ခိုင္လင္း (ေမဃ၀တီ) – (၁၄) ရာစု ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ကို သမိုင္း႐ႈေထာင့္မွ လွမ္းၾကည့္ျခင္း

ရခိုင္ျပည္လႊတ္ေတာ္က ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးကို တညီတညြတ္တည္း ဆံုးျဖတ္လိုက္တဲ့ သတင္းက သမိုင္းအျမင္ အရ တုန္လႈပ္ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရခိုင္သမိုင္းပညာရွင္ေတြ၊ ရခိုင္သမိုင္းကို တန္ဖိုးထားသူေတြရဲ႕ ကန္႔ကြက္မွဳေၾကာင့္ ပ်က္ျပယ္သြား ႏိုင္ေကာင္းပါရဲ႕လို႔ ေတြးခဲ့ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ တလေက်ာ္လာသည့္တိုင္ ကန္႔ကြက္တဲ့သတင္းေတြ မၾကားရတဲ့အခါ သမိုင္းအျမင္အရ ကြၽန္ ေတာ့္ရဲ ႕တုန္လႈပ္ေျခာက္ျခားမႈကို ရခိုင္လူထုအား တင္ျပဖို႔ လိုအပ္တယ္ဆိုတဲ့အသိနဲ႔ သမိုင္း႐ႈေထာင့္က တတ္သေလာက္တင္ျပပါ့မယ္။

ႏိုင္ငံတကာမွာ ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အအံုေတြကို ထိမ္းသိမ္းတဲ့ေနရာမွာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အခ်က္သံုးခ်က္နဲ႔ ထိမ္းပါတယ္။ (Conservation) မေပ်ာက္ဆံုးရေအာင္ထိမ္းသိမ္းျခင္း၊ (Preservation)ဆက္ၿပီး မၿပိဳပ်က္ရေအာင္ ကာကြယ္ျခင္းနဲ႔ (Restoration)မူရင္း ပံုစံမပ်က္ရ ေအာင္ ျပန္တည္ေဆာက္ျခင္းေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ရခိုင္ျပည္လႊတ္ေတာ္က ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ကို နဂိုပံုစံအတိုင္း အသစ္ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ (Restoration) မူရင္း ပံုစံမပ်က္ရေအာင္ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ျခင္းအခ်က္နဲ႔ ညီညြတ္တယ္လို႔ ထင္ႏိုင္ေပမယ့္ တကယ္တမ္းေတာ့ လံုး၀မဆိုင္ပါဘူး။ ဥပမာအေနနဲ႔ေျပာရရင္ ဒုကၠန္သိမ္ပုထိုးေတာ္ၾကီးဆိုပါေတာ့။ ဒါေပမယ့္ တခ်ိဳ ႔ေနရာ ေတြ ၿပိဳပ်က္ေနမယ္။ တခ်ိဳ ႔ေနရာေတြ မၾကာခင္ ၿပိဳဆင္းေတာ့မယ္ဆိုရင္ ေရွးေဟာင္းမူရင္း လက္ရာေတြ မေပ်ာက္ပ်က္ရေအာင္ ျပဳလုပ္တဲ့ သေဘာသာ Restoration ျဖစ္ပါတယ္။ အုတ္ျမစ္အေပၚမွာ အစားထိုးကာ အသစ္ျပန္လည္တည္ေဆာက္ျခင္းဟာ Restoration (မူရင္းပံုစံ မပ်က္ရေအာင္ ျပန္တည္ေဆာက္ျခင္း) လို႔ မေခၚပါဘူး။

နန္းေတာ္မရွိေတာ့ေပမယ့္ က်န္ခဲ့တဲ့ နန္းေတာ္ရဲ ႔အုတ္ျမစ္ေတြအေပၚမွာ အသစ္ျပန္လည္တည္ေဆာက္ျခင္းဟာ သမိုင္းကို ထိမ္းသိမ္းကာကြယ္ျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ သမိုင္းတန္ဖိုးအျဖစ္ “တန္း” တစ္ခုအေပၚ တည္ရွိေနျခင္းကို ရိုက္ခ်ိဳးလိုက္သလို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာက ဖ်က္ဆီးလိုမွဳကို မရည္ရြယ္ေပမယ့္ ဖ်က္ဆီးျခင္းသေဘာကို သက္ေရာက္ေစတဲ့ သေဘာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အအံုတစ္ခုကို  သမိုင္းရွဳေထာင့္မွ မၾကည့္ဘဲ ထိမ္းသိမ္းျခင္းေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ျပဳျပင္ျခင္းနဲ႔ျပန္လည္တည္ေဆာက္ျခင္းလုပ္ငန္းဟာ မူရင္းလက္ရာေတြ ပ်က္ယြင္းသြားရင္ သမိုင္းတန္ဖိုးကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ ပုဂံကိုထိမ္းသိမ္းတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးေတြဟာ ယူနက္စကိုလို အဖြဲ႔ေတြရဲ႕ သမိုင္းတန္ဖိုး ထိမ္းသိမ္းျခင္း စံႏႈန္းေတြနဲ႔ မကိုက္ညီဘူးလို႔ သမိုင္းပညာရွင္ေတြကေထာက္ျပတဲ့ သာဓကေတြကို သိထားဖို႔လိုပါတယ္။ ေရွးေဟာင္းသု ေတသန (ယခင္အေခၚ ေက်ာက္စာ၀န္) ရဲ ႔ အစီရင္ခံစာ  (၁၉၂၅ ႏွစ္ခ်ဳပ္၊ ႏွာ ၆) မွာ  ရဟန္းတစ္ပါးက ဘုရားျပင္ခြင့္ေတာင္းတဲ့အခါ  “  ထို ကိုယ္ေတာ္ ဆႏၵရွိသေလာက္ျပင္ၿပီးရင္ ေရွးလက္ရာတစ္ကြက္မွ က်န္ေတာ့မွာမဟုတ္လို႔”  ျငင္းလိုက္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။

ဆိုေတာ့ ေရွးလက္ရာေတြကို ျပင္ဆင္လိုတဲ့အခါတိုင္း သမိုင္း႐ႈေထာင့္မွ ခ်ဥ္းကပ္ၾကည့္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဘက္လိုက္မႈကင္းတဲ့ သမိုင္းပညာရွင္ ေတြနဲ႔ဖြဲ ႔စည္းထားတဲ့ သမိုင္းဦးစီးဌာနေတြလိုအပ္ပါတယ္။ ဘက္လိုက္မႈကင္းမဲ့တဲ့ဆိုတာကေတာ့ ႏိုင္ငံေရး မတည္ၿငိမ္မႈေတြ၊ သံသယေတြ ၊ မယံုျကည္ႏိုင္မွဳေတြနဲ႔ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ ယဥ္ေက်းမွဳေတြကို ပိုင္ဆိုင္ထားတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဘက္လိုက္မႈကင္းတဲ့ သမိုင္းပညာရွင္ေတြနဲ႔ဖြဲ႔ စည္းထားတဲ့ သမိုင္းဦးစီးဌာနေတြလိုအပ္လို႔ “ ဘက္လိုက္မႈကင္းမဲ့” ဆိုတဲ့ စကားကို သံုးပါတယ္။  အဲဒီ သမိုင္းဌာနေတြရဲ ႔ခြင့္ျပဳခ်က္ေတြနဲ႔သာ ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ အဲဒီအဆင့္ေတြနဲ႔ မျဖတ္ေက်ာ္ဘဲ ေရွးေဟာင္းလက္ရာေတြကို ျပင္ဆင္သြားမယ္ဆိုရင္ သမိုင္းတန္ဖိုးေတြကို မရည္ ရြယ္ေပမယ့္ ဖ်က္ဆီးပစ္သလို ျဖစ္ေစမွာေသခ်ာပါတယ္။ ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အအံု (Ancient Monument) တခုကို မေပ်ာက္ပ်က္ ရေအာင္ ထိမ္းသိမ္းျခင္းအေနနဲ႔ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ျခင္းလုပ္ငန္းဟာ လိုအပ္တယ္ဆိုေပမယ့္ နဂိုရွိၿပီးသားလက္ရာေတြ ပ်က္စီးသြားမယ္ ဆိုရင္ သမိုင္းတန္ဖိုးဟာလည္း ေပ်ာက္ဆံုးသြားပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ေျပာရရင္ သမိုင္းတန္ဖိုးကို ယဥ္ေက်းစြာ ဖ်က္ဆီးလိုက္ျခင္းလို႔ ေျပာရပါလိမ့္မယ္။

(၁၄) ရာစုက တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ဟာ ဖ်က္ဆီးျခင္းကို ခံခဲ့ရေပမယ့္ နန္းေတာ္ရဲ႕ပႏၷက္ (ေဖာင္ေဒးရွင္း) ဟာ မူရင္း အတိုင္းရွိေနပါတယ္။ အဲဒီက်န္ရွိေနေသးတဲ့ အုတ္ျမစ္ (ေဖာင္ေဒးရွင္း) ေတြဟာ ေရွးေဟာင္းလက္ရာေတြျဖစ္တယ္။ အဲဒီ ေရွးေဟာင္း လက္ရာေတြကို  မပ်က္စီးေအာင္ ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ထားျခင္းဟာ သမိုင္းအျမင္အရ  (Conservation) မေပ်ာက္ဆံုးရေအာင္ထိမ္းသိမ္း ျခင္း၊ (Preservation) ဆက္ၿပီး မၿပိဳပ်က္ရေအာင္ ကာကြယ္ျခင္းနဲ႔  (Restoration) မူရင္း ပံုစံမပ်က္ရေအာင္  ျပန္တည္ေဆာက္ျခင္းေတြကိုသာ လုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖင့္ သမိုင္းတန္ဖိုးကို ထိမ္းထားသင့္ပါတယ္။

ဆိုေတာ့ Global Heritage Fund (ကမၻာ့အေမြအႏွစ္မ်ား ရန္ပံုေငြအဖြဲ႔) ရဲ႕ ၂၀၁၂ ေမလ (၃) ရက္ေန႔က အာရွတိုက္ထဲက ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈ (၁၀) ခုဟာ ပ်က္စီးေပ်ာက္ကြယ္ရမယ့္ေဘးနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့အေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ေၾကျငာခဲ့ဖူးတယ္။ အဲဒီ (၁၀) ခုထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲက ေရွးေဟာင္းေျမာက္ဦးၿမိဳ ႔ေတာ္လည္း ပါ၀င္တယ္။ ပ်က္စီးေပ်ာက္ကြယ္ရမယ့္ ေဘးအႏၱရာယ္ငါးခုကို ေထာက္ျပခဲ့တယ္။ အဲဒီငါးခုကေတာ့ (၁) စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားက်ယ္ျပန္႔လာျခင္း၊ (၂) လံုေလာက္ေသာ ျပဳျပင္ထိမ္းသိမ္းမႈမရွိျခင္း၊ (၃) လုယက္ျခင္း (၄)စစ္မက္ျဖစ္ပြားျခင္း၊ (၅) ခရီးသြားလုပ္ငန္းစတဲ့ အခ်က္ေတြျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ ႔ေတာ္ကေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားတိုးတက္ လာမႈ၊ လံုေလာက္ေသာ ျပဳျပင္ထိမ္းသိမ္းမႈနဲ႔ ခရီးသြားလုပ္ငန္းစတဲ့ သံုးခ်က္နဲ႔သာ ပတ္သက္ပါလိမ့္မယ္။ အထူးသျဖင့္ကေတာ့ ျပဳျပင္ထိမ္း သိမ္းမႈကို မဆို႔မပို႔ျပဳလုပ္ေပးၿပီး ခရီးသြားလုပ္ငန္းဆိုတဲ့ကိစၥကိုေတာ့ လက္ရွိကာလမွာ ေဒသဖြ႔ံၿဖိဳးေရးေခါင္းစဥ္ေအာက္က တရား၀င္ ဖ်က္ဆီးပစ္မယ့္စီမံကိန္းျဖစ္ေၾကာင္း အဲဒီကာလက ကြၽန္ေတာ္ေဆာင္းပါးတပုဒ္ေရးၿပီး ေ၀ဖန္ေထာက္ျပခဲ့ဖူးတယ္။ ေျပာခ်င္တာက ရခိုင္ျပည္ လႊတ္ေတာ္အေနနဲ႔ သမိုင္းတန္ဖိုးရွိေနတဲ့ နန္းေတာ္ရဲ႕ေဖာင္ေဒးရွင္းေတြကို သမိုင္းတန္ဖိုးမဲ့ေအာင္ တရား၀င္ ဖ်က္ဆီးပစ္ေတာ့မွာလားဆိုတဲ့ေမးခြန္းကို ေမးခ်င္ပါတယ္။

အစိုးရတစ္ရပ္အေနနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကိုယူကာ သမိုင္း၀င္ ေရွးေဟာင္းလက္ရာတစ္ခုကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ျခင္း (သို႔မဟုတ္)ပိုမိုေကာင္းမြန္ေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ နဂိုရွိၿပီးသား ေရွးေဟာင္းလက္ရာေတြပ်က္စီးကုန္မယ္ (သို႔မဟုတ္) ေရွး ေဟာင္းလက္ရာေတြကို အကုန္ၿဖိဳၿပီး ျပန္ေဆာက္မယ္ဆိုရင္ သိမ္ေမြ႔စြာ စနစ္တက်ဖ်က္ဆီးပစ္တာျဖစ္တယ္။ တနည္းအားျဖင့္ေျပာရရင္ စနစ္တက် အကြက္ခ်ၿပီး ကမၻာကသိတဲ့ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္သမိုင္းလက္ရာတစ္ခုကို စီမံကိန္းနဲ႔ဖ်က္ဆီးျခင္းျဖစ္တယ္။ ဒါကို ရခိုင္လူထု အေနနဲ႔ လက္ပိုက္ၾကည့္မေနသင့္ဘူးလို႔ ေျပာခ်င္တယ္။ ထို႔အတူ သမိုင္းတန္ဖိုးကို ထိမ္းသိမ္းခ်င္သူေတြအေနနဲ႔လည္း ဆန္႔က်င္သင့္ တယ္လို႔ျမင္ပါတယ္။ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ကို တန္ဖိုးထားသူေတြဟာ မည္သည့္ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္မဆို တန္ဖိုးထားဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။

ဆိုေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ရတဲ့သတင္းအခ်က္လက္ေတြသာ မွန္ခဲ့ရင္ ဆံုး႐ႈံးမႈက အရမ္းၾကီးပါတယ္။ နန္းေတာ္ရဲ႕ေဖာင္ေဒးရွင္းကို ဒီအတိုင္းထား ၿပီး အေပၚထပ္အေဆာက္အအံုကို ေဆာက္ျခင္းကလည္း ေရွးေဟာင္းလက္ရာ နန္းေတာ္ရဲ ႔ေဖာင္ေဒးရွင္းေတြ ပ်က္စီးကုန္မယ္။ ဒီအေပၚမွာ တုန္လႈပ္မႈေတြနဲ႔ မျဖစ္သင့္ေၾကာင္း ဒီေဆာင္းပါးကိုေရးၿပီး ေထာက္ျပျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္က ပိုေၾကာက္စရာေကာင္းတယ္။ နန္းေတာ္ရဲ႕ေဖာင္ေဒးရွင္းေတြကို အကုန္လံုးတူးပစ္ၿပီး အားလံုးအသစ္ျပန္ေဆာက္မယ္ဆိုတဲ့သတင္းျဖစ္တယ္။ ဒီသတင္းက ဘယ္ေလာက္ မွန္ကန္တယ္လို႔ တပ္အပ္မေျပာႏိုင္ေပမယ့္ အဲလိုလုပ္ခဲ့ရင္ သမိုင္းတန္ဖိုးဆံုး႐ႈံးမႈမ်ားသလို ေပးဆပ္ရမယ့္တန္ဖိုးက အရမ္းႀကီးတယ္။ ဘယ္လိုဘဲျဖစ္ျဖစ္ ေသခ်ာတာတစ္ခုကေတာ့ နန္းေတာ္ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးကိစၥကို လႊတ္ေတာ္အေနနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို သမိုင္း႐ႈေထာင့္ကၾကည့္ၿပီး ျပန္လည္သံုးသပ္ ျပင္ဆင္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ ရခိုင္သမိုင္းပညာရွင္ေတြကလည္း ေထာက္ျပဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ ရခိုင္လူထုအေနနဲ႔လည္း ဒီကိစၥကို ဆန္႔က်င္သင့္တယ္လို႔ျမင္ပါတယ္။ ကမၻာကသိတဲ့ ေရွးေဟာင္းလက္ရာေတြကို ေခတ္သစ္မွာ တည္ ေဆာက္မယ့္ နန္းေတာ္သစ္နဲ႔ စေတးပစ္ရဲတဲ့သတၱိ ရခိုင္လူထုမွာ ရွိၿပီလားဆိုတဲ့ ေမးခြန္းဟာ စိန္ေခၚမဲႈတစ္ရပ္လို႔ျမင္ပါတယ္။

ေရွးေခတ္ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ၿမိဳ႕ေတာ္ အယုဒၶယကို ျမန္မာဘုရင္ေခတ္က ၀င္သိမ္းခဲ့တယ္။ စစ္ပြဲရဲ ႔ထံုးစံအရ အယုဒၶယၿမိဳ႕ေတာ္ဟာ ပ်က္စီး ျခင္းေတြနဲ႔ ၿမိဳ႕ပ်က္ႀကီးအျဖစ္ က်န္ရစ္ခဲ့တယ္။ အေဆာက္အအံုေတြ၊ ဘုရားဆင္းတုေတာ္ေတြဟာ က်ိဳးေၾကပ်က္စီးၿပီး က်န္ခဲ့တယ္။ ဒီေန႔ အခ်ိန္ထိ အဲဒီအပ်က္အစီးေတြကို နဂိုအတိုင္း ျပန္လည္ျပဳလုပ္ျခင္းမရွိဘဲ ဒီအတိုင္း ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ထားတယ္။ ျပန္ျပင္လိုက္ရင္ ေရွးေဟာင္းလက္ရာေတြ ဆံုး႐ႈံးသြားမယ္။ ပ်က္စီးမႈအတိုင္းရွိေနတဲ့ အေဆာက္အအံုကို ေနာက္ထပ္မပ်က္စီးရေအာင္ဘဲ ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ ေရွာက္ထားတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုထားသလဲဆိုေတာ့ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေျပာရရင္ “ေရွးေဟာင္းလက္ရာေတြ သမိုင္းတန္ဖိုးႀကီးလို႔ ထိမ္းသိမ္း ထားတယ္”။ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ခ်မ္းသာႂကြယ္၀မႈနဲ႔ အယုဒၶယၿမိဳ႕ပ်က္ၾကီးကို အဆေပါင္းေထာင္ခ်ီ အကုန္အက်ခံၿပီး လုပ္ႏိုင္ေပမယ့္ မလုပ္ျခင္းကို သခၤန္းစာ ယူဖို႔လိုတယ္။

ရခိုင္ျပည္အစိုးရကို အၾကံေပးခ်င္တာက နန္းေတာ္ရဲ႕ေဖာင္ေဒးရွင္း (နန္းေတာ္ရာ) ကို ဒီအတိုင္းထားဖို႔လိုအပ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ နန္း ေတာ္ရဲ ႔ေဖာင္ေဒးရွင္း (နန္းေတာ္ရာ) ကို ေနာက္ထပ္မပ်က္စီးရေအာင္ (Conservation) မေပ်ာက္ဆံုးရ  ေအာင္ထိမ္းသိမ္းျခင္း၊ (Preservation) ဆက္ၿပီး မၿပိဳပ်က္ရေအာင္ ကာကြယ္ျခင္းနဲ႔ (Restoration) မူရင္း ပံုစံမပ်က္ရေအာင္ ျပန္တည္ေဆာက္ျခင္းေတြကိုသာ လုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖင့္ သမိုင္းတန္ဖိုးကို ထိမ္းထားပါလို႔ အၾကံေပးခ်င္ပါတယ္။ ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ပံုစံမ်ိဳး မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြကို ျပခ်င္တဲ့ ဆႏၵျပင္းျပေနရင္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ ႔ေတာ္ရဲ႕ ေျမလြတ္တေနရာမွာ ယခင္ပံုစံမ်ိဳး ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္သစ္ေဆာက္ၿပီး အထဲမွာ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းေတြျပထားလို႔ရတဲ့ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမွဳျပတိုက္ ပံုစံမ်ိဳးလုပ္ျခင္းဟာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။ ေရွးေဟာင္း သမိုင္းလက္ရာေတြ ပ်က္သုဥ္းသြားမယ့္လုပ္ရပ္ဟာ အာဏာပါ၀ါနဲ႔လုပ္ႏိုင္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ေတာင္ လုပ္ခဲ့တဲ့လူေတြဟာ လူထုကိုျပန္ေပးရမယ့္တန္ဖိုးကအရမ္းႀကီးပါလိမ့္မယ္။ ။