(ဤ ေဆာင္းပါးကို ျမန္မာသစ္ မဂၢဇင္း ၂၀၁၀ ေဖေဖာ္ဝါရီ တြင္ မူရင္း ပံုႏွိပ္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။)
မိုုးမခရုုပ္ပုုံလႊာ၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၊ ၂၀၁၃ (ျငိမ္းခ်မ္းေအး စီစဥ္သည္)
ခင္ဝမ္း (၁၉၄၇-၂၀၀၀) ၊ ဓာတ္ပံုမွ်ေဝသူ – Doney MP
၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ား အတြင္း “ဇဂၤမီ Movement” ပန္းခ်ီျပပြဲေတြ ႏွစ္စဥ္ က်င္းပေနတဲ့ ကာလေတြမွာ ပဥၥမ ဇဂၤမီ မွာ ထင္ပါရဲ႕ ခင္ဝမ္း ပါဝင္ျပသပါတယ္။ လိပ္ခံုးမွာ လုပ္တဲ့ ပြဲပါ။ စစခ်င္းေတာ့ မမ တင္တင္စန္း၊ ခင္ျမင့္ျမင့္ နဲ႕ ကၽြန္မတို႕ အမ်ိဳးသမီးတသိုက္က သူ႕ ရဲ႕ ခပ္ညွဥ္းသိုးသိုး ပံုစံကို အကဲခတ္ေနၾကတယ္။ မၾကာခင္မွာပဲ ဒီလူဟာ စိတ္ထား ျဖဴစင္တယ္၊ ေျဖာင့္မတ္တယ္၊ ဖန္တီးအားေကာင္းတဲ့ ပန္ခ်ီဆရာတေယာက္ျဖစ္တယ္.. ဆိုတာေတြ သိလာတာနဲ႕ ေဖာ္ေဖာ္ေရြေရြ ခင္မင္လာၾကတယ္။
ခင္ဝမ္းနဲ႕ တႏွစ္တည္း ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ တက္ခဲ့တဲ့ ခင္ျမင့္ျမင့္ က ခင္ဝမ္းဟာ ဗမာလိုေရာ အဂၤလိပ္လိုပါ ကဗ်ာေရးတာ ေတာ္ေၾကာင္း ေျပာျပပါတယ္။ ျဒပ္မဲ့ပန္းခ်ီ၊ ေမာ္ဒန္ပန္းခ်ီတို ့မွာ လက္ရာေျမာက္ရံုမက “Photo Realism” နည္းမွာလည္း အံ့ၾသရေအာင္ ထူးခၽြန္ေသးတယ္။
အဲဒီျပပြဲမွာ ၅ေပ/၈ေပေလာက္ ရွိမယ္ထင္တယ္။ ခင္ဝမ္း တင္တဲ့ မွန္တံခါးကေန ျမင္ေနရတဲ့ အစိမ္းေရာင္မ်ိဳးစံုပါတဲ့ သစ္ရြက္ေတြ ခ်ည့္ပဲ၊ သစ္ပင္ေတြ ခ်ံဳေတြ မ်ိဳးစံုေပါက္ ေနတဲ့ ပန္းျခံ တခုပံု ကို “Photo Realism” စနစ္နဲ႕ ေရးထားတာ ခုထိ မ်က္စိထဲျမင္ ေယာင္ေနတုန္းပဲ။ ျမင္ေနမွာေပါ့.. ျပပြဲကာလ တပတ္လံုး အဲဒီကားေရွ ့အၾကာႀကီးသြား.. သြား ရပ္ၾကည့္ခဲ့တာကိုး..။
အဲဒီတုန္းက ျပပြဲေတြၿပီးရင္ က်န္ေနတဲ့ ကားေတြကို ပန္ခ်ီဆရာ အခ်င္းခ်င္း ႀကိဳက္သလိုသေဘာတူလဲၾက၊ ဖလွယ္ၾကတယ္။ မဟုတ္ရင္လည္း ေတာင္းယူၾကတာပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီေလာက္ေကာင္းတဲ့ ကားႀကီးကို ကၽြန္မ ဘယ္ေတာင္းရဲမွာလဲ။ ေနာက္ ခင္ဝမ္း ဂ်ပန္ျပည္ကို ဘယ္ႏွစ္ ခုႏွစ္ကလဲမသိဘူး၊ အလည္သြားေတာ့ အဲဒီကားကိုယူသြားၿပီး ေဆြမ်ိဳးေတြကို လက္ေဆာင္ေပးခဲ့တယ္လို ့ေျပာတာပဲ။
သူ ့ရဲ႕ တကိုယ္ေတာ္ “မ်က္ႏွာစိမ္း” နဲ ့“ျမားဘုရင္” ပြဲေတြမွာ ၾကည့္ရတဲ့ ကားေတြက အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ျမန္မာျပည္မွာ အတိုက္အခိုက္ေတြ ၾကားက အားယူေနရတဲ့ ေခတ္သစ္ေမာ္ဒန္ ပန္းခ်ီေလာက အတြက္ အင္အားေကာင္း တခုပါပဲလို ကၽြန္မ တို ့စဥ္းစားမိၾကတယ္။ ေနာက္အင္အားတခုက ခင္ဝမ္း၂၄ႏွစ္မွာ ေရးတဲ့ “စိတၱဇပန္းခ်ီ” စာအုပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ျပပြဲတစ္ခုမွာ.. “ျမားဘုရင္” ထင္တယ္.. “Found Objects” နဲ႕ ပန္းပု လုပ္ျပခဲ့တာလည္း မွတ္မိပါေသးတယ္။
ခင္ဝမ္းဟာ ေအးေအးေဆးေဆး ေနရတာကို ႀကိဳက္ေပမယ့္ သူ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္စရာ ႀကံဳလာရင္ လက္မေႏွးဘဲ ေတြ႕ရာ ပစၥည္းနဲ ့ေကာက္ထုတတ္တာ နာမည္ကိုႀကီးလို႕။ ဘယ္သူျဖင့္ ေခါင္းကြဲသြားၿပီ စသည္ျဖင့္ ၾကားရလို႕ ဘယ္လိုျဖစ္တာလဲဟဲ့.. လို႕ က်မတို ့က သူ ့ကို ဝိုင္းေမးၾကရင္ ငါ့ကိုလာၿပီး နားပူေနလို ့ ဆိုတာမ်ိဳး တိုတိုတုတ္တုတ္ ေအးေအးေဆးေဆး ေျဖပါလိမ့္မယ္။ ျဖစ္တုန္းက အနားမွာ ရွိသူေတြကလည္း သူတို႕ ဘာမွ ေတာင္ သတိမထားမိခင္မွာပဲ ခင္ဝမ္းက ထသြား တြယ္ထည့္ခဲ့ၿပီး သူ႕ ေနရာသူ ျပန္ထိုင္ရင္း ေျပာလက္စ စကားေတာင္ ဆက္ေျပာေနၿပီတဲ့။ ေျဖးေျဖးဆဆ လမ္းသြားေလ့ရွိသူက ဘယ္လိုကို ျမန္မွန္း မသိဘူးတဲ့။
ကၽြန္မတို႕ က “နင္ ဆာမူရိုင္းေတြလို ဓားလြတ္ မကိုင္တာ ေတာ္ေသးရဲ႕” လို ့စက်ေတာ့ ဘာမွ ျပန္မေျပာေပမယ့္ ဒီေလာက္ေတာ့ ငါလုပ္ပါ့မလားဆိုတဲ့ မ်က္လံုးနဲ႕ ေတာ့ က်မတို႕ ကို တခ်က္ ၾကည့္ေသးတယ္။ ရွည္ရွည္ေဝးေဝးေတာ့ ဘာကိုမွဘယ္ေတာ့မွ ရွင္းမျပ။
သူမ်ားနဲ႕ ပက္သတ္လို ့လည္း ဘာမွ မေဝဖန္။ “No complaining, No explaining” ေနတတ္တယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ျပန္မေျပာ နားမေထာင္ လို႕ လည္း ေခၚလို႕ ရမယ္ ထင္ပါရဲ႕..။ ဒါေပမယ့္.. လက္ျမန္တယ္ဆိုတဲ့ နာမည္နဲ႕ မလိုက္ေအာင္ အေျပာအဆို ညင္သာ သိမ္ေမြ႕ ပါတယ္။
ျပပြဲေတြမွာ ခင္ဝမ္း လာထိုင္ေနတာ ေတြ႕ရခဲပါတယ္။ တခါတေလ စိတ္လိုလက္ရ သို႕မဟုတ္ တေယာက္ေယာက္ကို လာေစာင့္ရင္း သူေရာက္လာလို႕ အေရာင္းေကာင္တာမွာ အျမဲထိုင္ ေပးရတဲ့ မမ တင္တင္စန္း၊ ခင္ျမင့္ျမင့္.. ကၽြန္မတို႕ တသိုက္နဲ႕ စကားေျပာျဖစ္ရင္ ခင္ဝမ္းဟာ ေတာ္ေတာ္ စာဖတ္ၿပီး ေတာ္ေတာ္ ဥာဏ္ေကာင္းပါလား လို႕သတိထားမိပါတယ္။
၁၉၈၀ ခုႏွစ္ ေတြမွာေတာ့ ခင္ဝမ္းတေယာက္ ပန္းခ်ီေလာက ကေန ေပ်ာက္သြားပါတယ္။ ဂီတေလာကထဲ ေရာက္သြားၿပီးတဲ့၊အဲဒီ မွာေတာ့ က်မတို႕ ဟာ ပရိတ္သတ္ သက္သက္ျဖစ္သြားၿပီး သူ႕ သီခ်င္းေတြကို ႀကိဳက္ၾကေပမယ့္ သူ႕ပန္းခ်ီလက္ကို ေတာ္ေတာ္ ႏွေျမာၾကတာေၾကာင့္ (မွန္တာေျပာရရင္ တျခား ဘဝထဲ ဝင္ေရာက္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားတာကို မေက်နပ္တာလည္း ပါပါလိမ့္မယ္) သူ႕ သီခ်င္း ေတြကို တကူးတက နားမေထာင္ခဲ့ၾကပါဘူး။
၁၉၉၄ ေလာက္မွာ ခင္ဝမ္းပန္ခ်ီ ျပန္ေရးေတာ့မွ ျပန္ဆံုၾကေတာ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဂီတကိုလည္း မစြန္႕ပါဘူး။ ေနာက္မၾကာမီ ကၽြန္မ သူ႕သီခ်င္းသစ္ “ယိမ္း” ကိုၾကားရေတာ့ ခင္ဝမ္းဟာသူ႕ ပန္းခ်ီ အင္အားေတြ၊ ရသေတြ ကို ဂီတထဲမွာ သြားႏွစ္ထားတာ ပါလားလို႕ စဥ္းစားမိတယ္။ ဒီသီခ်င္းက ျဒပ္မဲ့ပန္းခ်ီ ေရးသလို ဖြဲ႕ထား သီဆိုထား တဲ့သီခ်င္းပဲ။ “ယိမ္း” ကို ၾကားၾကားခ်င္းပဲ အႏွစ္ ႏွစ္ဆယ္နီးပါး ဂီတေလာကထဲမွာ ေပ်ာက္ေနခဲ့တာကို ကၽြန္မ လံုးလံုး ေက်ေအးလိုက္ပါတယ္။ တျခား ပန္းခ်ီေလာကသားေတြလည္း ဒီလိုပဲ ခံစားၾကမလားလို ့ေတြးမိပါတယ္။
(ခင္ဝမ္း ၏ နာမည္ေက်ာ္ “ယိမ္း” ၊ လိုတရအၾကည့္ (၁၉၉၄) ေတးစု)
ပန္းခ်ီ ျပန္ေရးေတာ့လည္း ဘဝေဟာင္း က သူငယ္ခ်င္းေတြကို ႏွိပ္စက္ေတာ့တာပါပဲ။ တခါတေလ က်က္ၿပီးသား ေအာက္ခံ “primer” စသျဖင့္ ျပဳျပင္ၿပီးသား “canvas” ေတြနဲ႕ ေဆး၊ စုတ္တံ၊ တာပင္တိုင္ စသည္တို ့ကို ဘယ္အခ်ိန္မဆို ေတာင္းၿပီး (မေတာင္းလည္းအလိုက္တသိ ခ်ေပးၾက ရေလရဲ႕) အိမ္တကာလည္ ပန္းခ်ီေရး ေတာ့တာပဲ။ ေအာင္ျမင္တို႕၊ ဂ်င္မီတို႕၊ ေအးကိုတို႕ ကို ႏွိပ္စက္ တာကေတာ့ ထမင္းစား၊ ေရေသာက္ ရိုးေနၿပီ။ သူတို႕ ကလည္း ဒီလို ႏွိပ္စက္တာကိုပဲ ၾကည္ႏူးလို႕။ တျခား ကၽြန္မ မသိလိုက္သူေတြလည္း ရွိဦးမွာပါ။ ကၽြန္မကေတာ့ ေလးငါးခါေလာက္ “canvas” ေဆးစသည္တို႕ ေပးရဖူးတယ္။ တကားကိုေတာ့ ဒါ..နင့္အတြက္ ဆိုၿပီး စိတ္လိုလက္ရ ေပးထားခဲ့တယ္။ “Attributes” လို ့သူ႕ဟာသူ ေခါင္းစဥ္ ေပးသြားပါတယ္။
သူငယ္ခ်င္းေတြကလည္း ဘယ္ေလာက္ပဲ ႏွိပ္စက္ခံရ ခံရ၊ ဘယ္ေလာက္ပဲ ညည္းျပေနေန ခင္ဝမ္း ပန္းခ်ီ ျပန္ေရးတာ ကိုပဲ ဝမ္းသာၾကလြန္းလို႕ တေယာက္ကို တေယာက္ ဒီသတင္းကို ဝမ္းပန္းတသာ ေပးၾကတယ္။ ၾကားရသူေတြကလည္း ဟုတ္လား ဟုတ္လား နဲ႕ ေပ်ာ္လို႕။
ခင္ဝမ္း တေယာက္ကေတာ့ ထံုးစံ အတိုင္းဘယ္သူ ဘာေျပာေျပာ.. ေကာင္းတာ ေျပာေျပာ၊ မေကာင္းတာေျပာေျပာ သူလုပ္ခ်င္တာ လုပ္စရာရွိတာကို ေဘးဘီ ငဲ့ၾကည့္မေနဘဲ အာရံုဝင္စားၿပီးလုပ္ေနတာပဲ။
၁၉၉၄ မွာ က်မခုေနတဲ့ တိုက္ခန္းကို ေျပာင္းၿပီး မၾကာခင္ အိမ္အဝင္ တံခါးဝနားက ငါးထပ္သားေပၚမွာ ခင္ဝမ္းက ပန္းခ်ီ ေရးေပးပါတယ္။ ျဒပ္မဲ့နည္းနဲ႕ ေရးထားၿပီး ဂ်ပန္ ရိုးရား တံခါးေစာင့္နတ္ ပံုတဲ့။ ခပ္တည္တည္နဲ႕ ရွင္းျပေသးတာက..
“ဒီနတ္က နင့္ အိမ္ကိုလာတဲ့ လူေတြကို စစ္ၿပီးမွေပးဝင္မွာ” တဲ့.. “ဥာဏ္ေကာင္းတဲ့လူ၊ ေတာ္တဲ့လူ၊ ျဖဴစင္ ရိုးသားတဲ့လူ၊ မရူးတဲ့ လူေတြပဲ ဝင္လို ့ရမယ္” (Only intelligent, skillful, sincere and sane people can enter.) လို႕ေျပာပါတယ္။
ကၽြန္မက “ဟဲ့.. ‘sane people’ ဆိုရင္ နင္လည္းဝင္လို႕ ရမွာမဟုတ္ဘူး၊ ငါလည္းဝင္လို႕ ရမွာမဟုတ္ဘူး” ဆိုေတာ့ ရယ္ေနပါတယ္။
တခါေတာ့ ေရတံခြန္ပံု ကားတကားကို ျဒပ္မဲ့ဆန္ဆန္ အျဖဴ၊ အျပာ၊ အစိမ္း ေတြနဲ ့ခပ္သြက္သြက္ ေရးေနတာ ကၽြန္မထိုင္ ၾကည့္ေနတုန္း တခဏေလး၊ စကၠန္႕ပိုင္းေလး အတြင္းမွာ သိပ္ကိုအသက္ဝင္ၿပီး ေရေတြ တေဝါေဝါ စီးေနသလို ျမင္လိုက္ရၿပီး၊ လက္က “brush strokes” သံုးေလးခ်က္ ဆက္ေရးလိုက္တာ အဲဒီ အသက္ဝင္မႈက ေပ်ာက္ပ်က္သြား ပါတယ္။ ဒါကို ခင္ဝမ္းလည္း သိတာေပါ့။ ခဏေနေတာ့ “canvas” ေပၚက ေဆးေတြ ေလွ်ာက္ေရာပစ္၊ ျခစ္ပစ္ စုတ္တံကို ပစ္ခ်ၿပီး “ငါသြားေတာ့မယ္” ဆိုၿပီး ထျပန္သြားေတာ့တာပါပဲ။ ေနာက္ထပ္ ေပၚမလာေတာ့ဘူး။
၂၀၀၀ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလမွာ ကၽြန္မရဲ႕ ခရီးသြားစာအုပ္ “The Native Tourist in search of turtle eggs” ကို “Swift wind Books” က ထုတ္ေဝပါတယ္။ ၁၉၉၆ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ေလာက္က ကၽြန္မတို႕ ဘုရားဖူးအဖြဲ႕ မိတၳီလာၿမိဳ႕ မွာကားပ်က္လို႕ ေသာင္တင္ေနတုန္း လဖက္ရည္ဆိုင္က ခင္ဝမ္းသီခ်င္း ဖြင့္ထားတာၾကားမိေတာ့ သူ႕ အေၾကာင္း ဒီလို ထည့္ေရးခဲ့ပါတယ္။
“I went out alone to sit at a teashop next door and drink strong tea while listening to Myanmar pop music. They were playing a tape by a friend of mine, Khin One, a well-known artist, composer and singer a gentle mannered-man but wild by nature. In him high intelligence is mixed with great foolishness.”
စာအုပ္ထြက္ၿပီး ေနာက္တလမွာပဲ ခင္ဝမ္း ဆံုးပါတယ္။
သူ႕ ျဖဴစင္မႈနဲ႕ အႏုပညာ ခြန္အား ျမင့္မားမႈေတြကို နားလည္တန္ဖိုး ထားသူေတြက (သူ လက္သံေျပာင္တာ ခံခဲ့ရသူေတြ အပါအဝင္) ဝမ္းနည္းေၾကကြဲ ၾကပါတယ္၊ ႏွေျမာတသၾကတယ္။ သူ႕ ဂီတပရိတ္သတ္ ကလည္း နည္းမွ မနည္းပဲ။ သူ႕အိမ္မွာ ခ်ေပးထားတဲ့ မွတ္တမ္းစာအုပ္မွာ က်မဒီလိုေရးခဲ့တယ္။
“သိပ္ေတာ္တဲ့.. လူ၊ သိပ္ဥာဏ္ေကာင္းတဲ့.. လူ၊ သိပ္မိုက္မဲတဲ့.. လူ”လို ့
(သူလို႕ မေရးပါ။ ကၽြန္မ လက္ေရးညံ့လို႕ အမွတ္မွားၾကပါတယ္။)
စိတ္ပညာရွင္ေတြ ေျပာတာ ဖတ္ဖူးပါတယ္။ လူဆိုတာ ေကာင္းတာ ဆိုးတာ ဒြန္တြဲေနၿပီး ဒါမွလည္း အဲဒီ လူရဲ႕ ရုပ္သြင္ “identity” ဟာ ၿပီးျပည့္စံုတာတဲ့။ ဒီလိုပဲ ဆန္႕က်င္ဘက္ေတ ြေပါင္းစည္းၿပီး မွသာ “ခင္ဝမ္း” ဆိုတဲ့ အစားထိုးမရတဲ့ ဖန္တီးမႈ အားေကာင္းသူတေယာက္၊ ေပၚထြန္းခဲ့တာ ဆိုရင္ျဖင့္ သူမိုက္မဲခဲ့သမွ် ကိုလည္း ရွိပါေစေတာ့ လို႕ ခြင့္လႊတ္ၾကရအံုးမယ္ထင္ပါရဲ႕..။ သူ ဖန္တီးမႈ အားေကာင္းတယ္ဆိုတာ သူ႕ ျပပြဲေတြကို မမီလိုက္သူေတြအတြက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လမ္းေပၚက “FMI Centre” ရဲ႕ ဆယ္ထပ္က ပန္းခ်ီကား ေတြက သက္ေသထူေပးေနပါတယ္။
ဒီလိုဖန္တီးမႈ အားေကာင္းျခင္းကလည္း သူ႕ ဘဝ အဆက္ဆက္မွာ ပါသြားေလာက္ ေအာင္ကို ျပင္းထန္စူးရွပါတယ္။ တေန႕ေန႕.. တခ်ိန္ခ်ိန္.. တတိုင္းျပည္.. ျပည္မွာေတာ့ ထိပ္တန္း ပန္းခ်ီဆရာ တေယာက္ ေမြးဖြားလာၿပီး သူငယ္ခ်င္းေတြကို ႏွိပ္စက္ရင္းနဲ႕ အႏုပညာအဝဝကို ဖန္တီးေနဦးမွာ ျမင္ေယာင္ ပါေသးတယ္။
မသိဂႋီ
၂၀၁၃ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ၊ ၃ ရက္ေန႕တြင္ (၁၃) ႏွစ္ ျပည့္မည့္ ခင္ဝမ္းကြယ္လြန္ျခင္း ႏွစ္ပတ္လည္ အတြက္ ခင္ဝမ္း ကို လြမ္းဆြတ္ တသေနၾကမယ့္ မိုးမခ စာဖတ္ပရိသတ္ အတြက္ တင္ဆက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ Facebook Khin One’s Fans Club တြင္ ခင္ဝမ္း ဓာတ္ပံု ႏွင့္ ေဆာင္းပါး မွ်ေဝသူ Doney MP ကို အထူး ေက်းဇူးတင္ပါသည္။
https://www.facebook.com/groups/KhinOneFanClub/
past articles
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
