နန္းစဥ္ရတနာမ်ား
သန္းဝင္းလႈိင္
ဇူလုုိင္ ၁၅၊ ၂၀၁၃
နန္္းစဥ္ရတနာဆိုသည္မွာ ဘုရင္မင္းျမတ္ အဆက္ဆက္က မေပ်ာက္မပ်က္ေစဘဲ ထိန္းသိမ္းထားရွိျမဲျဖစ္ေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားနွင့္ မင္းခမ္းေတာ္ပစၥည္းမ်ားျဖစ္သည္။ ယင္းကဲ့သို႔ မင္းအစဥ္မင္းအဆက္ အမြန္အ ျမတ္ထားရွိအပ္ေသာ ရတနာမ်ားသည္ အရည္အေသြးအားျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ပမာဏအားျဖင့္လည္းေကာင္း အေကာင္းဆံုးျဖစ္ရသည့္အျပင္ တန္ဖိုးအားျဖင့္လည္း အဖိုးမျဖတ္နုိင္ေလာက္ေအာင္ ထိုက္တန္သည့္ မင္းခမ္းေတာ္ ပစၥည္းမ်ားသညလွ်င္ျဖစ္ၾကသည္။
ျဗိတိန္နုိင္ငံတြင္ နန္းစဥ္ရတာမ်ားအျဖစ္ သရဖူနွင့္ ရာဇလွံတံအစရွိေသာ မင္းေျမာက္တန္ဆာမ်ားကို သတ္မွတ္ထားရွိေလသည္။ ယင္းတို႔ကို လန္ဒန္ေမွ်ာ္ၾကီးရွိ ῾ ဝိတ္ဖီး ᾽ (Wakefield) အေဆာင္တြင္ အစဥ္အဆက္ထိန္းသိမ္းထားရွိသည္။ ထိုမင္းျမတ္တန္ဆာမ်ားတြင္ ῾ကာလီနန္ ᾽ (Cullinan) စိန္ၾကီး ၊ ῾ ကိုဟီးႏူး᾽ ( Koh –i –noor) စိ္န္ၾကီး ၊ ῾ အာဖရိက ၾကယ္ပြင့္ ᾽ (Star of Africa) ေခၚ ရတီ ၅၃ဒသမ၂ဝ ကာရက္ရွိ စိန္တံုးၾကီိး ၊ၾကက္ဥငယ္ခန္႔ရွိေသာ ပတၱျမားနွင့္ အျခားတန္ဖိုးမျဖတ္နိုင္ေသာ နီလာ၊ ျမ၊ ပုလဲ စသည္တို႔ကိုတပ္ဆင္ျပဳလုပ္ထားသည္။
ကာလီနန္စိန္ကို ၁၉ဝ၅ ခုနွစ္က အာဖရိကတိုက္ ပရီမီးယား စိန္အတြင္းမွတူးေဖာ္ရရွိခဲ့သည္။ ကမၻာတြင္ အလွဆံုးနွင့္ အၾကီးဆံုးျဖစ္သည့္ ကာလီနန္စိန္သည္ ကာရက္ေပါင္း ၄ဝ၂၄ ကာရက္ရွိသည္။ အရြယ္အားျဖင့္ ဤမွ်ၾကီးမားေသာ္လည္း အျပစ္အနာအဆာ လံုးဝမရွိသည္မွာ အံ့ဖြယ္သရဲပင္။ ၁၉ဝ၇ ခုနွစ္ ထိုစိန္တံုးၾကီးကို ေပါင္စတာလင္ တစ္သိန္းငါးေသာင္းျဖင့္ အေရာင္းအ၀ယ္ျဖစ္ခ့ဲျပီး ၊ သတၱမေျမာက္ အက္ဒြပ္ ဘုရင္အား လက္ေဆာင္အျဖစ္ဆက္သခဲ့သည္။ ကာလီနန္စိန္တံုးၾကီး ၉ လံုးနွင့္ စိန္ငယ္ ၉၆ လံုး ခြဲ၍ေသြး သည္။ စုေသြးလိုက္ျပီးေနာက္ စုစုေပါင္းအေလးခ်ိန္မွယ ၁၀၆၃.၆၅ ကာရက္မွ်သာ က်န္သျဖင့္ မူလစိန္တံုး၏ ၃၄ဒသမ၂၅ ရာခိုင္နွွဳန္းသာ ရွိခဲ့သည္။
ကာလီနန္စိန္ ခြဲ၍ေသြးရာတြင္ အၾကီးဆံုးေသြးျပီးျဖစ္ေသာ ၅၃ဝဒသမ၂ဝ ကာရက္ရွိ စိန္တံုးမွာ ῾ အာဖရိက ၾကယ္ပြင့္ ᾽ ဟူေသာ အမည္ျဖင့္ ထင္ရွားလာခဲ့သည္။ ထိုကာလီနန္စိန္မွ ခြဲ၍ေသြးေသာ အာဖရိက ၾကယ္ပြင့္မွာ ျဗိတိသွ်သရဖူတြင္ ရွိသည့္စိန္မ်ားအနက္ အၾကီးဆံုးျဖစ္သည္။
ကိုဟီးႏူးကို ေရွးနွစ္ေပါင္း ၅ဝဝဝ ခန္႔က အိႏၵိယနိုင္ငံ ῾ ေဂါဒဗရီ ᾽ (Godaveri) ျမစ္အနီးမွ ရရွိခဲ့သည့္ စိန္တံုးၾကီးျဖစ္သည္။ ကမၻာ့စိန္တံုးၾကီးမ်ားမွတ္တမ္းတြင္ ပထမဆံုးေတြ႔ရွိခဲ့ေသာ စိန္ၾကီးျဖစ္သည္။ ထိုစိန္တံုး ၾကီးသည္၁၀၅ဒသမ၆၀ကာရက္ရွိ၍အလ်ား၃၁ဒသမ၉၀မီတာအနံ ၃၆ဒသမ၀၀မီတာ၊အျမင့္၁၃ဒသမ၀၄မီတာရိွ သည့္ စိန္တံုးၾကီးျဖစ္သည္။ ေတာင္ၾကီးပမာ အလင္းေရာင္ေတာက္ပမွုေၾကာင့္ ῾ ကိုဟီးႏူး ᾽ ဟုေခၚတြင္ခဲ့ျပီး အရြယ္အစားနွင့္ အခ်ိဳးမွ်တမွဳေၾကာင့္ အလြန္လွပသည့္ စိန္ၾကီးျဖစ္သည္။ ထိုစိန္ၾကီးမွာ ၁၇၃၉ ခုနွစ္တြင္ ပါရွန္းလူမ်ိဳး နဒီရွားထံသို႔လည္းေကာင္း ၊ ၁၈၁၃ ခုနွစ္တြင္ အေရွ႔အိႏၵိယကုမၸဏီသို႔လည္းေကာင္း ၊ ၁၈၅ဝ ျပည့္နွစ္တြင္ ဝိတိုရိယဘုရင္မထံသို႔ လည္းေကာင္း အဆင့္ဆင့္ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ဝိတိုရိာဘုရင္မထံသ့ို အေရွ့အိႏိၵယကုမၸဏီကလက္ေဆာင္အျဖစ္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ၁၈၆၂ ခုနွစ္တြင္ကာရက္ခ်ိန္ ၁၉၁ရွိ ထိုစိန္တံုးကိုေသြးရာ ၁ဝ၅ဒသမ၆၀ ကာရက္သာ က်န္ျပီိး ျဗိတိန္နိုင္ငံ နန္းစဥ္ရတာနာအျဖစ္ လန္ဒန္ေမွ်ာ္စင္(Tower of London)တြင္ ျပသထားသည္။
ျဗိတိန္နုိင္ငံ စေကာ့တလန္ျပည္၌လည္း ေရွးေခတ္ နန္းစဥ္ရတနာအခ်ိဳ႔ကို အက္ဒင္ဗာရာ ရဲတိုက္တြင္ ယခုတိုင္ သိမ္းဆည္းျပသထားေလသည္။
ျပင္သစ္နုိင္ငံတြင္ ေရွးအခါက ဗူဗြန္မင္းမ်ားနွင့္ နပိုလီယန္ဗိုနာပတ္ အဆက္အႏြယ္မ်ားသည္ အဖိုးတန္ ေက်ာက္မ်က္မ်ားကို စုေဆာင္းသိုမွီးေလ့ရွိခဲ့ေသာ္လည္း ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးေခတ္အတြင္း၀ယ္ နာမည္ေက်ာ္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားစြာ ပ်က္စီးေပ်ာက္ဆံုးခ့ဲရေလသည္။ ယင္းတို႔အနက္ ျပည္လည္ေတြ႔ရွိခဲ့ေသာ စိန္ၾကီး မွာ ῾ရီးဂ်င့္ ῾ (Regent ) သို႔မဟုတ္ ῾ပစ္ ᾽ (Pitt) ဟု အမည္တြင္ခဲ့ေသာ စိန္ ျဖစ္သည္။
ရီးဂ်င့္စိန္သည္ ကမၻာေပၚတြင္ အဖိုးအတန္ဆံုးေသာ စိန္ ဟု သတ္မွတ္ျခင္းခံရေသာ စိန္ျဖစ္သည္။ ကာလီနန္ကို မေတြ့ရွိမီ အခ်ိန္အထိ ရီးဂ်င့္စိန္သည္ ကမၻာေပၚတြင္အရည္အေသြး အေကာင္းဆံုး စိန္ၾကီးအျဖစ္ ရပ္တည္ခဲ့သည္။ ရီးဂ်င့္ကို ၁၇၀၁ ခုနွစ္တြင္ အိႏၵိယနုိင္ငံသားတစ္ဦးက မာစူလီပါတန္ ( Masulipatan) နွင့္ မိိုင္၂၀ခန္႔ေ၀းေသာ ေနရာမွ ေတြ႔ရွိခဲ့သည္။ စိန္ရိုင္းအေနျဖင့္ ကာရက္ေပါင္း ၄၁ဝ ေလး၏။ ထိုစိန္ကို ေတြ႔ရွိခ်ိန္ အျခားအေဖာ္မပါဘဲ သူတစ္ဦးတည္းျဖစ္သျဖင့္ ေျခေထာက္တြင္ ဒဏ္ရာရေအာင္ ျပဳလုပ္ျပီး ပတ္တီးစီးကာ ထိုပတ္တီးအတြင္းတြင္ စိန္ၾကီးကို ခိုးယူထြက္ေျပးခဲ့သည္။ ပင္လယ္ကမ္းေျခသို႔ ေရာက္ေသာ အခါ အဂၤလိပ္ သေဘၤာ ကပၸတိန္တစ္ဦးအား စတာလင္ေပါင္၁ဝဝဝျဖင့္ ေရာင္းခ်ခဲ့ေလသည္။ ကပၸတိန္သည္ အနီးဆံုးသေဘၤာ ဆိပ္တစ္ခုသို႔ ဆိုက္ကပ္ျပိး ထိုျမဳိ႔ရွိ ကုလားသူေဌး ဂ်မ္ခ်မ္း (Jan Chums)ဆိုသူအား ေပါင္ ၇၂ဝဝဝ မွ်နွင့္ ေရာင္းခ်ေလသည္။
ကုလားသူေဌးက မဒရပ္ဘုရင္ခံျဖစ္သူ ῾ေသာမတ္ပစ္ ᾽ (Thomas Pitt) အား ေရာင္းခ်ရန္ကမ္း လွမ္းေလသည္။ ပစ္ သည္ ထိုစိန္ကို ေပါင္ ၁၂၀၄၀၀ နွင့္၀ယ္၍ ῾ပစ္ ᾽ ဟုပင္ အမည္မွည့္ခဲ့၏။
ထို႔ေနာက္ ပစ္သည္ ထိုစိန္ၾကီးကို လန္ဒန္သို႔ ယူေဆာင္၍ ေသြးေလသည္။ စိန္ေသြးခမွာ ေပါင္ ၅ဝဝဝ ေပးရ၍ ေသြးျပိီးေနာက္ စိန္ၾကီး၏ အေလးခ်ိန္မွာ ၁၄၀ဒသမ၅၀ကာရက္ရွိေလသည္။
၁၇၁၇ ခုနွစ္တြင္ ျပင္သစ္ထီးနန္း ရင္ခြင္ပိုက္ အုပ္စိုးသူ ေအာ္လီယန္းျမိဳ႔စား ῾ရီးဂ်င့္ေအာ့ဖရန္႔စ္ ᾽ (Regent of Frace) အား ေပါင္ ၂၅၀၀၀၀၀ ျဖင့္ေရာင္းခ်ခဲ့၏။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ စိန္ၾကီး၏အမည္မွာ ῾ရီးဂ်င့္᾽ ဟု အမည္တြင္ကာ ေတာ္ဝင္နန္းစဥ္ရတနာ ျဖစ္ခဲ့ေလသည္။ ၁၅ဆက္ေျမာက္ လူဝီဘုရင္ နန္းတက္ေသာအခါ ဘုရင္၏သရဖူတြင္ ယင္းစိန္ တပ္ဆင္ထားေလသည္။
ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး ကာလသို႔ေရာက္ရွိလာေသာအခါ ရီးဂ်င့္အျပင္ အျခား ေတာ္ဝင္နန္းစဥ္ ရတနာ မ်ားကိုပါ ျပည္သူတို႔အား တနလၤာေန႔တိုင္း ခင္းက်င္းျပသရာ ၁၇၉၂ ခုနွစ္ စက္တင္ဘာ လ ၁၆ ရက္ေန႔ တြင္ လူဆိုးမ်ားဝင္ေရာက္လုယူသြားခဲ့သျဖင့္ ရီးဂ်င့္သာမက နာမည္ေက်ာ္ ῾စိန္ျပာၾကီး᾽ (Blue Diamond) ပါ ပါသြား ေလသည္။
စိန္ျပာၾကီးကို အိႏၵိယနုိင္ငံမွပင္ ရရွိခဲ့သည္မွာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ပင္ ျဖစ္ေလသည္။ တာဗာနီးယားေခၚ ျပင္သစ္ကုန္သည္တစ္ဦးသည္ အိႏၵိယမင္းသားမ်ားနွင့္ ပုလဲနံပသင့္ေလသည္။ တာဗာနီးယားသည္လည္း ဘုရားမ်ားကို အလြန္ၾကည္ညိဳဟန္ျဖင့္ အသင့္အတင့္ တန္ဖိုးရွိေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားကို ဘုရားဖူး စဥ္တြင္ အၾကိမ္ၾကိမ္ေပးလွဴခ့ဲေလသည္။ ေနက္ဆံုးအေခါက္တြင္ တာဗာနီးယားသည္ လူဆိုးအေဖာ္ မ်ားနွင့္ အတူ ဘုရားဖူးလာဟန္ျပဳ၍ ဘုန္းေတာ္ၾကီးမ်ားကို ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေနွာင္ကာ ῾ Blue Diamond᾽ ေခၚ ῾စိန္ျပာၾကီး ᾽ ကိုဘုရား၏ သင္းက်စ္ေတာ္မွ ထုတ္ယူကာထြက္ေျပးသြားေလသည္။ သို႔ေသာ္ တာဗာနီးယားသည္ စိန္ၾကီးကို လုယူျပီးေနာက္ မၾကာမီမွာပင္ သားရဲတိရစၦာန္တို႔ ကိုက္စားျခင္းခံရသျဖင့္ အေသဆိုးနွင့္ ေသခဲ့ရေလသည္။
တာဗာနီးယားသည္ သူမေသမီကပင္ စိန္ျပာၾကီးကို ၁၄ ဆက္ေျမာက္ လူဝီဘုရင္ထံသို႔ ၁၆၆၈ ခုနွစ္ တြင္ ေရာင္းခဲ့သည္။ စိန္ရိုင္းအတိုင္း ၁၁၂ ကာရက္ခြဲေလးေသာ ထိုစိန္ကို ေသြးျပီးေသာအခါ ၆၇ ကာရက္ခြဲ အသားတင္က်န္သည္။ အေရာင္မွာ လွပေသာ အျပာေသြးေရာင္ျဖစ္ေလသည္။ အလြန္ရွားပါးသည့္ အေရာင္ အေသြးမ်ိဳးျဖစ္သည္နွင့္အမွ် အလြန္ဆိုးက်ိဳးေပးေသာ စိန္လည္းျဖစ္သည္။
ျပခန္းမွ လုယက္ျခင္းခံရေသာ ရီးဂ်င့္စိန္သည္ ျပင္သစ္ျပည္၏ နန္းစဥ္ရတနာမ်ား စာရင္းတြင္ ပထမ အဆင့္မွ ပါ၀င္ျပီး စိန္ျပာၾကီးမွာ ဒုတိယအဆင့္ျဖစ္ေလ၏။ လုယက္သြားေသာ လူဆိုးမ်ားကို ေကာ္ဗင္ (Corbin) ဆိုသူ အမ်ိဳးသမီးက ျဖားေယာင္းေပးခဲ့သျဖင့္ စိန္ျပာၾကီးမွလြဲ၍ ရီးဂ်င့္ အပါအ၀င္ ရတနာအားလံုးကို လူဆိုးမ်ားထံမွ ျပန္လည္ရရွိခဲ့သည္။
ယခုအခါ ရီးဂ်င့္စိန္ၾကီးနွင့္ အျခားျပင္သစ္ဘုရင္မ်ား၏ လက္၀တ္ရတနာမ်ား အပါအ၀င္ မင္းေျမာက္ တန္ဆာအခ်ိဳ႔ကို ျပင္သစ္နုိင္ငံ ပါရီျမိဳ႔ ῾လု႔ဗ္᾽ (Louvre) ျပတုိက္တြင္ သိမ္းဆည္းျပသထားသည္။
အီတလီနုိင္ငံသည္ နန္းစဥ္ရတနာအျဖသ္ ῾ေလာင္ဗာဒီ ᾽ သံသရဖူကို အဖိုးထုိက္တန္ဆံုး နန္းစဥ္ ရတနာအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၾကေလသည္။ ယင္းကို ခရစ္ေတာ္အား ကားတုိင္တင္ရာ လက္၀ါးကပ္တုိင္မွ သံျဖင့္ျပဳုလုပ္ထားသည္ဟု ဆိုသည္။
ေပၚတူဂီနုိင္ငံမ် နန္းစဥ္ရတနာမ်ားအနက္ ῾ဗရာဂန္ဇာ᾽ (Braganza) ဥႆဖရားေက်ာက္ၾကီးမွာမူ ရတီခ်ိိ္န္ေပါင္း ၁၆၈ဝ ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။
ရုရွားနုိင္ငံရွိ ရတနာမ်ားအနက္ ထင္ရွားသည့္ ေက်ာက္မ်က္တို႔မွာ အေလးခ်ိန္ ၁၈၉ဒသမ၆၂ ကာရက္ရွိေသာ ῾ေအာ့ေလာ့ဗ္᾽ (Orlov) စိန္ၾကီးနွင့္ ကာရက္ခ်ိန္ ၈၈ဒသမ၇၀ ရွိေသာ ῾ရွား᾽ (Shah) စိန္ၾကီးတို႔အျပင္ ῾ဓူဝံၾကယ္᾽ ေခၚ ရတီခ်ိန္ ၄ဝ ရွိ ပတၱျမား စသည္တို႔ျဖစ္သည္။
ေအာ့ေလာ့ဗ္ စိန္မွာ အိႏၵိယ မိုင္းဆိုးျမိဳ႔မွ၁၇၃၉ခုႏွစ္တြင္ ရရွိခဲ့သည္။ ေအာ့ေလာ့ဗ္ စိန္ကို ျပင္သစ္ စစ္သားတစ္ဦးက မိုင္းဆိုးျမိဳ႔ရွိ ဘုရားရုပ္တုတစ္ဆူ၏ မ်က္လံုုးေတာ္မွ ခိုးယူျပီး အဂၤလိပ္ သေဘာၤကပၸတိန္ထံ ေရာင္းစားခ့ဲသည္။ သေဘၤာကပၸတိန္ထံမွ ကုန္သည္တစ္ဦးက ဝယ္ယူျပီး တစ္ဖန္ အေမရိကန္ကုန္သည္ ေအာ့ေလာ့ဗ္ မင္းသားအား အေမရိကန္ေဒၚလာ ေလးသန္း ငါးသိန္းျဖင့္ ေရာင္းကာ ေအာ့ေလာ့ဗ္မင္းသားက ရုရွားနုိင္ငံ ဒုတိယေျမာက္ ကက္သရင္းဘုရင္မၾကီးအား ဆက္သခဲ့သည္။ ယခုအခါ ယင္းစိန္ၾကီးကို ေမာ္စကိုျမိဳ႔ရွိ အနုပညာျပတုိက္တြင္ သိမ္းဆည္းျပသထားေလသည္။
ျမန္မာနုိင္ငံကို စုိးစံခဲ့ေသာ ေရွးျမန္မာမင္းမ်ား ရွိစဥ္အခါက နန္းစဥ္ရတနာမ်ားကို အစဥ္အဆက္ ေစာင့္ထိန္းထားေလ့ရွိသည္။ ယင္းတို႔တြင္ ပတၱျမားသည္ ျမန္မာမင္းတို႔ အထြတ္အျမတ္ထားအပ္ေသာ ရတနာ ျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ တတိယ အဂၤလိပ္ – ျမန္မာစစ္ပြဲအျပီး ထီးက်ိဳးစည္ေပါက္ကာ တုိင္းျပည္နွင့္ လူမ်ိဳးပါ နယ္ခ်ဲ႔ျဗိတိသွ် လက္ေအာက္သို႔ ၁၈၈၅ ခုနွစ္တြင္ က်ေရာက္ခဲ့ျပီးေနာက္ ျမန္မာဘုရင္ အဆက္ဆက္တို႔၏ နန္းစဥ္ရတနာမ်ားသည္ နယ္ခ်ဲ႔ျဗိတိသွွ်တို႔လက္၀ယ္တြင္ အနည္းနည္း အဖံုဖံုျဖင့္ အစေပ်ာက္ခဲ့ရေလသည္။
ထိုနန္းစဥ္ရတနာမ်ား၏ တန္ဖိုးသည္ အဘယ္ခန္႔မွ် ရွိလိမ့္မည္နည္းဆိုေသာ္ အေမးကိုဆန္းစစ္ အေျဖရွာၾကည့္ပါက သိနုိင္ေပသည္။ ျမန္မာမင္းဆက္ရွည္လ်ားသည္နွင့္အမွ် ဘုရင့္ဘ႑ာတိုက္ေတာ္အတြင္း ရွိနွင္ျပီးေသာ ပတၱျမား၊ စိန္ ၊ ျမ ၊ ပုလဲ၊ နီလာ ၊ ေက်ာက္စိမ္း စေသာ ရတနာမ်ိဳးတို႔သည္ အႏုတ္အသိမ္းမရွိ၊ အတိုးအပြားခ်ည္းသာ ထပ္ဆင့္လာျခင္းေၾကာင့္ သီေပါမင္းလက္ထက္တိုင္ ေရာက္ေသာ္ ရတနာအစုအပံုသည္ မ်ားျပားလွေခ်ျပီ။ ယင္းတို႔အနက္ ပတၱျမား တစ္မ်ိဳးတည္းကိုပင္ တင္ျပရပါလွွ်င္ အဖိုးအနဂၢ ျဖတ္ရန္ခက္ခဲ လွေပသည္။
အင္းဝေရႊနန္းရွင္ ျပည္မင္းတရား လက္ထက္၌ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၀၂၃ ခုနွစ္အတြင္းက ခ်င္းတြင္းရြာေန ငေမာက္ဆိုသူ ဆက္သလာေသာေၾကာင့္ ယင္းအမည္ျဖင့္ ထင္ရွားေသာ ရတီခ်ိန္ ၉ဝ ေက်ာ္ရွိ ငေမာက္ပတၱျမားၾကီး ၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၉၉ ခု ေရႊဘိုမင္းလက္ထက္ကပင္ ရွိခဲ့သည့္ ရတီ ၄၀ ေက်ာ္ရွိ ေလွာ္ကားတင္ၾကီး ေခၚ ပတၱျမား ၊ ဗဒံုမင္းလက္ထက္ကပင္ ရွိခဲ့သည့္ ရတီခ်ိန္ ၂၀ ခန္႔ရွိ ေလွာ္ကားတင္ကေလး ေခၚ ပတၱျမား ၊ ၁၀ ရတီရွိ ဆင္မေတာ္ ေခၚ ပတၱျမား ၊ စံအား အသံုးျပဳေသာ ၆ ရတီရွိ စံေက်ာက္ေတာ္ ေခၚ ပတၱျမားနွင့္ နဂါးဗိုလ္ ပတၱျမား စသည္ျဖင့္ ထင္ရွားေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား အမ်ားအျပားရွိသည္။
ပတၱျမားငေမာက္သည္ ကြမ္းသီးလံုးခန္႔ ပမာဏရွိ၍ အကြက္မေဖာ္ရေသးေသာ စင္းလံုးေခ်ာ ပတၱျမားျဖစ္သည္။
အခန္းတြင္း၀ယ္ ထိုငေမာက္ေက်ာက္ကို ကလပ္ေပၚ၌ တင္ထား၍ ေမွာင္ခ်ေသာ္ မီးကဲ့သို႔ လင္းသည္ဟုဆို၏။ ႏြားနို႔ ၊ ဂြမ္း စသည္တို႔တြင္ ထည့္ေသာအခါ ေဆးနီဆိုးထားသကဲ့သို႔ နီသည္။ ေက်ာက္ကို ေမွာက္ၾကည့္ေသာအခါ ေရတစ္စက္ တစ္စက္ယိုက်မည္ကဲ့သို႔ ထင္ရသည္ဟူ၏။
ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ῾ပတၱျမားေဂၚၾကီး အဖိုးျပည္တန္ ᾽ ဟူေသာ ဆိုရိုးစကားရွိသည္။ ယင္းဆိုရိုုးစကားသည္ အဓိပၸါယ္မဲ့ ဆိုသည္ မဟုတ္ပါေခ်။ သို႔ကလိုေၾကာင့္ျမန္မာ့နန္းစဥ္ရတနာမ်ားသည္ တန္ဖိုးအနဂ ၣ ရွိလိမ့္မည္ဟု သံသယျဖစ္ဖြယ္မရွိပါေခ်။
ေတာ္ဘုရားေလး ေရး ῾သီေပါမင္းဆက္ အတြင္းေရးမ်ား ᾽ စာအုပ္နွင့္ ဦးကိုေလး ၊ မႏၱေလးတကၠသိုလ္ အဓိပတိေဟာင္း ေရး ῾သီေပါမင္းနွင့္ နယူးေယာက္တုိင္း သတင္းစာ ᾽ စာအုပ္ နွစ္အုပ္လံုး၌ပင္ ျမန္မာ့နန္း စဥ္ရတနာ၏ တန္ဖိုးကို အၾကမ္းဖ်င္း က်ပ္ေငြ ကုေဋ ငါးေထာင္ခန္႔ ရွိမည္ဟု တစ္ထပ္တည္း ခန္႔မွန္းထား ၾကသည္။
သို႔ေသာ္ ျဗိတိသွ်တို႔ ျမန္မာနို္င္ငံကို သိမ္းပိုက္ျပီးေနာက္ အဂၤလန္ သို႔ ယူေဆာင္သြားေသာ ျမန္မာ မင္းခမ္းေတာ္ ပစၥည္း စာရင္းတြင္ ျမန္မာအေထာက္အထား အမွတ္အသားမ်ားက ေဖာ္ညႊန္းေျပာဆိုၾကသည့္ အဖိုးမျဖတ္နုိင္ေသာ နန္းစဥ္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားကို မေတြ့ရေပ။ တုိင္းပ်က္ ျပည္ပ်က္ စစ္မက္အေရး ျဖစ္ရကာ ရတနာမ်ားမွာ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ နည္းတို႔ျဖင့္ ပ်က္စီးဆံုးပါးခ့ဲနုိင္ေပသည္။ စင္စစ္ေသာ္ ထီးသုဥ္း ၊ နန္းသုဥ္း၊ ျမိဳ႔သုဥ္း ၊ သုညသုဥ္း သုဥ္းသံုး၀ျဖင့္ ျမန္မာတို႔၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ က်ဆံုးေပ်ာက္ ကြယ္ျပီး ေနာက္ သက္ရွိ သက္မဲ့ ပစၥည္းမ်ားမွာ ေအာင္နုိင္သူတို႔၏ လက္ခုပ္တြင္းမွ ေရသဖြယ္ျဖစ္ခဲ့ရသည္မွာ စစ္သဘာ၀အတိုင္းျဖစ္၍ ထူးဆန္းေသာ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုမဟုတ္ေခ်။ စိန္မွန္ကင္းတို႔လည္း ထင္းတစ္လွည့္ ျဖစ္ရေခ်သည္။ ထို႔အတူ ျမန္မာဘုရင္႔ နန္းစဥ္ရတနာမ်ား၊ မင္းခမ္းေတာ္ ပစၥည္းၾကီးငယ္မ်ားမွာလည္း အမ်ိးမ်ိဳး ထုခြဲေရာင္းခ်ခံ၍ ေနာက္ဆံုးက်န္ရွိသမွ်တို႔မွာ ေတာင္စင္ကတံု ျပတိုက္တြင္ ျဗိတိသွွ်အင္ပါယာ၏ ဘုန္းမီးေနလ တို႔မွာ သက္ေသခံပစၥည္းမ်ားအျဖစ္ ရွိေနခ့ဲၾကေလသည္။
ထို႔ေနာက္ ေတာင္စင္ကတံုျပတုိက္ရွိ ေဖာ္ျပပါ မင္းခမ္းေတာ္ပစၥည္းမ်ားအနက္ နန္းတြင္းပစၥည္း ၁၇ မ်ိဳးကို ျဗိတိသွ်အစိုးရက ၁၉၆၄ ခုနွစ္ နို၀င္ဘၤာလ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာနုိ္င္ငံ ေတာ္လွန္ေရးအစိုးရ လက္သို႔ ခ်စ္ၾကည္ေရး အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ျပန္လည္ေပးအပ္ခဲ့ေလသည္။ ယင္း နန္းတြင္းပစၥည္းမ်ားမွာ သန္လ်က္၊ ေက်ာက္စီဓါး၊ ေျခနင္း၊ ဖိနပ္ေတာ္၊ မကိုဋ္ေတာ္၊ ကြမ္းေလာင္းၾကီး ၊ သီေပါဘုရင္၏ တံဆိပ္နာမေတာ္ ေရႊျပား၊ မင္းတုန္းဘုရင့္ မိဘုရားေခါင္ၾကီး၏ တံဆိပ္ေတာ္နာမ ေရႊျပား၊ သားျမီးယပ္ ၊ ခရုသင္း၊ နားရြားကလပ္ခံ ေရႊကြမ္းအစ္၊ ေရႊမုေနာလင္ဗန္း ၊ ေရႊဟသၤာအုပ္၊ မကန္းခရား အစရွိသည္တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။
ယခုအခါ ဘိလပ္မွ ျပန္လည္ရရွိေသာ နန္းတြင္းပစၥည္းမ်ားကို အမ်ားျပည္သူ ၾကည့္ရွဴနုိ္င္ရန္ အမ်ိဳးသား ျပတိုက္၌ ထိန္းသိမ္းျပသထားေလသည္။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
