပီ။ သုိ႔ေသာ္ လူ႔ဓေလ့၊ လူ႔ထုံးစံ စသည္တို႔ကို နားလည္ဖို႔ လိုေသးသည္။ တနည္းဆိုရေသာ္ ပုံသဏၭာန္ပိုင္းကို နားလည္ေသာ္လည္း အႏွစ္သာရပိုင္း လိုေသးသည့္ သေဘာျဖစ္သည္။
အႏွစ္သာရဆိုသည္မွာ သူ႔ေခတ္ႏွင့္သူ ျဖစ္ေပၚတတ္သည္။ ျမန္မာ့႐ိုးရာ ယဥ္ေက်းမႈတို႔ကို ျပန္လည္ထုတ္ေဖာ္ေနေသာ ေခတ္တြင္ ျမန္မာ့႐ိုးရာ ထုံးတမ္းစဥ္လာတို႔သည္ အႏွစ္သာရပင္ ျဖစ္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ဦးဘိုးသစ္က ျမန္မာတို႔၏ အစဥ္အလာမ်ားကို ေလ့လာႏိုင္ေစဖို႔ရာ “ျမန္မာမဟာမဂၤလာ မင္းခမ္းေတာ္” ဟူေသာ စာအုပ္ကို ညႊန္းသည္။ ထိုအခါက်မွ သူသည္ ေ႐ွးေခတ္ ျမန္မာတို႔၏ နန္းဓေလ့ အသုံးအႏႈန္းတို႔ကို နားလည္ခဲ့ေလသည္။
ဤသို႔ျဖင့္ “ကဗ်ာသဂၤဟ ေမဒနိက်မ္း” ႏွင့္ “ျမန္မာမဟာမဂၤလာ မင္းခမ္းေတာ္” စာအုပ္ႏွစ္အုပ္ကိုပင္ ဆရာတင္၍ ကဗ်ာ၊ စကားေျပမ်ားကို ဖြဲ႔ႏြဲ႔ခဲ့ေလသည္။ သူ၏ ကဗ်ာမ်ားမွာ ေ႐ွးျမန္မာတို႔၏ ေခတ္ကို အတိတ္ကာလမွ ပစၥဳပၸန္သို႔ေရာက္ေအာင္ ဆြဲယူၿပီးလွ်င္ လြမ္းဆြတ္ၾကည္ႏူးဖြယ္ရာ ဖန္တီးေသာ ကဗ်ာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
ထို႔ေနာက္ ဆရာႀကီး ေဇယ်သည္ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ ၁ဝ တန္းကို ေအာင္ျမင္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ယင္းႏွစ္ ဇြန္လ ၂၆ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ကာ ျမန္မာအေဆြတိုက္တြင္ တုိက္ပိုင္႐ွင္၏သားသူငယ္ခ်င္းျဖစ္သူ ေမာင္ေမာင္ေလးကို အေၾကာင္းျပဳ၍ အလုပ္ဝင္လုပ္သည္။ မၾကာမီအတြင္း ေမာင္ေမာင္ေလး၏ မ်က္ႏွာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ စာေပဝါသနာအခံကလည္း ႐ွိေနသျဖင့္ တိုက္ထိုင္ စာေရးဆရာတစ္ဦးျဖစ္လာသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ‘ဒဂုန္ေဇယ်’ ကေလာင္အမည္ခံၿပီးလွ်င္ စာေရးမ်ားခဲ့သည္။ ဒဂုန္မဂၢဇင္း၌ ပထမဆုံး ေရးသားခဲ့ေသာ ဝတၳဳတိုမွာ “ဗိုလ္ရန္ေအာင္” ျဖစ္သည္။ ထို႔ေနာက္ ျမႏွင္းႏြယ္၊ ျမတ္ေလးေ႐ႊဓါးဗိုလ္၊ လိုက္ေတာ္မူခဲ့၊ ေ႐ႊဂ်ိဳးျဖဴ ဝတၳဳမ်ားကို ဆက္လက္ေရးသားခဲ့သည္။
ဆရာေဇယ်သည္ ဒဂုန္မဂၢဇင္း၌သာမက လန္ဒန္အတ္ မဂၢဇင္း၊ ၿဗိတိသ၊ွ်ဘားမားမဂၢဇင္း၊ ဓူဝံမဂၢဇင္း၊ ကဝိတံခြန္မဂၢဇင္း၊ စာဆိုေတာ္ မဂၢဇင္း စသည္တို႔၌လည္း စာေရးခဲ့၍ တစ္မတ္တန္ဝတၳဳ အမ်ားအျပားကိုလည္း ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့ဖူးသည္။
၁၉၂၄ခုႏွစ္မတ္လတြင္ ဆရာႀကီးသခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း၏သမီးႀကီးမျမရီႏွင့္ ထိမ္းျမားလက္ထပ္ခဲ့ သည္။
၁၉၂၅ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ဒဂုန္မဂၢဇင္းတိုက္မွ အလုပ္ထြက္လိုက္ၿပီးေနာက္ ဧၿပီ ၁ဝ ရက္ေန႔တြင္ “ေဇယ်သတင္းစာ” ကို စတင္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ေဇယ်ဂ်ာနယ္ ဟု အသိမ်ားေသာ္လည္း သတင္းစာထုတ္ေဝရန္ ရည္႐ြယ္ခ်က္ျဖင့္ ေဇယ်သတင္းစာ ဟု အမည္တပ္ထားသည္။ သို႔ေသာ္ ထုတ္ေဝပုံမွာ ဂ်ာနယ္ပုံစံ ျဖစ္သည္။ အပတ္စဥ္ ထုတ္ျဖစ္ၿပီး ၉ လခန္႔သာ သက္တမ္း ႐ွည္သည္။ စာေစာင္ ၂ တြင္ မည္သည့္ႏိုင္ငံေရး ပေယာဂ ဝါဒသို႔မွ် မသက္ဝင္ဘဲ ေလာကီေလာကုတၱရာ အေထြေထြဗဟုသုတကို ေရးသားသြားမည္ ဟူ၍ စာေစာင္၏ အာေဘာ္ကို ေဖာ္ျပထားသည္။
ဂ်ာနယ္တြင္ အပတ္စဥ္က႑၊ ဝတၳဳတို၊ ေဇယ်၏ သီတာပ်ံ အခန္းဆက္ဝတၳဳ႐ွည္၊ သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း၏ ျမင္းဋီကာႏွင့္ ဆြာရတ္ဋီကာ ၊ေဆာင္းပါးမ်ား ၊ ေ ယာအတြင္းဝန္ ဦးဘိုးလိႈင္၏ ‘လီပိဒီပိကာ’ တို႔ ပါဝင္သည့္အျပင္ ပီမိုးနင္းက စာေရးဆရာမ်ားအေၾကာင္း အပတ္စဥ္ေရးသားေပးသည္။ ဂီတိပဥၥရီအခန္း ဖြင့္ထားၿပီး ေ႐ွးေဟာင္းကဗ်ာမ်ားကိုလည္း ေဖာ္ျပသည္။ လယ္တီပ႑ိတ ဦးေမာင္ႀကီး၊ အႀကီးေတာ္ ဦးသံမိႈ၊ မႏၱေလး ဆရာမြႊန္း၊ ပ်ဥ္းမနားေမာင္ခ်စ္ခင္တို႔၏ ကဗ်ာမ်ားလည္း ပါဝင္ေလ့ ႐ွိသည္။
ထို႔ေနာက္ ႐ုပ္႐ွင္ကုမၸဏီထုတ္ လန္ဒန္အတ္ မဂၢဇင္းတြင္ တြဲဖက္အယ္ဒီတာအျဖစ္ လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။ ၁၉၂၇ ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ်ဘားမားမဂၢဇင္းႏွင့္ ဓူ၀ံမဂၢဇင္းတို႔တြင္ အယ္ဒီတာအျဖစ္ ဆက္လက္ အမႈထမ္းသည္။ ၁၉၂၈ ခုႏွစ္တြင္ လန္ဒန္အတ္ ႐ုပ္႐ွင္ကုမၸဏီတြင္ လခစား ဇာတ္ညႊန္းေရး ဆရာအျဖစ္ ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္သည္။ ဆရာေဇယ်သည္ ျမန္မာမႈ ဗဟုသုတမ်ားကို ဝါသနာထုံေသာေၾကာင့္ အခ်ိန္ရတိုင္း ဘားနတ္အခမဲ့ ပိဋကတိုက္သို႔ သြား၍ ေ ပ ပုရပိုက္ စာအုပ္စာတန္းမ်ားကို ႐ွာေဖြေလ့လာ မွတ္သားသည္။
ထို႔ျပင္ အဂၤလိပ္ စာဘက္၌လည္း ဆရာ၏ ဝီရိယမွာ မနည္းပါ။ အဂၤလိပ္စာကၽြမ္းေသာ ဦးခင္ေမာင္၊ ပီမိုးနင္းတို႔ထံ ခ်ဥ္းကပ္နည္းယူ၍ အဂၤလိပ္ စာေကာင္းေပေကာင္းေတြကို သူဖတ္ရေကာင္းမွန္း သိလာသည္။ ဦးခင္ေမာင္ အယ္ဒီတာလုပ္၍ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ထုတ္ေဝေသာ ဘားမားေအာ့ဖ္ဇားဘား(Burma Observer) သတင္းစာ၌ အဂၤလိပ္လို ေဆာင္းပါးမ်ား ဝင္ေရာက္ေရးႏိုင္သည့္အေျခသို႔ပင္ ေရာက္႐ွိခဲ့သည္။
ဦးခင္ေမာင္ႏွင့္ သိကၽြမ္းခင္မင္ခဲ့ျခင္းသည္ပင္ ဆရာေဇယ်၏ ဘဝကို တမ်ိဳးတဖုံ ေျပာင္းလဲေစခဲ့ေလသည္။ အေၾကာင္းမွာ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္တြင္ ဦးခင္ေမာင္သည္ ဘားမားေအာ့ဖ္ဇားဘားမွ အလုပ္ထြက္၍ အစိုးရထုတ္ သူႀကီးေဂဇက္သတင္းစာ၌ အလုပ္လက္ခံရာ ဆရာေဇယ်လည္း သူ႔လက္ေထာက္အျဖစ္ သူႀကီးေဂဇက္သို႔ ပါသြားေလေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
သူႀကီးေဂဇက္သည္ ဗုဒၶဟူးေန႔တိုင္း ထြက္ေလသည္။ ထိုစာေစာင္တြင္ ပါေနက် အခန္းမ်ားမွာ အယ္ဒီတာမွတ္စု၊ အတိုအထြာသတင္း၊ ကမၻာ့သတင္း၊ အပတ္စဥ္ေကာက္ပဲသီးႏွံ အစီရင္ခံစာ၊ အစိုးရေၾကာ္ျငာစာ၊ ၀တၳဳတို၊ ျမန္မာစာေပေကာက္ႏုတ္ခ်က္၊ ႏိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္ တင္ပို႔သည့္ ဆန္စာရင္း စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။ ဆရာေဇယ်က အယ္ဒီတာမွတ္စု၊ ျမန္မာစာေပ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္၊ ဝတၳဳတိုတစ္ပုဒ္၊ ေပါင္း သုံးခုကို ပုံမွန္ေရးရသည္။ အယ္ဒီတာမွတ္စုမွာ အေတြးလည္းပါ၊အေရးလည္းလွေသာ နီတိ စာကေလးမ်ားပင္ ျဖစ္သည္။ သူႀကီးေဂဇက္၌ ေဇယ် ကေလာင္အမည္အျပင္ မင္းလက်္ာ ၊ သီလဝင္ ကေလာင္ကြဲမ်ားျဖင့္လည္း ဝတၳဳတိုမ်ား ေရးသားခဲ့သည္။
ဆရာေဇယ်သည္ ထိုေခတ္တြင္ သူႀကီးေဂဇက္၌သာမဟုတ္၊ အျခားမဂၢဇင္းမ်ား၌လည္း ေဆာင္းပါး၊ ၀တၳဳတိုမ်ား ဝင္ေရာက္ေရးေသးသည္။ စာဆိုေတာ္မဂၢဇင္း၌ သူေရးခဲ့ေသာ ‘သူႀကီးအို’ အမည္႐ွိ ၀တၳဳတိုမွာ လက္ရာေကာင္း တစ္ပုဒ္ပင္ျဖစ္သည္။ ဇာတ္ေၾကာင္းမွာ မဆန္းလွေခ်။ ဒါဘာပြဲသတင္၌ ေလးႏိုင္ငံ၀န္႐ွင္ေတာ္ မင္းႀကီး၏ ေငြဓားဆုရေသာ သူႀကီးအိုတစ္ဦး၏ ကၽြန္စိတ္ကို ခြဲစိတ္ျပထားသည္။ ေရးပုံမွာ စိတ္ကူးလည္း မယဥ္၊ တမင္ အဘိဓမၼာထုတ္သည့္ သေဘာလည္း မပါ၊ အမွန္ဒိဌျမင္ရႀကဳံရသည့္ သေဘာအတိုင္းပင္ ျဖစ္သည္။
၁၉၃၈ တြင္ ဟင္ဒရစ္ဖန္လြန္း (Hendrik van Loon ) ၏ (The Story of Mankind) စာအုပ္ကုိ “လူ” အမည္ျဖင့္ ဘာသာျပန္ဆိုခဲ့သည္။
၁၉၄၂ တြင္ ဂ်ပန္ေခတ္၌ ပညာေရးဌာန လက္ေအာက္႐ွိစာေပႏွင့္ စာၾကည့္တိုက္ဌာနတြင္ ဦးသိန္းဟန္ (ေဇာ္ဂ်ီ) ၊ ဦးေမာင္ေမာင္ႀကီး တို႔ႏွင့္ အတူ အလုပ္ဝင္လုပ္သည္။ စာေရးဆရာ မဂၢဇင္းတြင္ အတိုင္ပင္ခံအျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္တြင္ ဂ်ပန္စာေရးဆရာ ဘင္ဟာရာ၏ ‘နိပြန္စိတ္ဓါတ္’ စာအုပ္ကို ဘာသာျပန္ဆုိခဲ့သည္။
၁၉၄၇ တြင္ ျပန္ၾကားေရးဌာနခြဲ ဒုတိယညႊန္ၾကားေရး၀န္အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ၿပီး ၊ ၁၉၄၈ တြင္ ညႊန္ၾကားေရး၀န္အျဖစ္ ဆက္လက္ေဆာင္႐ြက္သည္။ အမႈထမ္းဘဝတြင္ စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ သမုိင္းဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါး အမ်ားအျပားေရးသားခဲ့သည္။ ဆရာေဇယ်၏ ေဆာင္းပါးမ်ားကို အမ်ိဳးအစားခြဲလွ်င္ က်ယ္ျပန္႔လွေပသည္။ ပမာဆိုေသာ္ ‘တေကာင္း ျပႆနာ’ ၊ ‘မိန္းမျပည္စိုး’ ေဆာင္းပါးမ်ားသည္ ရာဇဝင္ေရးရာကို တင္ျပသည္။ ‘ဇာတ္႐ုံႏွင့္ ဇာတ္စကား’ ‘သဘင္ႏွင့္ ပညာ’ ေဆာင္းပါးမ်ားသည္ သဘင္မႈကို ေဆြးေႏြးေစသည္။ ‘ေဒါင္းပဝါလည္မွာဆည္းပါလို႔’ ေဆာင္းပါးသည္ အမ်ိဳးသားစိတ္ဓါတ္ကို ဖြင့္ဟသည္။ ‘ကယင္ထုံး’ ေဆာင္းပါးသည္ စကားအသုံးအႏႈန္းကို စိစစ္သည္။ ‘မဂၢဇိန္မွ မဂၢဇင္းသို႔’ ေဆာင္းပါးသည္ မဂၢဇင္းသမိုင္းေၾကာင္းကိုလိုက္သည္။ ‘ပုဂံဖက္သို႔ ေမွ်ာ္လိုက္ေတာ့’ ၊ ‘ပုဂံေရာက္ ေညာင္ဦးတဝိုက္’ ေဆာင္းပါးမ်ားသည္ ေ႐ွးေဟာင္းေဒသသို႔ ခရီးလွည့္သြားလာမႈကို ဖြဲ႔ႏြ႔ဲသည္။ ‘စာတိုေပစ’၊ ‘မိဖမဲ့ ကဗ်ာကေလးမ်ား’ ေဆာင္းပါးမ်ားသည္ ေတာႀကိဳအုံၾကားမွ ကဗ်ာမ်ားကို လူအမ်ား၏ ျမင္ကြင္းသို႔ ပို႔သည္။ ‘ေက်ာင္းစာႏွင့္ကဗ်ာ’ ေဆာင္းပါးသည္ ကဗ်ာသေဘာကို ႐ွင္းလင္းသည္။ ‘စာေရးဆရာ’ ေဆာင္းပါးသည္ စာေရးဆရာတို႔၏ အတြင္းသဏၭာန္ကို ႏိႈက္ၾကည့္သည္။ ‘ဖန္ျပာခြက္ႏွင့္ ေက်ာက္စက္ေရ’ ၊ ‘ရုပ္လွစိတ္လွ’ ေဆာင္းပါးမ်ားသည္ အလွတရားကို ႏွလုံးသြင္းၾကည့္သည္။ ‘ေကာက္႐ိုးႏြယ္’ ၊ ‘ျမခက္ကေလး၏ မ်က္ႏွာ’ ေဆာင္းပါးမ်ားသည္ ေတာသူေတာသားတို႔၏ ႐ိုုးသားျဖဴစင္မႈႏွင့္ ႀကံ့ခိုင္မႈကို ခ်ီးပင့္ထားသည္။ ‘ဘားနဒ္လူမြဲ တကၠသိုလ္’၊ ‘လမ္းေဘးတကၠသိုလ္’ ေဆာင္းပါးသည္ ဆရာေဇယ် ပညာ႐ွာခဲ့ေသာဘဝတကၠသုိလ္ကို ေဖာ္ျပေနသည္။
ဤသို႔ စာေပျဖင့္ ႏိုင္ငံ့ဝန္ကို ေက်ပြန္ခဲ့ေသာ ဆရာေဇယ်ကို ၁၉၅ဝ ျပည့္နွစ္တြင္ ၀ဏၰေက်ာ္ထင္ဘြဲ႔၊ ၁၉၅၅ တြင္ သီရိပ်ံခ်ီဘြဲ႔တို႔ကို ခ်ီးျမွင့္ခဲ့သည္။ ၿဗိတိန္၊ တ႐ုတ္ျပည္သို႔လည္း ခ်စ္ၾကည္ေရးခရီး သြားေရာက္ခဲ့သည္။ အဂၤလန္မွအျပန္ တျခားအသုံးအေဆာင္ ဘာပစၥည္းကိုမွ ဝယ္မလာဘဲ စာအုပ္တစ္အုပ္ကိုသာ ေစ်းႀကီးေပးၿပီး ဝယ္လာခဲ့ေလသည္။ သူဝယ္လာခဲ့ေသာ စာအုပ္မွာ သကၠတဘာသာ ကထာသရိတ သာဂရ အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ Ocean of Stories (ဝတၳဳသမုဒၵရာ) ျဖစ္သည္။ C.H Tawney အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ၿပီး လန္ဒန္မွ ႐ုိက္ႏွိပ္ထုတ္ေဝထားသည့္ အတြဲ ၁ဝ တြဲ႐ွိေသာ ယင္းစာအုပ္သည္ ထိုစဥ္က ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဆရာေဇယ်မွတပါး မည္သည့္ေနရာမွာမွ မ႐ွိေပ။
ျပန္ၾကားေရးဌာန ညႊန္ၾကားေရး၀န္ ရာထူးမွ အၿငိမ္းစားယူၿပီးေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ သမုိင္းေကာ္မ႐ွင္၊ ယဥ္ေက်းမႈေကာင္စီ၊ ျမန္မာစာေပျပဳစုေရးႏွင့္ ဘာသာျပန္ေကာက္မ႐ွင္၊ စာေပဗိမာန္ ဆု ေ႐ြးခ်ယ္ေရး အဖြဲ႔တို႔တြင္ အဖြဲ႔၀င္အျဖစ္ စာေပယဥ္ေက်းမႈလုပ္ငန္းမ်ားကို တာဝန္ယူခဲ့သည္။ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ စာေရးဆရာအသင္း ဥကၠဌအျဖစ္လည္း တာဝန္ယူခဲ့သည္။
၁၉၆၆ တြင္ ဆရာေဇယ်၏ ျမတ္ေလးေ႐ႊဓါးဗိိုလ္ ဝတၳဳကို ျပန္လည္ထုတ္ေဝသည္။ အဆိုပါ ဝတၳဳသည္ Baroness Orezy ၏ The Scarlet Pimpernel ကိုမွီး၍ ေရးသားထားေသာ ရာဇဝင္စြန္႔စားခန္း ဝတၳဳ႐ွည္ပင္ ျဖစ္သည္။ ေရးသားခဲ့ေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားကို စုစည္း၍ ျမန္မာ့မ်က္ပြင့္ – ၁ (႐ြာဓေလ့ လူ႔ဓေလ့) ၊ ျမန္မာ့မ်က္ပြင့္ – ၂ (စာဓေလ့) စာသဘင္၊ ေဇယ်၏စာ ၊ ေဇယ်၏စာတန္း ၊ စာေတြ႔ ငါေတြ႔၊ စာတုိေပစ၊ ဗမာ့အေရးႏွင့္ အႏုပညာအေသြး၊ ျမန္မာ့စာ၊ ျမန္မာ့စိတ္၊ ျမန္မာ့မာန္၊ မွတ္တမ္းဝင္ဗမာ့အေရးအခင္းမ်ား၊ မိန္းမ စာအုပ္မ်ား ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ ဤသုံးဦး၊ သိန္းေလးဆယ္၊ အႏုျမဴ စာအုပ္မ်ားကိုလည္း ေရးသားခဲ့သည္။
ဆရာေဇယ် ေရးသားခဲ့ေသာ ေ႐ႊအင္ၾကင္းႏွင့္ ခရီးသည္ ဝတၳဳတိုႏွစ္ပုဒ္ကို ဂ်ာမန္စာေပ သုေတသီ ေဒါက္တာအန္နီမာရီအက္႐ွဲလ္ (ေဒၚႏွင္းဆီ) ကဂ်ာမန္ဘာသာသို႔ ျပန္ဆိုခဲ့သည္။ သူႀကီးအို ကိုတကၠသိုလ္ ထင္ႀကီး ကလည္းေကာင္း ၊ ဒီအခ်ိန္ေပါ့ ဝတၳဳေဆာင္းပါးကို ဗမိုး ကလည္းေကာင္း အဂၤလိပ္ဘာသာသို႔ ျပန္ဆိုခဲ့သည္။
ဆရာေဇယ်ေရးသားခဲ့ေသာ ျမန္မာ့မ်က္ပြင့္ – ၁ သည္ ၁၉၆၁ တြင္ စာေပဗိမာန္ စာေပဒသာဆုကို ရ႐ွိခဲ့သည္။
ဆရာႀကီးေဇယ်သည္ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၄ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕စမ္းေခ်ာင္းရပ္၌ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ရာ ကြယ္လြန္ခ်ိန္ ဇနီးျဖစ္သူ ေဒၚျမရီႏွင့္ သားသမီးမ်ား က်န္ရစ္ခဲ့သည္။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
