>
ဗဂ်ီေအာင္စုိး (သုိ႔မဟုတ္) ေလာကသစၥာကုိ ရွာေဖြခဲ့သူ
သိပၸံခ်စ္သူ
ၾသဂုတ္ ၁၆၊ ၂၀၁၁
က်ေနာ္သည ပန္းခ်ီဆရာႀကီး ဗဂ်ီေအာင္စိုးကိုသိခဲ့သည္မွာ ၾကာခဲ့ေလၿပီ။ သူ႔လက္ရာမ်ားကို လူခ်င္းမရင္းႏွီးမီ ကပင္ စာနယ္ဇင္းမ်ား၌ ေတြ႕ျမင္ဖူးသည္။ စာနယ္ဇင္းမ်ား၌ ဆရာႀကီး၏ တမူထူးျခားသည့္ သ႐ုပ္ေဖာ္လက္ရာ မ်ားသည္ ၾကည့္႐ႈ႕သူအာ႐ုံကို ဆြဲငင္သိမ္းပိုက္ေျခာက္ျခားေစသည္။ က်ေနာ္သည္ “သင့္ဘ၀” မဂၢဇင္း၊ “တိုင္းရင္း ေမ” ဂ်ာနယ္ “ေသာၾကာ”စာေစာင္မ်ားသို႔ ေဆာင္းပါးသြားပို႔တိုင္း အျပန္၌ ဆရာႀကီးအိမ္သုိ႔ ခဏတျဖဳတ္ျဖစ္ျဖစ္ ၀င္ျဖစ္ေအာင္၀င္ၿပီး ႏႈတ္ဆက္စကားဆိုခဲ့သည္။ တခါတရံ ဆရာႀကီးအား မေတြ႕ရ။ သူ႔သား သူရစိုးက “အေဖ ၿမိဳ႕ထဲသြားတယ္” ဆိုမွ က်ေနာ္ မ၀င္ျဖစ္ေတာ့ေခ်။
ဆရာႀကီးဗဂ်ီေအာင္စိုးအိမ္သည္ တာေမြၿမိဳ႕နယ္၊ ေက်ာက္ေျမာင္း၊ သဂၤဟာလမ္းအမွတ္ (၁၁) ၌ ရွိေသာေၾကာင့္ တိုင္းရင္းေမဂ်ာနယ္တိုက္ႏွင့္ဆိုလွ်င္ တလမ္းတည္းျဖစ္ၿပီး သင့္ဘ၀မဂၢဇင္းတိုက္ႏွင့္ဆိုလွ်င္ တလမ္းသာျခား သည္။ က်ေနာ္သည္ အားလပ္ရက္တရက္ျဖစ္ေသာ စေနေန႔တစ္ေန႔၌ ဆရာႀကီးအိမ္သို႔ သြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ့ သည္။ ဆရာႀကီးအိမ္သည္ မက်ယ္လွ။ သံုးပင္နစ္ခန္း အိမ္ကေလးပင္ျဖစ္သည္။ အိမ္ေဘး၌ အမွီေလးဆြယ္ကာ မီးဖိုေခ်ာင္ႏွင့္တြဲ၍ ကုန္စံုဆိုင္ေလးဖြင့္ထားသည္။ ဆရာႀကီးဇနီးေဒၚသန္ ၾကည္သည္ ေက်ာက္ေျမာင္းေဈးထဲ၌ ကုန္စံုဆိုင္ဖြင့္ထားသည္။ အိမ္ထဲသို႔အ၀င္ ခန္းဆီးကာထားေသာ သံုးထပ္သားနံရံ၌ မင္အနက္ျဖင့္ ေရးသားထား ေသာစာတစ္ပိုဒ္ကို ေတြ႕ရေလသည္။ စာ၌ ငါသည္ မည္မွ်ဆင္းရဲမြဲေတေနေစကာမူ ပန္းခ်ီ၏ေက်းကြၽန္မဟုတ္။ ပန္းခ်ီသည္သာ ငါ့အားအလုပ္ေကြၽးျပဳစုေနေသာ ငါ၏ေက်းကြၽန္သာျဖစ္ေစရမည္။
ဗဂ်ီေအာင္စိုးဆရာႀကီးသည္ မုတ္ဆိတ္က်င္စြယ္္ေမြးမ်ားကိုရိတ္ျဖတ္ထား၍ ဆံပင္ကိုလည္း အက်အနၿဖီးသင္ ကာ အကႌ်အျဖဴ၊ အကြက္စိတ္အင္းေလး ပုဆိုးတို႔ျဖင့္ ေသသပ္ခန္႔ညားေနေလသည္။ ယခင္ကဆိုလွ်င္ ဆရာ့ကို ထူထဲေသာမုတ္ဆိတ္ေမြး၊ ႏႈတ္ခမ္းေမႊးမ်ားႏွင့္ အ၀တ္အစားပိုသီပတ္သီျဖင့္သာအေတြ႕မ်ား၍ ထူးဆန္းသလိုျဖစ္ ေနသည္။ အေသအခ်ာၾကည့္မွပင္ ဆရာႀကီး၏ေပၚလြင္ထင္ရွားေသာ ႏွာတံ၊ ထူထဲနက္ေမွာင္ေသာမ်က္ခံုး၊ သိမ္ ေမြ႕ႏူးညံ့ေသာ မီးခိုးေရာင္မ်က္လံုး၊ ေဖာ္ေရြႏွစ္လိုဖြယ္ေကာင္းေသာ အျပံဳးမ်ားျဖင့္ ေယာက္်ားပီသၿပီး အေနာက္ တုိင္းဟန္ထူးျခားေသာ ဥပဓိ႐ုပ္ပိုင္ရွင္လူေခ်ာႀကီးတစ္ဦးအျဖစ္ ေတြ႕ျမင္ရသည္။ ဆရာႀကီးသည္ ယမကာေလး မွီ၀ဲကာ ဘ၀တြင္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ေနထိုင္တတ္သူျဖစ္သည္။ က်ေနာ္သည္ ဆရာႀကီးႏွင့္ ေတြ႕စကပင္ ဆရာႀကီး၏ရင္းႏွီးပြင့္လင္းေသာ အေျပာအဆို၊ သြက္လက္ေသာဟန္၊ မစုိးမရြံ႕ေသာအမူအရာ၊ ႏွစ္ႀကိဳက္စြဲမက္စရာ ဟာသဓာတ္ခံမ်ားေၾကာင့္ ဆရာႀကီးကို ခ်က္ခ်င္းပင ္ရင္းႏွီးခင္မင္သြားရေတာ့သည္။
ဆရာႀကီးအေၾကာင္းကို စပ္စုလုိသျဖင့္ …
“ဆရာႀကီး ပန္းခ်ီပညာစတင္သင္ၾကားခဲ့ပံုကို သိပါရေစ”
“ဆရာဂ်ပန္ေခတ္အတြင္း တေန႔ဗဟန္းဘက္ကို လမ္းေလွ်ာက္သြားရင္း ေရႊက်င္ေက်ာင္းတိုက္နားေရာက္ေတာ့ ပန္းခ်ီ ဆရာႀကီးတဦး ပန္းခ်ီကားတစ္ကားေရးဆြဲေနတာ ျမင္ရတယ္။ အတန္ၾကာေငးၾကည့္ၿပီး ဆရာႀကီးရဲ႕ ပန္းခ်ီ လက္ကြက္ကို ႀကိဳက္ႏွစ္သက္တာနဲ႔ ဆရာႀကီးဆီမွာ က်ေနာ္ ပန္းခ်ီပညာသင္ပါရေစလို႔ေျပာၿပီး စာသင္ၾကာားခဲ့ တာပဲ”
“အဲ ဒါေပမယ့္ စစခ်င္းေတာ့ ပန္းခ်ီပညာသင္မေပးေသးဘူးကြဲ႕။ မင္းကိုပန္းခ်ီပညာ သင္ေပးသင့္၊ သင္မေပးသင့္ အရင္စမ္းၾကည့္ရဦးမယ္။ အခုဘုန္းႀကီးေက်ာင္းထဲမွာ ရွိတဲ့အိမ္သာေတြမွာ ယိုသူရွိၿပီး က်ဳံးသူမရွိလို႔ မစင္နံ႔ေတြ တေက်ာင္းလံုးနံေစာ္ေနတာ မင္းအျမင္ပဲ။ အဲဒါေတြကို ငါနဲ႔မင္းက်ဳံးပစ္ရေအာင္” ဆိုၿပီး ဆရာႀကီးကိုယ္တိုင္ စ တင္သန္႔စင္ေတာ့တာပဲ။ ဆရာလည္း ပထမေတာ့ ဘယ္လုပ္ခ်င္ပါ့မလဲ။ ဒါေပမယ့္ ပန္းခ်ီပညာသင္ခ်င္တာရယ္၊ ဒါဟာ ငါ့စိတ္ကို စမ္းသပ္တာပဲလို႔ယူဆၿပီး ဆရာႀကီးနဲ႔အတူ ၀င္လုပ္ရေတာ့တာပဲ။
“အဲသလိုဆရာတို႔တ္ေတြ အိမ္သာေတြကို သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ၿပီးေတာ့ အန႔ံအသက္ေတြလည္းေပ်ာက္ၿပီး ျမင္တဲ့လူ ေတြက ဆရာတုိ႔ုကို “သာဓု”သံုးႀကိမ္ေခၚၾကတယ္”
“သည္ေတာ့မွ ဆရာႀကီးက “ေအးမင္းကိုပန္းခ်ီပညာသင္ေပးလို႔ရၿပီ” ဆိုၿပီး စတင္သင္ေပးခဲ့တာပဲ။ ဆရာ့ဘ၀မွာ ပန္းခ်ီနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကံ့ကူလက္လွည့္သင္ေပးခဲ့တဲ့ ဆရာႀကီးနာမည္က ဦးလွေအာင္လို႔ ေခၚတယ္။ အဲသည္တုန္း က ဆရာႀကီးဦးလွေအာင္ဟာ ဆရာအတတ္သင္သိပၸံေက်ာင္းမွာ ပံုဆြဲပန္းခ်ီဆရာလုပ္ေနတယ္ကြဲ႕”
“ဆက္ပါဦးဆရာ”
“ဆရာႀကီးဦးလွေအာင္ဆီက အေျခခံစၿပီးသင္ၿပီးတာနဲ႔ ဘိလပ္ျပန္ဗိသုကာဆရာႀကီး ဦးသာထြန္းဆီမွာ ဆက္ လက္ဆည္းပူးခဲ့ေသးတယ္။ ဆရာႀကီးလွေအာင္က ပန္းခ်ီသင္ရင္းနဲ႔ “ပန္းခ်ီဆရာဆိုတာ တကုိယ္ေကာင္းစိတ္ကို ပယ္ရမယ္။ အမ်ားအက်ဳိးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ရမယ္။ ေလာကမွာ ပန္းခ်ီပညာဟာ အလွဆင္ေနတာမို႔ သစၥာ သည္သာ အလွတရား” လို႔ အျမဲဆံုးမတယ္ကြဲ႕။ အဲသည္စိတ္ဓာတ္ရွိမွ ပန္းခ်ီဆရာပီသတယ္လို႔ ဆိုတယ္”
“ေနာင္တြင္ ၿမိဳ႕မေက်ာင္းကေန တကၠသိုလ္တ၀င္တန္းေအာင္ၿပီးတဲ့အခါ၊ ပန္းခ်ီဆရာၾကီး ဦးဘဉာဏ္ ္(၁၈၉၇-၁၉၄၅) အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ စတိတ္အကယ္ဒမီသိပၸံေက်ာင္းမွာ တက္ေရာက္သင္ၾကားဆည္းပူးခြင့္ရခဲ့ေသးတယ္”
“ဆရာသမားသား လန႔္အင္ဆန္းကုမၸဏီလီမိတက္ Mother Land & Son Co Ltd မွ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္က စာေရး လုပ္ေနတုန္း ဆရာဒဂုန္တာရာနဲ႔ေတြ႕ဆံုရင္းႏွီးၿပီး သူ႔ရဲ႕ “တာရာ” မဂၢဇင္းမွာ သ႐ုပ္ေဖာ္ပန္းခ်ီဆရာ အျဖစ္စတင္ ေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ ဆရာပထမဆံုးေရးဆြဲခဲ့တဲ့ပံုက ကဗ်ာဆရာမေငြတာရီရဲ႕ ကဗ်ာပါပဲ။ ေနာက္ ဆရာမေငြတာရီ နဲ႔ စြန္းလြန္း၀ိပႆနာေက်ာင္းမွာ အတူတူတရားအားထုတ္ရင္း ဓမၼမိတ္ေဆြေတြျဖစ္ခဲ့ေသးတယ္။ အဲသည္လို တာရာ မဂၢဇင္းမွာ တႏွစ္ေလာက္ ေရးဆြဲၿပီးတဲ့ေနာက္ အဲသည္ကမွ တစ္ဆင့္ေသြးေသာက္၊ ရႈမ၀၊ ျမ၀ တီ၊ ေငြတာရီစတဲ့ မဂၢဇင္းေတြမွာ မ်က္ႏွာဖံုးပန္းခ်ီနဲ႔ ကဗ်ာသ႐ုပ္ေဖာ္ပံုေတြ စဥ္ဆက္မျပတ္ေရး ဆြဲခဲ့ပါတယ္။”
“ဆရာအိႏၵိယမွာ ပန္းခ်ီေက်ာင္းတက္ခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အဲဒါေလးၾကံဳတုန္း ေျပာျပပါဦး”
“ဆရာ ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္က အိႏၵိယႏိုင္ငံ သွ်န္တီနီေကတန္တကၠသုိလ္မွာ အိႏၵိယပန္း ခ်ီနဲ႔ အေရွ႕တိုင္းပန္းခ်ီပ ညာသင္ၾကားႏိုင္ေရးအတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္အစုိးရက ပညာေတာ္သင္အျဖစ္ ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲသည္ တကၠ သိုလ္ကို ၁၉၁၃ ခုႏွစ္က စာေပဆိုင္ရာႏိုင္ဘယ္ဆုရခဲ့တဲ့ ဘဂၤါလီကဗ်ာဆရာႀကီးရာဘင္ျဒာနတ္တဂိုး(၁၈၆၁ ခုႏွစ္၊ ေမ ၆-၁၉၄၁ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္ ၇ ရက္) တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ “သွ်န္တီ” ဆိုတာ “ၿငိမ္းခ်မ္းျခင္း” ၊ “နီေက တန္” ဆိုတာ “အရပ္ေဒသ” လို႔အဓိပၸါယ္ရတာမို႔ “ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဒသ” လို႔ ျမန္မာလိုအဓိပၸါယ္ရတယ္။ အဲဒီ ေက်ာင္းမွာ ႐ုိးရာပန္းခ်ီသက္သက္ကိုသာ သင္ေပးတယ္။ အေနာက္တိုင္းပန္းခ်ီကို မသင္ဘူး”
“ဟိုမွာ သင္ၾကားခဲ့ရပံု အေတြ႕အၾကံဳေလးကို ေျပာျပပါဦးဆရာ”
“ဟိုေရာက္ေတာ့ ပန္းခ်ီပညာကို အရင္သင္မေပးေသးဘူး။ ေယာဂီအရင္ထိုင္ရတယ္။ ေယာဂီထိုင္ခိုင္းရျခင္းက အက်င့္စာရိတၱေကာင္းမြန္ဖို႔နဲ႔ စိတ္ဓာတ္ခြန္အားျမင့္ျမတ္ဖို႔လို႔ဆိုတယ္။ သူတို႔သင္ေပးတဲ့ ပန္းခ်ီအေျခခံနည္း ပညာေတြကေတာ့ ဆရာ့အဖို႔ မဆန္းပါဘူး။ ဂ်ပန္ေခတ္ကတည္းက ဆရာႀကီးဦးလွေအာင္ဆီမွာ သင္ခဲ့တဲ့နည္း ေတြအတုိင္းပါပဲ။ ျမန္မာ့ရိုးရာပန္းခ်ီအ ေျခခံကို သင္ၾကားခြင့္ရခဲ့တာပဲ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီေက်ာင္းေရာက္မွ အေရွ႕ တိုင္းပန္းခ်ီနဲ႔ အေနာက္တိုင္းပန္းခ်ီရဲ႕ကြာျခားခ်က္ကို ပိုမိုသိျမင္လာတယ္။ ေနာက္ၿပီး အဲသည္ေက်ာင္းမွာ အပို ဘာသာအျဖစ္ အကပညာကိုပါသင္ၾကားခဲ့ရတယ္။ ဆရာတို႔ဆီမွာလို ဂီတနဲ႔အကေက်ာင္း ဆက္သြယ္ေနသ လိုေပါ့ကြာ”
“ဆရာေရးတဲ့ ကဗ်ာသ႐ုပ္္ေဖာ္ပံုေတြဟာ ကဗ်ာရဲ႕ဆိုလုိရင္းအဓိပၸါယ္ကို အမိအရ ကြက္တိပံုေဖာ္ႏိုင္တယ္ေနာ္”
“ကဗ်ာသရုပ္ေဖာ္ရာမွာ ပန္းခ်ီလက္ရာကြၽမ္းက်င္မႈ (Clever in Hand) အေရးႀကီးသလို၊ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ စိတ္ပိုင္း ဆိုင္ရာအေတြးအေခၚအယူအဆ (Clever in Mind) နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အေတြးပါရမီလည္း ရွိရမယ္။ ဆိုလိုတာက ကဗ်ာရဲ႕ဆိုလိုရင္း အနက္အဓိပၸါယ္က ဘာလဲဆိုတာကို ကိုယ္ကသိေနရမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပန္းခ်ီဆြဲတဲ့အ တတ္ ပညာကို တတ္ဖို႔ဆိုတာက လူပံုေတြနဲ႔ ႐ႈေမွ်ာ္ခင္းပုံေတြကို ထပ္တလဲလဲဆြဲေန႐ံု မျပည့္စံုဘူး။ ကဗ်ာေတြ၊ စာေပ ေတြကိုလဲ အမ်ားႀကီးေလ့လာဖတ္မွတ္ရမယ္။ လူတေယာက္ပံုပန္းသဏၭာန္ကို ေရးဆြဲႏိုင္ဖို႔အတြက္ ပန္းခ်ီဆရာ တေယာက္ဟာ ခႏၶာေဗဒကိုလည္းေကာင္း နားလည္ရမယ္။ ခႏၶာကိုယ္ထဲကအ႐ုိးေတြ၊ အေၾကာေတြနဲ႔ ႂကြက္ သားေတြအေၾကာင္းမသိဘဲနဲ႔ လူ႔ခႏၶာကိုယ္တခုကို ပီျပင္စြာေရးဆြဲ ဖို႔ဆိုတာလံုး၀မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ ကဗ်ာသ႐ုပ္ေဖာ္ ပံုပီျပင္ဖို႔အတြက္ ပန္းခ်ီဆြဲတာကို မ်ားမ်ားက်င့္သင့္ေပမယ့္ လက္ေသေအာင္ေတာ့ မလုပ္သင့္ဘူး။ လက္ေသ သြားရင္ ျပင္ဖို႔မလြယ္ေတာ့ဘူး။ ယြန္းပန္းခ်ီလိုေပါ့။
ေနာက္တစ္မ်ဳိးၾကည့္လည္း သည္အတိုင္းပဲ။ ေနာက္ထပ္မလုပ္တတ္ေတာ့ဘူး။ အဲဒီလို ဖန္တီးမႈအႏုပညာ (Creative Art) မရွိရင္ ဘာနဲ႔တူသလဲဆိုေတာ့ လေပၚတက္တဲ့ဒံုးပ်ံလိုေပါ့။ လေပၚမေရာက္ခင္ ေလာင္စာက လည္းကုန္သြားေလေတာ့ ေရွ႕ဆက္မတက္ႏိုင္ဘဲ ေလဟာျပင္ထဲမွာ တ၀ဲလည္လည္ေမ်ာေနတာမ်ဳိးနဲ႔ တူေနရ တာေပါ့။ တစ္ခါလာလည္း သည္အတိုင္း၊ ေနာက္တစ္ခါလာလည္း မည္းျပာပုဆိုးလိုေပါ့။
ဆရာေျပာျပသည္မွာ မွတ္သားစရာပင္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္းဆရာႀကီး၏ ပံုမ်ားဆိုလွ်င္ ရွိသည့္စာရြက္၊ ရွိသည့္စုတ္ တံ၊ ေဆာ့ဖ္ပင္၊ ရွိသည့္ပစၥည္းမ်ားျဖင့္ပင္ ပန္းခ်ီကားခ်ပ္ပံုတစ္ပံုကို ဖန္တီးေရးဆြဲႏိုင္စြမ္းရွိေနသည္မွာ သူေျပာ သလိုပင္ လက္ေသေအာင္မလုပ္သည့္အတြက္ ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေနေပသည္။
ဆရာႀကီးက သူ႔စကားကို ဆက္၍ …
“ဖန္တီးမႈအႏုပညာရဖို႔ကေတာ့ အရင္တုန္းကေလ့က်င့္ ေရးဆြဲခဲ့တဲ့အေတြ႕အႀကံဳမ်ားရမယ္။ အေလ့အက်င့္မ်ား ရမယ္။ ဖန္တီးတတ္တဲ့ စိတ္ကူးရွိရမယ္။ ၿပီးေတာ့ တတိယမ်က္လံုးေခၚ Mind eye (အေတြးစိတ္ကူး) ရွိရမယ္။ ဒါေတြရွိမွလည္း ဖန္တီးမႈအႏုပညာထြက္ေပၚတာကိုး”
“ၿပီးေတာ့ ပန္းခ်ီဆရာဟာ သဘာ၀ကိုေလ့လာရမယ္။ သဘာ၀မွနာယူရမယ္။ ဆည္းပူးရမယ္။ ဒါေပမယ့္… သဘာ၀ကို ပံုတူကူးခ်ျခင္းမဟုတ္ဘဲ ပန္းခ်ီဆရာရဲ႕စိတ္ထဲမွာ ထင္ဟပ္လာတဲ့ခံစားမႈအာ႐ုံ႐ုပ္ကို အႏုပညာ သေဘာသက္၀င္လာေအာင္ သေကၤတေတြနဲ႔ တင္ျပေရးဆြဲတတ္ရမယ္။”
“ဒါနဲ႔ ဆရာ ရန္ကုန္စက္မႈတကၠသိလ္ (ယခု ရန္ကုန္နည္းပညာတကၠသိုလ္) အင္ဂ်င္နီယာ မဟာဌာနနဲ႔ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ပညာေရး မဟာဌာနေတြမွာ ပန္းခ်ီကထိကအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသးတယ္ေနာ္”
“ေအး ဆရာရန္ကုန္တကၠသိုလ္ပညာေရးမဟာဌာနနဲ႔ ရန္ကုန္စက္မႈတကၠသိုလ္ေတြမွာ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ကစၿပီး ၁၉၇၈ ခုႏွစ္အထိ ၁၆ ႏွစ္ၾကာမွ် အခ်ိန္ပိုင္းကထိကအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက ဆရာေက်ာင္း သားေတြနဲ႔ သင္ၾကားေဆြးေႏြးဖို႔အတြက္ Elementary of Design, Life Drawing, Graphic Art, History of Art စတဲ့ပညာရပ္ေတြကို ဖတ္မွတ္ေလ့လာခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီလို စာေတြနဲ႔ မိမိမွာရွိၿပီးအသိနဲ႔ ေပါင္းစပ္လိုက္တဲ့အ ခါ ေခတ္သစ္ပန္းခ်ီ (Modern Art) ကို ဂဃနဏသိလာရတယ္ဆိုရမွာပဲ”
“ဒါနဲ႔ ဆရာ … ဆရာေရးသားခဲ့တဲ့ “႐ုိးရာမွသည္ ေခတ္သစ္ဆီသို႔” စာအုပ္ထဲမွ ဗင္ဂိုး (Van Gogh) နဲ႔ေဂၚဂင္ (Gauguin) တို႔ရဲ႕အခ်ဳိ႕ပန္းခ်ီလက္ရာေတြဟာ အေရွ႕တိုင္းက ဂ်ပန္ပန္းခ်ီဆရာႀကီးတစ္ဦးရဲ႕ ပန္းခ်ီအေငြ႕အ သက္ မကင္းေၾကာင္း တင္ျပထားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းအနည္းငယ္ရွင္းျပေပးပါလားဆရာ”
“ႏိုင္ငံတကာက ထင္ရွားတဲ့အႏုပညာလက္ရာေဟာင္းေတြကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ သူတို႔ရဲ႕လက္ရာေတြမွာ စူးရွ ျပင္းထန္တဲ့ ရနံ႔တမ်ဳိးကို ခံစားရတယ္။ အဲဒီရနံ႔က အျခားမဟုတ္ဘူး။ အမ်ဳိးသားရန႔ံသင္းေနတဲ့ အႏုပညာ လက္ ရာမွန္သမွ် အႏုပညာလက္ရာေကာင္းေတြရဲ႕ ဂႏၳ၀င္ေျမာက္ (Master Piece) လကၡဏာေတြပဲ။ အမ်ဳိးသားရန႔ံ သင္းပ်ံ႕ေလ ႏိုင္ငံတကာ၀င္ေလပဲေပါ့ကြာ”
“စင္စစ္ေခတ္သစ္ပန္းခ်ီ (Modernism) ဆိုတာ အတင္းဖြယ္လုပ္စရာမလိုဘူး” မိမိတို႔ အတူတကြစီးေမ်ာလိုက္ပါ ေနတဲ့ ေခတ္ရဲ႕လႈပ္ရွားေနတဲ့ လူမႈဆက္ဆံေရးေတြ၊ ထိုးထြန္းသြားလာေနတဲ့ သိပၸံပညာစတာေတြရဲ႕ ရိုက္ခိုက္မႈ ေၾကာင့္ မိမိတို႔ရဲ႕ ႐ုပ္နမ္ႏွစ္ပါးမွာ ေမာ္ဒန္တရား ေတြေမြးဖြားၿပီးျဖစ္တယ္။ ထိုတရားကိုယ္ အႏွစ္သာရေတြကို ညီ ညြတ္မွ်တစြာစုစည္းၿပီး တကယ္ဆိုလွ်င္ ဆရာႀကီး၏ ပန္းခ်ီလက္ရာမ်ားမွာ အေနာက္တိုင္းပန္းခ်ီဆရာႀကီးမ်ား၏ လက္ရာအတိုင္း ၀ါဒေပါင္းစံုျဖင့္ ေရးဆြဲထားသည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၀ါဒနည္းဟန္သာတူ၍ ထိုပန္းခ်ီ ဆရာႀကီးမ်ား၏ လက္ရာႏွင့္ သိသိသာသာကြဲျပားျခားနားသည့္အခ်က္မူ ျမန္မာ့ရနံ႔ သင္းေနသည့္အခ်က္၊ ျမန္မာ့ ပန္းခ်ီျဖစ္ေနသည့္အခ်က္၊ ျမန္မာပန္းခ်ီဆရာတစ္ေယာက္ေရးဆြဲထားမွန္း သိသာထင္ရွားေနသည့္အခ်က္မ်ားပင္ ျဖစ္ေပေတာ့သည္။ တနားဆိုရေသာ္ ျမန္မာ့ပန္းခ်ီကို ကိုယ္စားျပဳေနျခင္းပင္တည္း။
အဆိုပါစာအုပ္၌ အမွာစာေရးသားေပးေသာ ေဒါက္တာလြင္ေအာင္ (ဗိသုကာ) ကလည္း “သူသည္ ပန္းခ်ီသက္ တမ္းတေလွ်ာက္ အတတ္ပညာပိုင္း၌ နည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးကို စမ္းသပ္ေရးဆြဲခဲ့ဖူးေသာ္လည္း ႐ိုးရာမွသည္ ေခတ္သစ္ ဆီသို႔ကူးေသာသူ၏ရပ္တည္ခ်က္ကို မည္သည့္အခါမွ ေဖာက္ျပန္ခဲ့သူမဟုတ္ေပ” ဟုေရးသားေဖာ္ျပထားေလ သည္။
ဆရာကဆက္၍ …
“တကယ္ေတာ့ ပန္းခ်ီဆရာ “မိုဒါန္ရမ္” ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ ေရာင္စဥ္ကြက္ (Color Pattern) နည္းကို အရင္ကတည္းက ျမန္မာေတြေရးခဲ့ၿပီးသားပါ။ ဗိသုကာေက်ာင္းသားေတြနဲ႔အတူ ပုဂံကို ဆရာခရီးထြက္ခဲ့တုန္းက အဲဒီမွာ ယြန္းပန္းခ်ီ ဆြဲနည္းရယ္၊ Pattern ေတြရယ္ အမ်ားႀကီးေလ့လာခြင့္ရခဲ့တယ္။ ပုဂံေခတ္နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြကို ေလ့လာ လိုက္ေတာ့ ပန္းခ်ီမဆြဲခင္ Pattern ေတြ ခ်ထားတာ အဲဒီအတိုင္းေတြ႕ခဲ့ရတာေပါ့”
“အခုဆရာေရးေနတဲ့ ပန္းခ်ီလက္ရာပံုစံဟာ ဒါေတြကိုႏြယ္ၿပီး ျဖစ္ေပၚလာခဲ့တာပါ။ ကဗ်ာနဲ႔ဆိုရင္ သိပ္လိုက္ဖက္ တယ္။ ဒီပန္းခ်ီေရးနည္း ေရးဟန္ေတြလည္း ပံုဂံေခတ္မွာ အမ်ားႀကီးေတြ႕ႏိုင္တာေပ့ါ”
“ဆရာပန္းခ်ီကားလက္ရာေတြမွာ ေရးထိုးေလ့ရွိတဲ့ ပန္းခ်ီအမွတ္အသားရဲ႕သေဘာကို သိပါရေစ”
“႐ုိး႐ုိးေလးပါ။ ကေလးဘ၀မွာ အေမက သနပ္ခါးလိမ္းေပးရင္း ပါးကြက္ကေလးကြက္ၿပီး မီးခ်စ္ဆံေလးနဲ႔ အစက္ ေပ်က္ကေလးေတြ ခ်ေပးတဲ့ျမန္မာ့႐ုိးရာ ဓေလ့ထံုးစံတခုကို ႏွစ္ၿခိဳက္လို႔ သေကၤတလုပ္ထားတာပါ”
“ဆရာငယ္စဥ္က ပန္းခ်ီဆြဲရတဲ့အေျခအေနနဲ႔ အခုအသက္ႀကီးမွပန္းခ်ီဆြဲရတဲ့အေျခအေန ဘယ္လိုကြာျခားမႈ ရွိပါ သလဲ”
“ဆရာ အသက္ငယ္စဥ္ဘ၀ကထက္ အခုအသက္ ၆၀ ေက်ာ္ဘ၀ေရာက္မွ ပန္းခ်ီဆြဲရတာ ပိုၿပီးစိတ္ခ်မ္းေျမ႕ၿပီး လြတ္လပ္မႈရွိတယ္လို႔ ခံစားရပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အတၱကို သိလာလို႔ပါပဲ။ ၿပီးေတာ့ နတၳိက ဒိ႒ိတရား၊ သုညဆိုတဲ့ သေဘာတရားစတာေတြကိုလည္း ပိုၿပီးသေဘာေပါက္လာလို႔ပါပဲ”
“ဆရာ တကိုယ္ေတာ္ပန္းခ်ီျပပဲြေတြ လုပ္ဖူးပါသလား”
“ဆရာ အမ်ားနဲ႔ပဲ ပူးတြဲျပသဖူးပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဆရာကမြဲေတာ့ ေဆးတို႔၊ စုတ္တံတို႔၊ ကင္းဗတ္ တို႔မ၀ယ္ႏိုင္ဘူးေပါ့။ အဲဒီေတာ့ သူမ်ားကေဆး၊ စုတ္တံ၊ ကင္းဗတ္ရွာေပးၿပီး ဆြဲခိုင္းမွ ဆြဲတယ္”
“ဆရာ ဘယ္ပန္းခ်ီဆရာေတြရဲ႕လက္ရာကို အထူးႀကိဳက္ႏွစ္သက္သလဲ”
“ဆရာပန္းခ်ီကားဆိုရင္ ပထမႏွစ္ပန္းခ်ီေက်ာင္းသားေလးပဲဆြဲဆြဲ ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ပါတယ္”
“ဆရာ့ရဲ႕ျမန္မာ့႐ုိးရာပန္းခ်ီကားေပၚ ထင္ျမင္ခ်က္ကို သိပါရေစ”
“ဆရာျမန္မာ့႐ုိးပန္းခ်ီကို ျမတ္ႏိုးရေကာင္းမွန္း ဆရာႀကီးဦးလွေအာင္၊ ဆရာႀကီး ဦးဘဉာဏ္၊ ဆရာႀကီး ဦးသာ ထြန္းတို႔နဲ႔မွပဲ သိခဲ့ရပါတယ္။ ျမန္မာ့႐ုိးရာ ပန္းခ်ီပညာကုိေလ့လာရင္းနဲ႔ မ်ဳိးခ်စ္စိတ္လည္း ထက္သန္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဗိုလ္လက္်ာ၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေစာၾကာဒိုးတို႔ရဲ႕ ပန္းခ်ီေကာ္မတီမွာ ျမန္မာ့႐ုိးရာပန္းခ်ီျပန္လည္ဆန္းစစ္ေရး စတဲ့လႈပ္ရွားမႈေတြမွာ ပါ၀င္လုပ္ကိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဆရာျမန္မာ့႐ုိးရာပန္းခ်ီျပန္လည္ဆန္းသစ္၍ ျမန္မာ့႐ုိးရာပန္းခ်ီ ဟန္သစ္ကိုပါ ရွာေဖြခဲ့တာ အခုဆိုရင္ ႏွစ္ေပါင္း (၄၀) ေက်ာ္ရွိပါၿပီ။ အခု ခ်ယ္ရီမဂၢဇင္းအတြက္ “၂၀ ရာစု ေနာက္ ပိုင္း ျမန္မာ့႐ုိးရာ ပန္းခ်ီဟန္သစ္ရွာပံုေတာ္” ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေဆာင္းပါးေတြ ေရးေနပါတယ္”
“ဟုတ္ဆရာ အခုလိုစိတ္ရွည္လက္ရွည္ရွင္းျပေပးတဲ့အတြက္ ဆရာ့ကို အထူးပဲေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ဆရာကို ေနာက္ဆံုးေမးခ်င္တဲ့ေမးခြန္းက ဆရာပန္းခ်ီအေပၚထားရွိတဲ့ ခံယူခ်က္ပါပဲ”
“ဆရာ့ခံယူခ်က္ကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ ပန္းခ်ီဟာ ေလာကရဲ႕အလွသစၥာတရားကို ရွာေဖြတင္ျပေနတဲ့အတြက္ သစၥာသည္သာ အလွတရားမ်ားပါပဲ”
ဆရာႀကီး ဗဂ်ီေအာင္စိုးကို ၁၉၂၃ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔တြင္ အဖဦးဘခ်စ္တင္ (အမႈလိုက္အင္စပက္ ေတာ္)၊ အမိ ေဒၚအုန္းတင္တို႔မွ ရန္ကုန္ၿမဳိ႕တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ငယ္စဥ္က ရန္ကုန္မက္သစ္ေက်ာင္း၊ မႏၱေလး ၀က္စလီယံေက်ာင္းႏွင့္ ၿမိဳ႕မ အစိုးရအထက္တန္း ေက်ာင္းတြင္ တကၠသိုလ္၀င္တန္းအထိ ပညာသင္ယူခဲ့သည္။ ၁၉၄၃ ခုႏွစ္ဂ်ပန္ေခတ္မွ စစ္ၿပီးေခတ္အထိ ဗဟန္းတိုက္နယ္ အာရွလူငယ္အစည္းအရံုးတြင္ ဥာဏ ဗလမွဴး တာ၀န္ကိုထမ္းေဆာင္ရင္းမွ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္သို႔ ၀င္ေရာက္အမႈထမ္းခဲ့သည္။
၁၉၄၇ ခုႏွစ္မွစ၍ “တာရာ” မဂၢဇင္းတြင္ သ႐ုပ္ေဖာ္ပန္းခ်ီကို စတင္ေရးဆြဲခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ စာနယ္ဇင္း သ႐ုပ္ေဖာ္ပန္းခ်ီကို အစဥ္တစိုက္ဖန္တီးေရးဆြဲခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ကဗ်ာသ႐ုပ္္ေဖာ္ပန္းခ်ီေရးဆြဲျခင္း၌ အထူး ထင္ရွားသည္။ ဆရာသည္ မိမိအယူအဆ၊ ယံုၾကည္မႈမ်ားကို ကာတြန္းမ်ားေရး၍လည္း တင္ျပခဲ့ဖူးသည္။ ကာ တြန္းသည္ ျပည္သူမ်ားက အလြယ္တကူနားလည္ႏိုင္သည့္ “ျပည္သူ႔ပန္းခ်ီ” ဟု သေဘာေပါက္ခံယူသူျဖစ္သည္။
၁၉၅၁ ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ သွ်န္တိနီေကတန္ တကၠသိုလ္၌ အိႏၵိယပန္းခ်ီႏွင့္အေရွ႕ တိုင္းပန္းခ်ီပညာ သင္ ၾကားရန္အတြက္ ပညာေတာ္သင္အျဖစ္ ေစလႊတ္ျခင္းခံရသည္။ ၁၉၅၂ ခု ႏွစ္၌ ဆရာဗဂ်ီေအာင္စိုးသည္ ပါေမာ ကၡ ဦးေအာင္လွဦးေဆာင္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႕၀င္တဦးအျဖစ္ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စု (႐ုုရွား ဖရက္ေဒးရွင္း) သြားေရာက္ခဲ့သည္။ လမ္းခရီးတြင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ နယူးေဒလီၿမိဳ႕၊ ပါကစၥတန္ ႏိုင္ငံလာအိုၿမိဳ႕၊ ပက္ရွ၀ါၿမိဳ႕၊ အာဖဂန္ နစၥတန္ႏိုင္ငံ ကဘူးၿမိဳ႕မ်ားတြင္ အာရွပန္းခ်ီကို ေလ့လာခဲ့သည္။ ေမာ္စကိုစေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားသို႔လည္း ေရာက္ခဲ့ သည္။
၁၉၅၃ ခုႏွစ္၌ အစိုးရေဆးဆိုးပန္းရိုက္သင္တန္းေက်ာင္းတြင္ တြဲဘက္သင္တန္းမွဴးအ ျဖစ္ ခန္႔အပ္ျခင္း ခံရသည္။ သင္တန္းမွဴးမ်ား အိႏၵိယမွေခၚယူေသာ ေဆးဆိုးပန္းရိုက္ပညာရွင္ မစၥတာရွားမား ျဖစ္သည္။ မစၥတာရွားမားက ဆရာဗဂ်ီေအာင္စိုး၏ ပန္းခ်ီလက္ရာမ်ားကို ႏွစ္သက္သျဖင့္ ၎ႏွင့္တြဲဖက္လုပ္ကိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က ဗဂ်ီ ေအာင္စိုးသည္ ျမန္မာ့ရိုးရာ ပစ္တိုင္းေထာင္၊ ဖိုး၀ရုပ္၊ ၀ါးလက္ခုပ္၊ ဆင္၊ က်ား၊ ျမင္း႐ုပ္စသည္မ်ားျဖင့္ ေဆးဆိုး ပန္း႐ုိက္ဒီဇိုင္းမ်ားကို တီထြင္ေရးဆြဲခဲ့ရာ လူႀကိဳက္မ်ားခဲ့သည္။
၁၉၆၂ မွ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္အထိ ရန္ကုန္စက္မႈတကၠသိုလ္ အင္ဂ်င္နီယာ မဟာဌာနႏွင့္ ရန္ ကုန္တကၠသိုလ္ ပညာေရး မဟာဌာနတို႔၌ အခ်ိန္ပိုင္းကထိကအျဖစ္ ထမ္းရြက္ခဲ့သည္။ သူသည္ ျမန္မာ့႐ုိးရာပန္းခ်ီကို ဟန္သစ္ျဖင့္ေရး ဆြဲေလ့ရွိသည္။ ေက်းလက္ပန္းခ်ီကိုလည္း ဟန္သစ္ျဖင့္ပင္ ေရးဆြဲတတ္သည္။
ဆရာသည္ စာေပဆိုင္ရာ၊ ပန္းခ်ီဆိုင္ရာေဆာင္းပါးမ်ားကို မဂၢဇင္းမ်ား၌ ႀကိဳၾကားႀကိဳၾကားေရးသားခဲ့ၿပီး ေရးသား ထုတ္ေ၀ၿပီးေသာ စာအုပ္မ်ားမွာ “႐ုိးရာမွာ သည္ေခတ္သစ္သို႔” ၊ “စာမဲ့ကဗ်ာ” ၊ “ျမန္မာ့႐ုိးရာ ပန္းခ်ီဟန္သစ္ရွာ ပံုေတာ္”တို႔ ျဖစ္သည္။
ဆရာ ဗဂ်ီေအာင္စိုးသည္ ပန္းခ်ီအႏုပညာဘက္တြင္သာမက ႐ုပ္ရွင္အႏုပညာဘက္တြင္လည္း ထင္ရွားအာင္ျမင္ သူျဖစ္သည္။ ၿဗိတိသွ်ဘားမားမွ ႐ိုက္ကူးေသာ “တစ္မိနစ္အလို” ဇာတ္ကားမွာ စ၍႐ုပ္ရွင္ေလာကသို႔ ၀င္ေရာက္ခဲ့ သည္။ ဒါရိုက္တာဦးသုခ ႐ိုက္ကူးသည့္ “မိုး လံုးပတ္လည္” ဇာတ္ကားတြင္ အဓိက အမ်ဳိးသားဇာတ္ေဆာင္အျဖစ္ ပါ၀င္ခဲ့ရသည္။ ႐ုပ္ရွင္ ဇာတ္ကားေပါင္း ၆၀ ခန္႔တြင္ ဇာတ္ပို႔သ႐ုပ္ေဆာင္အျဖစ္ က်ရာအခန္းမွ ပီျပင္စြာသ႐ုပ္ ေဆာင္ခဲ့သည္။
ဆရာဗဂ်ီေအာင္စိုးသည္ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ဇူလိုင္ ၆ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ေလသည္။ ဆရာ သည္ ကြယ္လြန္ခ်ိန္အထိ စာနယ္ဇင္းသ႐ုပ္ေဖာ္ပံု ပန္းခ်ီကားမ်ားကို ေရးဆြဲသြားခဲ့ေလသည္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ ဇနီး ေဒၚအမာေခၚ ေဒၚသန္းၾကည္ သားသမီးရွစ္ေယာက္ႏွင့္ ေျမးမ်း က်န္ရစ္ခဲ့သည္။
ဆရာကြန္လြန္ျခင္း ႏွစ္(၂၀) ေျမာက္အထိမ္းအမွတ္ အျဖစ္ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ ဇူလိုင္ ၆ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဗိႆႏိုးအႏုပညာျပခန္းမ်ား၌ “ဗဂ်ီေအာင္စိုးအမွတ္တရ” ပန္းခ်ီကားမ်ားကို ခင္းက်င္းျပသခဲ့ေလသည္။ ဆရာ သည္ သက္ရွိထင္ရွားရွိစဥ္က သူေရးဆြဲခဲ့ေသာ ပန္းခ်ီလက္ရာမ်ားကို တန္ဖိုးထား၍ တန္ရန္တန္ေၾကး ေပး၀ယ္ သူ မရွိေသာ္လည္း ဆရာမရွိသည့္ ေနာက္ပိုင္း၌ ပန္းခ်ီကားမ်ားသည္ ျပည္တြင္းျပည္ပပန္းခ်ီေဈးကြက္တြင္ အဆ မတန္မၾကားဘူးေသာ ေဈးမ်ားေပး၍ အလုအယက္၀ယ္ယူေနၾကသည္ကို ဆရာသာသိရွိပါက မည္မွ်၀မ္းေျမာက္ ၀မ္းသာ ျဖစ္ေနမည္ကို မေျပာတတ္ေတာ့ေပ။ မည္သို႔ဆိုေစ ေလာက၏သစၥာတရားကိုရွာေဖြခဲ့ေသာ ဆရာ၏ ပန္းခ်ီလက္ရာမ်ားသည္ သဘာ၀ေလာကႀကီး၏ အလွတရားမ်ားျဖစ္ ေနသည္လွေပသည္။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
