>
ေအာင္သာငယ္
ဇန္န၀ါရီ ၁၆၊ ၂၀၀၉
ဒီစစ္ပြဲဟာ အာရပ္ျပည္နဲ႔ ဂ်ဴးျပည္ ၂ ခု အတူတြဲ ရွိရမယ္ ဆိုတဲ့ ကုလသမဂၢ အဖြဲ႕ႀကီးက အတည္ျပဳ လိုက္တဲ့ အေထြေထြ ညီလာခံ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အမွတ္(၁၈၁) ကို အာရပ္ကမၻာက ျငင္းပယ္ခဲ့တာကေန စတင္ခဲ့တာပါပဲ။
ဒီအခါမွာ အစၥေရး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဒးဗစ္ဘန္ဂူရီယမ္က အစၥေရးႏိုင္ငံဟာ ကိုယ့္ၾကမၼာ ကိုယ္ ဖန္တီးခြင့္ ရွိတဲ့ လြတ္လပ္ေသာ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပိုင္ ႏိုင္ငံ ျဖစ္ေၾကာင္း ေမလ ၁၄ ရက္မွာ ေၾကညာၿပီး တုန္႕ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနာက္မွာေတာ့ အာရပ္ႏိုင္ငံေတြက အစၥေရးကို စတင္ ၀င္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ရာကေန ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ စစ္ပြဲပါ။
အခ်ိန္ကာလ ရွည္ၾကာစြာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အာရပ္-အစၥေရးပဋိပကၡ တေလွ်ာက္ ျဖစ္ပြားခဲ့သမွ် စစ္ပဲြေတြ အားလံုးရဲ႕ ပထမဆံုးေသာ စစ္ပြဲလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အစၥေရးကေတာ့ လြတ္ေျမာက္ေရး စစ္ပြဲလို႕ အမည္ေပးခဲ့ပါတယ္။
အစၥေရးကုိ ႏုိင္ငံအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳၿပီ
အစၥေရးႏိုင္ငံက လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာလိုက္တာနဲ႕ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ အီရန္၊ ဆိုဗီယက္ ျပည္ေထာင္စု အပါအ၀င္ အျခားႏိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားရဲ႕ အသိအမွတ္ျပဳျခင္းကို ခ်က္ခ်င္းဆိုသလို ရရွိခဲ့ပါတယ္။
ရက္ အနည္းငယ္ အၾကာမွာေတာ့ လက္ဘႏြန္၊ ဆီးရီးယား၊ ေဂ်ာ္ဒန္၊ အီဂ်စ္နဲ႕ အီရတ္ ႏိုင္ငံေတြက တပ္ေတြ အလံုးအရင္းနဲ႕ အစၥေရးႏိုင္ငံကို ၀င္တိုက္ခဲ့ၾကပါေတာ့တယ္။ ေဆာ္ဒီအာေရးဘီးယား၊ လစ္ဗ်ားနဲ႕ ယီမင္ႏိုင္ငံေတြ ကလည္း အေပ်ာ္ထမ္း တပ္ေတြ ေပးပို႕ၿပီး ပါ၀င္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကပါေသးတယ္။
ဒီလုိနဲ႕ ကုလသမဂၢရဲ႕ ၀င္ေရာက္ေစ့စပ္မႈနဲ႕ ႏွစ္ဖက္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲခဲ့ၾကၿပီး ၁၉၄၉ ခုႏွစ္မွာ အစၥေရးက အီဂ်စ္၊ လက္ဘႏြန္၊ ေဂ်ာ္ဒန္၊ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံေတြနဲ႕ သီးျခား စစ္ေရး သေဘာတူညီခ်က္ေတြကို ခ်ဳပ္ဆိုခ့ဲတယ္။ စစ္ပြဲ ၿပီးဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ရန္လုိမႈေတြကေတာ့ မၿပီးဆုံးေသးပါဘူး။
စစ္ပဲြရလဒ္အျဖစ္ အစၥေရးဘက္က စစ္သားနဲ႔အရပ္သား စုစုေပါင္း ၆၀၀၀ ေက်ာ္ ေသဆုံးတယ္။ အာရပ္ေတြဘက္ တေသာင္းေက်ာ္ ေသဆုံးတယ္။လတ္တေလာ စစ္ပြဲမ်ား
ဒုတိယကမၻာစစ္ေနာက္ပိုင္း အနီးကပ္ဆံုး သမိုင္း စာမ်က္ႏွာေပၚက ၂၀ ရာစုရဲ႕ ကမၻာ့အေရွ႕အလယ္ပုိင္းေဒသ အျငင္းပြားမႈမွာ “အာရပ္-အစၥေရး ၆-ရက္ စစ္ပြဲ” ကုိ လူသိအမ်ားဆံုး စစ္ပဲြအျဖစ္ ေတြ႔ၾကရမွာပါ။ ဒီေတာ့ အဲဒီ စစ္ပြဲရဲ႕ အရင္းအျမစ္ေတြကေန စတင္ၾကည့္ရမွာပါ။ အေျခခံ အက်ဆံုးကေတာ့ စူးအက္တူးေျမာင္း ပါပဲ။ စူးအက္ တူးေျမာင္းအေရးအခင္းကပဲ ၆-ရက္စစ္ပြဲကို ေမြးဖြားေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီတူးေျမာင္းမွာ အားလံုးရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားေတြ ပါ၀င္ေနတယ္။ ဒီေတာ့လည္း ပဋိပကၡတခုဟာ အလြယ္တကူ ေျဖရွင္းလို႕ မရႏိုင္တာ ဘာမွ မထူးဆန္းေတာ့ပါဘူး။
စူးအက္တူးေျမာင္း
ျပသနာေတြ အားလံုးရဲ႕ အစဟာ စူးအက္တူးေျမာင္းလို႕ ေျပာရင္ မလြန္ဘူးလို႕ ထင္ပါတယ္။ စူးအက္ တူးေျမာင္းဟာ အာဖရိကတိုက္ကို ေကြ႕ပတ္ၿပီး သြားစရာ မလိုဘဲ ဥေရာပနဲ႕ အာရွကို တိုက္ရိုက္ ကူးသန္းႏိုင္ေအာင္ ဆက္သြယ္ေပးထားတဲ့ တူးေျမာင္းျဖစ္ပါတယ္။
ပင္လယ္ ၂ခုကုိ ဆက္သြယ္ထားတ့ဲ စူးအက္တူးေျမာင္း (ေျမပုံ – wikimedia.org) အာရွနဲ႕ အာဖရိကၾကားမွာရွိတဲ့ အိႏၵိယ သမုဒၵရာရဲ႕ လက္ခြဲတခုျဖစ္တဲ့ ပင္လယ္နီနဲ႕ ဥေရာပတိုက္၊ အာရွတိုက္နဲ႕ အာဖရိကတိုက္ကို ပိုင္းျခားထားတဲ့ ေျမထဲပင္လယ္တို႕ အၾကားက ကုန္းေျမကို ျဖတ္သန္းၿပီး ေဖာက္လုပ္ထားတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၈၅၉ နဲ႕ ၁၈၆၉ ႏွစ္မ်ားအၾကားမွာ ျပင္သစ္ ေကာ္ပိုေရးရွင္းတခုျဖစ္တဲ့ Universal Suez Ship Canal Company က တူးေဖာ္ ေဆာက္လုပ္ခဲ့ၿပီး ရွယ္ယာအမ်ားစုကို ပိုင္ဆိုင္ခဲ့တဲ့အျပင္ စူးအက္တူးေျမာင္း အေရးအခင္းကို ျဖစ္ပြားတဲ့ ၁၉၅၆ ခုႏွစ္ အထိ တူးေျမာင္းကိစၥအ၀၀ကို တာ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။
ဒုတိယ အာရပ္-အစၥေရးစစ္ပြဲ (စူးအက္ဇ္တူးေျမာင္းအေရးအခင္း – ၁၉၅၆)
ဒီအေရးအခင္းဟာ အီဂ်စ္ႏုိင္ငံက စူးအက္ဇ္တူးေျမာင္းကို ျပည္သူပိုင္ သိမ္းရာကေန ျဖစ္ပြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီစစ္ပြဲကို ျဖစ္ပြားေစတဲ့ အေၾကာင္း ၂ခ်က္ရွိပါတယ္။
အာရပ္-အစၥေရးပဋိပကၡမ်ားကို ေျဖရွင္းရာမွာ အီဂ်စ္က ဦးစီး ဦးေဆာင္ျပဳ ေျဖရွင္းေပးဖို႔ သေဘာ တူညီ ခ်က္တခု ရိွခ့ဲတယ္။ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံမွာ ေရကာတာတခု တည္ေဆာက္ဖို႕ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ ျဗိတိန္ ႏိုင္ငံတို႔က ေဒၚလာ သန္း ၂၇၀ ထုတ္ေခ်းခဲ့တယ္။
သို႕ေသာ္လည္း စစ္လက္နက္ ပစၥည္းေတြနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး အေနာက္ႏိုင္ငံေတြကို မွီခိုေနရတဲ့ အျဖစ္ကေန အီဂ်စ္ ႏိုင္ငံကို လြတ္ေျမာက္ သြားေစခဲ့တဲ့ လွ်ိဳ႕၀ွက္ စစ္ေရး သေဘာတူညီခ်က္ တခုကို အီဂ်စ္နဲ႕ ခ်က္ကိုဆလိုဗက္ ႏွစ္ႏိုင္ငံ အၾကား ၁၉၅၅မွာ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။
ခ်က္ကိုဆလိုဗက္ကီးယားနဲ႕ အီဂ်စ္ သေဘာတူညီခ်က္ ရခဲ့တာကလည္း အေရွ႕ အလယ္ပိုင္း ေဒသမွာ သူ႕ရဲ႕ ၾသဇာ လႊမ္းမိုး ေစခ်င္တဲ့ ဆိုဗီြယက္ ျပည္ေထာင္စုက အေရွ႕ အုပ္စုလို႕ ေခၚတဲ့ ၀ါေဆာ စာခ်ဳပ္အဖြဲ႕၀င္ အေရွ႕ ဥေရာပ ကြန္ျမဴနစ္ ႏိုင္ငံေတြကို မီးစိမ္းျပခဲ့တာ ေၾကာင့္ပါပဲ။ ဒါ့ေၾကာင့္လည္း တင့္ကားေတြ၊ တိုက္ေလယာဥ္ေတြ၊ ဗံုးၾကဲေလယာဥ္ေတြ၊ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရး ေလယာဥ္ေတြ၊ ဟယ္လီေကာ္ပတာေတြကအစ ေခတ္မွီ လက္နက္ႀကီးငယ္ မ်ိဳးစံု အထိ ခ်က္ကိုဆလိုဗက္ကီးယားက အီဂ်စ္ကို အေၾကြးနဲ႕ ေရာင္းခ်ေပးခဲ့ပါတယ္။ အာရပ္ေတြ မျမင္ခဲ့ဖူးတဲ့ ေခတ္မီလက္နက္ေတြကို အီဂ်စ္မွာ အစုလိုက္ အပံုလိုက္ ေရာက္သြားတဲ့အခါ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ ျဗိတိန္ႏိုင္ငံ ကလည္း လက္ပိုက္ၾကည့္ မေနေတာ့ပါဘူး။
ဒါ့အျပင္ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ ေမလ ၁၆ ရက္ေန႕မွာ တရုပ္ ျပည္သူ႔သမတႏိုင္ငံကို အီဂ်စ္အစိုးရက တရား၀င္ အသိအမွတ္ ျပဳလိုက္တာကလည္း ထိုင္၀မ္ႏိုင္ငံကို ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ေပးတဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကို အႀကီးအက်ယ္ ေဒါသူပုန္ ထေစခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
လက္တုံ႔ျပန္တဲ့အေနနဲ႕ နဂိုက သေဘာတူညီထားတဲ့ ေရကာတာ တည္ေဆာက္ေရး ရန္ပံုေငြကို ဇူလိုင္ ၁၉ ရက္ေန႕မွာ ျဗိတိန္နဲ႕ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက လံုး၀ ဖ်က္သိမ္း ပစ္ခဲ့ ပါတယ္။
တပတ္အၾကာမွာေတာ့ အီဂ်စ္က စူးအက္ဇ္တူးေျမာင္းကို ျပည္သူပိုင္ သိမ္းေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့ပါေတာ့တယ္။
အီဂ်စ္ရဲ႕ ေၾကညာခ်က္အၿပီးမွာေတာ့ ေအာက္တိုဘာလ ၂၉ ရက္ေန႕မွာ ျဗိတိန္၊ ျပင္သစ္နဲ႕ အစၥေရး ႏိုင္ငံမ်ားက အီဂ်စ္ကို ၀င္တိုက္ၾကပါတယ္။ တူးေျမာင္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ ႏိုင္ဖို႕နဲ႕ တူးေျမာင္း အေရးအခင္းကို လက္ဦးမႈ ရယူၿပီး ေျဖရွင္း ႏိုင္ဖို႕အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ အစၥေရးက ေျမျပင္တပ္ေတြနဲ႕ ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ကာ ဆိုင္းႏိုင္း ကၽြန္းဆြယ္ကို သိမ္းယူထားခဲ့ၿပီး ျဗိတိန္၊ ျပင္သစ္တုိ႔က ေလေၾကာင္း စိုးမိုးမႈနဲ႕ ေထာက္ပံ့ေရးကို တာ၀န္ ယူခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုနဲ႕ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုတို႕ရဲ႕ သံတမန္ေရးရာ ဖိအားေပးမႈေတြေၾကာင့္ ႏို၀င္ဘာလ ၄ ရက္ေန႕မွာ အီဂ်စ္နဲ႕ အစၥေရး ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးက ဆုတ္ခြာေပးဖို႕ သေဘာတူညီခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီအေရးအခင္းကို ၿပီးဆံုးသြားေအာင္ ကေနဒါ ႏိုင္ငံက အဆိုျပဳခဲ့တဲ့ ပထမဆံုးေသာ ကုလသမဂၢ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ထိန္းသိမ္းမႈတပ္ ေပၚေပါက္လာခဲ့တယ္။ ဆိုင္းႏိုင္းကၽြန္းဆြယ္နဲ႕ စူးအက္တူးေျမာင္းကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ထိန္းသိမ္းမႈ တပ္ေတြက ထိန္းခ်ဳပ္ လိုက္ၿပီး စစ္ပြဲ ၿပီးစီးသြားခဲ့ပါတယ္။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
