ေဖေဖာ္၀ါရီ ၉၊ ၂၀၁၃
ကိုေလးကဗ်ာစာအုပ္ မထုတ္ျဖစ္တာ အေတာ္ၾကာၿပီေလ။ တအုပ္နဲ႔တအုပ္ၾကားမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ ၅၀ နီးပါးျခားသြားခဲ့ၿပီ။ တင္မိုး၊ ၾကည္ေအာင္၊ ေမာင္စြမ္းရည္ဆိုတဲ့ သူနဲ႔ေရးေဖာ္ေရးဘက္ေတြက ဒီၾကားမွာ ၄- ၅ အုပ္စီေလာက္ ထုတ္ၿပီးေနၾကပါၿပီ။ သူက ပါးစပ္သမား (အာသမား) ဆိုေတာ့ ပါးစပ္နဲ႔ ေရးၿပီးရင္ အားရတင္းတိမ္းသြားတာနဲ႔ လက္နဲ႔ ခ်မေရးျဖစ္တာလဲ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ခုလို ေရးျဖစ္ ထုတ္ျဖစ္တာေတြ႕ေတာ့ ၀မ္းသာရတာပါပဲ။
မႏၱတကၠသိုလ္ႀကီး သီးျခားတကၠသိုလ္ျဖစ္လာၿပီးေနာက္ ၿမိဳ႕မိ ၿမိဳ႕ဖေတြေရာ။ ဆရာဆရာမေတြေရာ၊ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေတြေရာ အထူးစိတ္အားတက္ၾကြလာၾကပါတယ္။ (သီးျခားတကၠသိုလ္ျဖစ္တယ္ဆိုတာက ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ႀကီးရဲ႕ လက္ေအာက္ခံေကာလိပ္ေက်ာင္းခဲြဘ၀က ကိုယ့္သင္႐ိုးနဲ႔ကိုယ္ မဟာပါရဂူဘြဲ႕ထိေအာင္ ေမြးထုတ္ႏိုင္တဲ့ တကၠ သိုလ္တရပ္အျဖစ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ၁၉၆၀-၇၀ ႏွစ္မ်ားအတြင္းမွာပဲ အညာေဒသအသီးသီးက ေရာက္လာတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြ ထဲက ကဗ်ာသမားေတြ ၁၀ – ၁၅ ေယာက္ေလာက္ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ မံုရြာ၊ ျမင္းျခံ၊ စစ္ကိုင္း၊ ေရႊဘို၊ အင္း၀ .. စတဲ့ၿမိဳ႕ေတြက လာၾကတဲ့ အညာသားေတြခ်ည္းပါပဲ။ ကိုယ့္ၿမိဳ႕သားခ်င္းေတာ့ ပိုတြဲမိၾကတာလဲရွိသလို ၀ါသနာတူမို႔တဲြမိၾကတာလဲရွိပါတယ္။ တင္မိုး၊ ေလးေမာင္နဲ႔ ေမာင္စြမ္းရည္တို႔က ျမင္းျခံသားေတြ။ ကိုေလး၊ ၾကည္ေအာင္နဲ႔ ညြန္႔ေအးတို႔က အင္း၀သားေတြ။ က်ေနာ္တို႔ထက္နည္းနည္း ေစာတယ္ရွိသလို နည္းနည္းေနာက္က်တာေတြလဲရွိပါတယ္။ ကဗ်ာစာအုပ္ေတြလဲ ထုတ္ဖူးၾကတယ္။ ဘုတလင္ခ်စ္ေလး၊ တကၠသိုလ္ေမာင္ထြန္းေ၀၊ ေမာင္ေအာင္သွ်န္တို႔က နည္းနည္းေစာတယ္။ ေမာင္မ်က္သွ်င္၊ မင္းသစ္၊ ေရဦးျမင့္ေမာင္တို႔က နည္းနည္းေနာက္က်ပါတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ ျမင္းျခံအစုသံုးေယာက္ထဲက ေလးေမာင္ (ျမင္းျခံ) အမည္နဲ႔ ကဗ်ာေရးသူဟာ ဆရာဗန္းေမာ္တင္ေအာင္၊ ဆရာ ျမသန္းတင့္တို႔နဲ႔အတူ ကိုကိုးကၽြန္းေရာက္သြားၿပီး ရက္ ၅၀ အစာငတ္ခံတိုက္ပြဲမွာ အသက္စြန္႔သြားခဲ့ပါတယ္။ အင္း၀အစု သံုးေယာက္ထဲက ညြန္႔ေအး (အမည္ရင္၊ ကံညြန္) က ေက်ာင္းမၿပီးခင္ ေအာင္လံဘက္ကို ေက်ာင္းဆရားသြားလုပ္လို႔ လူစုကြဲသြားခဲ့ပါတယ္။ ရန္ကုန္အေျခခံပညာ႐ုံးခ်ဳပ္ကို ၀င္လာၿပီးေနာက္ ေဆးလိပ္အဆိပ္သင့္ၿပီး အေသေစာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏွစ္ေယာက္စီဘဲက်န္ခဲ့ရာက ျမင္းျခံသားကဗ်ာဆရာႏွစ္ေယာက္က အတြဲမပ်က္ ျပည္ပထြက္ခဲ့သလို၊ အင္း၀သားကဗ်ာဆရာႏွစ္ေယာက္ကလဲ အတြဲမပ်က္ ႏိုင္ငံေရးဘက္ေရာက္သြားေလရဲ႕။ ႏွစ္တြဲလံုးဟာ ကဗ်ာနဲ႔ျပည္သူကို အက်ဳိးျပဳရမယ္လို႔ ယံုၾကည္ၿပီး စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို (တျခားအႏုပညာရွင္ေတြနည္းတူ) ခါးခါးသီးသီးဆန္႔က်င္ၾကပါတယ္။ ေလးေမာင္ (ျမင္းျခံ) နဲ႔ ညြန္႔ေအး (အင္း၀) တို႔ဟာလဲ ေဆးလိပ္ခ်ဳိး (ဂ်ဳိး)ေတြမို႔ အေၾကြေစာခဲ့ၾကာတာျဖစ္ပါတယ္။ ကိုေလး (အင္း၀ဂုဏ္ရည္) နဲ႔ ေမာင္စြမ္းရည္ (ျမင္းျခံဂုဏ္ရည္) ႏွစ္ပဲ က်န္ရစ္တာမို႔ ဒီႏွစ္ဦးပဲ ဆက္ၿပီး လက္တြဲရပါေတာ့မယ္။
ကိုေလး (အင္း၀ဂုဏ္ရည္) ဆုိတဲ့နာမည္ကို တခ်ဳိ႕က ကိုေလးဟာ သူ႔ကိုယ္ အင္း၀ဂုဏ္ကို ေဆာင္သူလို႔ ဘြဲ႕ခ်ီထားတယ္ထင္ၾကပါတယ္။ မဟုတ္ပါ။ (ဂ်ပန္ေခတ္မွာ သူတို႔တက္ခဲ့ရတဲ့ေက်ာင္းရဲ႕အမည္ပါ။ လူထုေဒၚအမာရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းသပိတ္ေမွာက္ေက်ာင္းသူ မအုန္းက ဂ်ပန္ေခတ္မွာ အင္း၀ကို စစ္ေဘးေရွာင္ရင္း အားလပ္ေနလို႔ “အင္း၀ဂုဏ္ရည္”ဆိုတဲ့ စာသင္တန္းကေလးတခုဖြင့္ၿပီး ကေလးေတြကို စာသင္ေပးခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ေမာင္စြမ္းရည္ကေတာ့ ျမင္းသူ႔ရြာမွာ ေက်ာင္းမရွိလို႔ ျမင္းျခံတက္ၿပီး ေက်ာင္းေန ေနတဲ့ ေက်းေတာသားပါ။ သူမိေတြက ေတာင္သူယာသမားတို႔ရဲ႕ အသံေတြပါေနခဲ့တာ ျဖစ္ဟန္ရွိပါတယ္။ ထူးျခားခ်က္ကေတာ့ ကိုေလးနဲ႔ ေမာင္စြမ္းရည္တို႔ဟာ ဒီေန႔အထိေတာ္သူယာသမားဘ၀ ေက်းလက္ညဥ္းသံေတြပါ၀င္ေနရာမွ တူညီၾကပါတယ္။ သူ႔အိမ္ကို က်ေနာ္ေရာက္သြားေတာ့ ေမာ္ဒန္ျဖစ္ေနၿပီ။ အသံခ်ဲ႕စက္ေတြ၊ တိပ္ေခြေတြနဲ႔ အလုပ္လုပ္ေနၿပီး တၿမိဳ႕လံုးကေတာ့ သံသပိတ္လုပ္ၾကလို႔ သံျပားထုုသံေတြပဲ နားကြမတတ္ တဒံုဒံု ျမည္ေနပါေတာ့တယ္။
ခုစာအုပ္သစ္မွာလဲ ေက်းလက္အစြဲေတြပါတုန္းပါပဲ။ အရင္စာအုပ္ျဖစ္တဲ့ သူရဲ႕ “လမ္းသစ္” ကဗ်ာမ်ားက က်ေနာ့္ဆီမွာ မပါလာဘူး။ ပါလာရင္ ႏိႈင္ယွဥ္သံုးသပ္ႏိုင္မွာပါ။ က်ေနာ္ရဲ႕ “အနီ ႏွင့္ အျပာ” ဆိုတဲ့ ကဗ်ာစာအုပ္နဲ႔ သူရဲ႕ “လမ္းသစ္”ကဗ်ာစာအုပ္တို႔ဟာ ေရွ႕ဆင့္ေနာက္ဆင့္ ေ၀ခဲ့ၾကၿပီး ေရွ႕ဆင့္ေနာက္ဆင့္ အမ်ဳိးသားစာေပဆု ရခဲ့ၾကပါတယ္။ “အနီႏွင့္အျပာ”ကို “ေရႊရတု” အထမ္းအမွတ္ အျဖစ္ ျပန္ထုတ္ဖို႔အသင့္ျဖစ္ေနပါၿပီး။ “လမ္းသစ္” လဲ “ေရႊရတု” အျဖစ္ ျပန္ထုတ္ရင္ ႏွစ္ ၅၀ အတြင္းမ်ဳိးဆက္သစ္ေတြက ကိုေလးကဗ်ာတိုတက္ျဖစ္ေပၚပံုကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ႏိုင္ၾကရတာေပါ့။ က်ေနာ္မွတ္မိသမွ်ကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ေတာ့ ႏွစ္ေယာက္လံုးဟာ ေက်းလက္ခံစားမႈအစြဲရွိတုန္းပဲဆိုတာေတြ႕ရပါတယ္။
ေနာက္တခ်က္ ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္မိတာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဟာ ဂႏၱ၀င္းေရးဟန္ေတြ မစြန္႔လႊတ္ႏိုင္ေသးဘူးဆိုတာပါပဲ။ အထူးသျဖင့္ က်ေနာ္တို႔ေလးဦးဟာ ေရွးေဟာင္းကဗ်ာေတြကုိ အလြတ္က်က္ၿပီး ႀကီးျပင္းလာၾကပုံခ်င္းတူပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔တေတြ ကဗ်ာက်က္မွတ္တာဟာ ေခတ္စမ္းကဗ်ာမွာ ရပ္သြားပါတယ္။ ေခတ္စမ္းကဗ်ာေတြအားလုံးေလာက္နီးပါးကုိ ေလေယာက္လုံးက အလြတ္ရခဲ့လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔မွာ ေခတ္စမ္းဟန္ကလဲ ဒီကေန႔အထိ မလြတ္ေသးပါဘူး။ အနည္းနဲ႔အမ်ားဆုိသလုိ ကန္ရွိေနတုန္းပါပဲ။ ဒီအခ်က္ ေတြကုိ ကၽြမ္း၀င္ောအင္ စာတမ္းတင္ၾကည့္ဖုိ႔ ေကာင္းပါတယ္။ (က်ေနာ္ ဗမာျပည္မွာ ရွိေနရင္ လုပ္ျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။)
ဂႏၱ၀င္သမားဟာ ဂႏၱ၀င္ထဲမွာ နစ္ဆင္းသြားရင္ေတာ့ မေကာင္းဘူးေပါ့။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တုိ႔တေတြက ေခတ္စမ္းေဆာင္ပုဒ္ကုိ သေဘာက်တယ္။ “လမ္း႐ုိးေဟာင္းတြင္ ဆင့္ကာထြင္” ဆုိ သမႈတ္လား။ စာဖတ္ပရိတ္သတ္ဆုိတာ ေရွး႐ုိးထဲကေန႔ အစဥ္အလာအတုိင္း ဖတ္လာတာမဟုတ္လား။ လမ္း႐ုိးေဟာင္းတြင္ ဆင့္ကာထြင္ျခင္းအားျဖင့္ စာစုအစဥ္မပ်က္တာေၾကာင့္ စာဖတ္ပရိတ္သတ္နဲ႔ အလွမ္းကြာမသြားေတာ့ဘူးလုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ကုိေလးက ဧခ်င္းသစ္၊ ရတုသစ္၊ ရကန္သစ္၊ ငုိခ်င္းသစ္၊ ဒီမနီသစ္ စသျဖင့္ လုပ္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အားလုံးဟာ ေရွး႐ုိးအတုိင္းထပ္တူေတြ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ ေခတ္အေၾကာင္းအရာ၊ ေခတ္ခံစားမႈနဲ႔ ေခတ္အေတြးေတြ၊ ေခတ္အေရးေတြ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ သူရဲ႕ ရတုသစ္၊ ရကန္သစ္ဆုိတာေတြၾကည့္ၿပီး ျပဳံးမိတယ္။ က်ေနာ္က ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ေနာက္ဆုံးကုန္ခါနီး မွပဲ ကာခ်င္းသစ္ဆုိတဲ့ ကဗ်ာတပုဒ္ေရးၿပီး ဗြီအုိေကကေန ကမာၻ႕ထိပ္တက္ၿပီးေတာ့ေတာင္ ရြတ္ဖတ္သရဇၥၽယ္လုိက္ပါေသးေကာ။ အဲသေလာက္ တူေနၾကဆဲပါပဲ။
ကဗ်ာစာအုပ္တအုပ္ကုိ ဖတ္႐ႈေလ့လာတဲ့အခါမွာ ကဗ်ာေတြ စီစဥ္ပုံဟာလည္း အေရးပါမယ္ထင္ပါတယ္။ သကၠရာဇ္စဥ္အတုိင္း ငယ္စဥ္ႀကီးလုိက္ စီစဥ္သြားမယ္ဆုိရင္ ကဗ်ာေတြရဲ႕ေျပာင္းလဲတုိးတက္လာပုံကုိ အကဲခတ္လုိ႔ ရႏုိင္ပါတယ္။ ခုစာအုပ္မွာဆုိရင္ ၁၉၆၅ ကေန ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ၾကား ကဗ်ာေတြကုိ ေဖာ္ျပထားတာေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သကၠရာဇ္အစဥ္အတုိင္းမဟုတ္ စီစဥ္ထားပါတယ္။ သကၠ ရာဇ္အစဥ္တုိင္းလဲ မဟတု္၊ အေၾကာင္းအရာတူရာတူရာကုိ စုထားတာလဲမဟုတ္၊ စပ္နည္းစာပုံသ႑ာန္တူရာကုိ စုထားတာလဲ မဟုတ္ေတာ့ ဘယ္လုိစီသလဲမသိရတဲ့အတြက္ ကုိယ့္ဘာသာ စာဖတ္သူက ကုိယ္ႀကိဳက္သလုိ စဥ္စား ျပန္လည္စီစဥ္ၾကည့္ရေတာ့မလုိျဖစ္ေနပါတယ္။
အေကာင္းဆုံးကေတာ့ သကၠရာဇ္စဥ္အတုိင္းစီတာ အေကာင္းဆုံးျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာတူညီေတာေတြ လုိက္စုၾကည့္ေတာ့ ေက်ာင္းဆရာဘ၀အေၾကာင္း၊ ေတာင္သူယာသမားဘ၀အေၾကာင္း၊ ႏုိင္ငံေရးဘ၀အေၾကာင္း စသျဖင့္ အလြယ္တကူ စုလုိ႔ရတာေတြ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေတြ ၾကည့္ျပန္ေတာ့လည္း က်ေနာ္တုိ႔ႏွစ္ေယာက္မွာ ဘ၀ေနာက္ခံေတြ တူေနတာကုိ သတိျပဳမိျပန္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ေလးေယာက္မွာ ကုိေလးရယ္၊ က်ေနာ္ရယ္၊ ညႊန္႔ေအးရယ္ ဒီသုံးေယာက္က အစုိးရေက်ာင္းဆရာေတြပါ။ ၾကည္ေအာင္က ဆရာမလုပ္ဖူးဘူး။ တင္မုိးက ဆရာလုပ္ဖူးေပမယ့္ အစုိးရေက်ာင္းဆရာမဟုတ္။ က်ဴရွင္ဆရာသာျဖစ္ပါတယ္။ က်ဴရွင္ဆရာက အထက္တန္း ေက်ာင္းသား သူေဌးသားေတြကုိပဲ သင္ရတာပါ။ အစုိးရေေက်ာင္းဆရာက ဆင္းရဲသား သားသမီးေတြကုိ သင္ရတာပါ။ အစုိးရေက်ာင္းဆရာက ဆင္းရဲသားေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ဆင္းရဲသားမိဘေတြေၾကာင့္ ရင္ဆုိ႔ေလာက္ေအာင္ မေတြ႕ခ်င္ အဆုံး ေတြ႕ရတတ္ ပါတယ္။ ကုိေလးနဲ႔ ေမာင္စြမ္းရည္ ႏွစ္ေယာက္ထဲကုိ ကြက္ၿပီး ႏႈိင္ယွဥ္ရင္ ေက်ာင္ဆရာခံစားမႈေတြေတာင္ ဓေလ့တူၾကတာေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ ခုထုတ္တဲ့ကဗ်ာေတြထဲမွာ စားေပမးပြဲႀကီးေနာက္ဆုံးေန႔ ၊ ေရာဂါသက္ ၂၀၊ ေရၾကည္စမ္း၊ မေန႔ကအလြမ္း စတဲ့ကဗ်ာေတြဟာ ေက်ာင္းဆရာဘ၀ကုိ လြမ္းလုိ႔မကုန္ျဖစ္ရတဲ့ ကဗ်ာေတြပါ။
စိတၱဇနာ၊ ေရာဂါစြဲကပ္
အပ္ေပါင္းမ်ဳိးစုံ၊ ဥံဳေပါင္းမ်ားစြာ
မသက္သာဘူး
တစ္ခါ တစ္ခါ
ဆရာ …
ေခၚသံသာတယ္။
(ေရာဂါသက္ ၂၀)
၁၆၊ ၁၀၊ ၁၉၈၄
ကုိေလးနဲ႔ ေမာင္စြမ္းရည္တုိ႔မွာ ေက်းလက္ဘ၀၊ ေတာင္သူလယ္သမားဘ၀၊ ေက်ာင္းဆရာဘ၀ေတြအေၾကာင္း ေရးသားဖြဲ႕ဆုိၾကတာေတြ တူသလုိ ေရွးေဟာင္းဂႏၱ၀င္စာေပေတြထျက ႐ုန္းကန္ထြက္လာခဲ့ၾကတာခ်င္းလည္း တူၾကာတာေတြကုိ က်ေနာ္ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္မိလုိ႔ ေတြ႕တာေတြကုိ ေရးၿပီးပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ တခါက ေမာင္သာႏုိးသုံးသပ္တင္ျပပုံ တကြက္ကုိလဲ ျပန္လည္သတိရမိျပန္ပါတယ္။ သူနဲ႔ေတာ့ တုိက္႐ုိက္ မဆုိင္ပါဘူး။ တင္မုိး၊ ၾကည္ေအာင္နဲ႔ ေမာင္စြမ္းရည္တုိ႔ သုံးေယာက္ကုိ ႏႈိင္းယွဥ္ေျပာဖူးပါတယ္။ တင္မုိးက ေတးဆန္ၿပီး ခ်ဳိတယ္။ ၾကည္ေအာင္က ၀ီရရသကဲတယ္။ ေမာင္စြမ္းရည္က ဟာသေႏွာတယ္တဲ့။ သူက အဂၤလိပ္လုိေရးခဲ့တာဆုိေတာ့ မူရင္းကို အတိအက် မမွတ္မိဘူး။ ေမာင္စြမ္းရည္ကုိေျပာတာကုိေတာ့ မွတ္မိတာက witty ျဖစ္တယ္တဲ့။ ဟာသေႏွာတယ္၊ အရႊန္းေဖာက္တယ္။ အေသာဖတ္တယ္။ ရယ္ရတယ္ စသျဖင့္ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ စာသမားမဟုတ္သူတဦးကေတာ့ မင့္ကဗ်ာေတြက ရယ္ရတယ္တဲ့။ ထားပါေတာ့ အဲဒီလုိဟာသေႏွာ အေသာဖတ္ၿပီးရယ္ရတဲ့ ေမာင္စြမ္းရည္ရဲ႕ကဗ်ာေတြနဲ႔ ကုိေလးရဲ႕ကဗ်ာတခ်ဳိ႕လဲ အေတာ္တူတယ္လုိ႔ က်ေနာ္ထင္မိတယ္။ ေကာင္းတယ္ မေကာင္းဘူး ေျပာတာမဟုတ္ပါ။ တူတာေလးေတြ သတိျပဳမိၿပီး ေပ်ာ္လုိ႔ ေျပာမိတာပါ။ မတူတာေတြလဲ ရွိရဲ႕။ ဘ၀ေနာက္ခံမတူတဲ့ အျခင့္အရာတခ်ဳိ႕ေၾကာင့္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။
က်ေနာ္က ျမင္းျခံၿမိဳ႕နယ္မွာ ေက်းေတာ့၊ ေက်ာက္ကုန္း၊ ဆူပင္ခ်ဳံဖုတ္ေတြဖုံးတဲ့ မုိးေခါင္ေရရွားရြာကေလးတရြာကပါ။ သူက ဧရ၀တီ စမုံ၊ ဒုဌ၀တီ၊ ေဇာ္ဂ်ီ၊ ပန္းေလး၊ ေခ်ာင္းျမစ္ ငါးလီေပါင္းလုိ႔ ဆုံၾကသည္ဆုိတဲ့ ၿမိဳ႕ေရႊ အင္း၀သားပါ။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ့္ကဗ်ာေတြမွာ မပါႏုိင္တဲ့ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအုိင္ေတြအေၾကာင္း သူ႔ကဗ်ာေတြမွာ ပါ၀င္ေနပါတယ္။ ပတ္၀န္းက်င္မတူလုိ႔ ေရးတဲ့အေၾကာင္းအရာတခ်ဳိ႕လဲ မတူပဲ ျဖစ္ေနရတာလည္း က်ေနာ္သတိျပဳမိပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ခုေနာက္ဆုံးမွာ ဒီမုိကေရစီခ်စ္သူအျဖစ္နဲ႔ အတူရပ္တည္မိလွ်က္သားျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္က ျပည္ပမွာ၊ သူက ျပည္တြင္းမွာ။ ဒီအတြက္ အခြင့္အေရးကြာတာက သူက ရန္သူနဲ႔ရင္ဆုိင္ရာမွာ ေရွ႕တန္းကျဖစ္ေနလုိ႔ ေထာင္က်ခြင့္လဲ သာပါေပတယ္လုိ႔ ျခားနားခ်က္တခုကုိလဲ ျမင္လုိက္မိပါရဲ႕။ ဒီျခားနားခ်က္က သူ႔အဖုိ႔ စာဖြဲ႕လုိ႔ မရ၊ ဇာခ်ဲ႕မရခဲ့ရွာဘူး။ ဒါေတြက က်ေနာ္အျမင္ေတြပါ။ တျခားဆရာ့ဆရာေတြက ဘယ္လုိျမင္ၾကပါသလဲ။
အမွာစာေရးသူေတြ သူ႔စာအုပ္မွာ အင္အားေကာင္းလွပါတယ္။ ဒဂုန္တာရာ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ ဟံသာ၀တီဦး၀င္တင္၊ ေမာင္သာႏုိင္း အားလုံး ၄ ေယာက္။ ဆင္ႀကီးေတြခ်ည္းပါပဲ။ အမွာေရးသူအားလုံးရဲ႕ သေဘာထားကေတာ့ သူ႔ကဗ်ာေတြဟာ သူနဲ႔တူေၾကာင္းကုိပဲ ေျပာျဖစ္ၾကပါတယ္။ သူစကားေျပာရင္လည္း ဟာသပါသလုိ၊ သူ႔ကဗ်ာေတြကလဲ ဟာသပါလုိ႔ လူနဲ႔ကဗ်ာ ထပ္တူက်တယ္လုိ႔ ေျပာခ်င္ပုံရပါတယ္။ ဒီအခ်က္က အထက္မွာ က်ေနာ္ေျပာခဲ့တာနဲ႔ တုိက္ဆုိင္ပါတယ္။ ေမာင္သာႏုိုးကေတာ့ ကဗ်ာပေဒသ႐ႈေထာင့္ကၾကည့္ပါတယ္။ သဒၵါလကၤာရ၊ အကၱာလကၤာရ စတဲ့ အလကၤာက်မ္းလာမွတ္ေက်ာက္ေတြေပၚမွာ တင္ပါတယ္။ မန္းတကၠသုိလ္ထြက္ ကဗ်ာဆရာေတြထဲမွာ သူ႔ကဗ်ေတြမွာ လူထုကဗ်ာက အေျမာက္ဆုံးပါတဲ့။ ပုံသ႑ာန္က လူထုကဗ်ာ၊ အေၾကာင္းအရာ ကုိင္တြယ္တာက လူထုဘ၀။ ေခတ္ေပၚဘ၀၊ ဒါ့ေၾကာင့္ ကုိေလးရဲ႕ ကဗ်ာေတြကုိ ေခတ္ေပၚလူထုကဗ်ာ ေခၚရမယလုိ႔ မွတ္ခ်က္ေပးပါတယ္။ ကဗ်ာေတြကုိ ဘယ္ပုံစံနဲ႔ဘဲေရးေရး ကဗ်ေေတာ့ျဖစ္ရမယ္။ ကဗ်ာေကာင္းရမယ္။ ေနာက္ၿပီး ကေန႔ေခတ္မွာ တကမာၻလုံးက ကဗ်ာဆရာမ်ာနဲ႔ အတူတူ ျပည္သူ႔ဘက္ကရွိရမယ္လုိ႔ ေခတ္ကဗ်ာရဲ႕ စံကုိလဲ ထုတ္ျပလုိက္ပါတယ္။
တခ်ဳိ႕ဂႏၱ၀င္ပုံစံကဗ်ာေတြ၊ ဥပမာ ေခတ္သစ္ရတု၊ ရတုသစ္၊ ဧခ်င္းသစ္ ဆုိတာမ်ဳိးေတြလဲ ကုိေလးေရးပါတယ္။ ဘာသာစကားကလည္း ေခတ္သုံးဘာသ၀ာစကားနည္းၿပီး ဂႏၱ၀င္စကားအဓိကထားေလေတာ့ သူလုိ ငါလုိ ကဗ်ာမ်ဳိးပဲျဖစ္ေနတယ္လုိ႔လဲ ေထာက္ျပပါတယ္။ ဒါက ကုိေလးရဲ႕အားနည္းခ်က္တခုပါ။ ေမာင္သာႏုိးႀကိဳက္တဲ့ ေခတ္ေပၚလူထုကဗ်ာမ်ဳိး (က်ေနာ္လဲႀကိဳက္လုိ႔) နမူနာတစ ေကာက္ျပခ်င္ပါတယ္။
အရင္တေခါက္လုိပဲ
လင္ႏွစ္ေယာက္ရခဲ့တယ္ အေမ။
သေဘၤာဆလင္က
နင္လာအိပ္
မအိပ္ရင္ လက္တုိ႔မတဲ့
သူတုိ႔စကား
ဓား ..အေမ (ငိုခ်င္းသစ္ကဗ်ာမွ)
အဲ့ဒီငုိခ်င္းသစ္ကဗ်ာအျပင္ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ရကန္သစ္၊ ဧခ်င္းသစ္၊ ဒီပနီသစ္၊ ေဗထီ၊ ပီေစေဆာင္း၊ သုံးဥတုနဲ႔ ဆယ့္ႏွစ္ရာသီ စတဲ့ ကဗ်ာမ်ားကုိလဲ အထက္အေလ်ာက္ႏွစ္သက္ပါတယ္။
ဂႏၱ၀င္စာေပအစြဲအလန္းကဲ့သုိ႔ ေမာင္သာႏုိးက သတိေပးထားတာရွိသည္။ ဂႏၱ၀င္ကဗ်ာပေဒသထဲက ကာရန္ကုိေတာ့ မစြန္႔သစ္ဘူးဆုိတဲ့ သေဘာကုိ ဂႏၱ၀င္သိရင္လဲေကာင္းတယ္။ မသိရင္လဲျဖစ္တယ္ လုိ႔ ေျပာဖူးတဲ့ ဆရာတာရာကေတာ့ ကဗ်ာကုိ ကာရန္မပါပဲေရးလွ်င္ ယင္းကဗ်ာစာစုသည္ စကားေျပစာစုသာျဖစ္မည္လုိ႔ သူ႕ရဲ႕အမွာစာမွာ မွတ္ခ်က္ေပးထားပါတယ္။ ဒီေန႔ လူငယ္ကဗ်ာဆရာေတြကုိ စပ္မိလုိ႔ သတိေပးလုိက္တာပါပဲ။ ဒီစာမွာေတြကုိ ၾကည့္မိတာ လူႀကီးသူမေတြကုိ (အားနားပါးနာနဲ႔ပဲ) ျပံဳးမိျပန္တယ္။ ေမာင္သာႏုိးက ကဗ်ာေတြမွာ ေခတ္ေပၚစကားလုံးမ်ားကုိ သုံးဖုိ႔ေတာင္းဆုိေနခ်ိန္မွာ ဆရာႀကီး ဒဂုန္တာရာကေတာ့ ဂႏၱ၀င္စကားေတြနဲ႔ စကားေျပေရးဆဲပါလားလုိ႔။ ဒါဟာ စပ္ကူးမတ္ကူးကာလရဲ႕ သဘာ၀တခုလုိ႔ပဲ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခ်ိန္တုိင္းဟာ အတိန္နဲ႔ ပစၥဳပၸန္ၾကား စပ္ကူး မတ္ကူးခ်ည္းပဲ မဟုတ္ပါလား။
ဒီကဗ်ာစာအုပ္မွာ ၁၉၆၅ နဲ႔၊ ၁၉၉၁ ၾကား ကဗ်ာေတြျဖစ္ေၾကာင္းေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီၾကားမွာ သူေရးေဘာ္ ရဲဘက္ေတြက ၃ – ၄ အုပ္ထုတ္ၿပီးေနၾကပါၿပီ။ ကဗ်ာဆရာႀကီးဟာ စပ္ကူး မတ္ကူးမွာ အိပ္ေပ်ာ္ေနဟန္ရွိပါတယ္။ ၾကည္ေအာင္ကေတာ့ အိပ္ေပ်ာ္ေနမယ္မထင္ဘူး။ စပ္ကူး မတ္ကူးမွာ သူေရးခဲ့ေတာေတြကုိ သူ႔လြယ္အိတ္မွာ ျပန္ၾကည့္ၿပီး စာအုပ္အျဖစ္ထုတ္သင့္ပါတယ္။ ကုိေလးကပဲ ဦးေဆာင္ႀကိဳးစားရမွာပါ။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကုိေလးခုလုိ စာအုပ္ထုတ္ျဖစ္တာ အထူး၀မ္းသာႀကိဳဆုိပါေၾကာင္း ….။
၁၆၊ ဇန္န၀ါရီ ၂၀၁၃
ေမာင္စြမ္းရည္ (နယူးေယာက္)
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
Ko Lay ( Inn Wa .. . ) poem , called ‘ Shayt Set Ywayt Thar ‘ , is good.
Anyone has that poem? please post.