ျပင္သစ္ ဘာသာ ေလ့လာစရာ (အပိုုင္း ၅) – Maung Paris

ျပင္သစ္ ဘာသာ ေလ့လာစရာ  (အပိုုင္း ၅)
Lesson 45( Leçon 5  )    
ပါရီေမာင္၊ မတ္ ၆၊ ၂၀၁၃
Lesson 5 ( Leçon 5  )    
Les Verbes ( Verb ) ႀကိယာမ်ား
Verbe Conjugaison  (သံုးစြဲသည့္ ကတၱားပုဒ္ ႏွင့္ ခ်ိန္ညိွ ေပးျခင္း  Verb Form  အေႀကာင္း)
သက္ရွိ သို႕ မဟုတ္ သက္မဲ့ အရာဝထၱဳ တခု၏ လုပ္ေဆာင္မွဳ ၊ ျဖစ္တည္မွဳ ၊ တည္ေနရာ စသျဖင့္ ျပဆို ျခင္းမ်ား ကို Verbe  မ်ားကေဖၚျပ ႀကပါသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ကတၱား ပုဒ္တခု၏ လုပ္ေဆာင္မွဳ ကို ႀကိယာ ပုဒ္ Verbe မ်ားက ေဖၚျပေနပါသည္။ႀကိယာမ်ားသည္  လွဳပ္ရွားမွဳ သေဘာပါေသာ ႀကိယာမ်ား  (ဥပမာ -ေျပးသည္၊ တက္သည္၊ လာသည္၊ ခုန္သည္ ) ႏွင့္ လွဳပ္ရွားမွဳ မပါဝင္ေသာ ႀကိယာမ်ား (ဥပမာ –  ေတြးေတာသည္၊ ျဖစ္သည္၊ ထင္ရသည္၊ ႀကံစည္ သည္ ) ဟူ၍ အေနႏွင့္ သဘာဝ ၂ မ်ဳိးေတြ႕ရွိရသည္။
ပံုမွန္ဝါက်မ်ား သံုးစြဲရာတြင္ ႀကိယာ Verbes  မ်ားသည္ ကတၱားပုဒ္ Sujets  မ်ား၏ အေနာက္တြင္သာ ရွိေနရပါမည္။
( ဥပမာ – Je regarde un film. ) စာေႀကာင္းတြင္  Je   သည္ ကတၱားပုဒ္ ေခၚ Sujet  , regarde သည္ ႀကည့္သည္ ဆိုေသာ ႀကိယာ Verbe   ျဖစ္သည္ ။
ေရွ႕က သင္ခန္းစာတြင္ ေရးခဲ့သလို  Verbe  တခုကို  အဘိဓါန္တြင္ေတြ႕သည့္အတိုင္းတိုက္ရိုက္သံုး၍  မရပါ။ သက္ဆိုင္ရာ ကတၱားပုဒ္ အလိုက္ Conjugaison ဥပေဒသမ်ား အတိုင္း ခ်ိန္ညိွေပးျပီး စာေႀကာင္း တည္ေဆာက္ရပါမည္။
ဥပမာ – ႀကည့္သည္ ဆိုေသာ look , watch ကို  Dictionary တြင္ႀကည့္ေသာအခါ regarder” ဟုေတြ႕ပါမည္။ မူရင္း အတိုင္းျဖစ္ေနေသာ Verbe Infinitif ကိုသာေတြ႕ရပါမည္ ။
Verbe  မ်ားကိုVerbe Transitif  ႏွင့္  Verbe Intransitif  ဟူ၍ ခြဲျခားနိုင္ပါသည္ ။
Verbe  မ်ား၏  အဆံုးသတ္ စာလံုးကို ႀကည့္ျပီး  အုပ္စု (၃) စု ခြဲ ျခားထားပါသည္ ။
Verbe Conjugaison   မွန္ကန္စြာ လုပ္နိုင္ရန္ အတြက္  မည္သည့္ အုပ္စုတြင္ပါ ဝင္ သည္ ဆိုသည္ကို သိထား ရမည့္အျပင္ ပံုမွန္မဟုတ္ေသာVerbe အခ်ဳိ႕ ၏Conjugaison ပံုစံမ်ားကိုေတာ့ အေသ မွတ္ထားရပါမည္။ ျပင္သစ္ဘာသာ စကားကို ေျပာ ဆို၊ ေရးသား၊ သင္ယူ ေလ့လာေနသမ်ွ  မွန္ကန္စြာ သံုးစြဲ သြားရမည္ျဖစ္ပါသည္။
၁ ။   ”  …er ”  ျဖင့္ အဆံုး သတ္ ေသာ Verbeႀကိယာမ်ား သည္ Conjugaison လုပ္ရန္ အလြယ္ဆံုး ျဖစ္ျပီး အုပ္စု (၁) ဟုသတ္မွတ္ထားပါသည္။
၂ ။  ”  …ir ”  ျဖင့္ အဆံုး သတ္ ေသာ Verbeႀကိယာမ်ား ထဲမွ အခ်ဳိ႕ သည္ အုပ္စု (၂ ) တြင္ ပါဝင္ပါသည္။
၃ ။  ”  …ir ”  ျဖင့္ အဆံုး သတ္ ေသာ Verbeႀကိယာ အခ်ဳိ႕၊ “..re”  ” …yer”  “…oir “ ျဖင့္ အဆံုးသတ္ေသာ က်န္ရွိ ႀကိယာမ်ားသည္ အုပ္စု (၃) တြင္ ပါဝင္ပါသည္။
အလြယ္ဆံုးျဖစ္ေသာ အုပ္စု ၁ ၏ ႀကိယာမ်ားကို ဥပမာေပးရလွ်င္ ( ေရွ႕ သင္ခန္းစာမွ regarder ဆိုေသာ ႀကည့္သည္ ဆိုေသာ ႀကိယာကို သက္ဆိုင္ရာ လူပုဂၢိဳလ္ နာမ္စားမ်ား ႏွင့္တြဲျပီး
Conjugaison  လုပ္ႀကည့္ရေအာင္ …….( ပစၥဳပၸန္ ကာလအခ်ိန္ျပပုဒ္ အတြက္သာ ) Présent
Regarder ( verbe Infinitif  ” watch, look “) ႀကည့္သည္
Je  regarde                                 Nous regardons  
က်ေနာ္၊က်မႀကည့္သည္              က်ေနာ္တို႕၊က်မတို႕ႀကည့္ႀကသည္
Tu regardes                                     Vous regardez
မင္း၊ခင္ဗ်ား၊ရွင္  ႀကည့္သည္             မင္းတို႕၊ခင္ဗ်ားတို႕၊ရွင္တို႕  ႀကည့္ႀကသည္
Il/ Elle regarde                                  Ils/ Elles regardent
သူ ၊ သူမ ႀကည့္သည္                           သူတို႕ ၊ သူမတို႕ ႀကည့္ႀကသည္
အထက္ပါ ပံုစံ ( Verbe Conjugaison ) ကိုႀကည့္လွ်င္ သက္ဆိုင္ရာ ကတၱားပုဒ္ မ်ားအတြက္ သံုးထားေသာ ႀကိယာမ်ား ၏ အဆံုးသတ္မ်ားသည္  “e , es, e ” တို႕သည္ အနည္းကိန္း ျဖစ္ေသာ ပထမ၊ဒုတိယ၊တတိယလူ မ်ားအတြက္ ျဖစ္ျပီး  ” ons, ez, ent ” တို႕သည္ အမ်ားကိန္း ျဖစ္ေသာ ကတၱားပုဒ္ မ်ား အတြက္ျဖစ္သည္။ အဆံုးသတ္ စာလံုးမ်ားကို ပံုေသမွတ္ယူရပါမည္။
ထို႕ေႀကာင့္ Je   သည္ ပထမလူ၊ အနည္းကိန္း          Nous  သည္ ပထမလူ၊ အမ်ားကိန္း
                 Tu    သည္  ဒုတိယလူ၊ အနည္းကိန္း        Vous  သည္ ဒုတိယလူ၊ အမ်ားကိန္း
                 ll/ Elleသည္ တတိယလူ၊ အနည္းကိန္း    Ils/ Ellesသည္တတိယယလူ၊ အမ်ားကိန္း
ေနာက္ထပ္နမူနာ သီခ်င္းဆိုသည္ ႀကိယာ Chanter” ကို ေအာက္ကလင့္မွာႀကည့္ပါ။ မူရင္းႀကိယာျဖစ္တဲ့ Verbe Infinitif  ကို Chanter  ေရွာ့န္ေတ  လို႕ အသံထြက္ပါတယ္။
အသံုးမ်ား တဲ့ႀကိယာေတြ ျဖစ္ျပီးအလြယ္ဆံုးျဖစ္တဲ့ အုပ္စု (၁) ဝင္ ေအာက္ကေပးထားတဲ့ Verbes  ေတြကို ေလ့က်င့္ခန္းအေနနဲ႕ ကိုယ္တိုင္ ခ်ေရးႀကည့္ပါ။  Verbe Conjugaison  လုပ္ပါ ။ အားလံုး သည္ verbe infinitif  ျဖစ္သည္။  အသံထြက္ အမွန္ႏွင့္ အေျဖ ကို သိရွိရန္  Youtube တြင္ ျပန္ႀကည့္ပါ ။
ဥပမာ   ” verbe parler conjugaison ” ဆိုျပီးရိုက္ရင္ http://www.youtube.com/watch?v=b42hXdt6V1E
  ကိုေတြ႕ရပါမယ္။
parler  :  ပါ့ခ္ေလ  ( ေျပာသည္ )
commencer : ကြန္ မြန္ ေစ  ( စသည္. စတင္ျပဳလုပ္သည္ )
ranger :  ရာန္႕ေဂ်  ( သိမ္းဆည္း သည္ )
habiter : အာဘိေတ  ( ေနထိုင္ သည္ )   h အသံသည္ ထံုးစံအတိုင္း ေဖ်ာက္ထားပါသည္။
travailler : ထရာဗိုင္ေယ   ( အလုပ္ လုပ္ သည္ )
écouter : ေအးကူေတ ( နားေထာင္ သည္ ) သရမ်ား၏အေပၚ မွ သေကႍတမ်ားကို သတိထားပါ
fermer : ဖဲ့ခ္ေမ  ( ပိတ္ သည္ )
laver : လာ ေဗ  ( ေဆးေႀကာ သည္ )
lever : လက္ေဗ   ( ထူမ သည္ )
marcher : မာ့ခ္ေရွ  ( လမ္းေလွ်ာက္သည၊္ ႀကိတ္ဝါးသည္၊ အလုပ္ျဖစ္သည္ ) သံုးႏွံဳးပံု မ်ားကြဲသည္
tourner : တူးန္ခ္ေန  ( လွည့္ ပါတ္ သည္ )
retourner : ရ တူးန္ခ္ေန  ( တေနရာမွ ျပန္သည္ ၊ျပန္လည္ လွည့္ ပါတ္ သည္ )
rentrer :  ေရာန္႕ ထေရ   ( အိမ္သို႕ ျပန္  သည္ )
brancher : ဘေရာန္႕ေရွ ( တပ္ဆင္ သည္ ) မီးႀကိဳး၊ တယ္လီဖံုး ႀကိဳးကိုပလပ္ေခါင္းတြင္တပ္ ျခင္းမ်ဳိး
débrancher : ေဒဘေရာန္႕ေရွ (ျဖဳတ္ သည္ ) မီးႀကိဳး၊ တယ္လီဖံုး ႀကိဳးကိုပလပ္ေခါင္းမွ ျဖဳတ္ ျခင္းမ်ဳိး
assembler :အ စြန္ ဘေလ (တပ္ဆင္သည္) monter လဲသံုးသည္။ အစိတ္အပိုင္းပစၥည္းမ်ား ကို တပ္ဆင္သည္
connecter : ကြန္နက္ေတ ( ဆက္သြယ္သည္၊ တပ္ဆင္သည္ ) မီးႀကိဳး၊ တယ္လီဖံုး ႀကိဳးကိုပလပ္ေခါင္းတြင္တပ္ ျခင္းမ်ဳိး ၊  အင္တာနက္ ဆက္သြယ္သည္။ ( la connection : အင္တာနက္ကြန္နက္ရွင္)
déconnecter  : ေဒကြန္နက္ေတ ( ဆက္သြယ္၊ တပ္ဆင္မွဳ ကိုျဖတ္ေတာက္သည္ ) ဆန္႕က်င္ဘက္
contacter : ကြန္တပ္ေတ ( ဆက္သြယ္သည္) လူခ်င္းဆက္သြယ္မွဳ
téléphoner :  ေတေလဖိုေန ( ဖံုးဆက္သည္)
préparer :  ပေရ ပါေရ  ( ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္သည္)
imaginer :  အီမာဂ်ီေန  ( စိတ္ကူး သည္ ၊မွန္းဆသည္ )
dessiner :  ေဒစီေန  ( ပံုဆြဲ သည္)  “s”   ၂ လံုးျဖစ္လ်င္  “s”သံထြက္သည္ဟု ေယဘူယ်မွတ္ပါ
cuisiner : ကြီ ဇီ ေန (ခ်က္ျပဳတ္သည္)  “s”   ၁ လံုးျဖစ္ေသာေႀကာင့္  “z”   သံထြက္ရပါမည္။
( ႀကံဳသလို ႀကိယာမ်ား ထပ္ေပးသြားပါမည္ ။ ႀကိယာတိုင္းကို ျဖစ္နိုင္လ်ွင္  Youtube  တြင္အသံ ထြက္ မွန္ေအာင္ ေလ့က်င့္ပါ ။ ႀကိယာတိုင္းကို ပံုစံ အျဖစ္ အထက္က အတိုင္း Regarder verbe  ကဲ့သို႕ ကိုယ္တိုင္ ခ်ေရးပါ ။
ႀကိယာ အုပ္စု ၃ ခုတြင္ မပါဝင္ပဲ သီးျခားျဖစ္ေသာ အေရးႀကီးသည့္ ႀကိယာ ၂ ခုကို ေခၚျပလိုပါသည္။
၄င္းတို႕မွာ ျဖစ္ျခင္းျပႀကိယာ ” être “ ( verb to be ) ႏွင့္ ရွိျခင္းျပ ႀကိယာ ” avoir “  ( verb to have ) ျဖစ္ႀကပါတယ္။  က်ေနာ့္မွာ ညီတစ္ေယာက္ ညီမ ႏွစ္ေယာက္ရွိတယ္ ၊ သူမသည္ ျပင္သစ္စာ ဆရာမျဖစ္တယ္ ၊ သူသည္ ႀကင္နာတတ္သည္ … စသည္ျဖင့္ ရွိျခင္း၊ ျဖစ္ျခင္းတို႕ကို ျပဆိုေသာ ႀကိယာအေနႏွင့္ သံုးရန္သာမကပဲ အတိတ္ကာလ အခ်ိန္ျပပုဒ္ Past Tense   အပါအဝင္ အျခား အခ်ိန္ျပပုဒ္တြင္ သံုး ရာတြင္ အကူ ႀကိယာ Verbe Auxiliaire  အေနႏွင့္သံုးရမည္ ျဖစ္ေသာေႀကာင့္  ” être ” ႏွင့္  ” avoir “   တို႕၏  Verbe Conjugaison   ကို မပိုင္နိုင္ခဲ့လ်င္  အခ်ိန္ကာလ ညႊန္ျပေသာ စာေႀကာင္းမ်ားတည္ေဆာက္ရန္ ခက္ခဲပါမည္။
 être  အက္ထ္ ၊ ျဖစ္သည္ Verb ” be ” ( အေရးႀကီးပါသည္)
 Je  suis       ရဆြီ                               Nous  sommes   နဴ ဆြမ္း မ္
က်ေနာ္၊ က်မသည္ …ျဖစ္သည္              က်ေနာ္တို႕၊ က်မတို႕ သည္ …ျဖစ္ႀကသည္
Tu  es                  က်ဴ ေအ                           Vous  êtes   ဗူ ဇက္ ထ္
ခင္ဗ်ား၊မင္း၊ ရွင္ သည္ …ျဖစ္သည္                      ခင္ဗ်ားတို႕၊မင္းတို႕၊ရွင္တို႕သည္ …ျဖစ္ႀကသည္
Il / Elle est  အီေလ ၊ အယ္လ္ေလ             Ils / Elles sont  အီဆြန္န္႕ ၊ အယ္ ဆြန္႕န္
သူ၊သူမ သည္ …ျဖစ္သည္                                  သူတို႕၊ သူမတို႕ သည္ …ျဖစ္ႀကသည္
(လင့္မွာ il est/ elle est  အျပင္ on est ဟု ေတြ႕ ရမည္။ ပုဂၢိဳလ္ အတိအက် မေဖၚျပပဲ သံုးသည္။ စာေႀကာင္းမ်ား လုပ္ရင္း ရွင္းသြားပါမည္)
avoir  အာ ဗြား ၊ ရွိသည္ Verb ” have ” ( အေရးႀကီးပါသည္)
J‘aiေရ                                             Nous  avons   နဴ ဇာ ဗြန္
က်ေနာ့္မွာ၊ က်မမွာ …ရွိသည္                          က်ေနာ္တို႕၊ က်မတို႕မွာ …ရွိႀကသည္
Tu  as က်ဴ အ ာ                                   Vous  avez   ဗူ ဇာေဗ
ခင္ဗ်ားမွာ၊မင္းမွာ ၊ ရွင့္မွာ …ရွိသည္                     ခင္ဗ်ားတို႕မွာ၊မင္းတို႕မွာ ၊ရွင္တို႕မွာ…ရွိႀကသည္
Il / Elle  a    အီ လာ ၊ အယ္လ္လာ             Ils / Elles ont အီဇြန္န္႕ ၊ အယ္ဇြန္႕န္(“ဆ”မဟုတ္)
သူ႕မွာ၊သူမမွာ …ရွိသည္                         သူတို႕မွာ၊ သူမတို႕မွာ …ရွိႀကသည္
ေနာက္ သင္ခန္းစာေတြမွာ စာေႀကာင္း တည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္ အတြက္ ဂဏန္းေရတြက္ပံုေတြ ကိုေအာက္ပါလင့္ေတြ နဲ႕  ေလ့က်င့္ပါ ။ ေရတြက္ပံု  ၁၁ မွ စျပီး ခက္ခဲ သျဖင့္ ထပ္မံ ရွင္းျပသြားပါမည္။
ဂဏန္း ေရတြက္ပံုမ်ား  Les Chiffres  ( ေလရွိဖ္ )
လိုက္ျပီး ရြတ္ဆိုပါ ၊ ခ်ေရးျပီး အလြတ္ရေအာင္ ေလ့က်င့္ ပါ