ေျမေအာက္ေရ၊ေရအရည္အေသြး (ဓါတ္ဂုဏ္သတၱိမ်ား) ႏွင့္ က်န္းမာေရး၊
ေမာင္ေက်းေရ
ေဖေဖာ္၀ါရီ ၇၊ ၂၀၁၃
● စကားဦး
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ လြတ္လပ္ေရးမရမွီေခတ္ကာလကစ၍ ေျမေအာက္ေရကို သံုးစြဲလာခဲ့သည္မွာ ယေန႔ထိျဖစ္ပါသည္။ ေနာင္ကာလမ်ား တြင္လည္း ဆက္လက္သံုးစြဲေနရဦးမည္ျဖစ္ရာ ထိုသံုးစြဲသူမ်ားအတြက္ အျခားတိုးတက္ေနေသာႏုိင္ငံမ်ား၊ တိုးတက္ျပီးေသာႏုိင္ငံမ်ားမွာက့ဲသို႔ျမန္မာႏုိင္ငံရိွ ေျမေအာက္ေရသံုးစြဲေ နေသာျပည္္သူျပည္သားမ်ား ပညာဗဟုသုတရေစရန္ႏွင့္ ကိုယ္တိုင္သိရိွ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္လာႏုိင္ရန္ ရည္သန္လ်က္၊ စာေရးသူတတ္ သိနားလည္ထားသည္မ်ားကိုအေျခခံ၍ဤေဆာင္းပါးကိုေရးသားပါသည္။
အဆိုပါတုိးတက္ေနေသာ၊ တိုး တက္ျပီးေသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ စက္ေရတြင္းတူးကန္ ဒါရုိက္တာမ်ား၊ စက္ေရတြင္းတူးေဖၚလိုသူမ်ား၊ တူးေဖၚထားျပီးသူမ်ား ႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ သိသင့္သိိထိုက္ေသာ ေျမေအာက္ေရႏွင့္စက္ေရတြင္းမ်ားဆိုင္ရာ အေျခခံအခ်က္အလက္မ်ား၊ ေရတြင္ေပ်ာ္၀င္ေနေသာ ဓါတုေဗဒဓါတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဂုဏ္သတၱိမ်ားႏွင္ ့ျပည္သူ႔က်မၼာေရး (Chemical properties and Public health) တို႔ကို သတင္းစာ၊ စာေစာင္၊ လက္ကမ္းေၾကာ္ျငာ၊ အင္တာနက္သတင္းလႊာမ်ားမွတဆင့္ ပညာဗဟုသုတရရိွၾကပါသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ စက္ေရတြင္းတူးအဖြဲ႔မ်ား၊ ကုမၼဏီမ်ား၊ ကန္ထ ရိုက္တာမ်ား၊ ေရသန္႔လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ေနသူမ်ား၊ အေရအတြက္မ်ားစြာရိွပါသည္။ ထိုသူမ်ားက မိမိတို႔လုပ္ငန္းႏွင့္တြဲဖက္၍ ေျမေအာက္ေရ သံုးစြဲေနသူမ်ားကို ပညာဗဟုသုတမ်ားျဖန္႔ေ၀ေပးပါက ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစပါသည္။
ေျမေအာက္ေရဆိုသည္မွာ ကမၻာေျမမ်က္ႏွာျပင္ေအာက္တြင္္ေျမလႊာ(သဲ၊ ေက်ာက္စရစ္) အတြင္း၌ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေက်ာက္လြႊာၾကားမ်ားအတြင္း၌ေသာ္လည္ေကာင္း၊ စိမ့္၀င္ခိုေအာင္းေနေသာေရျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႔ စိမ့္၀င္ခိုေအာင္းေနေသာေရမ်ားတည္ရိွေနျပီး၊ လံု ေလာက္ ေသာေရပမာဏကိုထုတ္ယူရရိွႏုိင္မည့္ ေရခိုေအာင္းေနေသာအလႊာကို ေျမေအာက္ေရေအာင္းလႊာ (Water Bearing Layer / Aquifer) ဟုေခၚပါသည္။ ေျမေအာက္ေရ ေအာင္းလႊာသည္ ေနရာေဒသ၏ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ (Topography)၊ ပထ၀ီအေနအထား (Geography)၊ ဘူမိေဗဒ (Geology)၊ ဇလဘူမိေဗဒ (Hydrogeology) အေနအထားအလိုက္ အတိမ္အနက္၊ အရြယ္အစားပမာဏ၊ ေရေအာင္း လႊာအမ်ိဳးအစား စသည္ျဖင့္ကြဲျပားျခားနားပါသည္။
ေျမေအာက္ေရမ်က္ႏွာျပင္အနီးအေ၀းသည္လည္း ေျမေအာက္ေရေအာင္းလႊာ အတိမ္ အနက္ေပၚမူတည္ပါသည္။ ကမၻာေျမၾကီးေအာက္တြင္ ေျမေအာက္္ေရစတင္ထိေတြ႔ေသာေနရာကို ေျမေအာက္ေရမ်က္ႏွာျပင္ (Groundwater Table) ဟုေခၚပါသည္။ ေျမေအာက္ေရကို လက္တူးတြင္းမ်ား၊ စက္တူးတြင္မ်ားျဖင့္ထုတ္ယူရရိွႏုိင္ပါသည္ ။
ေျမေအာက္ေရကို စက္ေရတြင္းျဖင့္ အနက္ေပ ၂၄၆၀(၇၅၀ မီတာ) အထိ တူးေဖၚထုတ္ယူရႏုိင္သည္ဟု အေမရိကန္နွိင္ငံ၊ နယူးေအာ္လန္ရိွ တူလနီတကၠသုိလ္မွ ပါေမာကၡစတီဖင္၊ေအ၊နယ္ဆင္ [Prof.Stephen A. Nelson, Tulane University (private, nonsectarian research university) New Orleans, Louisiana, U S) က သုေတသ န ျပဳမွတ္တမ္းထားရိွပါသည္။ စာေရးသူတို႔ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေပ ၁၀၀၀ ေက်ာ္ထိ ရန္ကုန္ႏွင့္ျပည္၊ မေကြးၾကားတြင္ တူးေဖၚခဲ့ဘူးပါသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ေျမေအာက္ေရကို အနက္ေပ ၄၀၀ – ၅၀၀ အတြင္း အမ်ားဆံုးတူေဖၚရရိွၾကပါသည္။မဟာရန္ကုန္နယ္နမိတ္အတြင္း ေျမေအာက္ေရကို အနက္ေပ ၅၀ -၁၀၀ မွ ၃၀၀ – ၄၀၀ အတြင္း တူးေဖၚရရိွႏုိင္ပါသည္။ ဒဂံုျမိ့ဳသစ္၊ ပညာေရးအကြက္သည္သာ အနက္ေပ ၄၀၀ – ၅၀၀ ခန္႔တူးေဖၚရပါသည္။
ေျမေအာက္ေရလည္ပတ္ပံု၊
မိုးေရမ်ား ျ မစ္ေခ်ာင္း အင္းအိုင္သို႔ဆီ ၀င္သကဲ့သို႔ ေျမေအာက္သို႔လည္း ေျမလြွာမွတဆင့္မိုးေရမ်ား စိမ့္၀င္စီးဆင္းျခင္းျဖင့္ ေျမေအာက္ေရကို အဓိကျပန္လည္ျဖည့္တင္းေပးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ပါ၍ေျမေအာက္ေရကို ျပန္လည္ျဖည့္တင္းေပးသည့္ မူလအရင္းအျမစ္မွာ မိုးေရပင္ျဖစ္ပါသည္။အခ်ိဳ့ေနရာေဒသမ်ားတြင္ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္္၊ ပထ၀ီအေနအထား၊ ဘူမိေဗဒ၊ ဇလဘူမိအေနအထားမ်ားအရ ျမစ္ေခ်ာင္း အင္းအိုင္မ်ားမွတဆင့္ ျပန္လည္ျဖည့္တင္းေပးသည္မ်ားလည္း ရိွပါသည္။ထိုသို႔ ျပန္လည္ျဖည့္တင္းေပးျခင္းကို (Artificial Recharge) ဟုေခၚဆိုပါသည္။
(ဥပမာ၊ ရန္ကုန္ျမိဳ့တြင္ အင္းယားကန္မွစိမ့္ေရ ကုိ ျပည္လမ္းမၾကီး၏ အေနာက္ဘက္ျခမ္းရိွ လိွဳင္ျမိ့ဳနယ္အတြင္းရိွ စက္ေရတြင္း (အ၀ိစီတြင္း) မ်ားသည္ ေျမေအာက္ျပန္လည္ျဖည့္တင္းေရ အျဖစ္ လကၡံရရိွၾကပါသည္။)
မိုးေရသည္ ေျမၾကီးအတြင္း စိမ့္၀င္၍ ေရေအာင္းလြာတေလ်ာက္သို႔ စိမ့္၀င္စီးဆင္းသြားပါသည္။ထိုကဲ့သို႔ ေျမေအာက္ေရေအာင္းလြာအတြင္းသို႔ စိမ့္၀င္စီးဆင္းေသာေနရာေဒသ၊ ရပ္၀န္းကို ေျမေအာက္ေရျဖည့္တင္းသည့္ရပ္၀ွမ္္းမ်ား (Recharge Areas) ဟု ေခၚပါသည္။ေျမေအာက္ေရကတဖန္ ေျမေပၚသို႔ျပန္လည္စီးထြက္လာေသာ ေနရာရပ္၀န္း (ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္) ကို ေျမေအာက္ေရထုတ္ယူရာ (သို႔) စီးထြက္ရာရပ္၀န္းမ်ား (Discharge Areas) ဟုေခၚပါသည္။ စက္ေရတြင္းမ်ားမွ စက္အင္အားျဖင့္ ေရထုတ္ယူျခင္းကို လည္း သဘာ၀အေလ်ာက္မဟုတ္ေသာ ေျမေအာက္ေရထုတ္ယူုျခင္း၊ (Artificial Points of Discharge for Groundwater) ဟု ေခၚပါသည္။
ေျမေအာက္ေရကိုအသံုးျပဳရသည့္အေၾကာင္းအရင္း
သန္႔ရွင္းေသာေရကို ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္မ်ားမွ မရႏုိင္ေပ။ေျမေအာက္တြင္ခိုေအာင္းေနေသာေရ၊ ေျမေအာက္ေရေအာင္းလြာ မွသာအမ်ားဆံုး ရရိွေပသည္။ ဤကမၻာေျမၾကီး၏ သန္႔ရွင္းေသာေရအမ်ားစုသည္ ကမၻာ့ေျမမ်က္ႏွာျပင္ေအာက္တြင္ ေျမေအာက္ေရေအာင္းလြွာအေနႏွင့္ ခိုေအာင္းတည္ရိွေနပါသည္။ကမာၻေပၚရိွလူဦးေရ သန္း ၂၀၀၀ ေက်ာ္သည္ ေျမေအာက္္ေရကို ေသာက္သံုးေရအေနႏွင့္ မွီခိုျပီး ကမာၻ႔စားနပ္ရိကၡာ ထုတ္လုပ္မွဳ့၏ ၄၀% သည္ ေျမေအာက္ေရျဖင့္ ထုတ္လုပ္ေနျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ ထိုေၾကာင့္ ေျမေအာက္ေရ အစဥ္သန္႔စင္၊ ဖြံျဖိဳးတိုးတက္မွဳ့ သည္ အနာဂတ္အတြက္ အေရးၾကီးေသာ အခ်က္တစ္ခ်က္ပင္ျဖစ္ပါသည္။ လူတို႔မ်က္ေစ့ျဖင့္ မျမင္ေတြ႔ရေသာ၊ ေျမေအာက္တြင္ တည္ရိွေနသည့္ သန္႔စင္ေနေသာေရကို ပတ္၀န္းက်င္ျပင္ပရိွ စက္ရံု၊ အလုပ္ရံု၊ သတၱဳတြင္းမ်ားႏွင့္ စိုက္ခင္းမ်ားမွ ေဘးထြက္ စြန္႔ပစ္ပစၥည္မ်ားေၾကာင့္ မညစ္ႏြမ္းေစေရးပင္ျဖစ္ပါသည္။ ေျမေအာက္ေရကို အသံုးျပဳသည့္ အဓိိကအေၾကာင္းအရင္းမွာ ေျမေအာက္ေရသည္ လြယ္ကူစြာရရိွျခင္း၊ ကုန္က်စရိတ္၊ ေစ်းသက္သာျခင္း၊ မိမိအလိုရိွေသာေနရာ(သို႔) အနီးဆံုးေနရာ၌ တြင္းတူးေဖၚ၍ လိုအပ္သလို ထုတ္ယူရရိွႏုိင္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။
ေျမေအာက္ေရ အမ်ားဆံုးအသံုးျပဳသည့္ ေနရာေဒသမ်ား
ကမာၻေနရာေဒသအမ်ားစုတြင္သန္႔ရွင္းေသာေသာက္သံုးေရ၏ ၉၅ – ၉၇ ရာခိုင္ႏွန္းကို ေျမေအာက္ေရမွ ရရိွပါသည္။ေျမေပၚေရ အရင္းအျမစ္နည္းသည့္ ေနရာေဒသမ်ားႏွင့္ မိုးေခါင္ေရရွားသည့္ ကမာၻေနရာေဒသအမ်ားစုသည္္ ေျမေအာက္ေရကိုသာ ေသာက္သံုးေရအျဖစ္ အသံုးျပဳၾကရပါသည္။ေျမေအာက္ေရ အမ်ားဆံုး ထုတ္ယူအသံုးျပဳၾကေသာ ေဒသ ႏိုုင္ငံမ်ားမွာ (America) အေမရိကန္ ႏုိင္ငံ ၄၅ ရာခိုင္ႏွန္း၊ (Asia pacific Region) အာရွပစၥဖိိတ္၊ ၃၂ ရာခိုင္ႏွန္း၊ (Europe) ဥေ၇ာပ ၇၅ ရာခိုင္ႏွန္း၊ (Latin America) လက္တင္အေမရိက ၂၉ ရာခိုင္ႏွန္း၊ (Australia) ၾသစေၾတးရီးယား၊ ၁၅ ရာခိုင္ႏွန္းတို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။
အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ စက္ေရတြင္းေပါင္း ၁၅.၉ သန္း (ႏွစ္စဥ္ စက္ေရတြင္းေပါင္း ၈ သိန္းခန္႔ တူးေဖၚေနပါသည္)၊ အိႏၵိယႏုိင္ငံတြင္ စက္ေရတြင္းေပါင္း ၂၅ သန္း၊ တရုပ္ျပည္တြင္ စက္ေရတြင္းေပါင္း ၃.၄သန္း၊ ဘဂၤလားဒက္(ခ်္)တြင္ စက္ေရတြင္းေပါင္း ၈ သိန္း၊ နီေပါတြင္ စက္ေရတြင္းေပါင္္း ၆ ေသာင္း၊ ဘန္ေကာက္ တြင္ ၄ ေထာင္ေက်ာ္ စသည္ျဖင့္ သိမွတ္ရပါသည္။ အာရွႏွင့္ အေရွ့ေတာင္အာရွတြင္ ေျမေအာက္ေရကို ေသာက္သံုးေရအျဖစ္ အသံုးျပဳေနသည့္ လူဦးေရ ၁၀ သန္း အထက္ ရိွ၊ အလြန္ၾကီးေသာ မဟာျမိဳ့ၾကီးမ်ား (Mega Cities) မွာဘန္ေကာက္၊ (Bangkok) ပီဂ်င္း (Beijing)၊ ကလကၠတား (Calcutta)၊ မနီလာ (Manila)၊ ဂ်ာကာတာ (Jakarta)၊ ရွန္ဟိုင္း (Shanghai) တုိ႔ျဖစ္ၾကပါ သည္။
အာရွရိွျမိဳ့ၾကီး အမ်ားစုသည္ ေျမေပၚေရကို ေသာက္သံုးေရအျဖစ္ အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳေနၾကေသာ္လည္း အဆိုပါျမိဳ့ၾကီးမ်ား၏ ျမိဳ့စြန္ျမိဳ့ဖ်ားတြင္ ေနထိုင္ၾကေသာ ၀င္ေငြနည္းသည့္ ျပည္သူမ်ားသည္ ေျမေအာက္ေရကို မိမိအိမ္တြင္ တူးေဖၚ၍ေသာ္လည္ေကာင္း၊ အမ်ားသံုး ရပ္ကြက္စက္ေရတြင္းမ်ားမွ ေသာ္လည္ေကာင္း၊ရယူၾကရပါသည္။ ထိုအခါ ထိုေဒသေန ျပည္သူမ်ား၏ ၇၀ – ၈၀ %သည္ ေရေၾကာင့္ျဖစ္ေသာေရာဂါမ်ားကို ခံစားရရိွရပါသည္။ တရုပ္ျပည္တြင္ျမိဳ့ေပါင္း ၅၀၀ ေက်ာ္သည္ လိုအပ္ေသာ ေသာက္သံုးေရ၏ သံုးပံု ႏွစ္ပံု ကိုေျမေအာက္ေရမွ ရယူရပါသည္။
မဟာရန္ကုန္အပါအ၀င္ ျမန္မာျပည္၏ ေျမေအာက္ေရသံုးစြဲမႈအက်ဥ္း
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ႏွစ္စဥ္္ သံုးစဲြႏုိင္ေသာ ေျမေအာက္ေရ အရင္းအျမစ္ ကုဗကီလိုမီတာေပါင္း ၄၉၅ ရိွပါသည္။ အဆိုပါ ပမာဏ၏ ၁၀ ရာခိုင္ႏွန္းခန္႔သည္ စက္ရံု အလုပ္ရံုႏွင့္ အမ်ားျပည္သူတို႔၏ ေသာက္သံုးေရျဖစ္္ပါသည္ဟု အက္ဖ္ေအအို မွတ္တမ္းမ်ားအရ သိရသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ စက္ေရတြင္းေပါင္း ၃ သိန္း ေက်ာ္ရိွေနႏုိင္ပါသည္။ (အိမ္နားနီးခ်င္း၊ ဘဂၤလားဒက္ခ်္၊ အိႏၵိယ၊ တရုပ္၊ ယိုးဒယားႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ႏုိင္းယွဥ္ပါက မ်ားစြာ ကြာျခားပါေသးသည္)။ ထိုေၾကာင့္ ပိုလ်ံေနေသာေျမေအာက္ေရကို စနစ္တက် အစဥ္သန္႔စင္ေအာင္ သိမ္းဆည္းရန္ လိုအပ္ပါသည္။
စာေရးသူ ၀န္ထမ္းဘ၀ (၁၉၉၃- ခုႏွစ္အထိ) ဌာနဆိုင္ရာမွတ္တမ္းမ်ားအရ ျမန္မာႏုိင္ငံတ၀ွမ္းတြင္ စက္ေရ တြင္းေပါင္း ၂ သိန္း ခန္႔ ရိွပါသည္။ ထိုစဥ္က မဟာရန္ကုန္ နယ္နမိတ္အတြင္းတြင္ စက္ရုံအလုပ္ရံုသံုးစက္ေရတြင္းမ်ား အပါအ၀င္ စက္ေရတြင္းေပါင္း ၃ ေထာင္ ေက်ာ္ရိွခဲ့ပါသည္။ ယခုအခါ ၄ ေထာင္ေက်ာ္ ၅ ေထာင္ခန္႔ရိွႏုိင္ ပါသည္။ မဟာရန္ကုန္ နယ္နမိတ္အတြင္း ေနထိုင္သည့္ လူဦးေရအားလံုးအတြက္ လိုအပ္သည့္ ေရပမာဏ၏ ၄၀ – ၄၅ ရာခိုင္ ႏွန္းကို ေျမေအာက္ေရ မွ ရယူေနရသည့္ အေနအထားမွာ ရိွပါသည္။
မဟာရန္ကုန္ျမိဳ့၏ ေျမေအာက္ေရ အဓိိကျဖည့္တင္းေပးရာ ရပ္၀န္းေဒသသည္ မဟာရန္ကုန္နယ္နမိတ္၊ ေျမာက္ဘက္ျခမ္း၊ ပဲခူးရိုးမ ေတာင္စြယ္ႏွင့္ ျမိ့ဳျပင္ေနရာေဒသမ်ားတြင္ ေျမေအာက္ေရ စိမ့္၀င္စီးဆင္းျပီး ေျမေအာက္ေရကို ျဖည့္တင္းေပးျခင္းျဖစ္ေနပါသည္။ ေျမေအာက္ေရ ထုတ္ယူအသံုးျပဳရန္အတြက္ စက္ေရတြင္း တူးေဖၚသင့္ေသာေနရာ ( အိ္မ္သံုး၊ စက္ရုံသံုး၊ ေက်ာင္းေဆးခန္းမ်ားအတြက္) အိမ္သာ၊ အညစ္အေၾကး၊ ေဆးေရ၊ ခ်ိဳးေရမ်ား စြန္႔ပစ္သည့္ေနရာ၊ ေရေျမာင္းမ်ားႏွင့္ အနည္းဆံုး ေပ ၅၀ အကြာ၌ တူးသင့္ပါသည္။
ေျမေအာက္ေရကို ေနရာေဒသ အမ်ားစုတြင္ စက္ေရတြင္း၊ (စကားညွပ္ – ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္လူအမ်ားစုသည္ စက္တူးတြင္းကို အ၀ီစီတြင္း ဟု ယခုထိ ေခၚဆိုေနပါေသးသည္။ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ကစ၍ စက္ေရတြင္းဟု ေခၚဆိုရန္ သတ္မွတ္ထားျပီးျဖစ္ပါသည္။) မွ ေျမေအာက္ေရ ထုတ္ယူသည့္ပမာဏႏွင့္ ေျမေအာက္ေရ ျဖည့္တင္းေပးသည့္ ပမာဏ မမ်ွတပါက (ထုတ္ယူသည့္ပမာဏသည္ ျဖည့္တင္းေပးသည့္ ပမာဏထက္ ေက်ာ္လြန္ေနပါက) မေကာင္းေသာဆိုးက်ိဳးမ်ားကို သက္ေရာက္ေစပါသည္။
အဆိုပါဆိုးက်ိဳးမ်ားမွာ ေျမေအာက္ေရ မ်က္ႏွာျပင္နိမ့္က်လာျခင္း၊ (Lowering of groundwater table)။ ႏွစ္ၾကာရွည္လာက အနီးပတ္၀န္းက်င္ရွိ ေျမမ်က္ႏွာျပင္ မ်ားကြဲအက္၊ နိမ့္က်လာျခင္း (ဘန္ေကာက္တြင္ ထိုသို႔ျဖစ္သျဖင့္ ေျမေအာက္ေရ ထုတ္ယူမႈကို တင္းၾကပ္စြာ ထိမ္းခ်ဳပ္ထားပါသည္)။ အခ်ိဳ႔ေနရာမ်ား တြင္ ေျမေအာက္ေရ ျပန္လည္ျဖည့္တင္းမွုဳ့ နည္းလာျပီး၊ စက္ေရတြင္း ခမ္းေျခာက္သြားျခင္း။ (ထိုကဲသို႔ေသာအျဖစ္မ်ိဳး ရန္ကုန္ျမိဳ့၀င္ဒါမီယာအတြင္းပိုင္းတြင္ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါသည္)။ ေရငံ၊ေရတက္ ေရက်ေခ်ာင္း၊ ေျမာင္း၊ ျမစ္ေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ နီးသည့္ စက္ေရတြင္းမ်ားသို႔ ေရငံတုိး၀င္လာျခင္း၊ ေျမေအာက္ေရ၏ သိုလ္ေလွာင္မွဳ့ ပမာဏမည္ေရြ႔မည္မ်ွရိွသည္၊ေျမေအာက္ေရျဖည့္တင္းမွဳ့ ပမာဏႏွင့္ ထုတ္ယူမွဳ့ပမာဏကို စနစ္တက် တြက္ခ်က္မထားဘဲ အလွ်ံပယ္ထုတ္ယူျခင္းသည္လည္း ေျမေအာက္ေရ အရည္အေသြး နိမ့္က်ေစပါသည္။ (ဥပမာ- ပန္းလိွဳင္ေဂါက္ကြင္း၊ လိွဳင္သာယာေဒသ)။
ေျမေအာက္ေရအလြန္အက်ြံထုတ္ယူျခင္း၏ အက်ိဳးအျပစ္မွာ ဒီေရ (ေရငံ) ေရတက္ေရက်ရိွသည့္ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားႏွင့္ နီးသည့္ေနရာမ်ားတြင္ေရငံ တိုး၀င္ျပီး ေျမေအာက္ေရ အရည္အေသြး ပ်က္စီးေစပါသည္။ ေျမေအာက္ေရထဲသို႔ ေရငံ တိုး၀င္ျခင္းသည္ ေျမေအာက္ေရေအာင္းလြာကို မ်ားစြာ ပ်က္စီးေစပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ သဘာ၀အေလ်ာက္ ျပဳျပင္၍ မရေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ကို အသံုးျပဳ၍သာ ေသာက္သံုး၍ ရေအာင္ ေရငံဓါတ္ကို ေလ်ာ့ခ် ျပဳျပင္ႏုိင္ပါသည္။ ေျမေအာက္ေရခ်ိဳထဲသို႔ေရငံ(ပင္လယ္ေရ) ၃% မွ ၄% တိုး၀င္လ်ွင္ ထိုေရသည္ ေသာက္သံုးရန္ မသင့္ေပ။ ေရငံသည္ ၆% ႏွင့္အထက္ တိုး၀င္ေနပါက ေသာက္သံုး၍ မရႏုိင္ေတာ့ေပ။ လူသတၱ၀ါမ်ားအတြက္ ဆားဓါတ္ ပါ၀င္ႏွန္းမွာ ၀.၂ ရာခိုင္ႏွန္း အထိသာ လက္ခံ ႏုိင္ပါသည္။ သို႔ပါ၍ ေျမေအာက္ေရထုတ္ယူရာတြင္ မိမိစက္ေရတြင္း၏ အျမင့္ဆံုးေရထုတ္ႏုိင္သည့္ပမာဏ (maximum Discharge / Yield) ကို သိရပါမည္။
မည္သို႔ သိႏုိင္မည္နည္း … စက္ေရတြင္းတူး ပညာရွင္ (သို႔) အင္ဂ်င္နီယာက စက္ေရတြင္းတူးေဖၚျပီး ေရမႈတ္စမ္းသပ္ျခင္း (Pumping test) ျပဳလုပ္ရပါသည္။ထိုေရမွဳတ္စမ္းသပ္မူ႔မွ စက္ေရတြင္း၏ ေျမေအာက္ေရ၏ ေရမ်က္ႏွာျပင္(Groundwater level)၊ ေရမဳွတ္စမ္းသပ္ေနစဥ္ တည္ရိွေနသည့္ ေျမေအာက္ေရျပင္ (Pumping Level) ႏွင့္ စက္ေရတြင္း၏ တစ္နာရီ ေရထြက္ႏႈန္း (Discharge / Yield (gal/hr) တို႔ကို သိရျပီးေနာက္ ေရေအာင္းလွြာ၏ ေရစိမ့္ႏႈန္း (Transmissibility / the rate of flow) ကို တြက္ယူရရိွႏုိင္္ပါသည္။ထိုအခ်က္အလက္မ်ားကို အေျခခံ၍ မိမိစက္ေရတြင္းမွေရကို ေရထြက္ႏႈန္း၏ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ထုတ္ယူသင့္ပါသည္။ ထိုသို႔ထုတ္ယူျခင္းကို စိတ္ခ်စြာ ေရထုတ္ျခင္း။ (Safe Yield) ဟုေခၚပါသည္။ 
● ေရအရည္အေသြး(ဂုဏ္သတၱိမ်ား)ႏွင့္က်န္းမာေရး
သန္႔ရွင္းေကာင္းမြွန္ေသာ ေသာက္သံုးေရသည္ လူသားအားလံုး၏ က်န္မာေရးႏွင့္ သန္႔ရွင္းေသာပတ္၀န္းက်င္အတြက္ အေရးၾကီးေသာ၊တန္ဘိုးရိွေသာ လာဘ္တပါး ျဖစ္ပါသည္။ ကမၻာေပၚရိွ လူအမ်ားစုသည္ ေျမေအာက္ေရကို အဓိိကေသာက္သံုးေရအျဖစ္ အားထားေနၾကရပါသည္။ေျမေအာက္ေရတြင္ ပါ၀င္ေသာဓါတ္ပစၥည္းမ်ားသည္ သဘာ၀အေလွ်ာက္ ေျမေအာက္တြင္တည္ရိွစဥ္က ေျပာင္းလြဲမွဳ့မရိွဟု အမ်ားအားျဖင့္ နားလည္ထားၾကပါသည္။ ေျမေအာက္ေရ၏ အေရာင္အဆင္း၊ အနံအရသာ၊ အရည္အေသြးသည္ ေပ်ာ္၀င္ေနေသာ ဓါတ္ပစၥည္းအေရအတြက္ႏွင့္ ပမာဏ၊ အမိ်ဳးအစားႏွင့္ ေပ်ာ္၀င္ေနသည့္ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ အပူခ်ိန္တုိ႔အေပၚတြင္ မ်ားစြာတည္ပါသည္။ ထိုေနာက္ ျပင္ပဓါတ္ပစၥည္းမ်ား တိုး၀င္လာမႈ၊ ဓါတ္ျပဳ၊ေျပာင္းလြဲမွဳ့မ်ား ျဖစ္လာေသာအခါ အရည္အေသြး၊ အနံအရသာ၊ အေရာင္အဆင္း စသည္တုိ႔မွအစ ေျပာင္းလြဲလာပါသည္။ ထိုအခါ ေျမေအာက္ေရေအာင္းလွြာသည္ မလိုအပ္ေသာ ဓါတ္ပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္လည္းေကာင္း ၊ ေရာဂါပိုးမွြားတုိ႔ေၾကာင့္ေသာ္လည္ေကာင္း ေျမေအာက္ေရညစ္ညမ္းေစျပီး မသန္႔မစင္ျဖစ္ေစပါသည္။
ေျမေအာက္ေရသည္ မိုးေရမွ တိုက္ရိုက္စိမ့္၀င္စီးဆင္းလာျခင္း ျဖစ္ပါသည္။(မိုးေရတြင္ အက္ဆစ္ေပ်ာ္၀င္ေနပါသည္။မိုးေရသည္ လြန္ခဲ့ေသာ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာက စတင္၍ စက္ရုံအလုပ္ရုံမ်ား တိုးတက္မ်ားျပားလာသည့္ကာ၊ ကာဘြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ဓါတ္ ထုတ္လြင့္မွဳ့မ်ားလာေသာေၾကာင့္ အက္စစ္ဓါတ္ေပ်ာ္၀င္ႏွန္းပါ တိုးျမင့္လာပါသည္)။
အခ်ိဳ့ေသာ ဓါတ္ပစၥည္းမ်ားျဖစ္သည့္ ကာဘြန္နစ္အက္စစ္၊(Carbonate Acid) ကလိုရုိက္ (Chloride) ၊ ဆာလ္ဖိုက္ (Sulphide) တို႔သည္ မိုးေရစီးဆင္းစိမ့္၀င္ရာေျမလွြာတေလ်ာက္မွတဆင့္ ေျမေအာက္ေရေအာင္းလွြာထဲသို႔ ေပ်ာ္၀င္ေစေသာ ဓါတ္ပစၥည္း မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ ကလိုရုိက္(သို႔) ဆလ္ဖိုက္(သို႔) ကာဘြန္နစ္ (သို႔) သံုးမ်ိဳးစလံုးသည္ ဓါတ္ေပါင္းအေနႏွင့္ အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရိွရပါသည္။
ေျမေအာက္ေရ၏ ဓါတုပစၥည္းအမ်ိဳးအစား၊ အေရအတြက္ႏွင့္ ေပ်ာ္၀င္မွဳ့တို႔သည္ ဓါတုေဗဒဘာသာရပ္ဆိုင္ရာ သေဘာတရားမ်ားအရ၊ ေရ၏ အခ်ဥ္ဓါတ္ပါ၀င္မွဳ့ အညြန္းကိန္း (ပီအိပ္(ခ်္)၊ pH ၊ အနည္းအမ်ား၊ အတိုးအေလ်ာ့၊ ေရေအာင္းလြွာ၏အပူခ်ိန္ (Temperature of aquifer / water bearing layer) ႏွင့္ ဓါတ္တိုးျခင္း (Oxidation) ၊ဓါတ္ေလ်ာ့ျခင္း (Reduction) တို့၏ စြမ္းေဆာင္ရည္သာလွ်င္ျဖစ္ေပသည္။
စက္ေရတြင္းတစ္တြင္းမွ ေရႏွင့္ အျခားစက္ေရတြင္းတစ္တြင္းမွ ေရ၊ အရသာ အရည္အေသြး မတူၾကေပ။ (တစ္တြင္းႏွင့္ တစ္တြင္း နီး ေနေသာ္လည္း) ေျမေအာက္ေရ ခိုေအာင္းေနေသာ ေျမလြွာ၏အတိမ္အနက္ႏွင့္ ဘူမိေဗဒဆိုင္ရာ ဂုဏ္သတၱိမ်ား ၊ ေျမေအာက္ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေနသည့္ ဓါတ္ပစၥည္း စုစုေပါင္းပမာဏႏွင့္ အမ်ိဳးအစားမ်ား၊ အဆိုပါဓါတ္မ်ားေပ်ာ္၀င္ေနေသာ ေျမေအာက္ေရတြင္ ခိုေအာင္းေနသည့္ အခ်ိန္ကာလ၊ ေျမေအာက္ေရကို ျပန္လည္ျဖည့္တင္းေပးသည့္ မိုးေရျဖတ္သန္းစီးဆင္းရာ တေလွ်ာက္ရိွ ေျမသား ၊ေက်ာက္သားတို႔၏ ဓါတ္ဂုဏ္သတၱိမ်ား၊ စသည့္အခ်က္မ်ားက စက္ေရတြင္းတစ္တြင္းခ်င္း၏ ေရအရည္အေသြးကို အဆံုးအျဖတ္ေပးပါသည္။
ေျမေအာက္ေရကို ေသာက္သံုးေရအျဖစ္ အသံုးျပဳေနသူမ်ားသည္ မိမိတုိ႔အိမ္ရိွ စက္ေရတြင္းမွ ထြက္ေသာေရ၏ အေထြေထြဂုဏ္သတၱိ၊ဓါတုေဗဒဆိုင္ရာ ဂုဏ္သတၱိမ်ားႏွင့္ ဓါတ္ေပ်ာ္၀င္မွဳ့မ်ားကုိ ကမာၻက်န္းမာေရးအဖြဲ႔ (WHO / World Health Organization) က သတ္မွတ္ထားေသာ ေသာက္သံုးေရ အရည္အေသြး အဆင့္အတန္း၊ (Drinking Water Quality Standard) တန္းႏွင့္ ခ်ိန္ထိုး၍ အေျခခံအခ်က္အလက္မ်ားကို သိထားသင့္ပါ သည္။(ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ အျခားအေရွေတာင္အာရွႏုိင္ငံမ်ားကဲသို႔ မိမိႏုိင္ငံသူႏုိင္ငံသားမ်ား၏ အစားေသာက္ အသံုးျပဳသည့္ေရသံုးစြဲမွဳ့ အေလ့အထ၊ က်န္းမာ ေရးရႈထာင့္ စသည့္ အခ်က္မ်ားအေပၚအေျခခံ၍ ျမန္မာ့ေသာက္သံုးေရ အရည္အေသြးအဆင့္အတန္း၊ (Myanmar DrinkingWater Quality Standard) တခုကို က်န္းမာေရးဦးစီးဌာနႏွင့္ ေရအသံုးခ်ေရးဌာနမ်ား ပူးေပါင္း၍ သတ္မွတ္ထား ရိွပါသည္။)
ျမန္မာႏုိင္ငံ၌္ ေျမေအာက္ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္ႏုိင္သည့္ ဓါတ္ပစၥည္းမ်ားကို ေရစမ္းသပ္ဓါတ္ခြဲခန္း၌ မည္ေရြ့မည္မ်ွ ပါ၀င္သည္ကို စမ္းသပ္သိရိွႏုိင္ပါသည္။ အဆိုပါ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ (General Properties) ၊ ဓါတုေဗဒဆိုင္ရာ(Chemical Properties) ပစၥည္းမ်ားမွာ- ပံုပန္းသ႑န္ (appearance) အေရာင္(Color)၊ အနံအရသာ (odor /Smell) ေရေနာက္ၾကိမွဳ့၊ ေရၾကည္လင္မွဳ့ (Turbidity)၊ ဓါတပစၥည္း စုစုေပါင္း ေပ်ာ္၀င္မွဳ့ပမာဏ (Total Dissolved Solid)၊ လ်ွပ္စစ္စီးကိန္း သတၱိ (Electrical Conductivity / EC) ၊ပီအိပ္(ခ်္္) (pH) ၊ေရေစးျခင္း၊ (Total hardness as CaCO3) ၊ အယ္လကာလီသတၱိ (Total Alkalinity as CaCO3) ၊ ဆိုိဒီယံ (Sodium; Na+) ၊ ပိုတက္စီယံ (Potassium; K+) ၊ ကယ္စီယံ (Calcium; Ca++) ၊ မဂၢနီစီယံ (Magnesium; Mg++) ၊ သံဓါတ္ (Iron; Fe++) ၊ ကာဘြန္နိတ္ (Carbonate; CO3=) ၊ဘိုင္ကာဘြန္နိတ္ (Bicarbonate; HCO3-) ၊ ကလိုရုိက္ (Chloride; CL-) ၊ ဆာလ္ဖိတ္ (Sulfate; SO4–) ၊ ခဲ (Lead; Pb) ၊ သြတ္ (Zinc; Zn) ၊ေၾကးနီ (Copper; Cu) ၊အာစင္နစ္ (Arsenic;As) တို႔ျဖစ္ၾကပါသည္။ Ammonia, NH4, Nitrate, Nitride, Fluoride တို႔ကို ယၡင္က အမ်ိဳးသားက်န္းမာေရးဓါတ္ခဲြခမ္း NHL (NationalHealth Laboratory) ၌ စမ္းသပ္ စစ္ေဆး၍ရပါသည္။
(မိမိသံုးစြဲေနေသာ စက္ေရတြင္းမွ ေျမေအာက္ေရကို ႏွစ္စဥ္၊ တႏွစ္တခါ ေရဓါတ္ခြဲ စမ္းသပ္သင့္ပါသည္။ က်ြမ္းက်င္သူႏွင့္ ေဆြးေႏွြး တုိင္ပင္သင့္ပါသည္။)
သန္႔ရွင္းေကာင္းမြန္ေသာေရသည္ အေရာင္အဆင္း၊ အနံအရသာ မရိွေပ၊ (ေရ၏ အနံအရသာသည္ သံေခ်းနံ႔ (သို႔) သတၱဳတခုခု၏အနံ ႔ႏွင့္ ေဆာ္ဒါ၊ ဘိလပ္ေရ (သို႔) သတၱဳဓါတ္ဆားေဖ်ာ္ရည္ အရသာ ရပါက ဆိုဒီယံကလိုရုိက္၊ ဆိုဒီယံဆလ္ဖိုက္၊ ကယ္စီယံကလိုရုိက္ႏွင့္ ဆလ္ဖိုက္မ်ား သတ္မွတ္အဆင့္ထက္ ပိုမိုမ်ားျပားစြာပါ၀င္ေနျခင္း။)(ေအာက္သိုးသိုး အနံအရသာ၊ ပုပ္သိုးေသာ အနံအရသာ၊ ၾကက္ဥဘဲဥပုပ္နံ အရသာ ရပါက ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ဆာလ္ဖိုက္ (H2S) ၊ ေမွာ္၊ ေရညွိ စသည္တို႔ႏွင့္ ဘက္တီရီးယား ပိုးမြွားမ်ား ေရတြင္း၌ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေရစုတ္တင္ရာ ေရပိုက္လိုင္းတေလ်ာက္ေသာ္လည္းေကာင္း တြယ္ကပ္ေန၍ျဖစ္ပါသည္။လည္းေကာင္းတို႔ကို ရွင္းလင္းပစ္ရပါသည္)။
ေရအေရာင္သည္ နို႔ေရာင္၊ (သို႔) နိ႔ရည္ၾကဲတဲတဲ ၊ ေဖ်ာ့ေတာ့ေတာ့အသြင္္ (Turbidity) ျဖစ္ေနပါက – ေရတြင္ သာမန္မ်က္ေစ့ႏွင့္ မျမင္ႏုိင္ေသာ အဏုဇီ၀ရုပ္ပစၥည္းမ်ား ေပ်ာ္၀င္ေနေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။ (Turbidity) ကို (NTU; Nephelometric Turbidity Units) ျဖင့္ တိုင္းပါသည္ ။ ေသာက္သံုးရန္ သင့္ေလ်ာ္သည့္အဆင့္မွာ 5 NTU (ေရအေရာင္သည္ လံုး၀ၾကည္လင္ေနပါမည္) ႏွင့္ 25NTU (ေရအေရာင္သည္ ၾကည္လင္ေနပါမည္။) ျဖစ္ပါသည္။ ေရသည္ နိ႔ရည္ေဖ်ာ့ေရာင္၊တိမ္ျဖဴေရာင္ ျဖစ္ေနပါက ေသာက္သံုးရန္ သတ္မွတ္အဆင့္ထက္ ေက်ာ္လြန္ေနပါသည္။) မ ေသာက္သံုးသင့္ပါ။ (ေသာက္သံုးေရအတြက္ (Turbidity) သတ္မွတ္ခ်က္မွာ 5 NTU – 25NTU ျဖစ္ပါသည္။)
လ်ွပ္စစ္စီးကိန္းသတၱိ (Electrical Conductivity / EC) သည္ ေရ၏ လွ်ပ္စစ္စီးကိန္းျဖစ္ပါသည္။ ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္သည့္ဓါတ္ပစၥည္းမ်ား၊ပမာဏမ်ားပါက လ်ပ္စစ္စီးကိန္းသည္ ပိုမ်ားေလျဖစ္ပါသည္။ EC ၏ တိုင္းတာသည့္ယူနစ္မွာ မိုင္ခရုိဆီမင္းပါယူနစ္ဧရိယာ μ mhos/cm (micro mhos per centimeter) or μ S/cm (micro-Siemens per centimeter) ျဖစ္ပါသည္။ (ေသာက္သံုးေရအတြက္ အီစီသတ္မွတ္ခ်က္မွာ ၈၀၀ -၁၅၀၀ ျဖစ္ပါသည္။မိမိသံုးစြဲေနေသာ စက္ေရတြင္း၏ ေရသည္ အငံဓါတ္အရသာ ရေနပါက ထုိေရသည္ အီစီ ၁၅၀၀ ေက်ာ္ေနမည္ျဖစ္ပါ သည္။)
ဓါတုပစၥုည္း စုစုေပါင္း ေပ်ာ္၀င္မႈပမာဏ (Total Dissolved Solid / TDS) ၊သည္ ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေနေသာ ဓါတုပစၥည္း၊ အရာ၀တၱဳမ်ား စုစုေပါင္း ကို တိုင္းတာ၍ ရသည့္ပမာဏျဖစ္ပါသည္။ တုိင္းတာသည့္ ယူနစ္မွာ – mg/L = milligrams per liter, or parts per million ( ppm ) ျဖစ္ပါသည္။(ေသာက္သံုးေရအတြက္ တီဒီအက္စ္ TDS သတ္မွတ္ခ်က္မွာ ၅၀၀ – ၁၅၀၀ ျဖစ္ပါသည္။) (ပင္လယ္ေရ၏ တီီိဒီအက္စ္သည္ ၃၅၀၀၀ အထက္ရိွပါသည္။) ေျမေအာက္ေရ၏ အပူခ်ိန္ျမင့္ေလ ဓါတ္ေပ်ာ္၀င္မႈ စုစုေပါင္း TDS / EC မ်ားေလျဖစ္ပါသည္။ ထိုျပင္ EC ႏွင့္ TDS တို႔သည္ ဆက္စပ္မႈ ရိွေနပါသည္။ အီစီႏွင့္ တီဒီအက္စ္ ဆက္စပ္မႈ ကိန္းေသမွာ (၀.၆၄) ျဖစ္ပါသည္။ ဆက္စပ္နည္းမွာ (EC х 0.64 = TDS) ျဖစ္ပါသည္။
သို႔ပါ၍ ေျမေအာက္ေရအသံုးျပဳသူမ်ား အေနႏွင့္ မိမိစက္ေရတြင္းမွ ထြက္ရိွေသာေရ၏ (EC, TDS, pH, Fe) တို႔ကို ကနဦးစမ္းသပ္စစ္ေဆး၍ သိရသည့္ အေျဖအေပၚ အေျခခံျပီး ရရိွသည့္တန္ဘိုးမ်ားသည္ သက္မွတ္အဆင့္ထက္ မေက်ာ္လြန္က ေသာက္သံုးရန္ သင့္ေလ်ွာ္ေပသည္။ သတ္မွတ္အဆင့္ ေက်ာ္လြန္ေနပါက တတ္က်ြမ္းနားလည္သည့္ပညာရွင္ႏွင့္ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ေဆာင္ရြက္သင့္ပါသည္။ အထက္ပါအခ်က္မ်ားကို အေျခခံ၍ ဒီေရ၊ေရငံ အတက္အက်ရိွသည့္ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားႏွင့္နီးပါက မိမိ၏စက္ေရတြင္း၊ ေျမေအာက္ေရထဲသို႔ ေရငံတိုး၀င္မႈ ရိွမရိွကို ကနဦးေလ့လာသိရိွႏုိင္ပါသည္။
ပင္လယ္ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေနေသာ ဓါတ္ဆားေပ်ာ္၀င္မွဳ့ပမာဏမွာ (၁၅၀၀၀ – ၅၀၀၀၀) ပီပီအမ္ ရိွျပီး၊ပင္လယ္ ေရတက္ ေရက် ဆက္စပ္ေနသည့္ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ား၌ ေပ်ာ္၀င္ေနေသာ ဆားဓါတ္ပမာဏမွာ (၁၅၀၀ -၁၅၀၀၀) ပီပီအမ္ရိွပါသည္။ ေရခ်ိဳေရငံအစပ္၊ ေရတက္ေရက်ရိွသည့္ ျမစ္ေခ်ာင္း (လွဳိင္ျမစ္၊ ပန္းလွိဳင္ျမစ္၊ပဲခူးျမစ္စသည့္)မ်ားတြင္ ဆားဓါတ္ပါ၀င္မွဳ့မွာ (၈၀၀ – ၁၅၀၀) ပီပီအမ္ ရိွပါသည္။ ေရသန္႔ / ေရခ်ိဳ (Pure Water ) ၏ ဆားဓါတ္ပါ၀င္မွဳ့ ပမာဏသည္ ( ၀ – ၅၀၀) ပီပီအမ္အတြင္း ရိွပါသည္။ (ပင္လယ္ေရကို လူတို႔ေသာက္၍မရသည့္အေၾကာင္းအရင္းမွာ ပင္လယ္ေရတြင္ေပ်ာ္၀င္ေနေသာ ဆားဓါတ္ပမာဏသည္ လူ၏ေသြးထဲတြင္ရိွသည့္္ ဓါတ္ဆားပမာဏထက္ (၃) ဆေက်ာ္ ပိုမ်ားေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။)
ပီအိပ္ခ်္ (pH) သည္ ေရ၏ အက္ဆစ္ (အခ်ဥ္ဓါတ္) (Acid) ၊ အလ္ကာလီ (Alkali) တို႔သည္ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္အိုင္းရြန္းအေနႏွင့္ မည္မ်ွပါသည္ကို ညြန္ျပေသာ အညြန္းကိန္းျဖစ္ပါသည္။ အလြန္ေသးငယ္ေသာ အိုင္းယြန္းျဖစ္ျပီး ေရ၏ဓါတ္ဂုဏ္သတၱိမ်ားကို ေျပာင္းလြဲေစႏုိင္ပါသည္။ ပီအိပ္(ခ်္) ၇ သည္ ၾကားေန (Neutral) အေျခအေနျဖစ္ျပီး၊ ( ၇) ထက္ေက်ာ္ပါက အလ္ကာလီ (အလ္ကာလီသတၱိမ်ားေသာေရ) ျဖစ္ျပီး( ၇) ေအာက္ ေလ်ာ့ပါက အက္ဆစ္မ်ားသည့္ (အက္စစ္မ်ားေသာေရ) ဟု သတ္မွတ္ပါသည္။ သိုပါ၍ ေျမေအာက္သံုးစြဲသူမ်ားကလည္း မိမိတုိ႔အိမ္ရိွ စက္ေရတြင္းမွေရကို ပီအိပ္(ခ်္) စေကးတိုင္း စကၠဴ (pH paper) ျဖင့္ စစ္ေဆးျပီး၊ ပီအိပ္(ခ်္) တန္ဘိုး ၆.၅ ထက္ နည္းပါက (သို႔) ၈.၅ ထက္ မ်ားပါက မိမိစက္ေရတြင္းမွ ေရနမူနာ ရယူ၍ ေရစမ္းသပ္ဓါတ္ခြဲခမ္းသို ႔ေပးပို႔စစ္ေဆးျပီး ရရိွေသာအေျဖေပၚမူတည္၍ တတ္က်ြမ္းနားလည္ေသာ သူႏွင့္ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြး၊ အၾကံ ဥာဏ္ရယူ သင့္ပါသည္။ ေရသန္႔ပညာရွင္မ်ား၊ ေရသန္႔စင္စက္ တပ္ဆင္ေပးသည့္သူမ်ားသည္ ေရအရည္အေသြးစစ္ေဆးရာတြင္ ပီအိပ္ခ်္ မည္မ်ွရိွသည္ကို အရင္ဆန္းစစ္ၾကရပါသည္။
(ေသာက္သံုးေရအတြက္ ပီအိပ္ခ်္ သတ္မွတ္ခ်က္မွာ ၆.၅ – ၈.၅ ျဖစ္ပါသည္။) (ဘက္ထရီအိုး အက္ဆစ္ (Battery Acid) သည္ (pH) ပီအိပ္ခ်္ သုုညျဖစ္ပါသည္။ သတၱဳတြင္းမ်ားမွ စြန္႔ပစ္ေရဆိုးမ်ား၏ ပီအိပ္ခ်္သည္ ၂ ေအာက္တြင္ရိွပါသည္။ Liquid Drain Cleaner သည္ အလ္ကာလီ (Alkali) (Basic) အဆင့္ ၁၄ ရိွပါသည္။)
ေရေစးေရ (Hard Water) ဆိုသည္မွာ ေရတြင္ ကယ္စီယံ (Calcium; Ca++) ႏွင့္ မဂၢနီစီယံ (Magnesium; Mg++) စသည့္ဓါတ္ပစၥည္း မ်ားသည္ ဓါတ္ေပါင္းအေနႏွင့္ မ်ားျပားစြာေပ်ာ္၀င္ေနသည့္ေရကို ေခၚပါသည္။ ေရေစးတြင္ ႏွစ္မ်ိဳး၊ ယာယီေရေစးႏွင့္ အျမဲေရေစး (TemporaryHardness and Permanent Hardness) ရိွပါသည္။ေရေစးသည္ အ၀တ္ေလွ်ာ္ ကိုယ္တိုက္ဆပ္ျပာ အျမဳတ္ထြက္ရန္ ဆပ္ျပာ ပိုသံုးရပါသည္။
ယာယီေရေစးသည္ကယ္စီယံ (Calcium; Ca++) ႏွင့္ မဂၢနီစီယံ (Magnesium; Mg++) တို႔ သည္ကာဘြန္နိတ္ (Carbonate; CO3=) ၊ဘိုင္ကာဘြန္နိတ္ (Bicarbonate; HCO3-) တို႔ေပါင္းစပ္ျပီးျဖစ္လာသည့္ ဓါတ္ေပါင္းမ်ား၊ မ်ားျပားစြာ ပါ၀င္ေနေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။ ယာယီ ေရေစး(Temporary Hardness) ကို ေရဆူအမွတ္ေရာက္ေအာင္ အပူေပးျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္ေကာင္း၊ ထံုးေဖ်ာ္ရည္(Calcium Hydroxide; Ca (OH)2)ထဲ့၍ အနယ္ထိုင္ျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္ေကာင္း ျပဳျပင္ႏုိင္ပါသည္။
အျမဲေရေစး (Permanent Hardness) သည္ ကယ္စီယံ (Calcium; Ca++) ႏွင့္မဂၢနီစီယံ (Magnesium; Mg++) တို႔၊ ကလိုရုိက္ (Chloride; CL-) ၊ ဆလ္ဖိတ္ (Sulfate; SO4–) တို႔ႏွင့္ ေပါင္းစပ္ထားေသာ ဓါတ္ေရာမ်ား၊ မ်ားျပားေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။ အျမဲေရေစးကို ယာယီေရေစးကဲ့သို႔ ေရသြက္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္၍မရပါ။ေရသန္႔စင္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ သံုးသည့္ ဓါတုေအ့ဂ်င့္မ်ားႏွင့္သာ ေရသြက္ျဖစ္ေအာင္ျပဳလုပ္၍ရပါသည္။ (Total hardness as CaCO3) ႏွင့္ အယ္လကာလီသတၱိ (Total Alkalinity as CaCO3) တို႔ တခုႏွင့္ တခု မတူပါ။ သို႔ေသာ္ တခုႏွင့္ တခု ဆက္စစ္ေနပါသည္။ ပီအိပ္ခ်္ တန္ဘိုး ၆ ေအာက္ရိွေနပါက ေရေစးသည္ ေရပိုက္မ်ား၊ ခ်က္ျပဳတ္သည့္အိုးမ်ားကို ဂိ်ဳးတက္ေစပါသည္။ ေရေစးကို မ်ားမ်ား ေသာက္သံုးပါက ၀မ္းခ်ဳပ္ေစႏုိင္ပါသည္။ (ေသာက္သံုးေရအတြက္ ေရေစး (Total hardness as CaCO3) အဆင့္သတ္မွတ္ခ်က္မွာ ၇၅ – ၂၀၀ ျဖစ္ပါသည္။) (ေရသြက္၏အဆင့္မွာ ၆၀ ႏွင့္ ၆၀ ပီပီအမ္ ေအာက္ျဖစ္ပါသည္။) (မွတ္ခ်က္၊ ၊ ကယ္စီယံ (Calcium; Ca++) ႏွင့္ မဂၢနီစီယံ (Magnesium; Mg++) သည္ဓါတ္စဥ္္အေနႏွင့္သီးသန္႔ရိွပါက အားျဖည့္ေပးေသာ သတၱဳဓါတ္စဥ္ျဖစ္ပါသည္။ ကာဘြန္နိတ္ (Carbonate; CO3=) ၊ ဘိုင္ကာဘြန္နိတ္ (Bicarbonate; HCO3-) ၊တို႔သည္လည္း ေျမေအာက္ေရတြင္ ရိွ ကာဘြန္ဒိုင္ေအာက္ႏွင့္ ဓါတ္ျပဳျခင္းျဖင့္ ျဖစ္တည္လာျခင္းျဖစ္ပါသည္။
သံဓါတ္ (Iron; Fe++) ၊ ကို ေရတြင္ သံေအာက္ဆိုက္အေနႏွင့္ အေတြ႔မ်ားပါသည္။ သံေအာက္ဆိုက္(၂) မ်ိဳးရိွပါသည္။ ဖဲရပ္စ္ေအာက္ဆိုက္ (Ferrous-oxide, Fe203) ႏွင့္ ဖဲရစ္ေအာက္ဆိုက္ (Ferric-oxide, Fe304) တို႔ျဖစ္ျပီး ဖဲရပ္စ္ေအာက္ဆိုက္အေနႏွင့္ ေတြ႔ရမ်ားပါသည္။ မဂၢနီစ္(Manganese; Mn) ႏွင့္ တြဲေတြ႔ရတတ္သည္၊သံဓါတ္ကဲ့သို႔ အစြန္းေထးမ်ား ျဖစ္ေစပါသည္။ အေရာင္မွာ အနက္ေရာင္၊ ညိဳညစ္ညစ္အေရာင္ အစြန္းအထင္း ျဖစ္ေစပါသည္ ေရတြင္ သံဓါတ္ေပ်ာ္၀င္မွုဳ့မ်ားပါက ေရအေရာင္သည္အ၀ါေရာင္၊ လိေမၼာ္ေရာင္၊ သံေခ်းေရာင္၊ စသည္ျဖင့္ေတြ႔ရပါသည္။ အနံရွိျပီး အ၀တ္အထည္မ်ားကို စြန္းထင္းေစပါသည္။ ထမင္းခ်က္ရင္လည္း ထမင္းအေရာင္ မျဖဴေဖြးပါ။ ေရေႏြးၾကမ္းလည္း ေသာက္မေကာင္းပါ။
သံဓါတ္သည္ သတ္မွတ္အဆင့္ထက္ ေက်ာ္လြန္ျခင္း ရိွမရိွကို သိလိုပါက မိမိအိမ္ရိွ စက္ေရတြင္း (အ၀ိစီတြင္း)မွေရကုိ အနည္းငယ္ ရယူ၍ ျမန္မာလၻက္ေျခာက္၊လၻက္ေရၾကမ္းထည့္ထားေသာ ခြက္ထဲသို႔ အေတာ္အသင့္ သြန္ထည့္ၾကည့္ပါ။ ထိုအခါေရေႏြးၾကမ္းေရသည္ ညိုမည္းသြားပါက သံဓါတ္သည္ သတ္မွတ္အဆင့္ထက္ ၂ ဆ ၃ဆ ခန္႔ ပိုမိုမ်ားျပားႏိုုင္ပါသည္။ ေရေႏြးၾကမ္းသည္ မည္းသြားပါက သံဓါတ္သည္ သတ္မွတ္အဆင့္ထက္ ၅ ဆမွ ၇ ဆခန့္ပိုႏုိင္ပါသည္။ (ေသာက္သံုးေရ အတြက္သံဓါတ္ (Iron; Fe++) သတ္္မွတ္ခ်က္မွာ ၀.၃ – ၁.၀ ျဖစ္ပါသည္။) ေျမေအာက္ေရတြင္ေပ်ာ္၀င္ေနေသာသံဓါတ္ကို ဖယ္ရွား၍ ရပါသည္။ (သံဓါတ္ (Fe) မ်ားစြာေပ်ာ္၀င္ ေနပါက စာေရးသူ၏ သံဓါတ္ဖယ္ရွား နည္းကို အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ သံဓါတ္ေလ်ာ့က်သြားမည္ျဖစ္ပါသည္။) သံဓါတ္ဖယ္ရွားနည္းကို သီးသန္႔ေဆာင္းပါးတခုအေနႏွင့္ ဆက္လက္ေဖၚသြားပါမည္။
ဆိုိဒီယံ (Sodium; Na+) ၊ ပိုတက္စီယံ (Potassium; K+) ၊ကို ေျမေအာက္ေရတြင္ ကလိုရုိက္၊ ကာဘြန္နိတ္တို႔ႏွင့္ ထိေတြ႔ျပီး ဓါတ္ေပါင္း အေနႏွင့္ေတြရပါသည္။ အဆိုပါ ဓါတ္ပစၥည္းႏွစ္ခုစလံုးသည္ သဘာ၀အေလ်ာက္ေျမေအာက္ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္လြယ္ျပီး၊ ယင္းတို႔ကို ေရခ်ိဳ-ေရငံအစပ္ႏွင့္နီး သည္ေနရာေဒသမ်ား၊ ပင္လယ္ ကမ္းစပ္ႏွင့္ နီးသည့္ ေနရာေဒသမ်ားရိွ စက္ေရတြင္းမ်ားတြင္ ေတြ႔ရမ်ားပါသည္။ အဆိုပါ ဓါတ္ေပါင္းေပ်ာ္၀င္မႈ မ်ားလြန္းပါက ေရငံေစျပီး၊ ေရ ေႏြးေငြ႔၊ ဘြိဳင္လာအိုး၊ေရေႏြးအိုးမ်ား ၌ ေရေႏြးအျမဳပ္မ်ား ထေစျပီး၊ ေရဂိ်ဳးတက္္ေစပါသည္။ (ေသာက္သံုးေရအတြက္ ဆိုဒီယံပါ၀င္မွဳ့သတ္မွတ္ခ်က္မွာ ၅၀ ပီပီ္အမ္ျဖစ္ပါသည္။)
ကလိုရုိက္ (Chloride; CL-) ကို ပင္လယ္ေရတြင္ သဘာ၀အေလ်ာက္အမ်ားဆံုးေတြ႔ရေပသည္။ ေျမေအာက္သတၱုတြင္းမ်ားတြင္လည္း ဓါတ္ေပါင္းအေနႏွင့္ ေတြ႔ရေပသည္။ကလိုရုိက္သည္ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ား၊ ေရဆိုးထုတ္ေျမာင္းမ်ား၊ ေလာင္စာစြမ္းအင္အရင္းအျမစ္မ်ား၊ စိုက္ပ်ိဳးေရထုတ္ ေရေျမာင္းမ်ား မွတဆင့္ ေျမေအာက္ေရသို႔ စီး၀င္ျခင္းျဖင့္ ေျမေအာက္ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ေရတြင္ေပ်ာ္၀င္ေနေသာ ကလိုရုိက္ကို ေလ်ာ့က်ေအာင္ ျပဳနည္းသည္ စာရိတ္ အလြန္ၾကီးပါသည္။ေျမေအာက္ေရတြင္ ဆိုဒီယံကလိုရုိက္မ်ားစြာ ေပ်ာ္၀င္ေနပါက ေရပိုက္လိုင္းမ်ား ဂိ်ဳးတက္ေစပါသည္။ သတ္မွတ္အဆင့္ထက္ မ်ားေသာေရကို ေသာက္ၾကည့္ပါက ငံေသာအရသာကို ရေစပါသည္။ က်န္မာေရးအရ ႏွလံုးႏွင့္ ေက်ာက္ကပ္ကို ဆိုးက်ိဳးုျဖစ္ေစပါသည္။(ေသာက္သံုးေရအတြက္ ကလိုရုိက္ပါ၀င္မွဳ့ သတ္မွတ္ခ်က္မွာ ၂၅၀ ေအာက္၊ အမ်ားဆံုး ၂၅၀ ပီပီ္အမ္ျဖစ္ပါသည္။)
ဆလ္ဖိတ္ (Sulfate; SO4–) ၊ေျမေအာက္ေရတြင္ဆလ္ဖိတ္ကို ဆိုိဒီယံ (Sodium; Na+) ၊ ကယ္စီယံ (Calcium; Ca)++) ၊မဂၢနီစီယံ (Magnesium; Mg++) ၊တို႔ႏွင့္ေပါင္းစပ္ျပီး ဓါတ္ေပါင္းအေနႏွင့္ ေတြ႔ရပါသည္။ အဆိုပါဓါတ္ေပါင္းသည္ ေျမေအာက္ေရတြင္ သတ္မွတ္အဆင့္ထက္ လြန္ေနပါက ေသာက္သံုးသူအတြက္ ခါးေသာအရသာကို ျဖစ္ေစျပီး၊ မ်ားစြာေသာက္မိပါက ၀မ္းသြားေစပါမည္။ ခႏၵာကိုယ္မွ ေရဓါတ္ေလ်ာ့နည္းေစပါသည္။ ေရပိုက္ (သံပိုက္၊ ေၾကးပိုက္၊ ဂ်ီအိုင္ပိုက္မ်ားကို တေျမ့ေျမ့ ယိုယြင္းပ်က္စီးေစပါမည္။(ေသာက္သံုးေရအတြက္ ဆာလ္ဖိတ္ပါ၀င္မွဳ့ သတ္မွတ္ခ်က္မွာ ၂၅၀ ေအာက္၊ အမ်ား ဆံုး ၂၅၀ ပီပီ္အမ္ျဖစ္ပါသည္။)
ခဲ (Lead; Pb) ၊သြတ္ (Zinc; Zn) ၊ေၾကးနီ (Copper; Cu) ၊အာစင္နစ္ (Arsenic; As) ၊ဖလူလိုရုိက္ (Fluoride) တို႔သည္ အဆိပ္အေတာက္၊ေဘးအႏၱရာယ္ျဖစ္ေစေသာ သတၱဳပစၥည္းမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ (အျခားအဆိပ္အေတာက္၊ ေဘးအႏၱရာယ္ျဖစ္ေစေသာ ဓါတ္သတၱဳမ်ားစြာ ရိွပါေသးသည္)။ အဆိုပါ သတၱဳဓါတ္မ်ားကို ေရတြင္ အလြန္႔လြန္ နည္းပါးစြာ ေပ်ာ္၀င္ေနသျဖင့္္ (Trace Elements / Minerals and toxic Materials) ဟု ေခၚပါသည္ ။
အဆိုပါဓါတ္သတၱဳမ်ားျဖစ္တည္မွဳ့မွာ စိုက္ပ်ိဳးေရးသံုးဓါတ္ေျမၾသဇာမ်ား ေပ်ာ္၀င္ေနေသာစြန္႔ပစ္ေရ၊ စက္ရုံအလုပ္ရုံက စြန္႔ပစ္ေရ၊ သတၱဳတြင္းမ်ားမွ ထြက္ရိွေသာ စြန္႔ပစ္ေရမ်ားသည္ ေျမေအာက္ေရေအာင္းလႊာသို႔ စီးဆင္း စိမ္႔၀င္သြားျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္ေကာင္း၊ ေျမေအာက္ေရ (Shallow Groundwater) ကို ျပန္လည္ျဖည့္တင္းေပးရာေဒသ၌ မိုးေရမွတဆင့္ ေျမၾကီးအတြင္း စိမ့္၀င္စီးဆင္းေသာေရသည္ အဆိုပါဓါတ္ပစၥည္းမ်ားပါ၀င္သည့္ ဘူမိေဗဒသက္တမ္း (Geological age) အရ သက္ႏုုအနယ္က်ေက်ာက္လြာ၊ (Younger Sedimentary Deposit) ေျမလြာမ်ားကုိ ျဖတ္သန္း စီးဆင္းလာရာ အဆိုပါဓါတ္မ်ားသည္ ေျမေအာက္ေရတြင္ ႏွစ္ရွည္လမ်ား ေပ်ာ္၀င္ေနေသာေၾကာင့္သာ္လည္ေကာင္း၊ ျဖစ္ပါသည္။ေျမေအာက္ေရ အရည္အေသြးကို ယိုယြင္းပ်က္စီးေစျပီး လူႏွင့္ ပတ္၀န္းက်င္ကို ေဘးအႏၱရာယ္ျဖစ္ေစပါသည္။
အဆိုပါ ဓါတ္သတၱဳမ်ားမွ ဓါတ္တစ္ခုခုုွ ေရတြင္ေပ်ာ္၀င္ေနသည္ကို မသိဘဲ လမ်ားစြာေသာက္သံုးမိပါက အေရျပားႏွင့္ဆိုင္ေသာ၊ ေက်ာက္ကပ္၊ ဆီးအိမ္၊ဆီးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ကင္ဆာေရာဂါ၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာႏွင့္ဆိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ားကို ျဖစ္လာေစႏုိင္ပါသည္။ ဖလူလိုရုိက္ (Fluoride) ကို္ ဓါတ္ပစၥည္းတခုအေနႏွင့္ ေျမေအာက္ေရတြင္ ေျမသားေက်ာက္သားမ်ားတြင္ အေတြ႔ရမ်ားပါသည္။ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေနေသာ ဖလူအိုရိုက္ဒ္သည္ သတ္မွတ္ခ်က္ထက္ မမ်ားပါက သြားခ်ိဳးတက္ျခင္းကို သက္သာေစပါသည္။ သြားမ်ာကို ျဖဴေဖြးေစပါသည္။ သတ္မွတ္ခ်က္ထက္မ်ားေသာေရကိုု ႏွစ္ရွည္ လမ်ား ေသာက္သံုးပါက သြားဖံုး၊ အရုိးအဆစ္မ်ား နာက်င္ေစပါမည္။ (ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေသာက္သံုးေရ၌္ အာစင္နစ္ႏွင့္ ခဲဓါတ္ပါ၀င္မွဳ့ သတ္မွတ္ခ်က္မွာ ၀.၀၁ ပီပီအမ္ အမ်ားဆံုးျဖစ္ပါသည္။) (ယခု၊လက္ပံေတာင္းေတာင္ ပတ္၀န္းက်င္ေက်းရြာမ်ားတြင္ အထက္ပါေဘးအႏၱရာယ္မ်ားႏွင့္ ၾကံဳေတြ႔ေနပါသည္။)
ေရမသန္႔ရွင္းမွဳ့ကို ျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းအရင္း
ကမၻာေပၚတြင္ မသန္႔ရွင္းေသာေရႏွင့္ ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမွဳ့မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားလ်က္ရိွေသာေရာဂါမွာ ၀မ္းေလ်ာေရာဂါျဖစ္ပါသည္။ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္၌ မဖြံျဖိဳးေသးေသာေဒသမ်ားႏွင့္ ဖံြျဖိဳးဆဲႏုိင္ငံမ်ားတြင္ မသန္႔ရွင္းေသာေရ၊ မသန္႔ရွင္းေသာ ပတ္၀န္းက်င္မ်ားေၾကာင့္ ကေလး လူၾကီး ၁.၆ သန္း ေသဆံုးေၾကာင္း ကမၻာက်န္းမာေရးအဖဲြ႔၏ မွတ္တမ္္းမ်ားအရ သိရိွရပါသည္။
ေျမေအာက္ေရကို ညစ္ညမ္းေစေသာ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းမ်ားမွာ ဇီ၀ေဗဒဆိုင္ရာလုပ္ငန္းမ်ားမွ စြန္႔ပစ္ေရမ်ား၊လူတုိ႔စြန္႔ပစ္ အညစ္အေၾကးမ်ားႏွင့္ စက္ရုံအလုပ္ရုံ စြန္႔ပစ္ပစၥည္း၊ သတၱဳတြင္းမွ စြန္႔ပစ္ေရဆိုးမ်ားတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
ထို႔ျပင္ဓါတ္ဆီဆိုင္မ်ားရိွ ေျမေအာက္ဆီသိုေလွာင္ရုံမ်ားသည္ ဆီစိမ့္မထြက္ႏုိင္ေသာ ေလွာင္ကန္မ်ား မဟုတ္ပါက အဆိုပါဆီေလွာင္ကန္္မွ ဆီမ်ား ေျမၾကီးအတြင္း စိမ့္၀င္ျပီး ေျမေအာက္ေရေအာင္းလြာတြင္ ေရႏွင့္ထိေတြ႔ျပီး ေျမေအာက္ေရထု ညစ္ညမ္းေစျခင္းတို႔ကိုလည္း ျဖစ္ေစပါသည္။ သဲဆန္ေသာေျမလြာမ်ားတြင္ ပိုမိုအျဖစ္မ်ားပါသည္
စိုက္ကြင္းမ်ားႏွင့္နီးေသာ စက္ေရတြင္းမ်ားမွာမူ စိုက္ပိ်ဳးေရးလုပ္ငန္းသံုး ဓါတ္ေျမၾသာဇာမ်ားေၾကာင့္လည္း ေရထုညစ္ညမ္းျပီး အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ေစပါသည္။ဓါတ္ေျမၾသဇာတြင္ နိုက္ထရုိဂ်င္ပါ၀င္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
တခ်ိဳ့ေျမေအာက္ေရမ်ားတြင္ သဘာ၀အေလ်ာက္ ေပ်ာ္၀င္ေနေသာ၊ (သို႔) သတၱဳတြင္းမ်ားမွ စြန္႔ပစ္အညစ္အေၾကး။ (လူ၏ က်မၼာေရးကို ဆိုးရြားစြာ ဒုကၡေပးသည့္ အဆိပ္ဓါတ္ပစၥည္းမ်ား (အာစင္နစ္ (Arsenic)၊ ေကာပါး (Copper)၊ ကိုေဘာ့ (Cobol)၊ ခဲ၊ ေငြ (Lead, Zinc) စသည့္) ဓါတ္ပစၥည္းမ်ား ေပ်ာ္၀င္ေနတတ္ပါသည္။] ျ
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ျမစ္၀က်ြန္းေပၚေဒသ၊ ေလးမ်က္နွာ၊ က်ံဳေပ်ာ္၊ သာေပါင္း၊ ဟသၤာတျမိဳ့နယ္မ်ားအတြင္းရိွ ေက်းရြာမ်ားတြင္ တြင္းတိမ္စက္ေရတြင္းမ်ား၌ ေတြ႔ရပါသည္။အဆိုပါေဒသ၏ ေျမေအာက္ေရကို ျပန္လည္ျဖည့္တင္းေပးေသာေဒသမွာ အေနာက္ရိုးမေတာင္ေက်ာ၊ (ေတာင္ဘက္ခ်မ္း) ျဖစ္ပါသည္။အေနာက္ရိုးမ ေတာင္ေက်ာသည္ ျမစ္၀က်ြန္းေပၚေဒသသို႔ ေရာက္ေသာအခါ ငုတ္လွ်ိဳးေပ်ာက္ကြယ္ျပီး ေျမျပန႔္အသြင္အျပင္ ေတြ႔ရပါသည္။အဆိုပါ ေတာင္ေၾကာတေလ်ာက္တြင္ (ေလးမ်က္ႏွာျမိဳ့နယ္၊ အေနာက္ဘက္ျခမ္း) လူတို႔ကို အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ေစေသာ သတၱဳပစၥည္းပါ၀င္သည့္ ေက်ာက္လွြာ ၊ ေျမလႊာမ်ား ရိွေနပါသည္။ထိုအဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ေစေသာ ဓါတ္သတၱဳမ်ားသည္ ေျမေအာက္ေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
ထိုအျပင္ နာဂစ္မုန္တိုင္း၏ ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္ခံရသည့္ ေနရာေဒသအမ်ားစုရိွ ေျမေအာက္ေရ အရည္အေသြးမ်ားသည္လည္း ပင္လယ္ေရငံ ၀င္ေရာက္ျခင္းေၾကာင့္ ေရအရည္အေသြး ယိုယြင္းေစပါသည္။
ကမၻာက်န္းမာေရးအဖြဲ႔က သတ္မွတ္ထားသည့္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေသာ ေရေပးေ၀ေရး၊ ေရရရိွေရးစနစ္ႏွင့္ မိလႅာေရဆိုးထုတ္စနစ္မ်ား ဆိုသည္မွာ –
အိမ္တိုင္ရာေရာက္ စည္ပင္သာယာေရသြယ္ပိုက္လိုင္း ရိွျခင္း။ ရပ္ကြက္(သို႔) လမ္းထိပ္တြင္ အမ်ားသံုးေရဘံုဘိုင္မ်ားထားရိွအသံုးျပဳျခင္း။ စက္ေရတြင္းေရ အသံုးျပဳျခင္း။ စနစ္တက် အကာအရံမ်ားရိွေသာ လက္တူးတြင္းမ်ား အသံုးျပဳျခင္း။ သန္႔စင္ေသာေခ်ာင္းေရ၊ စိမ့္ေရ၊ စမ္းေရ၊ ျမစ္ေရမ်ားကို သြယ္တန္း အသံုးျပဳျခင္းႏွင့္ စည္ပင္သာယာ မိလႅာေရဆိုးထုတ္စနစ္ကိုအသံုးျပဳျခင္း၊ အမ်ားသံုးမိလႅာစနစ္ (စုေပါင္းအိမ္ယာ၊တိုက္ခမ္းမ်ား) အသံုးျပဳျခင္း၊ ေရဆြဲအိမ္သာ/ ေရေလာင္းအိမ္သာ အသံုးျပဳျခင္း၊ ေလ၀င္ေလထြက္ ေကာင္းသည့္အနံအသက္ကင္းေသာ က်င္းအိမ္သာအသံုးျပဳျခင္း … စသည့္အခ်က္မ်ားပင္ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံရိွ (၇၅) ရာခိုင္ႏွန္းေသာ အိမ္ယာ၊ ရပ္ကြက္၊ ေက်းရြာ၊ ျမိဳ့မ်ားသည္ အထက္ပါအခ်က္အလက္မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီပါသည္ဟု WHO / UNICEF စစ္တမ္းမ်ားက ဆိုပါသည္။ အထက္ပါအခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုုေစျခင္းသည္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးအတြက္ ေျမေအာက္္ေရအရင္းအျမစ္ကုိ ကာကြယ္ရာေရာက္ေပသည္။ ထိုသို႔ကိုက္ညီေနေသာ အ ေျခအေနကို ယုတ္ေလ်ာ့ေစျခင္းမရိွရေအာင္ ဆက္လက္ ထိမ္းသိမ္းရန္မွာ ျပည္သူျပည္သားမ်ား၏ တာ၀န္သာျဖစ္ေပသည္
အထက္ပါအခ်က္မ်ားႏွင့္ မကိုက္ညီျခင္းသည္ ေရမသန္႔စင္မွဳ့ကို ျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းအရင္းအခ်ိဳ႔ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္၊ သက္ရိွသတၱ၀ါ၊ တိရိစာၦန္၊သစ္ပင္စသည္တို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ေျမေအာက္ေရ ညစ္ညမ္းေစမွဳ့ႏွင့့္ မသက္ဆိုင္ေပ။
ေသာက္သံုးေရအတြက္ က်န္မာေရး အေျခခံလမ္းညြန္၊ ေသာက္သံုးေရတြင္ ေပ်ာ္၀င္ေနေသာ ဓါတုပစၥည္းမ်ား၏ ပမာဏအနည္းအမ်ားသည္ လူတို႔၏ စိတ္ပိုင္း၊ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က်န္းမာေရးကိုအနည္းႏွင့္ အမ်ားေဘး ဒုကၡျဖစ္ေစမွဳ့ျဖင့္တိုင္းတာပါသည္။
ေရေကာင္းေရသန္႔ဆိုသည္မွာ ..
(၁) အေရာင္အဆင္း အနယ္အႏွစ္ အနံအရသာတို႔ကို ျဖစ္ေစေသာ ရုပ္၀တၱဳမ်ားကင္းစင္ေစျခင္း။
(၂) လူတို႔၏ စိတ္ေရာ ကိုယ္ပါ က်န္းမာမွဳ့ကို ထိခိုက္ေစေသာ ဓာတ္ပစၥည္းမ်ား ကင္းစင္ေစျခင္း။
(၃) လူတို႔အား ေရာဂါရေစေသာ ပိုးမြွားမ်ား ကင္းစင္ေစျခင္း … စသည့္အရည္အခ်င္း သံုးရပ္ႏွင့္ ျပည္စံုေသာေရကို ေရေကာင္းေရသန့္ ဟုေခၚပါသည္။
ေရသည္ကမၻာေလာကသားအားလံုးအတြက္ မရိွမျဖစ္ အေျခခံအလိုအပ္ဆံုးေသာ အရာျဖစ္ပါသည္။ ေျမေအာက္ေရသည္ ေျမေပၚေရထက္ ပမာဏ၊ အဆမ်ားစြာ ျဖစ္တည္ေနပါသည္။ ထိုေၾကာင့္ေျမေအာက္ေရကို အဆိပ္အေတာက္၊ ေရာဂါပိုးမႊားမ်ား ေပ်ာ္၀င္ ညစ္ညမ္းမွဳ့ မရိွေအာင္ စဥ္ဆက္ မျပတ္ ဆက္လက္ေစာင့္ေရွာက္ ထိမ္းသိမ္းထားရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ေျမေပၚေျမေအာက္ ေရအရင္းအျမစ္မွာ သဘာ၀အေလ်ာက္ျဖစ္တည္ေနေသာ အရာမ်ားျဖစ္ေပသည္။သို႔မွသာ လူသားအားလံုးအတြက္ အလိုအပ္ဆံုးေသာ ေသာက္သံုးေရကို အျမဲ ရယူ သံုးစဲြႏုိင္မည္ ျဖစ္ေပသည္။
● အၾကံျပဳတင္ျပျခင္း
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေျမေအာက္ေရ၊ စက္ေရတြင္းမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းတခု ရိွသင့္ပါျပီ။စိတ္ခ်စြာ ေသာက္သံုးႏုိင္ေသာ ေရႏွင့္ သန္႔စင္ေသာေလ ရရိွေရးသည္ လူသားအားလံုးအတြက္ ေမြးရာပါ ရပိုင္ခြင့္ျဖစ္ပါသည္။
က်မ္းကိုး – National Groundwater Association USA; www.ngwa.org ; –
American water well owners association USAwww.wellowner.org ;
– Scientific Research and Essays Vol. 5, 2010; www.academicjournals.org ;
– Study of trace elements in groundwater of Western Uttar Pradesh, India, Department of Geology, Aligarh Muslim University, Aligarh 202002, India ; Protecting Groundwater for Health WHO 2006;
– Drinking Water Program; Department of Human Services; Oregon website@tulane.edu; Wikipedia
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
