သန္း၀င္းလႈိင္ – ပန္းခ်ီ ဆရာေဆာင္

ျမန္မာ့ပန္းခ်ီေလာက၏ ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပ ပန္းခ်ီဆရာႀကီးမ်ားတြင္ ဆရာေကာင္း ႏွင့္မေတြ႕ရဘဲ ပန္းခ်ီေက်ာ္တစ္ဦးဘဝသို႔ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရုန္းကန္တက္လွမ္းလာခဲ့ေသာ ထူးျခားပန္းခ်ီဆရာတစ္ဦးရွိသည္။ သူသည္ ပန္းခ်ီေလာကတြင္ ပန္းခ်ီကားအမ်ားဆံုး ေရးဆြဲႏိုင္သူလည္း ျဖစ္သည္။ သူေရးဆြဲသမွ် ပန္းခ်ီကားတိုင္းလိုလုိလည္း ေရာင္းရသည္ခ်ည္း ျဖစ္သည္။ ပန္းခ်ီကား တစ္ကားကို အျမန္ဆံုး ေရးဆြဲႏိုင္သူလည္း ျဖစ္၏။ ထူးထူးျခားျခား ေရေဆးတစ္မ်ိဳးတည္းကိုသာ ေရးဆြဲသူလည္း ျဖစ္၏။ ထိုသူကား ပန္းခ်ီဆရာႀကီး ‘ေရမင္းသား ဆရာေဆာင္’ ပင္ ျဖစ္သည္။

ဆရာေဆာင္ကို ၁၈၉၂ခုႏွစ္တြင္ မႏၱေလးၿမိဳ႕၌ အဖ နန္းတြင္းမင္းသားတစ္ဦးျဖစ္သူ ေမာင္ေမာင္ဘ၏သား ပန္းပဲဆရာႀကီး ဆရာဆင္ႏွင့္ အမိ ေဒၚသီတို႔မွ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ေမြးခ်င္းေျခာက္ေယာက္ (ေမာင္ေအာင္ရ၊ ေမာင္ေဆာင္၊ ေမာင္ေဒါင္၊ ေမာင္ပန္သူ၊ ေမာင္ေဖာင္၊ မခင္ေစာၿမိဳင္)အနက္ ဆရာေဆာင္သည္ ဒုတိယေျမာက္သား ျဖစ္သည္။

ငယ္စဥ္က မႏၱေလးစိန္႔ပီတာေက်ာင္းတြင္ ပညာဆည္းပူးရင္း ပန္းခ်ီဝါသနာပါခဲ့သည္။ သတၱမတန္းေအာင္ေသာ္ ဆရာအတတ္သင္ ေနာ္မန္ေက်ာင္း ဆက္တက္ရာ ဆရာျဖစ္ လက္မွတ္ရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မႏၱေလး (D.V.A) ကုလားေက်ာင္းတြင္ ဆရာဝင္လုပ္သည္။ ထိုမွ သစ္ေတာဌာနသို႔ လည္းေကာင္း၊ ေငြတိုက္သို႔ လည္းေကာင္း ကူးေျပာင္း လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။ 

ဆရာေဆာင္သည္ ဤသို႔ ဘဝမ်ိဳးစံု က်င္လည္ေနရင္း အေပ်ာ္တမ္းပန္းခ်ီ ေရးဆြဲေလ့က်င့္ေနခဲ့သည္။ ေနာက္မွ ပန္းခ်ီေလာကတြင္းသို႔ ေျခစံုပစ္ဝင္လာသူ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဆရာေဆာင္သည္ အေပ်ာ္တမ္း ပန္းခ်ီဆရာဘဝမွ ေၾကးစားပန္းခ်ီဆရာဘဝသို႔ ကူးေျပာင္းလာသူဟု ဆိုသင့္ေလသည္။

ဆရာေဆာင္သည္ အေပ်ာ္တမ္း ပန္းခ်ီဆရာဘဝျဖင့္ ေက်ာင္းဆရာလုပ္လိုက္၊ စာေရးလိုက္ႏွင့္ ေနစဥ္က ဝါသနာတူ ပန္းခ်ီဆရာ ကိုစံရႊန္း၊ ကိုသန္႔ဆိုသူႏွင့္ တြဲမိခဲ့ေလသည္။ အားလပ္ခ်ိန္မ်ား၌ သူငယ္ခ်င္းတစ္သိုက္စုၿပီး ပန္းခ်ီေရးဆြဲေလ့ ရွိသည္။ မႏၱေလးသား ဆရာေဆာင္သည္ က်ံဳး၊ ၿမိဳ႕႐ိုးပတ္ပတ္လည္ ႐ႈခင္းပံုမ်ားကို ေထာင့္အမ်ိဳးမ်ိဳးမွ ၾကည့္ဆြဲခဲ့သည္။ က်ံဳးတစ္ပတ္လံုး ဆရာေဆာင္ မေရးဆြဲဘူးသည့္ ေနရာဟူ၍ မရွိ။ ၾကာေသာ္ က်ံဳးၿမိဳ႕ရိုးျပာသာဒ္တို႔ကို အလြတ္ဆြဲႏိုင္သည္။ ထိုအခ်ိန္က ဆရာေဆာင္ေရးဆြဲေသာ မႏၱေလးၿမိဳ႕ရိုးကားမ်ားကို မ်က္ႏွာျဖဴအရာရွိမ်ား အထူးႏွစ္သက္ၾကၿပီး ဝယ္ယူအားေပးၾကသည္။ ကားတစ္ကားကို အနည္းဆံုး (၁ဝ)က်ပ္ရၿပီး အမ်ားဆံုး (၁ဝဝ)က်ပ္အထိ ရသည္ဟု ဆိုသည္။ 

ပန္းခ်ီဝါသနာႀကီးေသာ ဆရာေဆာင္သည္ ငယ္စဥ္က ဆရာေကာင္းႏွင့္ မေတြ႔ခဲ့ရဘဲ ကိုယ့္ထူးကိုယ္ခၽြန္ခဲ့ရသူျဖစ္ေလသည္။

ဤသို႔ ဆရာေကာင္းႏွင့္ မေတြ႔ရဘဲ ဆရာေဆာင္ေရေဆးပန္းခ်ီေက်ာ္ ျဖစ္လာပံုမွာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္၊ အတုယူဖြယ္ေကာင္းသည္။

တစ္ေန႔တြင္ သူငယ္ခ်င္း ကိုစံရႊန္း၊ ကိုသန္႔တို႔ႏွင့္ ပန္းခ်ီေအာက္ဒိုးထြက္ေရးရင္း၊ ပန္းခ်ီအေၾကာင္း စပ္မိစပ္ရာတို႔ကိုေျပာရင္း ကိုစံရႊန္းက ဆရာေဆာင္၏ လက္ရာမ်ားသည္ သူဖတ္ဖူးေသာ ၾသစေၾတးလီးယန္း ပန္းခ်ီဆရာ ‘ေဂ်ေဂ်ဟီးလ္ဒါ’ (J.J.Hilder) ၏ စာအုပ္ထဲမွ လက္ရာမ်ားႏွင့္တူသည္။ ေဂ်ေဂ်ဟီးလ္ဒါ စာအုပ္ကို ဝယ္ဖတ္လွ်င္ ေကာင္းမည္ဟု အႀကံေပးၾကသည္။ ကိုစံရႊန္း၏ အႀကံေပးခ်က္အရ ဆရာေဆာင္သည္ ေဂ်ေဂ်ဟီးလ္ဒါ၏ စာအုပ္ကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဆူးေလဘုရားလမ္းရွိ ‘စမတ္အင္မူကာဒင္’ စာအုပ္ဆိုင္မွ မွာယူ၏။

ဟီးလ္ဒါ၏ စာအုပ္ကို ရေသာအခါ ကိုစံရႊန္းေျပာသကဲ့သို႔ သူႏွစ္သက္ေသာ ေရးနည္းမ်ားျဖစ္ေန၍ ဝမ္းသာသြားသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ဆရာေဆာင္သည္ ဟီးလ္ဒါ၏လက္ရာမ်ား ကူးဆြဲေတာ့သည္။ စာအုပ္ထဲမွ ေရာင္စံုေရးေဆးပန္းခ်ီကားေပါင္း (၃၅)ပံုကို အႀကိမ္ႏွစ္ဆယ္စီ ကူးဆြဲၿပီးေသာအခါ ဆရာေဆာင္သည္လည္း ေရေဆးပန္းခ်ီေက်ာ္ ျဖစ္လာေတာ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၾသစေၾတးယန္း ပန္းခ်ီဆရာ ဟီးလ္ဒါသည္ ဆရာေဆာင္၏ ျမင္ဆရာဟု ဆိုရေပမည္။

ဤသို႔ ဆရာေဆာင္၏ ႀကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဆရာေဆာင္၏ ေအာင္ျမင္မႈသည္ မ်က္ႏွာျဖဴမ်ားအား ပန္းခ်ီကားေရာင္းခ်ရ႐ံု မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ထိုစဥ္က ႏွစ္စဥ္ ရန္ကုန္ဂ်ဴဗလီေဟာ႐ံုႀကီး၌ က်င္းပသည့္ ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ပန္းခ်ီႏွင့္ လက္မႈပညာျပပြဲမ်ားတြင္ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ ျပသႏိုင္သည္အထိ တိုးတက္ေအာင္ျမင္လာသည္။ ၁၉၂၁ခုတြင္ က်င္းပေသာ ေရေဆးၿပိဳင္ပြဲတြင္ ဆရာေဆာင္သည္ ပထမဆုရၿပီး ေရႊတံဆိပ္ ခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံရသည္။

ဤသို႔ ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ပန္းခ်ီႏွင့္ လက္မႈပညာျပပြဲ ၿပိဳင္ပြဲမ်ားတြင္ ပါဝင္ျပသၿပီး ေရႊတံဆိပ္ရသည့္ အခ်ိန္ကစ၍ ဆရာေဆာင္သည္ နာမည္ထြက္လာသည္။ ရန္ကုန္ပန္းခ်ီေလာကႏွင့္လည္း အဆက္အသြယ္ရွိလာသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ျမန္မာျပည္ ပန္းခ်ီအသင္းမွ ပန္းခ်ီဆရာမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဦးဘဥာဏ္၊ ဦးဘေဇာ္၊ ဦးသာထြန္း၊ ဦးစံဝင္း၊ ဦးဘဂ်မ္း၊ ဦးသက္ဝင္း၊ ဦးစိမ္းေမာင္၊ ဦးဟိန္စြန္း၊ ဦးအုန္းလြင္တို႔ႏွင့္ လက္ပြန္းတတီး ရင္းရင္းႏွီးႏွီး ျဖစ္ေစရန္ အေၾကာင္းတစ္ခုကလည္း ဖန္တီးလာသည္။

တစ္ေန႔တြင္ ဆရာေဆာင္သည္ အေဖာ္တစ္ဦးႏွင့္ ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္စီးရင္း ဆိုင္ကယ္ေမွာက္ရာမွ ဘယ္လက္က်ိဳးသြားသည္။ မႏၱေလးတြင္ ကုမရသျဖင့္ ရန္ကုန္ေဆး႐ံုႀကီးသို႔ လာေရာက္ကုသရသည္။ (၆)လၾကာမွ် ကုသရၿပီး ေပ်ာက္ကင္းေသာ္လည္း နဂိုအတိုင္း ျပန္မေကာင္းေတာ့ဘဲ လက္ေကြးသြားခဲ့သည္။

ဆရာေဆာင္ ေဆး႐ံုကဆင္းခ်ိန္တြင္ စိန္႔ေပါလ္ေက်ာင္း (ယခု အထက(၆) ဗုိလ္တေထာင္)တြင္ ပန္းခ်ီဆရာနည္းျပဆရာ ဦးဘေဇာ္မွာ ႏိုင္ငံျခားပန္းခ်ီ ပညာေတာ္သင္သြားေနခ်ိန္ ျဖစ္သည္။ စိန္႔ေပါလ္ေက်ာင္းတြင္ ပန္းခ်ီဆရာရာထူး လစ္လပ္လ်က္ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေဆး႐ံုမွဆင္းဆင္းခ်င္း ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး Brother John ႏွင့္ ေတြ႔ၿပီး ဦးဘေဇာ္၏ေနရာတြင္ ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္လိုေၾကာင္း ေျပာျပရာ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးက ဆရာေဆာင္၏ လက္ရာကို ႏွစ္သက္သျဖင့္ ခ်က္ခ်င္း ခန္႔လိုက္ေလသည္။ စိန္႔ေပါလ္ေက်ာင္း၏ ပန္းခ်ီနည္းျပအလုပ္ကို စတင္ လုပ္ကိုင္သည္မွာ ၁၉၂၅ခုႏွစ္ ကုန္ဆံုးခါနီး ျဖစ္သည္။ ဆရာေဆာင္သည္ မိမိလုပ္ကိုင္ရာ စိန္႔ေပါလ္ေက်ာင္းႏွင့္နီးရန္ ေရေက်ာ္ရပ္ (၄၅)လမ္းထိပ္ ေရႊအိုးႀကီးေဘးတိုက္အနီးသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ ေနထိုင္ခဲ့သည္။

စိန္႔ေပါလ္ေက်ာင္းတြင္ စတင္ လုပ္ကိုင္သည့္ အခ်ိန္မွစ၍ ဆရာေဆာင္လည္း ျမန္မာျပည္ပန္းခ်ီ အသင္းဝင္တစ္ေယာက္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ေက်ာင္းပန္းခ်ီ နည္းျပအလုပ္ကို တစ္ဖက္ကလုပ္ရင္း ပန္းခ်ီကားမ်ားေရးဆြဲရာ ေရးဆြဲသမွ် အားလံုးလိုလိုပင္ ေရာင္းရသည္။ ျမန္မာျပည္ပန္းခ်ီအသင္းမွ ႀကီးမွဴးက်င္းပသည့္ စေကာ့ေစ်း (ယခု ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေစ်း) အေပၚထပ္ ပန္းခ်ီျပပြဲမ်ားတြင္လည္း ပါဝင္ျပသႏိုင္ခဲ့သည္။ အားလပ္သည့္ တနဂၤေႏြေန႔မ်ားတြင္ ျမန္မာျပည္ပန္းခ်ီအသင္းတည္ရာ ေဆး႐ံုႀကီးေရွ႕ရွိ ဟိုက္စကူးေက်ာင္း (ယခု အထက (၁) လသာ)၌ စု႐ံုးမိၾကၿပီး ပန္းခ်ီေလ့က်င့္ေရးဆြဲၾကသည္။ ျမန္မာျပည္ ပန္းခ်ီအသင္း၏ ပထမဆံုး စံျပမယ္မွာ ‘ျမျမ’ ျဖစ္သည္။ ‘ျမျမ’ ဆိုသူမွာ ေနာင္႐ုပ္ရွင္မင္းသမီးႀကီး (ေဒၚ)ေမေမဝင္း ျဖစ္လာသူ ျဖစ္သည္။ ျမျမသည္ ျမန္မာျပည္ပန္းခ်ီအသင္းတြင္ စံျပမယ္လုပ္ေနရာမွ အဆက္အသြယ္ရၿပီး ေအဝမ္း႐ုပ္ရွင္တြင္ မင္းသမီးျဖစ္လာသည္ဟု ဆိုသည္။

ျမန္မာျပည္ပန္းခ်ီအသင္းတြင္ ဆရာေဆာင္ႏွင့္ ပန္းခ်ီေရးေဖာ္ေရးဖက္မ်ားမွာ ဦးဘဥာဏ္၊ ဦးဘေဇာ္၊ ဦးသာထြန္း၊ ဦးစံဝင္း၊ ဦးအုန္းလြင္၊ ဆရာျမ၊ ဦးေငြကိုင္၊ ဦးသိန္း (စာေရးဆရာ ဇဝန)၊ ဦးဘဂ်မ္းတို႔ ျဖစ္သည္။ ဤဆရာတစ္စုထဲတြင္ ဦးဘဥာဏ္မွာ ဆီေဆးအရာတြင္ ၿပိဳင္စံရွားသကဲ့သို႔ ဆရာေဆာင္မွာ ေရေဆးအရာတြင္ ထူးခၽြန္သူျဖစ္ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပန္းခ်ီမိတ္ေဆြတစ္စုက ဆရာေဆာင္ကို “ေရမင္းသား”ဟု ခ်စ္စႏိုးေခၚၾကရာမွ “ေရမင္းသားဆရာေဆာင္” ဟု တြင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ဆရာေဆာင္ ေရးဆြဲခဲ့ေသာ မႏၱေလး က်ံဳးေရေဆးကားတြင္ က်ံဳးႏွင့္ေရ၊ ေရႏွင့္ၾကာ ပဏာတင့္လွပါဘိ။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ေရေဆးေရးရာတြင္ သူတစ္မူေအာင္ ထူးခၽြန္၍ ေရမင္းသားဟု တညီတညြတ္တည္း ေခၚခဲ့ၾကဟန္တူသည္။

ဆရာေဆာင္၏ ပန္းခ်ီေရးနည္းမွာ ေဂ်ေဂ်ဟီးလ္ဒါ၏ ေရးနည္းအတိုင္း အစိုးရနည္းျဖစ္သည္။ ဝဒ္မင္ေခၚ ေရေဆးစကၠဴေပၚတြင္ ပထမ ေကာက္ေၾကာင္း ေကာက္ၿပီး (၅)မိနစ္ခန္႔ ေရစိမ္ထားလိုက္သည္။ ေရစိမ္ၿပီးသားစကၠဴကို ဘုတ္ျပားေပၚတြင္ကပ္ၿပီး ပိုလွ်ံေရကို လက္ဝါးေစာင္းျဖင့္ သပ္ခ်ရသည္။ ထို႔ေနာက္မွ ေဆး စတင္သြင္းယူသည္။ ေရွးဦးစြာ အျဖဴေရာင္ကို ေအာက္ခံသုတ္လိမ္းသည္။ က်န္အစိတ္အပိုင္းကိုမူ လိုေသာအေရာင္မ်ား သူ႔ေနရာႏွင့္သူ သြင္းယူသည္။ ေဆးမ်ားမ်ား ေရက်ဲက်ဲသံုးၿပီး အေရာင္မႈိင္းမႈိင္းအသံုးျပဳေလ့ ရွိသည္။ ေရအခ်ိန္အဆ၊ ေဆးအခ်ိန္အဆေကာင္းသူမ်ားသာ ဤအရာတြင္ ကၽြမ္းက်င္ႏိုင္ပါသည္။ အလင္းေဖာက္ခ်င္လွ်င္ အျဖဴမသံုး စုတ္ေျခာက္ျဖင့္ လိုအပ္သည့္ေနရာမ်ားကို ျပန္ႏုတ္ယူေလ့ရွိသည္။ ဆရာေဆာင္သည္ ေရအခ်ိန္အဆ၊ ေဆးအခ်ိန္အဆေကာင္းၿပီး အကိုင္အတြယ္သန္႔သျဖင့္ သူ႔႐ႈခင္းလက္ရာမ်ားမွာ အေရာင္လြင္သည္။ ၾကည္ႏူးစဖြယ္ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရေဆးပန္းခ်ီေလာက၌ အထားအသို (Composition) အရာတြင္ ပန္းခ်ီဦးဘသက္က အေကာင္းဆံုးျဖစ္ၿပီး အေရာင္အတြဲအဖက္အရာ၌ ဆရာေဆာင္သည္ အေတာ္ဆံုးဟု ေျပာစမွတ္ျပဳၾကရသည္။

ဆရာေဆာင္ စိန္႔ေပါလ္ေက်ာင္းတြင္ နည္းျပလုပ္ေနစဥ္ ၁၉၅၂ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ (၁)ရက္ေန႔တြင္ ဂ်ဴဗလီေဟာတြင္ ပန္းခ်ီအႏုပညာသင္ေက်ာင္း ဖြင့္သည္။ ယဥ္ေက်းမႈဌာနဝန္ႀကီး ဦးဝင္း၊ အတြင္းဝန္ ဦးဖိုးလတ္လက္ထက္တြင္ ျဖစ္၏။ ဆရာေဆာင္သည္ အဆိုပါ ပန္းခ်ီေက်ာင္းအုပ္ရာထူးကို စိတ္မဝင္စားခဲ့ေသာ္လည္း မိတ္ေဆြမ်ားက အတင္းတိုက္တြန္းသျဖင့္ ဝင္ေလွ်ာက္ေလသည္။ ေက်ာင္းအုပ္ရာထူးႏွင့္ နည္းျပဆရာရာထူးမ်ားကို ရာထူးတန္းအဖြဲ႕မွ ေခၚယူစစ္ေဆးသည္။ ေရြးခ်ယ္သည့္ေန႔တြင္ ပန္းခ်ီေကာင္စီဥကၠ႒ ဗိုလ္လက္်ာ၊ ဦးဘဂ်မ္းႏွင့္ ဦးစံဝင္းတို႔ကို ရာထူးဝန္အဖြဲ႕က ဖိတ္ေခၚသည္။ ရာထူးဝန္အဖြဲ႕က ဆရာေဆာင္ကို ေမးခြန္းမ်ား ေမးေသာအခါ ဆရာေဆာင္သည္ ၾကြားဝါတတ္သူ မဟုတ္သည့္အတိုင္း မိမိတတ္သည္ထက္ ေလွ်ာ့၍ေျဖသည္။ ဆရာေဆာင္ ေျဖၾကားသည့္ စကားမ်ားတြင္ သူတစ္ထူး အထင္ႀကီးႏိုင္ေလာက္သည့္စကား တစ္ခြန္းမွ်မပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ရာထူးဝန္အဖြဲ႕မွ ဆရာေဆာင္အား အထင္မႀကီးၾက။ ေက်ာင္းအုပ္ခန္႔ရန္ပင္ မရည္ရြယ္ေခ်။ သို႔ေသာ္ ဆရာေဆာင္၏ ပညာအရည္အေသြးကို အတြင္းသိျဖစ္ေနေသာ ဗိုလ္လက္်ာ၊ ဦးဘဂ်မ္း၊ ဦးစံဝင္းတို႔က အတိုက္အခံလုပ္ၿပီး ေထာက္ခံၾကသျဖင့္ ဆရာေဆာင္ကို ေက်ာင္းအုပ္အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ၾကရသည္။

သို႔ေသာ္ ဆရာေဆာင္သည္ ေက်ာင္းအုပ္ခန္႔စာရသည့္ေန႔မွာပင္ ႐ုတ္တရက္ ကြယ္လြန္သြားေလသည္။ ပန္းခ်ီေလာကတစ္ခုလံုး ဝမ္းနည္းၾကရသည္။ ႐ုတ္တရက္ ေဝဒနာဖိစီးလာသည္ကတစ္ေၾကာင္း၊ ေလွ်ာက္လႊာတင္စဥ္က ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးမွတစ္ဆင့္ မတင္၍တစ္ေၾကာင္းတို႔ေၾကာင့္ ေက်ာင္းအုပ္ခန္႔စာကိုပင္ ဆရာေဆာင္ ျမင္မသြားရရွာေပ။ ဆရာေဆာင္ကြယ္လြန္သြားခဲ့သျဖင့္ ဦးခင္ေမာင္ကို ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးအျဖစ္ ဆက္လက္ခန္႔အပ္သည္။ ထိုစဥ္က နည္းျပဆရာမ်ားမွာ ဦးျမတ္ေက်ာ္၊ ဦးသိန္းဟန္ႏွင့္ ဦးအန္တင္ေအးတို႔ ျဖစ္ၾကၿပီး ပန္းပုနည္းျပဆရာမ်ားအျဖစ္ ဦးဟန္တင္ႏွင့္ ဦးစံေဖတို႔ကို ခန္႔အပ္သည္။ ပန္းခ်ီပန္းပုေက်ာင္းမွာ (၃)ႏွစ္ သင္တန္းျဖစ္ၿပီး ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး ဦးခင္ေမာင္ေဖ လက္ထက္တြင္ ေက်ာင္းဆင္းလက္ရာျပပြဲတစ္ပြဲကို က်င္းပေၾကာင္း သိရွိရေပသည္။

ဆရာေဆာင္သည္ အရက္ႀကိဳက္သူျဖစ္သည္။ ေရေသာက္သလို ေသာက္သည္။ ထုိအရက္ကပင္ ဆရာေဆာင္ကို ေသမင္းႏိုင္ငံသို႔ အပါေခၚသြားချဲ့ခင္းျဖစ္သည္။ အရက္ေသာက္လြန္ေသာ ေရာဂါျဖင့္ပင္ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ရသည္။

ဆရာသည္ ေဆးထိုးခံရမွာလည္း အလြန္ေၾကာက္တတ္သူ ျဖစ္သည္။ ေဆး႐ံုကိုလည္း ေၾကာက္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အေျခအေနဆိုးသျဖင့္ ေဆး႐ံုတင္ရန္ မိတ္ေဆြမ်ားက ေပြ႕ခ်ီခ်ေသာအခါ အိမ္အတြင္းတံခါးရြက္ကို အတင္းဆြဲထားေသးသည္ဟု ဆိုသည္။ ဆရာေဆာင္သည္ ဘူတာႀကီးအနီး အထက္ပန္းဆိုးတန္းလမ္းမရွိ ကူးစက္ေရာဂါကုေဆး႐ံု (ယခု ျမန္မာ့ဂုဏ္ရည္အိမ္ရာ)တြင္ပင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။

ဆရာေဆာင္တြင္ သားသမီးမ်ား မက်န္ရစ္ခဲ့ေပ။ ဆရာေဆာင္သည္ (၁၉၂၁)ခုႏွစ္က ပြဲကုန္းဇာတိသူျဖစ္ေသာ ေဒၚသန္႔ႏွင့္ အိမ္ေထာင္က်သည္။ သားတစ္ေယာက္ရေသာ္လည္း အဖတ္မတင္ဘဲ ငယ္စဥ္ကပင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ဒုတိယဇနီး ေဒၚအမာ (စက္ခ်ဳပ္သည္)ႏွင့္ အေၾကာင္းပါခဲ့ေသာ္လည္း သားသမီး မထြန္းကားခဲ့ေခ်။ ဆရာေဆာင္သည္ ဒုတိယဇနီးျဖစ္သူ ေဒၚအမာလက္ထက္တြင္ပင္ ကြယ္လြန္ျခင္းျဖစ္သည္။

ဆရာေဆာင္သည္ အရက္ကို ႀကိဳက္ႏွစ္သက္၍ ေသာက္ေသာ္လည္း အလြန္႐ိုးသားေျဖာင့္မတ္သူျဖစ္သည္။ အရက္ေသာက္ၿပီးလွ်င္ မည္သူ႔ကိုမွ် ဒုကၡမေပးဘဲ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနတတ္သူ ျဖစ္သည္။ တစ္ခါတစ္ရံ ေငြေၾကးျပတ္၍ ဇနီးေဒၚအမာက နားပူနားဆာ ေငြမရွိေၾကာင္း ေျပာသည့္အခါမ်ိဳးတြင္ပင္ စိတ္ပ်က္စိတ္ညစ္သည္ဟူ၍မရွိဘဲ ရွိသည့္ပစၥည္း ေပါင္ႏွံေပးေလသည္။

ဆရာေဆာင္သည္ပညာကိုဝွက္မထားတတ္ေပ။ဆရာစားမခ်န္တတ္။စိတ္ေကာင္းေစတနာ ရွိ၍ ပညာကို တကယ္လိုခ်င္သူမ်ားကို အခ်ိန္မေရြး ပညာအေမြေပးတတ္သည္။ ဆရာေဆာင္သည္ လူရည္သန္႔၍ အေကာင္းလည္းႀကိဳက္သည္။ အဝတ္အစား သန္႔သန္႔ျပန္႔ျပန္႔ဝတ္ေသာ္လည္း ေခတ္မဆန္ဘဲ ႐ိုး႐ိုးကုပ္ကုပ္ ေနတတ္သည္။ ပန္းခ်ီပညာအျပင္ ဂီတကိုလည္း အေတာ္အတန္ တီးမိေခါက္မိသည္။ ပန္းခ်ီကားေရးၿပီးလွ်င္ ပ်င္းလွ်င္ ေစာင္းတီး၍ သီခ်င္းဆိုေလ့ရွိသည္။ ဆရာေဆာင္သည္ ေစာင္းပညာကို ေဒဝဣႏၷာ၏တပည့္ ဦးေမာင္ေမာင္ႀကီးထံတြင္ စည္းစနစ္က်နစြာ သင္ယူခဲ့ဖူးသည္ဟု ဆိုသည္။

ဆရာေဆာင္သည္အရက္ကိုႏွစ္သက္သလို စီးကရက္ကိုလည္း အလြန္ႀကိဳက္သူျဖစ္သည္။ ဘယ္ေသာအခါေတြ႕ေတြ႕ ဆရာေဆာင္ပါးစပ္၌ စီးကရက္ အၿမဲခဲထားသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရသည္။ ပန္းခ်ီဆြဲေနတုန္း ပါးေစာင္တြင္ ခဲထားသည့္ စီးကရက္ျပာမ်ား ပန္းခ်ီကားေပၚသို႔ ေၾကြက်လွ်င္ပင္ ဖယ္မပစ္ဘဲ စုတ္တံႏွင့္ ေရာေမြေရးဆြဲထည့္တတ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ဆရာေဆာင္သည္ ပန္းခ်ီကားေရးလွ်င္ အလြန္ျမန္၍ တစ္ထိုင္တည္းအၿပီး ေရးဆြဲတတ္သူျဖစ္သည္။ ပန္းခ်ီကားဆြဲ ျမန္ေသာ္လည္းဆရာေဆာင္ေရးဆြဲသည့္ပန္းခ်ီကားတိုင္းသည္ထူးျခားေသာ အႏုပညာအရည္ အေသြး ျပည့္ေနေလသည္။

ဆရာေဆာင္၏ ျမင္ဆရာမွာ ေဂ်ေဂ်ဟီးလ္ဒါျဖစ္ၿပီး သင္ဆရာမွာ ဦးဘေဇာ္ျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္ေရာက္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဦးဘေဇာ္အား ဆရာတစ္ဆူအျဖစ္ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ၿပီး ပန္းခ်ီနည္းနာတို႔ကို ယူခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။

ဆရာေဆာင္၏ တပည့္မ်ားမွာ ဦးသန္႔၊ ဦးခင္ေမာင္ (ဘဏ္)၊ ဦးေမာင္ေမာင္ျမ၊ ဦးဘဦး၊ ဦးအုန္းလြင္၊ ဦးထြန္းညြန္႔ (ေနာင္ ပန္းခ်ီပညာဝန္ေထာက္ ျဖစ္လာသူ)၊ ဦးေအးေမာင္ (မန္း)၊ ဦးလွေမာင္ (ဂ်ီလွေမာင္)၊ ဦးလွေမာင္ (ပန္းခ်ီဆရာႀကီး ဦးထြန္းလွ၏သား)၊ ပဲခူးဦးတင္ေမာင္ေအး၊ ဦးအမ္တင္ေအး (အၿငိမ္းစားပန္းခ်ီေက်ာင္းအုပ္ႀကီး)၊ ဦးဥာဏ္ရွိန္တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။

ဦးအမ္တင္ေအးသည္ စစ္ႀကိဳေခတ္ပန္းခ်ီေက်ာင္း၌ (၂)ႏွစ္တက္ၿပီး ဆရာေဆာင္ထံ၌ (၁၉၃၈ မွ ၁၉၄၁)ခုႏွစ္အထိ ေလ့လာဆည္းပူးခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ဦးအမ္တင္ေအးက ဆရာေဆာင္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ တစ္ခါက –

“ဆရာေဆာင္လိုလူမ်ိဳး၊ ဆရာ့လိုလက္ရာမ်ိဳး ထြက္ဖို႔မလြယ္ဘူး။ ဆရာဆိုရင္ ေရေဆးပါေမာကၡအဆင့္ပဲ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုရင္ ကမာၻ႔ေရေဆးပညာရွင္ေတြက ဆရာ့ေရေဆးကို ကမာၻ႔စံမီလက္ရာလို႔ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ၾကတယ္”ဟု ဆိုသည္။

ယခုအခါ ဆရာေဆာင္ကြယ္လြန္ခဲ့သည္မွာ (၄၆)ႏွစ္ခန္႔ ရွိၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း ဆရာေဆာင္နာမည္မွာ ယေန႔တိုင္ ရွင္သန္လ်က္ရွိေနေပသည္။ သို႔ေသာ္ ဝမ္းနည္းသည္မွာ ဆရာေဆာင္ကြယ္လြန္စဥ္က အသက္ (၅၄)ႏွစ္သာရွိေသးၿပီး ဆရာ့ေရေဆးလက္ရာမြန္ အမ်ားအျပားမွာ ႏိုင္ငံရပ္ျခားသို႔ ေရာက္ရွိခဲ့ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္အမ်ိဳးသားျပတိုက္ႏွင့္ မိတ္ေဆြပန္းခ်ီဝါသနာရွင္ အခ်ိဳ႕ထံသာ လက္ရာအနည္းငယ္သာ ေတြ႕ရွိႏိုင္ေတာ့သည္။

မည္သို႔ဆိုေစျမန္မာ့ပန္းခ်ီေလာက၌“ေရမင္းသား”ဟုေက်ာ္ၾကားခဲ့ေသာ ေရေဆးပန္းခ်ီ ဆရာ ဆရာေဆာင္၏ အမည္သည္ ျမန္မာတည္ သေရြ႕  ဆက္လက္ ရွင္သန္ေနမည္မွာ မလဲြဧကန္ပင္တည္း။