(မုိးမခ) ေဖေဖာ္ဝါရီ ၇၊ ၂ဝ၁၉
(၁)
ကမာၻေပၚတြင္ ေျမႀကီးထဲသို႔ကြၽံက်ေနေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားမွာ အနည္းဆံုး ၁ဝ ၿမိဳ႕ထက္မနည္းရွိၿပီး အဆိုးဆံုး ၅ ၿမိဳ႕မွာ ဂ်ကာ တာ၊ လန္ဒန္၊ ဒါကာ၊ ဘန္ေကာက္ႏွင့္ နယူးေအာ္လင္းၿမိဳ႕တို႔ျဖစ္ပါသည္။ အခ်ဳိ႕ၿမိဳ႕မ်ားမွာ ေျမႀကီးထဲသို႔ ကြၽံဝင္ေနသည့္ နည္းတူ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ ျမင့္တက္လာမႈအႏၱရာယ္လည္းရွိေနၾကပါသည္။ ယခုအဆိုပါ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားထက္ပို၍ အီရန္ ႏိုင္ငံ၏ၿမိဳ႕ေတာ္ တီဟီရန္ျမိဳမွာ ဆိုးရြားစြာကြၽံက်လ်က္ရွိပါသည္။
(၂)
တီဟီရန္သည္အေနာက္အာရွတြင္ရွိေသာ လူဦးေရအထူထပ္ဆံုးၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးျဖစ္ၿပီး ေျမေအာက္သို႔က်ဆင္း လ်က္ရွိပါသည္၊ ယခုအခါ ျဂိဳလ္တုမ်ားမွတိုင္းထြာခ်က္မ်ားအရဆိုေသာ္ အမ်ားဆံုးတစ္ႏွစ္လ်င္ ၂၅ စင္တီမီတာအထိ က်ဆင္းေနပါသည္။ ၎သည္ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေလဆိပ္အထိ က်ယ္ျပန္႔လာေနပါသည္။
ပို႔စ္ဒမ္ၿမိဳ႕တြင္တည္ရွိေသာ GFZ German Research Centre ေခၚ ဂ်ာမန္သုေတသနဌာနမွပုဂၢိဳလ္မ်ားက တီဟီရန္ၿမိဳ႕ ေတာ္ကို ၂ဝဝ၃ မွ ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္အတြင္းတိုင္းတာ ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။ အရင္က ကြၽံဝင္မႈမ်ားမွာ ေျမႀကီးေအာက္မွအဝီစိေရ ကိုစုပ္ယူေနျခင္းႏွင့္ ဆိုင္ပါသည္။ လူဦးေရ ၁၃ သန္းတို႔ အသံုးျပဳရန္ ေရႏွင့္ အနီးနားမွ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးအတြက္ ေရလို အပ္ပါသည္။
တီဟီရန္ၿမိဳ႕ ပါတ္ပါတ္လည္ လူေနထိုင္ရာေဒသမ်ားႏွင့္ စိုက္ပ်ိဳးေျမမ်ားပါဝင္ေသာေျမ (Western Teheran Plain) မွာ ၂၅ စင္တီမီတာႏႈန္းျဖင့္ ကြၽံဝင္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ အေရွ႕ေတာင္ဘက္ေျမလႊာ (Varamin Plain) မွာ စိုက္ပ်ိဳးေျမမ်ား ပါဝင္ၿပီး ၎မွာလည္း အလာတူႏႈန္းျဖင့္ပင္ ကြၽံဝင္ေနသည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေလဆိပ္မွာ ၿမိဳ႕၏အေနာက္ ေတာင္အရပ္မွာရွိၿပီး ၎သည္ တႏွစ္လ်င္ ၅ စင္တီမီတာႏႈန္းျဖင့္ ကြၽံဝင္လ်က္ရွိသည္။ ဤသည္မွာ ကမၻာတြင္ အျမင့္ဆံုးႏႈန္း မ်ားျဖင့္ ကြၽံဝင္ေနၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ကမၻာၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမ်ားတြင္ လူဦးေရတိုးပြားလာမႈႏွင့္အတူ ေရမ်ားစုတ္ထုတ္ျခင္း၊ ေရနံႏွင့္သဘာဝဓာတ္ေငြ႔တူးေဖာ္ျခင္းတို႔ ေၾကာင့္ ကြၽံဝင္ၾကရျခင္းျဖစ္သည္။ ေနာက္အဆိုးဆံုးၿမိဳ႕ေတာ္မွာ လူဦးေရ သန္း ၃ဝ ရွိသည့္ ဂ်ကာတာၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္သည္။ ၿဂိဳလ္တုမွတိုင္းထြာမႈမ်ားအရ ဂ်ာကာတာၿမိဳ႕ေတာ္မွာလည္း ၂ဝ စင္တီမီတာႏႈန္းျဖင့္ ကြၽံဝင္လ်က္ရွိသည္။ ျမစ္ ၁၃ စင္းျဖတ္စီး ေနေသာ ဂ်ကာတာၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမွာ ေျမတြင္းသို႔ကြၽံဝင္ျခင္းႏွင့္အတူ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ျမင့္တက္ျခင္းျပႆနာမွာ ေရာ ေပါင္းလ်က္ရွိသည္။
တီဟီရန္ၿမိဳ႕ေတာ္ကဲ့သို႔ပင္ အဝီဇိတြင္းတူးသူမ်ားကို မဟန္႔တားႏို္င္ဘဲရွိသည္၊ ၿမိဳ႕ေနလူထုအဖို႔မွာလည္း သူတို႔ အဖို႔လိုအပ္ သာ ေသာက္ေရ သံုးေရ ျပႆနာကို မိမိသိသည့္နည္းႏွင့္ ေျဖရွင္းေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။
ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ျမင့္တက္ျခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္းရင္းမွာ ေရခဲ၊ ဆီးႏွင္း ဂယ္လက္စီယာမ်ား အရည္ေပ်ာ္ ျခင္းတို႔ ေၾကာင့္ ျဖစ္ရပါသည္။ ထို႔ျပင္ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ေရထုမွာ ပြထလာသည္။ တိုးပြားလာေသာေရေၾကာင့္ အဓိက ေရမ်က္ႏွာျပင္ ျမင့္တက္လာရျခင္းျဖစ္သည္။
ေျမကြၽံရသည္မွာ အေျခခံအခ်က္ ၃ ခ်က္ရွိသည္ (၁) ေျမသားက်စ္လစ္သြားျခင္း (ျမစ္ဝမ်ားတြင္ အနည္က်ေသာ အလႊာမွာ ျဖစ္ေလ့ရွိသည္) (၂) ေရႏွင့္ ေရနံသဘာဝဓါတ္ေငြ႔မ်ားထုတ္ယူျခင္း (၃) တက္တိုနစ္ ပလိတ္ (Techtonic Plate) ကေစာင္း ေနျခင္းတို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။
(San Joaquin Valley) မွာလည္း ကာလီဖိုးနီးယားနယ္မွ ၿမိဳ႕ေတာ္အမ်ားအျပားရွိၿပီး ၆ဝ စင္တီမီတာအထိ ကြၽံ ဝင္မႈမ်ား ရွိသည္။
အမ်ားကသေဘာတူညီထားသည္မွာ တီဟီရန္ၿမိဳ႕၏ ၁ဝ%မွာ ထိခိုက္မႈရွိၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္၏ အေနာက္ေတာင္ဘက္မွာရွိေသာ ပါတ္ဝန္းက်င္ ဧရိယာမ်ားျဖစ္သည္။ ထိခိုက္ေသာေနရာမ်ားကို လမ္းေလွ်ာက္၍ၾကည့္ပါလွ်င္ လမ္းေဘးပလက္ေဖာင္းမ်ား ရြဲ႔ေစာင္းေနျခင္း၊ အိမ္နံရံမ်ားတြင္ အက္ေၾကာင္းမ်ားလိုက္ေနျခင္း၊ တခ်ိဳ႕ကြင္းျပင္မ်ားတြင္ ေျမမ်ားအနိမ့္အျမင့္ မညီမွ်ျခင္း၊ တခ်ိဳ႕အေဆာက္အဦးမ်ားမွာ ငဲ့ေစာင္းေနျခင္းမ်ားကိုေတြ႔ရသည္။ ထိုေစာင္း ေနေသာအေဆာက္အဦးမ်ားမွာ ဖ်က္ျပစ္မွျဖစ္ ေတာ့မည္ အေျခအေနျဖစ္ပါသည္။
ေျမမ်က္အျပင္ဧရာမ အက္ေၾကာင္းမ်ားမွာ ကီလိုမီတာအမ်ားႀကီးရွည္လ်ားၿပီး တခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ ၄ မီတာခန္႔က်ယ္ၿပီး နက္ေသာေနရာမ်ားရွိသည္။ အဆိုးဆံုးမွာ ၿမိဳ႕လယ္၏ အေရွ႕ေတာင္ပိုင္းတြင္ ဆိုးဆိုးဝါးဝါးေတြ႔ရ သည္။ အခ်ိဳ႕ ေနရာမ်ားတြင္ ပါဝါၾကိဳးမ်ားကို ထိခိုက္ၿပီး အခ်ိဳ႕ေနရာတြင္ ရထားလမ္းမ်ားမွာ ေကြးေေကာက္ေနၾကသည္။
ေျမေအာက္တြင္ အက္ေၾကာင္းမ်ားရွိေနတတ္ၿပီး တခါတရံ (Sink Hole) မ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါသည္။ တခါက လယ္သမား တေယာက္မွာ ထိုကဲ့သို႔ေသာ ၆ မီတာနက္ေသာတြင္းမ်ားထဲတြင္က်၍ ပိတ္မိေနခဲ့သည္။ မိမိ၏ နင္းထားေသာ ေျခေထာက္ ေအာက္မွေျမက ျပိဳဆင္းသြား၍ျဖစ္ပါသည္။ တခါတရံ ထိုသို႔ ေျမေအာက္အက္ေၾကာင္းမ်ားအတြင္းသို႔ ေရဝင္ၿပီးစိုက္ပ်ိဳး ထားသည့္ သီးႏွံမ်ားထံ ေရမေရာက္ဘဲ ပ်က္စီးကုန္ၾကသည္။
တီဟီရန္ၿမိဳ႕ ေျမနိမ့္က်ေသာ ဧရိယာကိုစာရင္းျပဳစုေသာအခါ ရထားလမ္းအရွည္ ၁၂ဝ ကီလိုမီတာ၊ လမ္းအရွည္ ၂၃ဝဝ ကီလိုမီတာ၊ တံတား ၂၁ စင္းႏွင့္ေရနံပိုက္လိုင္း ၃ဝ ကီလိုမီတာ၊ ဓာတ္ေငြ႔ပိုက္လိုင္းမွာ ၂ဝဝ ကီလိုမီတာ၊ ဗို႔အားျမင့္ ဓာတ္ အားလိုင္း ၇ဝ ကီလိုမီတာ၊ ႏွင့္ အေဆာက္အဦးေပါင္း ၂၅ဝ,ဝဝဝ ေက်ာ္မွ်ပါဝင္ပါတ္သတ္ေန ေၾကာင္းေတြ႔ရွိရသည္။
ေျမျပိဳမႈမွာ သကၠရာဇ္ ၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္က စတင္ျဖစ္ပြားၿပီး အေရွ႕အရပ္သို႔ တည္ျငိမ္ေသာႏႈန္းထားျဖင့္ ျဖန္႔ကားသြားေနသည္။ အျခားေျမကြၽံမႈမ်ား၏ ဦးတည္ရာမွာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေလဆိပ္ဘက္ဆီသို႔ျဖစ္သည္။
တီဟီရန္ၿမိဳ႕၏လူဦးေရမွာ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ ၄ဝ အတြင္း ၂ ဆမွ်တိုးတက္ခဲ့သည္။ ေရခမ္းေခ်ာက္ျခင္းႏွင့္ ႀကီးမားေသာ ေရ ကာတာႀကီးမ်ားက သဘာဝေရကိုျပန္ထည့္ရမည့္ ထံုးစံကိုေလွ်ာ့နည္းေစေသာအေၾကာင္းျဖစ္သည္။ ေျမႀကီးေအာက္မွေရကို ဂရုစိုက္၍ ထုတ္ယူၾကရန္ တာဝန္ရွိသူမ်ား၏ သတိေပးခ်က္မွာလည္း အရာမထင္ဘဲျဖစ္ေနသည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္အရာရွိမ်ားမွာ မႏို္င္ႏိုင္ေသာစစ္ပြဲကိုတိုက္ေနရသလိုျဖစ္ေနသည္။ အဝီစိတြင္း ၁ဝဝ,ဝဝဝ ခန္႔ကို ပိတ္ပင္ႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း တရားမဝင္ခိုးတူး ထားသူမ်ားကို မတားဆီးႏိုင္ေပ။ ေရတြင္းေပါင္း ၃ဝ,ဝဝဝ ခန္႔ တီဟီရန္ၿမိဳ႕တြင္က်န္ပါေသးသည္။
ယခုကဲ့သို႔ ေျမကြၽံမႈမွာ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ပါ။ ထိခိုက္သည့္ေနရာမ်ားတြင္ ေရအနက္ကို တိုင္းထြာ ခ်က္မ်ားအရ မိုးရြာက်သည့္တိုင္ေျမႀကီးအတြင္းသို႔ ေရျပန္ၿပီး စီးမဝင္ႏိုင္ေတာ့သည္ကိုေတြ႔ရသည္။ ထံုးစံမွာ ေျမလႊာအတြင္း ေလခို ေအာင္းေနၿပီး ထိုအေပါက္မ်ားထဲသို႔ ေရမ်ားစီးဝင္ပါက (Bounce Back) ျဖစ္ သည္ဟုေခၚသည္။ ယခုအခါ ေျမႀကီးက ပြႏႈန္း (Porosity) မွာ သုညအထိဆင္းသြားၿပီး ျပင္ပမွေရကိုအဝင္မခံသည္ကို ေတြ႔ျမင္ရသည္။ ထိုသို႔ ေျမႀကီးကဲ့သို႔ ေရမဝင္ ႏိုင္ေတာ့ေသာအခါ ျပႆနာတစ္ခုကထပ္တက္လာသည္။ စီးလာေသာ သဘာဝေရသည္ စီးထြက္စရာမရွိေတာ့ေသာအခါ ေရႀကီးျခင္းေဘးအႏၱရာယ္ရွိသည္။
Ref: Tehran’s drastic sinking exposed, by Kate Ravilious Nature 6 Decenber 2018
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
