ႏိုင္ငံတကာသာဂိ – ႏိုင္ငံတခုတည္းမွာ စီးပြားေရး ႏွစ္မ်ဴိး ရွိသလား
(မိုးမခ) ေအာက္တိုဘာ ၂၊ ၂၀၁၈
အေမရိကန္စီးပြားေရးကို ေျပာၾကရင္ အေျခအေန ၂ မ်ဳိးန႔ဲ ပုံစံထုတ္ၾကတယ္။
ပုံစံ ၁ – စီးပြားေရးက အရင္ကထက္ေကာင္းတယ္။ စေတာ့ေစ်းကြက္က ထိပ္ေရာက္ေနတယ္။ အလုပ္အကိုင္ေတြလည္း ေပါမ်ားလာေနျပီ။ မိသားစုအလိုက္ ဓနဥစၥာေတြကလည္း စံခ်ိန္တင္လာျပီ။ ျပည္တြင္းထုတ္ကုန္ေတြလည္း ျမင့္တက္လာတယ္။ အိမ္ေစ်းေတြလည္း တက္ျပီးရင္း တက္ပဲ။ စားသုံးသူ ယုံၾကည္မႈေတြ ျပန္ရလာၾကတယ္။ ဒါ အေမရိကားပဲကြ … ။ ဒါမ်ဳိးက တခု။
ပုံစံ ၂ – တကယ္အေမရိကန္ျပည္သူေတြဟာ ဒုကၡေရာက္ေနတယ္။ လုပ္ခလစာေတြဆိုတာ ေငြေဖာင္းပြႏႈန္းေနာက္ မလိုက္ႏိုင္ပါဘူး။ သူတို႔စီးပြားေရးက တရြတ္တိုက္ေနရတုန္း။ ေလာင္စာဆီေစ်းကလည္း တက္ျပီးရင္း တက္။ ၁၉၇၀တုန္းက လုပ္သားအင္အားထက္ပိုျပီး တိုးလာတယ္ မရွိပါဘူး။ က်န္းမာေရးေဆးကုသစာရိတ္ေတြကလည္း ေခါင္ခိုက္ေနတယ္။ အိမ္ငွားခေတြကလည္း တက္ျပီးရင္း တက္။ လူေတြမွာ ေငြစုေဆာင္းထားတာ မရွိပါ။ ပင္စင္ယူဖို႔လည္း မစဥ္းစားႏိုင္အားဘူး။ အေမရိကန္လူမ်ားစုဟာ မြဲသည္ထက္ မြဲေနျပီဗ်ဴိ႔။ ဒါမ်ဳိးက တခု ျဖစ္ေနပါတယ္။
ဒီပုံစံထဲက တခုတည္းသာ မွန္ရမယ္ – ၂ မ်ဳိး ထဲက တမ်ဳိးပဲ ဆိုတာ မဟုတ္ေတာ့ပါ။ အခုခ်ိန္မွာ အေမရိကန္စီးပြားေရးအေျခအေနဟာ အဲသည္ ၂ မ်ဳိးလုံး နဲ႔ တိုးေနတယ္။ ၂ ခုစလုံးထဲ ပုံစံ၀င္ေနတယ္။ ကာယကံရွင္ကိုယ္တိုင္ရဲ့ ဘ၀၊ လက္ေတြ႔၊ အလုပ္၊ ပညာေရး၊ ေနာက္ခံ အေျခအေနကို လုိက္ျပီးေတာ့ သင့္စီးပြားေရးပုံစံဟာ ျဖစ္တည္ေနတယ္။ ေျပာခ်င္တာက အေမရိကားမွာ ဆင္းရဲ ခ်မ္းသာ ကြာျခားမႈ ေျခာက္ကမၻားဟာ အက်ယ္ၾကီး ကြာဟ ျခားနားသြားျပီ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ေတြကနဲ႔ မတူေတာ့ဘူး။
၂၀၁၀က စတင္ျပီးေတာ့ အေမရိကန္ဟာ အေၾကြးကပ္ဆိုက္တာကေန ေျဖးေျဖးခ်င္း ရုန္းထြက္လာခဲ့တယ္။ စီးပြားေရးသတင္းေတြကလည္း အေကာင္းဘက္ လွည့္လာတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္မွာ အေျခအေန ေကာင္းစျပဳလာတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း စီးပြားေရးက ေထာ့နင္းေထာ့နင္းနဲ႔ ျပီးေတာ့ ပညာအဆင့္အတန္းအလိုက္၊ ပထ၀ီေဒသအလိုက္၊ လုပ္ငန္းအမ်ဳးိအစားလိုက္ျပီးေတာ့ ဘက္လိုက္တဲ့ တဖက္ေစာင္းနင္း တိုးတက္မႈသာ ျဖစ္လာတယ္။ လူတိုင္း ပ်မ္းမွ် အဆင္ေျပလာၾကတာ မဟုတ္ပါဘူး။ gig economy လိ္ု႔ ေခၚတဲ့ အခ်ိန္ပိုင္း ကိုယ္ပိုင္လုပ္ငန္းလုပ္တဲ့ စီးပြားခြင္ဟာ ထင္ျမင္ထားသလို အဆင္အေျပခ်ည္း မဟုတ္ဘူး။ (UBER ကားေမာင္းတဲ့အလုပ္မ်ဴိး)။ သူတို႔ေတြ ထင္ထားသလို မိသားစု စား၀တ္ေနေရးကို လုံး၀ၾကီး ေျဖရွင္းမေပးႏိုင္ပါဘူး။
စီးပြားေရးသတင္းေရးသူေတြက သူတို႔ဘာသာ ဘက္လိုက္ျပီး စီးပြားေရးေတြ ေကာင္းတယ္ ဟုတ္ေနတယ္လို႔ မွတ္ခ်က္ေတြကို မရိုးမသား ေရးသား ေဟာေျပာေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္တန္းကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔တေတြ အားလုံးကို ျမင္ေအာင္ လႊမ္းခ်ဳံၾကည့္ျပီးေတာ့ အခုလို မတူကြဲျပားျဖစ္ေနရတဲ့ မ်ဥ္းျပိဳင္စီးပြားေရးအေျခအေနကို ေလ့လာသုံးသပ္ဖို႔ လိုပါတယ္။
ပုံစံခြက္ ေ၀ဖန္ေရးအျဖစ္နဲ႔ဆိုရင္ေတာ့ globalization ေၾကာင့္၊ automation ေၾကာင့္၊ ျပီးေတာ့ service industry လို႔ေခၚတဲ့ ၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းခြင္ဘက္ အေလးသာလာမႈေၾကာင့္ (စားပြဲထိုး၊ သူနာျပဳ၊ ေစ်းေရာင္း၊ ကားေမာင္း၊ ထမင္းခ်က္၊ မီးသတ္၊ လုံျခဳံေရးေစာင့္၊ ကြန္ျပဴတာစက္ခလုပ္ေတြ ႏွိပ္၊ စတဲ့ ၀န္ေဆာင္မႈ ဆားဗစ္ေတြထဲ ပို၀င္ လုပ္လာၾကတာကို ေျပာတာပါ)။ ဆိုျပီး ျပစ္တင္ၾကပါတယ္။ ဒီထက္ပိုျပီးေတာ့ သမိုင္းအေရြ႔ အခ်ိန္အေရြ႔ကို ထည့္စဥ္းစားၾကည့္ၾကဖို႔ ေျပာခ်င္တာပါ။
သည္ေနရာမွာ သီအိုရီ ၄ ခုကို ထုတ္ေဖာ္ေဆြးေႏြးၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။
(၁) အေၾကြးသံသရာက အားလုံးကို ေျပာင္းလဲလိုက္တယ္။
ေငြေၾကးကပ္ဆိုက္ခဲ့တာဟာ အလြန္ၾကီးက်ယ္တဲ့အတြက္ ဘယ္အခ်က္က ဘယ္ေလာက္ အေရးပါခဲ့သလဲဆိုတာ လူေတြက ခုထိ စဥ္းစားဆင္ျခင္လို႔ မတတ္ႏိုင္ေသးဘူး။ ပုံမွန္အားျဖင့္ ေကာက္ခ်က္ဆြဲခ်င္ရင္ေတာ့ လူေတြက လုပ္ခလစာနည္းပါးေတာ့ အိမ္ေစ်းတက္လာတဲ့အခါ အိမ္ေပါင္ေငြေခ်းလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ အိမ္ေစ်းေတြ တက္လာျပန္ေတာ့လည္း အိမ္ေတြကို ဘဏ္ေတြဆီမွာ အတိုးနဲ႔ ျပန္ေခ်းတာေတြ ေစ်းကစားတာေတြ လုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါဟာ အဓိကအေၾကာင္းထဲမွာ ပါခဲ့ပါတယ္။
ေငြေၾကးကပ္ဆိုက္တာအလြန္မွာ မိသားစုေတြဟာ သူတို႔ဓနအေျခအေနမွန္ကို ျပန္ျပီး အသိ၀င္လာၾကတယ္။ လုပ္ခလစာဆိုတာ ဆယ္စုႏွစ္ခ်ီျပီး တိုးတက္လာတယ္လို႔ မရွိဘူး။ ေငြေခ်းျပီး သုံးစြဲရတာ လြယ္ခဲ့ေတာ့ သူတို႔ဘ၀မွန္ကို သူတို႔က ေမ့ထားျပီး အသုံးအစြဲေတြ ၾကီးခဲ့ၾကတယ္။ ဒါကို အမွန္အတုိင္း သိဖို႔ ၀န္ခံဖို႔ဆိုတာ အလြန္ ၀န္ေလး ပင္ပန္းတဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ အခုေတာ့ လူလတ္တန္းစားေတြ ေအာက္ေျခလူတန္းစားေတြဟာ အမွန္အတိုင္းျမင္လာၾကပါတယ္။ သူတို႔ေတြ ပင္ပင္ပန္းပန္း နာရီေပါင္းမ်ားစြာ အလုပ္လုပ္ေနေသာ္လည္း သူတို႔ လူေနမႈအဆင့္အတန္းက ျမင့္လာတယ္ရယ္လို႔ မရွိဘူး။ က်ဆင္းသည္ထက္ က်ဆင္းေနတာပဲ။ အေၾကြးေတြနဲ႔ နစ္ေနၾကရတာပဲ တဲ့။
(၂) အလုပ္သမားသမဂၢေတြ က်ဆုံးကုန္တယ္။
လူလတ္တန္းစားေတြ လုပ္ခလစာေတြ က်န္းမာေရး ပင္စင္ ခံစားခြင့္ေတြ အခြင့္အေရးကာကြယ္မႈေတြအတြက္ အလုပ္သမားသမဂၢေတြဆိုတာ ရွိၾကတယ္။ ခုေတာ့ သမဂၢေတြလည္း အက်ဘက္ ေရာက္ကုန္တယ္။ သမဂၢေတြက အလုပ္သမားလစာကို တိုးတက္ေစသလို ကုန္ပစၥည္းေစ်းေတြကိုလည္း တက္လာေစပါတယ္။
သို႔ေသာ္ ၁၉၅၀ ကစျပီး သမဂၢေတြ အားနည္းလာတယ္။ ၂၀၁၇ အေမရိကားမွာ ၁၀.၇ % ေသာ အလုပ္သမားနဲ႔ လခစားေတြမွာပဲ သမဂၢ အကာအကြယ္ ရွိေတာ့တယ္။ ၁၉၈၃ တုန္းက သူ႔ထက္ ၂ ဆ အင္အားေကာင္းခဲ့တယ္။ ပုဂၢလိကစက္ရုံအလုပ္ရုံေတြမွာဆိုရင္ သမဂၢ၀င္အလုပ္သမားဆိုတာ ၆.၅% ပဲ က်န္ေတာ့တယ္။
အစုိးရကေကာ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ (ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီ အထူးအားျဖင့္) က အလုပ္သမားအခြင့္အေရးထက္ အလုပ္ရွင္ ဓနရွင္ အခြင့္အေရးကို ဦးစားေပး ကာကြယ္တယ္။ အခြန္အတုတ္ေတြ ေလ်ာ့ေပးတယ္ဆိုတာ အလုပ္ရွင္ ဓနရွင္ေတြကို ျဖစ္ပါတယ္။ လုပ္ခ၀င္ေငြ အခြန္ေလ်ာ့ေကာက္တယ္ဆိုတာ လုပ္ငန္းရွင္ေတြဆီက အခြန္ထက္ ဆီနဲ႔ေရလို ကြာပါတယ္။ သည္ေတာ့ လုပ္ခလစာေတြ တိုးလာဖို႔ဆိုတာ အခြင့္အလမ္း သိမရွိေတာ့ဘူး။
(၃) လုပ္အားရွင္ထက္ ေငြအားရွင္ကို အျမတ္ပိုေပးလာၾကတယ္။
ရီဂင္၊ ကလင္တန္၊ ဘြတ္ခ်္၊ ထရန္႔ အစုိးရလက္ထက္တိုင္းမွာ အျမတ္ခြန္ဥပေဒကို ျပင္ၾက ေျပာင္းၾကပါတယ္။ လုပ္အားရွင္ထက္ အရင္းရွင္ ေငြရွင္ေတြကို မ်က္ႏွာသာပိုေပးတဲ့ အျမတ္ခြန္ဥပေဒေတြ ျပင္ဆင္ေရးဆြဲၾကတယ္။ အျမတ္ခြန္ (၀င္ေငြခြန္မဟုတ္ဘဲ အတိုးအျမတ္ေပၚက အခြန္) ႏႈန္းေတြ က်ဆင္းလာတယ္။ ၀င္ေငြခြန္မွာလည္း ၀င္ေငြအျမင့္ဆုံးလူေတြကို ေကာက္တဲ့ အခြန္ႏႈန္းေတြ ေလ်ာ့ခ်လိုက္ပါတယ္။ လူေတြမွာ ဆင္းရဲနဲ႔ ခ်မ္းသာၾကားက ၀င္ေငြကြာဟမႈ ၾကီးမားလာတာကို အစုိးရေတြက ဘာမွ အေရးယူတာ မလုပ္ခဲ့ၾကဘူး။ Income inequality ဆိုတာ လူတန္းစားေတြၾကား အဓိက ျပသနာျဖစ္လာပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၆၀ အတြင္း ကုန္ထုတ္တိုးတယ္၊ အလုပ္ေတြ တိုးလာတယ္။ အျမတ္အစြန္းေတြထဲကေန အလုပ္သမားေတြကို ခြဲေ၀ေပးမႈကေတာ့ နည္းနည္း လာတယ္။ လုပ္ခလစာတိုးလာမယ့္အစား ေငြရွင္ လုပ္ငန္းရွင္ေတြရဲ့ အျမတ္သိမ္းပိုက္မႈကသာ တိုးတိုးခ်ဲ႔လာခဲ့တယ္။ မိသားစုတခုခ်င္းမွာ ၀င္ေငြတိုးလာတယ္ဆိုတာ အရင္က တဦးတည္းရွာတဲ့ ၀င္ေငြမဟုတ္ေတာ့ပဲ မိသားစုတခုလုံး အျပင္ထြက္ အလုပ္လုပ္ေနၾကရလို႔ ၀င္ေငြေတြ တိုးလာတာျဖစ္တယ္။ တဦးတည္း ၀င္ေငြမဟုတ္ေတာ့ဘူး၊ ႏွစ္ဦးေပါင္း ေငြရွာတဲ့ မိသားစု၀င္ေငြ ျဖစ္လာလို႔ တိုးတက္လာသေယာင္ ျဖစ္တာပါ။ ေမာင္တထမ္း မယ္တထမ္းေတြ ျဖစ္လာလို႔ေပါ့။
(၄) အေမရိကန္ လူလတ္တန္းစားဆိုတာ အလကားျဖစ္သြားျပီ။
ဒါကေတာ့ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေရးလိုက္တာ စာသားျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္စီးပြားပ်က္ကပ္ေတြ၊ ကမာၻစစ္ေတြကေန ဓာတ္ျပဳျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အမ်ဳိးအစားစုံ ေပါင္းစပ္ထားတဲ့ လူတန္းစားအင္အားစုတခု ျဖစ္ပါတယ္။ လူလတ္တန္းစားေပါ့ေလ။ ဒါက အေမရိကန္ရ့ဲ ေမာင္းႏွင္အားလို႔ ၀ိျဂိဳဟ္ျပဳခဲ့ၾကတယ္။
ျပန္ရွင္းျပရမယ္ဆိုရင္ အရင္းရွင္ေခတ္ဦး အေစာပိုင္း၊ လူတိုင္း ျခိဳးခ်န္ေခၽြတာေနခဲ့ၾကရတုန္းက … လူအမ်ားစုဟာ ဆင္းရဲၾကပ္တည္းၾကတယ္။ စိုက္ပ်ဴိးေရးတို႔ စက္ရုံတို႔မွာ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အသက္ေမြးၾကရတယ္။ တခ်ဳိ႔ကေတာ့ လက္သမားလို စက္ျပင္လို ကၽြမ္းက်င္ရာအလုပ္အကိုင္ေတြ လုပ္တယ္၊ ေစ်းေရာင္း ကုန္သည္လုပ္ၾကတယ္။ အဲသည္အေပၚမွာက အခြင့္ထူးခံ ေသေဌးလူနည္းစု လူတန္းစား ရွိတယ္။ ေနာက္ေတာ့ စက္မႈေတာ္လွန္ေရးေနာက္မွာ စက္မႈလုပ္ငန္းရွင္ၾကီးေတြ ရွိတယ္။ အဲသည္ကေန ဒီေခတ္ၾကီးကို ျပန္ခ်ိန္ထိုးၾကည့္လိုက္မယ္ ဆိုရင္ … အခုလည္းပဲ ဆင္းရဲသားအလုပ္သမား လူတန္းစား၊ လူလတ္တန္းစား၊ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္လူတန္းစား၊ ျပီးေတာ့ ပရမစ္လို႔ ထိပ္ကို တက္ေလ က်ဥ္းသြားေလ လူနည္းစု လူခ်မ္းသာေတြ လို႔ ေျပာရမွာေပါ့။
အေမရိကန္ရဲ့ Great depression စီးပြားပ်က္ကပ္က ခုနင္က လူခ်မ္းသာေတြကို ရွင္းပစ္လိုက္တယ္။ မြဲကုန္ၾကတယ္။ ဒုတိယကမာၻစစ္ၾကီးျပီးေတာ့ စစ္သား ၁၆ သန္း အိမ္ျပန္လာၾကတယ္။ ပညာေရး အသက္ျပန္ဆက္ၾကတယ္။ လုပ္ငန္းခြင္ ၀င္ၾကတယ္။ စက္ရုံအလုပ္ရုံေတြက လုပ္ခလစာမ်ားမ်ားေပးျပီး စီးပြားေရးတခုလုံးကို ျမွင့္တင္ခဲ့ၾကတယ္။ တိုင္းျပည္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးမွာ ျပင္ပကမာၻက ျပိဳင္ဘက္အင္အားနည္းေတာ့ လုပ္တိုင္းျဖစ္ ထင္တိုင္းေပါက္ခဲ့ၾကတာေပါ့။ အေမရိကန္လူလတ္တန္းစားေတြ ေကာင္းစားခဲ့ၾကတယ္ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
အခုေျပာခ်င္တာက အေမရိကန္က ေခတ္ကို ေျပာင္းျပန္သြားေနတယ္ ဆိုခ်င္တာပါ။ စစ္ၾကီးအျပီး လူလတ္တန္းစား ၾကီးပြားတိုးတက္မႈ၊ ဓနဥစၥာ ေ၀မွ် ခြဲျခမ္း စားသုံးမႈကေန စစ္ၾကီးမတိုင္မီက အျမတ္ၾကီးစား လက္၀ါးၾကီးအုပ္ အဆင့္ခြဲျခားမႈကို ျပန္မ်ား ဦးတည္ေနသလား စဥ္းစားဖို႔ပါ။ လုပ္ခလစာေတြ အားလုံးလူတန္းစားတိုင္းမွာ တိုးလာတယ္လို႔ မရွိတာကိုး။
အေမရိကန္လက္ရွိစီးပြားေရးအေျခအေနဟာ တိုးတက္တယ္ဆိုျပီး ခ်ိနဲ႔ေနတယ္။ က်ယ္ျပန္႔တယ္ဆိုေပမယ့္ က်ဥ္းေျမာင္းလွတယ္။ ျမင့္တယ္ေျပာျပီးေတာ့လည္း က်ဆင္းေနျပန္ေကာ။ စီးပြားေရးအျမတ္အစြန္းေတြကို ဘယ္လို မွွ်ေ၀သုံးစြဲ ျဖန္႔က်က္ၾကပုံကို ေလ့လာၾကည့္ျပီးေတာ့ ေနာက္လာမည့္ အနာဂတ္ကို ေဟာကိန္း ထုတ္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း။
ကိုးကား – Barry Ritholtz – Why America Has a Two-Track Economy (Bloomberg)
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
