သန္း၀င္းလႈိင္ – အာကာသ စူးစမ္းမႈသမိုင္း – အပိုင္း (၁)

လူသားတို႔သည္ ကမၻာဦးအစကပင္ အာကာသ ေကာင္းကင္ျပင္ႀကီးကို ၾကည့္၍ စိတ္ဝင္တစား ႐ွိခဲ့ၾကသည္။ ေ႐ွးေခတ္ သိုးထိန္းသည္မ်ားသည္ ညဥ့္အခါ သိုးေက်ာင္းယင္း အေျပာက်ယ္လွေသာ ေကာင္းကင္ျပင္ႀကီးထဲ၌ လွပစြာထြန္းလင္းေတာက္ပေနေသာမွိတ္တုတ္မွိတ္တုတ္ၾကယ္တာရာမ်ားကိုၾကည့္၍ အေတြးနယ္ခ်ဲ႕ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ျပင္ အာကာသႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ကေလးေခ်ာ့ေတးမ်ား၊ ဝတၳဳပုံျပင္မ်ားကိုလည္း ေခတ္အဆက္ဆက္က အမ်ိဳးမ်ိဳး ေရးသားလာခဲ့ၾကသည္။ 
 
အာကာသႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ပုံဝတၳဳမ်ားအနက္ ေ႐ွးအက်ဆုံး ပုံဝတၳဳစာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့သူမွာ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံသား “လူစီယန္” ဆိုသူျဖစ္သည္။  သူေရးသားခဲ့ေသာ ဇာတ္လမ္းမွာ ၂ ရာစုအတြင္း အလြန္ထင္႐ွားခဲ့သည္။ အဆိုပါ ဝတၳဳဇာတ္လမ္းတြင္ သိပၸံဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ား လုံးဝမပါဘဲ သေဘၤာတစ္စင္း ပင္လယ္တြင္း၌ သြားလာေနစဥ္ ေလဝဲႀကီးတစ္ခု၏ စုပ္ယူျခင္းကို ခံရ၍ အာကာသအတြင္း လြင့္တက္သြားခဲ့ၿပီး ေနာက္ဆုံးတြင္ လဗိမာန္ႀကီးဆီသို႔ ေရာက္႐ွိသြားပုံႏွင့္ လဗိမာန္ႀကီး၌ မည္သို႔ မည္ပုံ စြန္႔စားခဲ့ရပုံတို႔ကို ဖတ္ခ်င့္စဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ စိတ္ကူးေကာင္းေကာင္းျဖင့္ ေရးသားထားေလသည္။ 

လူစီယန္ ေနာက္ပိုင္းတြင္လည္း အာကာသႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ စိတ္ကူးယဥ္ ဝတၳဳမ်ား ဆက္လက္ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ္လည္း သိပၸံပညာကို အေျခခံၿပီး ေရးဖြဲ႔ထားျခင္း မ႐ွိခဲ့ေခ်။

၁၈၆၅ ခုႏွစ္၌ ျပင္သစ္လူမ်ိဳး “ဂ်ဴးဗန္း” အမည္႐ွိ ပုဂၢိဳလ္ တင္ျပခဲ့သည့္ “ကမၻာေျမျပင္မွ လဗိမာန္သို႔” အမည္႐ွိ ဝတၳဳမွာ ၂ဝ ရာစုတြင္ အာကာသခရီးကို လူသားတို႔ တကယ္လက္ေတြ႔သြားေရာက္ၾကေသာ အခါ၌ ေတြ႔ရမည့္ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အနီးစပ္ဆုံး ကိုက္ညီေအာင္ ေဖာ္ျပႏိုင္စြမ္း ႐ွိခဲ့သည့္ အာကာသ သိပၸံ စာအုပ္ပင္ျဖစ္သည္။ ယင္းဝတၳဳ၌ဂ်ဴးဗန္းက သူ၏ ဇာတ္လုိက္မ်ား စီးနင္းလိုက္ပါၾကမည့္ အာကာသယာဥ္ကို အေျမွာက္ႀကီးတစ္ခုတြင္ မည္သို႔ထည့္၍ ပစ္လႊတ္ခဲ့ရေၾကာင္း၊ ကမၻာ့ဆြဲငင္ျခင္းအားမွ လြတ္ေျမာက္ရန္ အာကာသယာဥ္ကို တစ္နာရီလွ်င္ မုိင္ ၂၅ဝဝဝ အထိ ျမန္ႏႈန္း႐ွိရန္လိုအပ္ေၾကာင္း၊ ျမန္ႏႈန္းအလြန္ႀကီးမားစြာျဖင့္ ေလထုကို ျဖတ္သည့္အခ်ိန္၌ ပြတ္တိုက္အားေၾကာင့္ အာကာသယာဥ္၏ အျပင္မ်က္ႏွာျပင္ တစ္ခုလုံးမွာ နီရဲလ်က္ ႐ွိေၾကာင္း၊ အာကာသအတြင္း၌ ယာဥ္ကို မည္သို႔ပဲ့ကိုင္ သြားႏိုင္ေၾကာင္း တို႔ကို တင္ျပထားသည္။ 

၁၇ ရာစုႏွစ္မ်ား မေရာက္မီ ႏွစ္ေပါင္း ၂ဝဝဝ ေက်ာ္မွစ၍  လူသားတို႔သည္ မိမိတို႔ေနထိုင္ရာ ကမၻာေျမႀကီးသည္ စၾကဝဠာ၏ဗဟိုအခ်က္အခ်ာ ျဖစ္သည္ဟူေသာ အယူအဆကို လက္ခံယုံၾကည္ မွတ္သားခဲ့ၾကသည္။ အာကာသဟင္းလင္းျပင္ႀကီး ဆိုေသာအရာမွာ အဆုံးအစ မ႐ွိေသာ ေနရာျဖစ္ၿပီး၊ ေန၊ လ၊ ၿဂိဳဟ္၊ နကၡတ္၊ တာရာတို႔သည္ ဖန္လုံးႀကီးသဖြယ္ လွည့္ပတ္ေ႐ႊ႕လ်ားေနသည္ဟု ယုံၾကည္ထားၾကသည္။

ကမၻာေပၚ႐ွိ ျဖစ္ပ်က္နိယာမ သေဘာတို႔သည္ ေန၊ လ၊ ၿဂိဳဟ္၊ နကၡတ္၊ တာရာ စေသာ အျခားအရာမ်ားႏွင့္ မဆိုင္ဟုလည္း လက္ခံယုံၾကည္ၾကသည္။ ထိုယုံၾကည္ခ်က္မွာ ေသြဖီလက္ခံသူအား အယူအဆလြဲသည္ဟူ၍ မွတ္ခ်က္ခ်ကာ ေသဒဏ္ေပးခဲ့ေလသည္။

၁၅၄၃ ခုႏွစ္တြင္ “နီကိုလပ္ကိုပါးနီးကပ္စ္” (၁၄၇၃ – ၁၅၄၃) အမည္႐ွိ ပိုလန္ျပည္သား နကၡတၱ ေဗဒပညာ႐ွင္သည္ ထိုေခတ္ အယူအဆကို လက္မခံဘဲ ကမၻာႀကီးသည္ ေနကိုလွည့္ပတ္ေနေသာ အရာျဖစ္သည္ဟု တင္ျပခဲ့ရာ အမ်ား၏ ၀ိုင္းဝန္း႐ႈပ္ခ်ျခင္းကိုခံရၿပီး အသတ္ခံရေပသည္။ ၁၅၈၄ ခုႏွစ္တြင္ “ေဂ်ာ္ဒါႏူဘ႐ူဒို” အမည္႐ွိ အီတလီဘုန္းႀကီးတစ္ပါးသည္ အေျပာက်ယ္လွေသာ အနႏၱစၾကဝဠာႀကီး ႐ွိေၾကာင္း၊ ေနကိုကမၻာက လွည့္ပတ္ေၾကာင္း၊ ေနမွာလည္း သူ႔လမ္းႏွင့္သူ လွည့္လည္သြားလာေနေၾကာင္း တို႔ကို ထုတ္္ေဖာ္တင္ျပခဲ့၍ ကိုပါးနီးကပ္ ကဲ့သို႔ပင္ ဖိုက်င္ထိုး၍ မီး႐ိႈ႕အသတ္ခံရေလသည္။

ဒိန္းမတ္ျပည္မွ နကၡတေဗဒပညာ႐ွင္ တိုင္ခ်ိဳဘရား (၁၅၄၆-၁၆ဝ၁) ဆိုသူက ၁၅၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ကမၻာက ေနကိုပတ္လမ္း စက္ဝန္ႀကီးအတိုင္း ပတ္ေနေၾကာင္း၊ ဗုဒၶဟူးၿဂိဳဟ္၊ ေသာၾကာၿဂိဳဟ္၊ အဂၤါၿဂိဳဟ္၊ ၾကာသပေတးၿဂိဳဟ္ႏွင့္ စေနၿဂိဳဟ္တို႔သည္လည္း ေနကို ပတ္ေနေၾကာင္း အဆိုျပဳခဲ့ေလသည္။ ထို႔ျပင္ ၿဂိဳဟ္မ်ား၏ တည္ေနရာမ်ားကို ပိုမိုတိက်မွန္ကန္စြာ တိုင္းတာႏိုင္ေသာ ပစၥည္းကိရိယာမ်ားကို ကိုယ္တိုင္ပုံစံျပဳလုပ္၍ လုပ္ေပးခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ ၁၁ ႏွစ္ၾကာေသာအခါ ဂ်ာမန္သခ်ၤာပါရဂူ ဂ်ိဳဟန္နီးကက္ပလာ (၁၅၇၁-၁၆၃ဝ) က ၿဂိဳဟ္မ်ားသည္ ေနကို ဘဲဥပုံ႑ာန္ (အီလစ္) လမ္းေၾကာင္းအတိုင္း လွည့္ပတ္သြားလာေနေၾကာင္းကို သခ်ၤာနည္းျဖင့္ အေျဖထုတ္၍တင္ျပခဲ့ရာ၊ မူလယုံၾကည္လက္ခံေသာ အယူအဆမ်ားကို ပို၍ ယိမ္းယိုင္ေစခဲ့သည္။ 

ထို႔ေနာက္ ၁၆ဝ၄ ခုႏွစ္တြင္ အီတလီျပည္မွ ႐ူပေဗဒပညာ႐ွင္ နကၡတၱေဗဒပညာ႐ွင္ ႏွင့္ သခ်ၤာပညာ႐ွင္ႀကီး တစ္ဦးျဖစ္သူ ဂါလီလီယိုဂါလီလိုင္း (၁၅၆၄-၁၆၄၂) သည္ ၾကယ္တာရာ အသစ္တစ္လုံးကို ထပ္မံေတြ႔႐ွိသည္။  တိုင္ခ်ိဳဘရားကလည္း ၁၅၇၂ ခုႏွစ္တြင္ ၾကယ္တာရာတစ္လုံးကို ေလ့လာေတြ႔႐ွိျပန္ရာ ေကာင္းကင္ႀကီးသည္ အေျပာင္းအလဲ႐ွိေသာ အရာျဖစ္ေၾကာင္းကို သိ႐ွိလာၾကသည္။

ယင္းေနာက္ မၾကာမီမွာပင္  ဂယ္လီလီယိုက နကၡတ္တာရာၾကည့္ မွန္ေျပာင္းတစ္ခုကို ၁၆၀၉ ခုႏွစ္တြင္ ျပဳလုပ္ေအာင္ျမင္ခဲ့ရာ ၁၆၁ဝ ျပည့္ႏွစ္၌ ယင္းမွန္ေျပာင္းျဖင့္ ေလ့လာစူးစမ္းကာ နကၡတ္တာရာမ်ား အေၾကာင္းကို ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။ ယင္းစာအုပ္ထဲ၌ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားမွာ လေပၚတြင္ ေတာင္မ်ား၊ ပင္လယ္မ်ား၊ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ား ႐ွိေၾကာင္း ဂ်ဴပီတာေခၚ ၾကာသပေတးၿဂိဳဟ္တြင္ အရံၿဂိဳဟ္ေခၚ လမ်ားလွည့္ပတ္လ်က္ ႐ွိေၾကာင္းတို႔ကို ေဖာ္ျပထားေလသည္။

ကယ္လီလီယိုသည္ ကိုပါနီးကပ္စ္တင္ျပခဲ့ေသာ ေန ဗဟိုျပဳစၾက၀႒ာ စနစ္ကို ရဲရင့္ခိုင္မာစြာ ေထာက္ခံတင္ျပခဲ့ၿပီးေနာက္ ၁၆၄၂ ခုႏွစ္တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့ေလသည္။

ဂယ္လီယိုယို ကြယ္လြန္ေသာႏွစ္တြင္ အဂၤလန္ျပည္၌ အိုက္ဆက္နယူတန္ (၁၆၄၂-၁၇၂၇) ေခၚ ဥာဏ္ႀကီး႐ွင္ျဖစ္လာမည့္ ကေလးသူငယ္ကို ေမြးဖြားခဲ့ေလသည္။ အိုက္ဆက္နယူတန္သည္ သခ်ၤာပညာ၌ အလြန္ထူးခၽြန္သည္။ ေတြးေခၚပညာ၌ စိတ္၀င္စားေသာ သဘာ၀ ၀တၱပညာ႐ွင္တစ္ဦးလည္း ျဖစ္၏။ သူသည္ သူ႔ေခတ္မတိုင္မီ ေပၚေပါက္ထင္႐ွားခဲ့ေသာ ကိုပါးနီးကပ္စ္ ၊ ဂယ္လီလီယို စေသာ သိပၸံပညာ႐ွင္မ်ား၏ ေတြ႔႐ွိခ်က္ အဖုံဖုံကို အေျချပဳ၍ သိပၸံနိယာမမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ေလသည္။ သူ႔နိယာမမ်ား၌ အာကာသထဲ၌ ေ႐ြ႕လ်ားမႈ သေဘာမ်ား၊ စၾက၀႒ာ၏ အေျခခံ သေဘာမ်ား စသည္တို႔ ပါ၀င္သည္။

နယူတန္ေဖာ္ျပခဲ့သည္မွာ ကမၻာ့ကုန္းေျမတိုက္ေပၚတြင္ ျဖစ္ပ်က္ေသာ အေၾကာင္းကိစၥတို႔သည္ ေလဟာျပင္ အာကာသထဲတြင္ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ေသာ အေၾကာင္းကိစၥတို႔ႏွင့္ ထပ္တူျပဳ၍ ေတြးဆႏိုင္သည္ဟု ဆိုသည္။ နယူတန္သည္ ကက္ပလာ မေတြးဆႏိုင္ေသာ ျပႆနာကို ေတြးဆႏိုင္ခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ထိုအထဲတြင္ ေျမႀကီး၏ ဆြဲငင္အား သေဘာလည္း ပါသည္။ နယူတန္က သူ၏ ဦးေခါင္းေပၚသို႔ သစ္ေတာ့သီးတစ္လုံး ေၾကြက်ခဲ့သည့္ ျဖစ္ရပ္သည္ ကမၻာကိုပတ္၍ လက ေ႐ႊ႕လ်ားနေသာ နိယာမႏွင့္ အတူူတူျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ ေနကို ဗဟိုျပဳ၍ ၿဂိဳဟ္မ်ား ပတ္သြားေနႏိုင္ၾကျခင္းမွာ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု အျပန္အလွန္ ဆြဲငင္မႈမ်ား ႐ွိေနၾကသည့္အတြက္ ျဖစ္ေၾကာင္းတို႔ကို သာဓကမ်ားျဖင့္ ထုတ္ေဖာ္တင္ျပသြားခဲ့ေလသည္။

နယူတန္တင္ျပခဲ့ေသာ ေ႐ြ႕လ်ားမႈ တတိယနိယာမတြင္  “အားတစ္ခုတိုင္း၌ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈ ႐ွိသည္” ဟူေသာအခ်က္မွာ အာကာသ ခရီးသြားလာေရးအတြက္ မ်ားစြာ အေရးပါလာခဲ့ေလသည္။

မ်က္ေမွာက္ေခတ္ နကၡတ္သိပၸံပညာ႐ွင္မ်ား လက္ခံထားေသာ စၾက၀႒ာအယူအဆမွာ ေနသည္ အာကာသအတြင္း “မဟာေပါက္ကြဲမႈႀကီး” (Big Bang) ျဖစ္ပြားလာၿပီး ဟိုက္ဒ႐ုိဂ်င္ ဓါတ္ေငြ႔မ်ား စုစည္းလာရာမွ ျဖစ္လာသည္ဟု သိပၸံပညာ႐ွင္မ်ား ယူဆထားၾကသည္။

ေနသည္ သာမန္ၾကယ္တစ္လုံးမွ်သာ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ေနတြင္ ထူးျခားခ်က္ ႐ွိသည္။ ေနတြင္ ၿဂိဳဟ္အဖြဲ႔အစည္း႐ွိၿပီး ထင္႐ွားေသာ ၿဂိဳဟ္ကိုးလုံး ႐ွိသည္။  ကၽြႏု္ပ္တို႔ ေနထုိင္သည့္ ကမၻာႀကီးသည္ ေနအဖြဲ႔အစည္း အတြင္းမွ ၿဂိဳဟ္တစ္ခုသာ ျဖစ္သည္။ ေနကိုဗဟိုျပဳ၍ လည္ပတ္ေနေသာ “ေနအဖြဲ႔အစည္း” အတြင္း ၿဂိဳဟ္မ်ားကို ေနမွ အနီးအေ၀း အလိုက္ ေရတြက္ပါက ဗုဒၶဟူးၿဂိဳဟ္ (ကီလိုမီတာ ၅၇ ဒသမ ၉ သန္း)၊ ေသာၾကာၿဂိဳဟ္ (ကီလိုမီတာ ၁ဝ၈ ဒသမ ၂ သန္း)၊ ကမၻာ (ကီလိုမီတာ ၁၅ဝ သန္း)၊ အဂၤါၿဂိဳဟ္ (ကီလိုမီတာ ၂၂၇ ဒသမ ၉ သန္း) ၊ ၾကာသပေတးၿဂိဳဟ္ (ကီလိုမီတာ ၇၇၈ ဒသမ ၃ သန္း) ၊ စေနၿဂိဳဟ္ (ကီလိုမီတာ ၁၄၂၇ သန္း)၊ ယူေရးနပ္စ္ၿဂိဳဟ္ (ကီလိုမီတာ ၂၈၆၉ သန္း)၊ နက္ပကၽြန္းၿဂိဳဟ္ (ကီလိုမီတာ ၄၄၉၈ သန္း)၊ ပလူတိုၿဂိဳဟ္ (ကီလိုမီတာ ၅၉ဝဝ သန္း) ဟူ၍ ေတြ႔ရသည္။ ထို႔ျပင္ ေနအဖြဲ႔အစည္းအတြင္း၌ ယင္းၿဂိဳဟ္ႀကီး ကိုးလုံးအျပင္ အရံ ၿဂိဳဟ္ (ဝါ) လမ်ားႏွင့္ ၿဂိဳဟ္သိမ္ၿဂိဳဟ္မႊားေပါင္း သုံးေသာင္းခန္႔ႏွင့္ ၾကယ္တံခြန္ေပါင္း သန္းတစ္သိန္းခန္႔ ႐ွိေသးသည္။ ၿဂိဳဟ္သိမ္ ၿဂိဳဟ္မႊားမ်ားသည္  အဂၤါၿဂိဳဟ္ႏွင့္ ၾကာသပေတးၿဂိဳဟ္ အၾကားတြင္ ႐ွိ၍ ေနမွ ကီလိုမီတာ ၄၁၄ ဒသမ ၄ သန္း အကြာအေ၀းတြင္ ႐ွိသည္။

၁၉၈၆ ခုႏွစ္တိုင္ေအာင္ အျခားေသာ ၾကယ္မ်ားတြင္ ၿဂိဳဟ္အဖြဲ႔အစည္း႐ွိသည့္ အေထာက္အထား မေတြ႔ရေသးေခ်။ ပညာ႐ွင္အမ်ားစုသည္ ၿဂိဳဟ္အဖြဲ႔အစည္း႐ွိသည့္ ၾကယ္မ်ား ႐ွိလိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ထားသည္။ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ ၿဂိဳဟ္သိမ္ၿဂိဳဟ္မႊား ႏွစ္လုံးကို ဂ်ာမန္နကၡတၱ ေဗဒပညာ႐ွင္ ႐ူစတာႏွင့္ အေမရိကန္ နကၡတၱေဗဒပညာ႐ွင္ ဟယ္လင္တို႔က ေတြ႔႐ွိခဲ့သည္။  ႐ူစတာသည္ ခ်ီလီႏိုင္ငံ နကၡတ္တာရာ ေလ့လာေရး စခန္းမွ ေတြ႔႐ွိခဲ့သည္။ အဆိုပါ ၿဂိဳဟ္သိမ္သည္ အခ်င္း သုံး ကီလိုမီတာခန္႔ ႐ွိ၍ ေနမွ ကီလိုမီတာ ၁၇ ကုေဋခန္႔အတြင္းတြင္ ႐ွိသည္ဟုဆိုသည္။အေမရိကန္ နကၡတၱေဗဒပညာ႐ွင္ ဟယ္လင္သည္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ပလိုမာနကၡတ္တာရာစခန္းမွ ေလ့လာေတြ႔႐ွိခဲ့သည္။ ယင္းၿဂိဳဟ္သိမ္သည္ အခ်င္း ၁ ကီလိုမီတာခန္႔႐ွိ၍ ေနမွ အကြာအေဝး ကီလိုမီတာ ၁၆ ကုေဋခန္႔တြင္ ေတြ႔႐ွိခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းပညာ႐ွင္ႏွစ္ဦးက အခ်င္း သုံး ကီလိုမီတာခန္႔႐ွိ ၿဂိဳဟ္သိမ္ကို ေနအဖြဲ႔အစည္း၏ ဆယ္လုံးေျမာက္ ၿဂိဳဟ္တု သမုတ္ခဲ့ၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ ပညာ႐ွင္ပိုင္းက လက္ခံျခင္း မ႐ွိခဲ့ေခ်။

သာမန္ၾကယ္တစ္လုံးျဖစ္ေသာကၽြႏ္ုပ္တို႔၏ေနသည္ စင္စစ္ၾကယ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ပါ၀င္ဖြဲ႔စည္းထား ေသာ “ဂယ္လက္ဆီ” ဟု ေခၚသည့္ ၾကယ္စုႀကီးအတြင္းမွ အညၾတ ၾကယ္ငယ္ကေလးတစ္ခု (၀ါ) သိမ္သိမ္ငယ္ငယ္ ၾကယ္အဖြဲ႔၀င္ကေလး တစ္ခုမွ်သာ ျဖစ္သည္။

ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ေနမိသားစု ပါဝင္ေနေသာ ဂယ္လက္ဆီကို ျမန္မာလို “နဂါးေငြ႔တန္း” ဟု ေခၚ၍၊ အဂၤလိပ္လို “မစ္ကီေဝး” ဟု မွည့္ေခၚထားသည္။ ဂယ္လက္ဆီ ၾကယ္စုႀကီး၌ ၾကယ္ေပါင္း သန္းတစ္သိန္းခန္႔ ပါ၀င္လ်က္ ႐ွိသည္။ ထို႔ျပင္ ျမဴခိုး ျမဴမႈန္မ်ား အလြန္ႀကီးမားလွသည့္ ဓါတ္ေငြ႔လုံးႀကီးမ်ားလည္း ပါဝင္လ်က္ ႐ွိသည္။ ထိုအခါ ေ၀းလံေသာၾကယ္တို႔ကိုၾကည့္သည့္အခါ ၾကယ္တို႔သည္ျပြတ္သိပ္လ်က္ တစ္လုံးခ်င္းအေနျဖင့္ ခြဲျခားမျမင္ႏိုင္ ေတာ့ဘဲ ျဖဴေဖြးေနသည့္ အခိုးအေငြ႔ကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ႏို႔ရည္ဆမ္းထားေသာ လမ္းေၾကာင္းႀကီး ကဲ့သို႔လည္းေကာင္း ေတြ႔ျမင္ရေသာေၾကာင့္ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ မစ္ကီေဝး ဟု ေခၚေဝၚၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ေန ပါဝင္လ်က္႐ွိသည္ ထိုဂယ္လက္ဆီ ၾကယ္စုႀကီးသည္လည္း ဂယ္လက္ဆီ ၾကယ္စုေပါင္း (၁၇) စုမွ် ပါ၀င္ဖြဲ႔စည္းထားေသာ ဂယ္လက္ဆီ အုပ္စုႀကီးအတြင္း၌ အဖြဲ႔၀င္ ဂယ္လက္ဆီ ၾကယ္စုတစ္ခုမွ်သာ ျဖစ္သည္။

ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ဂယ္လက္ဆီ ၾကယ္စုႀကီး၏ အခ်င္းသည္ အလင္းႏွစ္ တစ္သိန္းခန္႔ ႐ွိသည္။ အလင္းႏွစ္ဆိုသည္မွာ တစ္စကၠန္႔တြင္ မိုင္ေပါင္း ၁၈၆ဝဝဝ (၁၈၆ဝ၈၆ မုိင္) သြားႏိုင္ေသာ အကြာအေ၀းကို ဆိုလိုသည္။ တစ္စကၠန္႔လွ်င္ ၁၈၆ဝဝဝ မိုင္၊ ထိုႏႈန္းအတိုင္း တစ္မိနစ္၊ တစ္နာရီ၊ တစ္ရက္… ၊ ထိုႏႈန္းအတိုင္း တစ္လ၊ ထိုႏႈန္းအတိုင္း တစ္ႏွစ္ သြားလာေနေသာ အကြာအေဝးသည္ မည္မွ် ေဝးကြာမည္ကို ခန္႔မွန္းၾကည့္ႏိုင္သည္။ (အလင္းႏွစ္တစ္ႏွစ္လွ်င္ မိုင္သန္းေပါင္း ၆ သန္းႏွင့္ ညီမွ်သည္)

ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ေန ပါဝင္ေနေသာ ဂယ္လက္ဆီၾကယ္စုႀကီးသည္ ပုံသ႑ာန္အားျဖင့္ လွည္းဘီးသ႑ာန္႐ွိ၍ ယင္း၏ အလယ္ဗဟိုတြင္ မို႔ေမာက္လ်က္ ႐ွိသည္။ ကၽြႏု္ပ္တို႔၏ ေနသည္ ဂယ္လက္ဆီ၏ ဗဟိုခ်က္မွ အလင္းႏွစ္ သုံးေသာင္းအကြာတြင္ မထည္မ၀ါ ႐ွိေနၿပီး ယင္း ဂယ္လက္ဆီႀကီးကို တစ္စကၠန္႔လွ်င္ ၁၂ မိုင္ ေက်ာ္ႏႈန္းျဖင့္ လွည့္ပတ္လ်က္ ႐ွိသည္ တစ္ပတ္ပတ္မိရန္ ႏွစ္ေပါင္း သန္း ၂၅ဝ ခန္႔မွ် ၾကာသည္ဟု နကၡတၱေဗဒပညာ တြက္ခ်က္ရယူႏိုင္ခဲ့သည္။ အျခားၾကယ္မ်ားသည္လည္း ေနကဲ့သို႔ပင္ ဂယ္လက္ဆီ၏ ဗဟိုကို လွည့္ပတ္လ်က္ ႐ွိသည္။ အခ်ိဳ႕ၾကယ္တို႔၏ အလ်င္မွာ တစ္စကၠန္႔လွ်င္ မိုင္ ၅ဝ ေက်ာ္ ႐ွိသည္။

ကၽြႏု္ပ္တို႔၏ ေနသည္ ေနဘ၀၌ ေနခဲ့သည္မွာ သက္တမ္း တ၀က္က်ိဳးခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေနာက္ထပ္ သက္တမ္းတ၀က္မွ်သာလွ်င္ ေနဘ၀၌ ေနရေပေတာ့မည္။ သက္တမ္းတ၀က္သာလွ်င္ ေနရေတာ့မည္ဟု ဆိုသည္မွာ ေနာက္ထပ္ႏွစ္သန္းေပါင္း ၅ဝဝဝ မွ်ကို ဆိုလိုသည္။ ေနသည္ ႏွစ္ေပါင္း သန္း ၂၅ဝ လွ်င္ တစ္ပတ္က်ျဖင့္ ဂယ္လက္ဆီ၏ ဗဟိုကိုလွည့္ပတ္ခဲ့သည္။ ယခုအခါ အတ္ ၂ဝ ႐ွိခဲ့ၿပီး သက္တမ္းအားျဖင့္ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၅ဝဝဝ ႐ွိခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေနာက္ထပ္ အပတ္ ၂ဝ သာလွ်င္ လွည့္ပတ္လႈပ္႐ွားရေတာ့မည္သာ ျဖစ္သည္။
 

ေနႏွင့္ ႏိႈင္းဆပါက အဖြဲ႔၀င္ ဂယ္လက္ဆီ ၾကယ္စုႀကီးသည္ ႀကီးမားလွေပသည္။ သို႔ရာတြင္ ဂယ္လက္ဆီ ၾကယ္စုႀကီးသည္လည္း ဂယ္လက္ဆီ ၁၇ ခုမွ် ပါဝင္ေသာ ဂယ္လက္ဆီအုပ္စုႀကီး ႏိႈင္းဆပါက သာမည ဂယ္လက္ဆီ တစ္ခုမွ်သာ ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ဂယ္လက္ဆီ အုပ္စုႀကီးသည္လည္း မဟာစၾက၀႒ာအတြင္း႐ွိ အျခားဂယ္လက္ဆီအုပ္စုႀကီးမ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ပါက သာမည ဂယ္လက္ဆီ အုပ္စုတစ္ခုမွ်သာ ျဖစ္ေနေပသည္။ မဟာစၾက၀႒ာအတြင္း၌ ဂယ္လက္ဆီ အုပ္စုကဲ့သို႔ အျခားဂယ္လက္ဆီ ကၽြန္းမ်ားလည္း မေရတြက္ႏိုင္ေအာင္ ႐ွိေနေသးသည္။

ကၽြႏ္ုပ္တို႔၏ မစ္ကီေဝးေခၚ ဂယ္လက္ဆီၾကယ္စုႀကီး၏အျခားတစ္ဖက္ကိုမူ နကၡတ္သိပၸံပညာ႐ွင္မ်ား သည္ လက္လွမ္းမမီေသး။ ေကာ့ပါးနီးကပ္စ္ အစ႐ွိသည့္ သိပၸံပညာ႐ွင္တို႔ လက္ထက္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔၏ ေနႏွင့္ ၿဂိဳဟ္မ်ား ပါ၀င္ေနေသာ ေနအဖြဲ႔အစည္း ေလာက္ကိုသာ “စၾက၀ဠာ” ဟု ေခၚခဲ့ၾကေသာ္လည္း ယခုအခါတြင္မူ အတိုင္းမသိ အနာဒိအနႏၱ က်ယ္ေျပာလွေသာအာကာသႀကီးႏွင့္ေျမာက္ျမားလွစြာေသာ ဂယ္လက္ဆီကၽြန္းတို႔ကို ၿခဳံငုံ၍ “စၾကဝဠာ” ဟု ေခၚဆိုေနၾကၿပီ ျဖစ္သည္။

တိုလ္မီက တစ္ခ်ိန္က ကမၻာကို “ဗဟို” ဟု ယူဆခဲ့ၾက၏။ သို႔ရာတြင္ ကမၻာသည္ ဗဟိုအျဖစ္မွ ေ႐ြ႕လ်ားခဲ့သည္။ ေကာ့ပါးနီးကပ္စ္က ေနသည္ ဗဟိုျဖစ္သည္ဟု ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ဤေဖာ္ျပခ်က္သည္လည္း မွားယြင္းေၾကာင္း ေႏွာင္းလူတို႔ ေတြ႔ခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ 

ကၽြႏ္ုပ္တို႔၏ ေနအဖြဲ႔အစည္း႐ွိရာ ဂယ္လက္ဆီ ၾကယ္စုႀကီးအတြင္း၌ ကၽြႏ္ုပ္တို႔၏ ေနအဖြဲ႔အစည္း ကဲ့သို႔ေသာ ေနအဖြဲ႔အစည္းေပါင္း ၁၃ဝ ခန္႔ ႐ွိေၾကာင္း၊ ဆိုဗီယက္ နကၡတၱေဗဒပညာ႐ွင္မ်ားက ေၾကျငာခဲ့ၾကသည္။ ဤသည္မွာလည္း လူတို႔၏ လက္လွမ္းမီသမွ် စူးစမ္းေတြ႔႐ွိရေသာ အခ်က္အလက္မ်ားသာ ျဖစ္သည္။ ယင္းတို႔ထက္ ပို၍ ႐ွိေကာင္း႐ွိေပလိမ့္ဦးမည္ ျဖစ္သည္။

ထို႔ျပင္ ဂယ္လက္ဆီ ၾကယ္စုႀကီး၏ အစြန္အဖ်ားတြင္ၾကယ္ႏွင့္အဆင္းသဏၭာန္တူၿပီး ဂယ္လက္ဆီကဲ့သို႔ ေရဒီယုိလိႈင္းမ်ား ထြက္ေနသည့္ ၾကယ္လည္းမဟုတ္၊ ဂယ္လက္ဆီလည္း မဟုတ္ေသာ ကြာဆာ ေခၚ နကၡတၱဝတၳဳမ်ားလည္း ႐ွိေသးသည္။ ကြာဆာ၏ အလင္းေရာင္ျခည္သည္ ေနအလုံးေပါင္း ကုေဋ ၁ဝဝ ၏ အလင္းထက္ အဆေပါင္း ၁ဝဝဝ ပိုလင္းသည္။ ထို႔ျပင္ ကြာဆာအခ်ိဳ႕၏ ေ႐ြ႕လ်ားမႈအလ်င္မွာလည္း အလင္း အလ်င္၏ ရာခိုင္ႏႈန္း ၈၀ နီးပါး ႐ွိေၾကာင္းကို ေတြ႔႐ွိခဲ့ရသည္။ ယေန႔အထိ ကြာဆာစုစုေပါင္း ၂၀၀ ခန္႔ စူးစမ္းေတြ႔႐ွိခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။
မ်က္ေမွာက္ေခတ္ သိပၸံပညာ႐ွင္တို႔၏ စနစ္တက် စူးစမ္းေလ့လာမႈမ်ားေၾကာင့္ ၾကယ္မ်ား၏ ျဖစ္ေပၚတည္႐ွိမႈသေဘာ သဘာ၀ကိုလည္း သိ႐ွိႏိုင္ခဲ့သည္။ ၾကယ္ျဖစ္ေပၚပုံမွာ စၾက၀႒ာအတြင္း ျပန္႔လြင့္လ်က္ ႐ွိေသာ ေအးျမသည့္ ဓါတ္ေငြ႔မ်ား (အမ်ားစုမွာ ဟိုက္ဒ႐ိုဂ်င္ႏွင့္ ဓါတ္ေငြ႔မ်ား) ႏွင့္ ဖုံမႈန္႔မ်ားသည္ ဆြဲငင္အားေၾကာင့္ အခ်င္းခ်င္း စုစည္းမိၾကျခင္းျဖင့္ စတင္ခဲ့သည္။ ယင္းသို႔ စုစည္းမႈေၾကာင့္ အတြင္းဖက္တြင္ ဖိအားႏွင့္ အပူ႐ွိန္ကို ျဖစ္ေပၚေစၿပီး ဟိုက္ဒ႐ုိဂ်င္ အဏုျမဴမ်ားသည္ ဟီလီယံအဏုျမဴမ်ား အျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲသြားျခင္းျဖင့္ အလြန္ျပင္းထန္ေသာ စြမ္းအားကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ၾကယ္အျဖစ္ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္း ျဖစ္ေပၚလာသည္။ ၾကယ္တစ္လုံး၏ သက္တမ္းမွာ ယင္း႐ွိေလာင္စာမ်ား မကုန္ဆုံးသေ႐ြ႕ ႏွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ႐ွည္ၾကာသည္။ ၾကယ္တစ္လုံးပင္ ျဖစ္ေသာ ကၽြႏ္ုပ္တို႔၏ ေနသည္ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္အတိုင္း ေနာင္အႏွစ္ သန္း ၅ဝဝဝ အၾကာတြင္ သက္တမ္းကုန္ဆုံးမည္ဟု ခန္႔မွန္းထားၾကသည္။ ယင္းသို႔ သက္တမ္းကုန္ဆုံးလုနီးတြင္ ေနသည္ အဆမတန္ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔လာမည္ျဖစ္ရာ ကၽြႏ္ုပ္တို႔၏ ကမၻာႀကီးကိုပင္ ၀ါးမ်ိဳးသြားႏိုင္ဖြယ္ ႐ွိသည္ဟု နကၡတ္သိပၸံပညာ႐ွင္မ်ားက တြက္ခ်က္ထားၾကေလသည္။ 

ရာဇ၀င္ေၾကာင္းအတိုင္း လိုက္မည္ဆိုလွ်င္ အာကာသခရီးသြားလာေရးမွာ “ေရာ့ကက္” (Rocket) ေခၚ “ဒုံးပ်ံ” မ်ား စတင္ေပၚေပါက္သည့္အခ်ိန္ကို လိုက္ရေပမည္။

ဒုံးပ်ံကို မည္သည့္အခ်ိန္က စတင္တီထြင္ခဲ့သည္ကို ေႏွာင္းလူတို႔ အတိအက် မသိေသာ္လည္း ပထမဆုံး မွတ္တမ္းတင္အပ္ေသာ အေၾကာင္းအရာမွာ ၁၃ ရာစုႏွစ္အတြင္း ၁၂၃၂ ခုႏွစ္၌ တ႐ုတ္ႏွင့္ မြန္ဂိုတို႔ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ စစ္ပြဲျဖစ္၏။ ဟိုနန္ျပည္နယ္အတြင္း႐ွိ “ေကဖန္ဖူး” (Kai-fang Fu) ၿမိဳ႕ကို မြန္ဂိုစစ္သည္မ်ား ၀ိုင္းရံတိုက္ခိုက္ေသာအခါ အ၀ိုင္းခံရေသာ တ႐ုတ္စစ္သားမ်ားက မြန္ဂိုစစ္သည္မ်ားအား ဒုံးပ်ံမ်ားျဖင့္ တြန္းလွန္တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္ဟူ၍ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံသား ဒုံးပ်ံသုေတသီ “မီလီေလး” က မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။ ဤသည္မွာ ဒုံးပ်ံမ်ားကို ပထမဆုံး အသုံးျပဳသည့္ သမိုင္း အေထာက္အထားပင္ ျဖစ္သည္။

ထို႔ေနာက္ ၁၂၄၁ ခုႏွစ္တြင္ တာတာလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ ပိုလန္လူမ်ိဳးတို႔ ဥေရာပတိုက္၌ စစ္ျဖစ္ၾကရာတြင္ တာတာလူမ်ိဳးတို႔က ဒုံးပ်ံမ်ားကို အသုံးျပဳ၍ ပိုလန္စစ္သည္မ်ားကို ႏွိမ္ႏွင္းခဲ့သည္ဟူ၍လည္း သုေတသီမ်ားက ေလ့လာေတြ႔႐ွိခဲ့ေသးသည္။

ဥေရာပတိုက္မွ လူမ်ိဳးမ်ားသည္လည္း ထိုဒုံးပ်ံမ်ားကို တုပလုပ္ကိုင္၍ စစ္ပြဲသုံး လက္နက္အျဖစ္ ဆက္လက္ သုံးစြဲခဲ့ၾကသည္။ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၆၀၀ ျပည့္ႏွစ္ခန္႔တြင္ အေျမွာက္ႀကီးမ်ား ေခတ္ ေရာက္လာေသာေၾကာင့္ ဒုံးပ်ံမ်ားကို အသုံးျပဳမႈ နည္းသြားေလသည္။ မီး႐ူးမီးပန္းမ်ား ေဖာက္ရန္အတြက္ပါ သုံးသူ ႐ွိၾကေလသည္။

ၿဗိတိသွ်တပ္မ်ားဖက္မွ အေျမွာက္တပ္မွဴးတစ္ဦးျဖစ္သူ “၀ီလ်ံကြန္းဂရိ” (William Congreve) ဆိုသူသည္ ဒုံးပ်ံမ်ားကို ျပဳလုပ္ရန္ စိတ္၀င္စားလာၿပီး ၁၈ဝ၅ ခုႏွစ္တြင္ ႀကံစည္စမ္းသပ္ရာ ကိုက္ ၂ဝဝဝ အကြာထိ ေျပးေသာ ဒုံးပ်ံမ်ားကို သုံးစြဲလာႏိုင္ေလသည္။ ၁၈၁၂ ခုႏွစ္က အေမရိကန္လြတ္လပ္ေရး စစ္ပြဲမ်ားအတြင္း၌ အဂၤလိပ္တို႔က ရန္သူခံတပ္မ်ားေပၚသို႔ လႊတ္ေသာ ဒုံးပ်ံမ်ားမွာ ကြန္းဂရိ၏ ဒုံးပ်ံမ်ားသာ ျဖစ္ေလသည္။ သို႔ရာတြင္ မၾကာမီပင္ ဒုံးပ်ံမ်ား ေခတ္ တိမ္ေကာသြားျပန္သည္။ အေၾကာင္းမွာ အေျမာက္မ်ားကဲ့သို႔ ပစ္မွတ္ကို တည့္မတ္စြာ မထိမွန္သျဖင့္ လူသုံးနည္းသြားျခင္း ျဖစ္သည္။

၁၉ ရာစွ ႏွစ္အစပိုင္းသို႔ ေရာက္မွသာ သိပၸံပညာ႐ွင္အခ်ိဳ႕သည္ ဒုံးပ်ံျဖင့္ ခရီးသြားလာေရးကို အေလးအနက္ျပဳ၍ စမ္းသပ္လာၾကသည္။ 

၁၈၉၈ ခုႏွစ္၌ ႐ု႐ွားလူမ်ိဳး “ကြန္စတန္ဆီအိုေကာ့စကီး” Konstantin Tsiolkovsky (၁၈၅၇ – ၁၉၃၅) သည္ ဒုံးပ်ံတည္ေဆာက္ေရး အေျခခံသေဘာတရားကို  ကမၻာေပၚတြင္ ပထမဆုံး တင္ျပႏိုင္ခဲ့သည္။ ဆီအိုေကာ့စကီးအား ၁၈၅၇ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္ေန႔တြင္ သစ္ခုတ္သမား မိသားစုမွ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ သူ႔ဖခင္မွာ ေတာေခါင္းႀကီးျဖစ္၍ ပိုလန္ႏြယ္ဖြားတစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူ၏ ဖခင္သည္ အားလပ္ခ်ိန္မ်ားတြင္ တီထြင္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ယင္း ေပ်ာ္ေမြ႔သူတစ္ဦး ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ သူ တီထြင္မႈမ်ားမွာ ေအာင္ျမင္ျခင္း မ႐ွိခဲ့ေခ်။ ဆီအိုေကာစကီး အသက္ ၁၁ ႏွစ္ အ႐ြယ္တြင္ အဖ်ားေရာဂါေၾကာင့္ နားပင္း၍ သြားခဲ့ေလသည္။ သို႔ေသာ္ မိမိကုိယ္မိမိ ပညာရ႐ွိေအာင္ ႀကိဳးစားဆည္းပူး အားထုတ္ခဲ့သည္။ အသက္ ၂ဝ အ႐ြယ္တြင္ ကာလူးဂါး ၿမိဳ႕ေလးတစ္ၿမိဳ႕၌ ေက်ာင္းဆရာအျဖစ္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ခဲ့ေလသည္။ အသက္ ၂၃ ႏွစ္ အ႐ြယ္တြင္ ဆီအိုေကာ့စကီးသည္ မည္သည့္အကူအညီမွ်မပါပဲႏွင့္ အလင္းေရာင္၏ ျမန္ႏႈန္းကို တိုင္းတာႏိုင္ေသာ ကိရိယာတစ္ခုကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့ေလသည္။ ထိုအခ်ိန္၌ အလားတူ ကိရိယာမ်ိဳးကို အျခား သိပၸံပညာ႐ွင္ အခ်ိဳ႕က အနည္းငယ္ေစာ၍ ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္းကို သူမသိခဲ့ေပ။

မူလက အေတာင္ပံတပ္၍ ထိန္းေက်ာင္းေပးႏိုင္ေသာ ယဥ္မ်ား၌ စိတ္၀င္စားခဲ့ေသာ္လည္း ၁၈၉၅ ခုႏွစ္သို႔ ေရာက္ေသာအခါ အာကာသခရီးသြားလာေရးကို အာ႐ုံစိုက္ ေလ့လာခဲ့သည္။ ဆီအိုေကာ့စကီးသည္ ဒုံးပ်ံမ်ားကို လႊတ္တင္ရန္ နယူတန္႐ွာေဖြေတြ႔႐ွိခဲ့ေသာ “အားတစ္ခုတိုင္း၌ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈ ႐ွိသည္” ဟူေသာ သေဘာတရားကို အသုံးျပဳရန္ႏွင့္ ဒုံးပ်ံမ်ား၌လည္း အရည္ေလာင္စာမ်ားကို သုံးစြဲသင့္ေၾကာင္း တင္ျပခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ ဒုံးပ်ံမ်ား ပစ္လႊတ္ရာ၌ တစ္ဆင့္တည္းသာ ေဖာက္ခြဲပစ္လႊတ္ျခင္း မျပဳပဲ အဆင့္ဆင့္ ဆက္တိုက္ေဖာက္ခြဲပစ္လႊတ္ရန္ နည္းလမ္းမ်ားကိုလည္း စိတ္ကူးရခဲ့သူ ျဖစ္သည္။

(ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္)