ဂုဏ္ျပဳထိုက္ေသာ မဟာလူသား
ဇာဝါရီ၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၂၊ ၂၀၁၃
ျမင့္ျမတ္ေသာ မဟာလူသား စာရင္းဝင္ မ်ဳိးေကာင္းအာဇာနည္ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံရဲ ႔ လြတ္လပ္္ေရး နဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဖခင္ႀကီး နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား (Nelson Mandela) ေခၚ မဒီဘာ (Madiba) (မတရားမႈေတြ၊ မတူညီမႈေတြ၊ ခြဲျခားမႈေတြနဲ႔ ရႈပ္ေထြးေပြလီ၊ မၿငိမ္းခ်မ္းႏိုင္ေသးတဲ့) လူေလာကႀကီးကို ေက်ာခိုင္းၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းဗိမာန္ဘံုသို႔ ထြက္ခြါသြားေလၿပီ။
ကြယ္လြန္သြားၿပီျဖစ္ေသာ လူမည္းေခါင္းေဆာင္ႀကီး နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလားရဲ ႔ ဘဝအစိတ္အပိုင္းကို တခ်က္ျပန္ၾကည့္ရင္
- · လူျဖဴ၊လူမည္း အသားအေရာင္ ခြဲျခားမႈ (Apartheid) ကို ေက်ာင္းသားဘဝ၊
- · ေရွ ႔ေနတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ အႏုနည္းနဲ႔ စတင္တုိက္ပြဲဝင္ခဲ့သူ။
- · လူျဖဴအစိုးရရဲ ႔ အဓမၼအၾကမ္းဖက္မႈကို လက္နက္စြဲကိုင္ သူပုန္ထခဲ့သူ။
- · ဒီလို မတရားအုပ္ခ်ဳပ္မႈကို ရဲရဲေတာက္ အန္တုဆန္႔က်င္ တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့မႈေၾကာင့္ အစိုးရဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္မႈကို ခံခဲ့ရသူ၊
- · ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ (၂၇) ႏွစ္ တသက္တကၽြန္း အက်ဥ္းစံခဲ့ရေပမယ့္ စိတ္ဓါတ္မၿပိဳလဲ၊ ယံုၾကည္ခ်က္မေပ်ာက္ ဆက္လက္တုိက္ပြဲဝင္ခဲ့သူ။
- · တရားမဲ့အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ လူျဖဴအစိုးရနဲ႔ တိုင္းျပည္ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာေရး၊ စစ္မွန္ေသာ ဒီမုိကေရစီစနစ္ တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးၿပီး အမ်ဳိးသားျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရးကို တရားနည္းလမ္းမွန္၊ ၿငိမ္းခ်မ္စြာ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့သူ။
- · အက်ဥ္းေထာင္မွလြတ္ေျမာက္ လူျဖဴလူမည္း ဆႏၵမဲေထာက္ခံမႈနဲ႔ ပထမဦးဆံုး လူမည္းသမၼတ ျဖစ္လာခ်ိန္မွာ တခ်ိန္က တရားမဲ့အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားနဲ႔ ဖိႏိွပ္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ လူျဖဴအစိုးရေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ျပစ္ဒဏ္မွ ကင္းလႊတ္ၿပီး တိုင္းျပည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး နဲ႔ ျပည္သူ႔အက်ဳိးကို ပြင့္လင္းျမင္သာ တရားမွ်တေသာ ဥပေဒစိုးမုိးေရးနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့သူ။
- · သမၼတရာထူးမွ အနားယူခ်ိန္ တိုင္းျပည္နဲ႔ ျပည္သူ႔အက်ဳိးကို ေန႔တဓုဝ ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီမ်ားနဲ႔ ဆက္လက္ပံ့ပိုး ေဆာင္ရြက္လုပ္ကိုင္ခဲ့သူ။
- · ႏိုင္ငံတကာ အေရးကိစၥ၊ အေျခအေနမ်ားကို မ်က္ေခ်မပ်က္ ေလ့လာသံုးသပ္ အႀကံေပး၊ ေဝဖန္ တုိက္တြန္းလုပ္ကိုင္ခဲ့သူ။
- · အင္အားႀကီးႏိုင္ငံႀကီးမ်ားရဲ ႔ တရားနည္းလမ္းမမွန္ ဆံုးျဖတ္လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားကို ရဲရဲေတာက္ေတာက္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ရႈတ္ခ်ေဝဖန္ ေျပာရဲသူ
- · (အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု အီရတ္ကို တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္ သမၼတ ေဂ်ာ့ခ်္ ဘုရွ္ (George Bush) နဲ႔ အဂၤလန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ တိုနီ ဘလဲ (Tony Blair) တို႔ကို အျပင္းအထန္ ေဝဖန္ရႈတ္ခ်ခဲ့သူ –
ဒီလို သမိုင္းမွတ္ေက်ာက္တင္ ဂုဏ္ပုဒ္မ်ားစြာနဲ႔ ျပည့္စံုတဲ့ ရွားမွရွား (၂၀/၂၁) ရာစုရဲ ႔ အထင္ရွားဆံုး ျမင့္ျမတ္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ထူးႀကီး ဆံုးရႈံးသြားတာကို တကမာၻလံုး ဝမ္းနည္းေၾကကြဲ စိတ္မေကာင္း ျဖစ္ၾကတယ္။ အယူအဆ ယံုၾကည္ခ်က္ မတူကြဲျပားၾကတဲ့ တုိင္းႏိုင္ငံအသီးသီးက ေခါင္းေဆာင္မ်ားက သူကို ျပည္သူ႔ေခါင္းေဆာင္၊ ကမာၻ႔ေခါင္းေဆာင္ႀကီးလို႔ တညီတညႊတ္ အသိအမွတ္ျပဳ ဂါရဝျပဳၾကတယ္။ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားရွိ သူ႔ကိုခ်စ္ခင္ေလးစားတဲ့ ျပည္သူျပည္သားေတြက ေတာင္အာဖရိကသံရံုးေရွ ႔ နဲ႔ သူ႔ရုပ္ထုရွိရာေနရာေတြမွာ လြမ္းသူပန္းေခြ၊ ပန္းစည္းမ်ား၊ အမွတ္တရ အရုပ္မ်ား၊ ပို႔စကတ္မ်ားနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ႀကီးကို ႏႈတ္ဆက္ဂုဏ္ျပဳၾကတယ္။ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ႏိုင္ငံေတာ္ရံုးမ်ားနဲ႔ ဌာနဆိုင္ရာမ်ားမွာ အလံတဝက္လႊင့္ထူၿပီး တေလးတစား ဂုဏ္ျပဳဦးညႊတ္ၾကတယ္။
သူ အသက္ေပးခ်စ္တဲ့ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံမွာေတာ့ ႏိုင္ငံတဝွမ္းမွာ သူ႔ကို ဂုဏ္ျပဳတဲ့ ေတးသီခ်င္းသံေတြ၊ အကအခုန္မ်ား၊ ငိုေႂကြးသံမ်ား၊ ၾကည္ႏူးဝမ္းနည္း ဂုဏ္ျပဳစကားသံမ်ားနဲ႔ လႊမ္းမိုးေနတယ္။ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံအသီးသီး ရုပ္သံသတင္းအစီအစဥ္မ်ားက သူ႔ဘဝအေၾကာင္း ေန႔ညမျပတ္ ထုတ္လႊင့္ျပသေနၾကတယ္။ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံအသီးသီးက ေခါင္းေဆာင္မ်ားလည္း သူတုိ႔ရဲ ႔ အေရးႀကီးတဲ့ အလုပ္တာဝန္မ်ားကို ေဘးခ်ိတ္ၿပီး ေခါင္းေဆာင္ႀကီးကို ႏႈတ္ဆက္ဂုဏ္ျပဳဖို႔ ဒီဇင္ဘာလ (၁၀) ရက္ေန႔မွာ က်င္းပျပဳလုပ္မယ့္ စ်ာပနေအာက္ေမ့ဘြယ္အခမ္းအနားကို ခ်ီတက္ၾကေတာ့တယ္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံ သမၼတ Barack Obama နဲ႔ သမၼတေဟာင္းမ်ားျဖစ္တဲ့ Jimmy Carter, Bill Clinton နဲ႔ George W. Bus တို႔ သြားေရာက္ၾကတယ္။ အဂၤလန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ David Cameron၊ အိမ္ေရွ ႔စံမင္းသား Charles, ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း Tony Blair, Gordon Brown, Sir John Major နဲ႔ အတုိက္အခံေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ျပင္သစ္သမၼတ Francois Hollande နဲ႔ သမၼတေဟာင္း၊ ဂ်ာမဏီ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Angela Merkel, နယ္သာလန္ ဘုရင္ႀကီး Willem Alexander, စပိန္ဝန္ႀကီးခ်ုပ္ Mariano Rajoy နဲ႔ အိမ္ေရွ ႔စံမင္းသား၊ ဘရားဇီးသမၼတ Dilma Rousseff, က်ဴးဘားသမၼတ Raul Castro, ၾသစေၾတးလ်ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Tony Abbott, တရုတ္ ဒု-သမၼတ Li Yuanchao, ဂ်ပန္ အိမ္ေရွ ႔စံမင္းသား Naruhito, အိႏိၵယသမၼတ Pranab Mukherjee စတဲ့ ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္မ်ားစြာ နဲ႔ နိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္း ေခါင္းေဆာင္မ်ား ကမာၻ႔ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး Ban Ki-moon, EU ေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ José Manuel Barroso တုိ႔နဲ႔အတူ Bill Gates, Richard Branson, Bono, Oprah Winfrey စတဲ့ ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားလည္း စ်ာပနအခမ္းအနားကို တက္ေရာက္ ဂါရဝျပဳၾကမယ္။ (တက္ေရာက္ၾကတဲ့ ကမာၻ႔ေခါင္းေဆာင္စာရင္း အျပည့္အစံု )
ဒီလုိ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနား ဂုဏ္ယူဖြယ္ေကာင္းလွတဲ့ ေအာက္ေမ့ဘြယ္ အခမ္းအနား ထုတ္လႊင့္ေနတဲ့ ရုပ္သံသတင္းကိုၾကည့္ေနရင္း မိမိအေတြးထဲဝင္လာတဲ့ အေၾကာင္းအရာတခုက ဒီလို ႏိုင္ငံတကာ အထင္ကရ ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား တက္ေရာက္ဂုဏ္ျပဳတဲ့ အခမ္းအနားကို ပ်က္ကြက္ၾကတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြထဲမွာ အမ်ားစုမွာ လူေတာမတိုးခ်င္ၾကတဲ့ အာဏာရွင္မ်ား။ ဒီအထဲမွာ က်ေနာ္တို႔ ေရႊျမန္မာျပည္က အရပ္သားအစိုးရေခါင္းေဆာင္ အမည္ခံ ဗိုလ္သိန္းစိန္ နဲ႔ အထူးအံ့ၾသဖို႔ေကာင္းတာက အာရွ နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလားလို႔ ဆိုမွတ္ခံရ၊ ေခၚဆိုခံရတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လည္း မတက္ေရာက္တာကို ေတြ႔ရတယ္။
ဘယ္လို အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြရွိလို႔ မသြားႏိုင္ၾကတာလဲ။ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီးအေနနဲ႔ အေရွ ႔ေတာင္အာရွ အားကစားပြဲေတြေၾကာင့္လား။ ဖိႏိွပ္သူ အာဏာရွင္ျဖစ္သူမုိ႔ ပြဲလယ္မတင့္ မဝံ့မရဲ ျဖစ္လို႔လား။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးရဲ ႔ ခြင့္ျပဳခ်က္ မရလို႔လား စတဲ့ ေမးခြန္းမ်ားစြာ ရွိေပမယ့္ သူမသြားတာ နားလည္းႏိုင္ေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဘာေၾကာင့္ အခ်ိန္ေပးၿပီး မသြားရတာလဲ။ ကာတာႏိုင္ငံ ဒိုဟာ ညီလာခံ သြားေနရလို႔လား။ သြားလာေရးအတြက္ ေငြေၾကးမတတ္ႏိုင္ စပြန္ဆာ မရွိလို႔လား။ ေတာင္အာဖရိကနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ စီးပြားေရးဆက္ဆံမႈမရွိ၊ ျမန္မာ့အေရး ေထာက္ပံ့ကူညီႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံမဟုတ္လို႔၊ ေသဆံုးသြားသူနဲ႔ ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ ရင္းႏီွးမႈ မရွိလို႔လား စတဲ့ အေျဖမရွိတဲ့ ေမးခြန္းေပါင္းမ်ားစြာ အေတြးထဲဝင္လာတယ္။
မိမိ ခံစားခ်က္အျမင္ကေတာ့ ေခါင္းေဆာင္ႀကီး မန္ဒဲလား နဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔က ယံုၾကည္ခ်က္၊ လႈပ္ရွားလုပ္ကိုင္ ရပ္တည္ခ်က္ အနီးစပ္ဆံုး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္မ်ား၊ အဖိႏိွပ္ခံဖက္မွ ရပ္တည္ လူ႔အခြင့္အေရး တုိက္ပြဲဝင္သူမ်ား၊ အမ်ဳိးသားညီညႊတ္ေရး သင့္ျမတ္ေရးကို ေအာင္ျမင္စြာ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ခဲ့သူ နဲ႔ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေနသူ၊ အၾကမ္းမဖက္လမ္းစဥ္နဲ႔ ဒီမိုကေရစီေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ား တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့သူ၊ ၁၉ ရာစု နဲ႔ ၂၀ ရာစုမွာ မဟတၱမဂႏၶီ နဲ႔ မာတင္လူသားကင္၊ ၂၀/၂၁ ရာစုမွာ မန္ဒဲလား နဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္(?) လို႔ မွတ္ေက်ာက္တင္ေနခ်ိန္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ ဘာအေၾကာင္းျပခ်က္ေၾကာင့္ အခ်ိန္ေပး၊ တေလးတစား လူကုိယ္တိုင္ သြားေရာက္ဂါဝရျပဳ ဂုဏ္ျပဳျခင္း မလုပ္ႏိုင္တာကို နားမလည္းႏိုင္ ျဖစ္ရပါတယ္။
ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ မိမိအေနနဲ႔ ျမန္မာေခါင္းေဆာင္တုိ႔ရဲ ႔ လုပ္ရပ္ကို ေဘးခ်ိတ္ၿပီး… ျမန္မာႏိုင္ငံသားတဦးအေနနဲ႔ ဘုန္းႀကီးၿပီး အသက္ရွည္သူ၊ ၾသဇာတကၠမႀကီးၿပီး မာန္မာနကင္းရွင္းသူ၊ ရိုးသားၿပီး ရဲစြမ္းသတိၱနဲ႔ ျပည့္ဝသူ၊ အဓမၼဝါဒကို ရဲရဲဝံ့ဝံ့ ပုန္ကန္ဆန္႔က်င္သူ၊ အဃာတတရား ကင္းမဲ့ တရားမွ်တမႈကို ေရွ ႔ရႈၿပီး တမ်ဳိးသားလံုး တန္တူညီတူ၊ အေၾကာက္တရားကင္းမဲ့၊ ၿငိမ္းခ်မ္းသင့္ျမတ္စြာ အတူယွဥ္တြဲ ေနထုိင္ေရးကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့သူ ၂၀/၂၁ ရာစုရဲ ႔ အျမင့္ျမတ္ဆံုး မဟာလူသား ေခါင္းေဆာင္ႀကီးတေယာက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာနိဗၺာန္ဘံုမွာ ေကာင္းစြာအိပ္စက္ႏိုင္ပါေစလို႔ ဆုေတာင္းဦးညႊတ္လိုက္ပါတယ္။
တဆက္တည္း သိမွတ္ဖြယ္ရာ ေခါင္းေဆာင္ႀကီး မန္ဒဲလား ဘဝအေၾကာင္း တေစ့တေစာင္းကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေကာက္ႏုတ္ ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
– ၁၉၁၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ (၁၈) ရက္ေန႔မွာ ေတာင္အာဖရိႏိုင္ငံ Xhosa လူမ်ဳိးစု ေမြးဖြားလာသူ၊ ဖခင္ျဖစ္သူမွာ လူမ်ဳိးစုႏြယ္ အႀကီးအကဲတဦး ျဖစ္တယ္။ ငယ္နံမည္မွာ Rolihlahla Mandela (ရိုလီဟဟ Rolihlahla အဓိပၸါယ္က ဒုကၡေပးသူ – troublemaker) (ဝါ) မဒီဘာ (Madiba) ျဖစ္တယ္။ Rolihlahla အစား Nelson လို႔ သူ႔ရဲ ႔ လူျဖဴခရစ္ယာန္ဆရာမ က ေျပာင္းေခၚခဲ့တယ္။ ကိုလိုနီလက္ေအာက္ကာလမွာ ေတာင္အာဖရိကလူမ်ဳိးႏြယ္ေတြရဲ ႔ အမည္ကို အလြယ္ေခၚႏိုင္ေအာင္ အဂၤလိပ္ေက်ာင္းမ်ားမွာ အဂၤလိပ္အမည္မ်ားကို ေျပာင္းေပးခဲ့ၾကတယ္ (ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း အဂၤလိပ္ခရစ္ယာန္ ေက်ာင္းသြားသူေတြမွာ အဂၤလိပ္အမည္မ်ားရွိၾကတယ္)။
– ၁၉၄၄ မွာ Evelyn Ntoko Mase ဆိုသူအမ်ဳိးသမီးနဲ႔ အိမ္ေထာင္က်ၿပီး သားသမီး (၄) ေယာက္ရခဲ့တယ္။ သေဘာထားမတိုက္ဆိုင္၊ သူ႔ရဲ ႔ ေတာ္လွန္ေရးလႈပ္ရွားမႈကို အားေပးမေထာက္ခံလို႔ ႏွစ္ဦးသေဘာတူ ၁၉၅၅ မွာ ကြာရွင္းခဲ့တယ္။ ၁၉၅၈ မွာ လူမႈအက်ဳိးေဆာင္ Winnie Madikizela နဲ႔ ဒုတိယအႀကိမ္ အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့တယ္။ (၂၇) ႏွစ္ ေထာင္တြင္းအက်ဥ္းက်စဥ္ကာလ မိမိရဲ ႔ ႏိုင္ငံေရးအန္တုမႈမ်ားကို ဆက္လက္ဦးေဆာင္တုိက္ပြဲဝင္ခဲ့ေပမယ့္ အိမ္ေထာင္ေရးေဖာက္ျပန္မႈ၊ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားေၾကာင့္ ေထာင္ကလြတ္ေျမာက္ၿပီး ၁၉၉၆ မွာ ကြာရွင္းၿပီး၊ ၁၉၉၈ မွာ ေလယာဥ္ပ်က္က် ကြယ္လြန္သြားတဲ့ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္း မိုဇမ္ဘိခ္ သမၼတ Samora Machel ရဲ ႔ ဇနီး Graca Machel နဲ႔ တတိယအႀကိမ္ အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့တယ္။ မစၥ Machel လည္း တဘဝမွာ သမၼတႏွစ္ဦးရဲ ႔ ကေတာ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။
– ပညာေရး ထူးခၽြန္သူျဖစ္ၿပီး အဂၤလိပ္ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳေက်ာင္း နဲ႔ ေတာင္အာဖရိႏိုင္ငံရဲ ႔ အေကာင္းဆံုးတကၠသိုလ္ Fort Hare နဲ႔ Witwatersrand တကၠသိုလ္မ်ားတက္ၿပီး ဥပေဒဘြဲ႔ ရယူခဲ့တယ္။
၁၉၄၂ ခုႏွစ္မွာ အာဖရိကန္ အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ (African National Congress) နဲ႔ ဆက္သြယ္ၿပီး အသားအေရာင္ခြဲျခား အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ဆန္႔က်င္ေရး (Anti-apartheid) ကို စတင္လႈပ္ရွားလုပ္ကိုင္ခဲ့တယ္။ အာဖရိကန္ အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ရဲ ႔ ဦးစြာမူဝါဒမွာ အၾကမ္းမဖက္ လူထုတိုက္ပြဲျဖစ္တယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀) အာဖရိကန္ အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ လူငယ္အင္အားစုကို ဦးေဆာင္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီကာလမွာ မိတ္ေဆြ Oliver Tambo နဲ႔ လူမည္းမ်ားအေရး အက်ဴိးေဆာင္ အခမဲ့ ဥပေဒလုပ္ငန္းကို တည္ေထာင္ခဲ့တယ္။
၁၉၄၂ ခုႏွစ္မွာ အာဖရိကန္ အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ (African National Congress) နဲ႔ ဆက္သြယ္ၿပီး အသားအေရာင္ခြဲျခား အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ဆန္႔က်င္ေရး (Anti-apartheid) ကို စတင္လႈပ္ရွားလုပ္ကိုင္ခဲ့တယ္။ အာဖရိကန္ အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ရဲ ႔ ဦးစြာမူဝါဒမွာ အၾကမ္းမဖက္ လူထုတိုက္ပြဲျဖစ္တယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀) အာဖရိကန္ အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ လူငယ္အင္အားစုကို ဦးေဆာင္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီကာလမွာ မိတ္ေဆြ Oliver Tambo နဲ႔ လူမည္းမ်ားအေရး အက်ဴိးေဆာင္ အခမဲ့ ဥပေဒလုပ္ငန္းကို တည္ေထာင္ခဲ့တယ္။
– ၁၉၅၆ ခုႏွစ္မွာ မန္ဒဲလား နဲ႔ အေပါင္းပါ ၁၅၀ ကို လူျဖဴအစိုးရက အာဏာဖိဆန္မႈ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ပုန္ကန္မႈနဲ႔ ေခတၱထိန္းသိမ္းခဲ့တယ္။ လူငယ္အင္အားစုက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနည္းလမ္းနဲ႔ တုိက္ပြဲဝင္ေနတဲ့ အာဖရိကန္ အမ်ဳိသားကြန္ဂရက္ လႈပ္ရွားမႈကို ဆန္႔က်င္ၿပီး ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ အၾကမ္းဖက္အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ လူျဖဴအစိုးရကို လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကတယ္။ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္မွာ မန္ဒဲလား ကိုယ္တိုင္ လက္နက္ကိုင္ လႈပ္ရွားမႈကို ေထာက္ခံၿပီး ေျမေအာက္ေတာ္လွန္ေရးကို ဦးေဆာင္ခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံတဝွမ္း အစိုးရဆန္႔က်င္ လႈပ္ရွားမႈ ျဖစ္ေျမာက္ေရး စည္းရံုးလုပ္ကိုင္ေနခ်ိန္မွာ လူျဖဴအစိုးရက မန္ဒဲလားကို ဖမ္းဆီးၿပီး ေထာင္ဒဏ္ (၅) ႏွစ္ အျပစ္ေပး ထိန္းသိမ္းခဲ့တယ္။ ၁၉၆၃ မွာ ေထာင္ကထုတ္ၿပီး တရားခံုရံုးကေန အလုပ္ၾကမ္းနဲ႔ ေထာင္ဒဏ္တသက္တကၽြန္းခ်ၿပီး လူသူေဝးတဲ့ Robben ကၽြန္းေထာင္ကို ပို႔ခဲ့တယ္။ အဲဒီမွာ (၁၈) ႏွစ္ၾကာ အက်ဥ္းစံခဲ့ရတယ္။ လူျဖူသမၼတ P.W. Botha က ၁၉၈၂ ခုႏွစ္မွာ မန္ဒဲလား ကို အစိုးရဆန္႔က်င္ အၾကမ္းဖက္ႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ရပ္တန္႔ပါက အက်ဥ္းေထာင္မွ လႊတ္ေပးမယ္လို႔ ေျပာဆုိမႈကို ျငင္းပယ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံတကာ နဲ႔ ျပည္သူလူထုရဲ ႔ မန္ဒဲလား လြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားေၾကာင့္ သမၼတဘုိသာ အစိုးရနဲ႔ ေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္းမႈေတြ လုပ္ခဲ့ေပမယ့္ သေဘာတူညီမႈမ်ား မရရွိခဲ့ဘူး။ သမၼတဘုိသာ မနားမက်န္ျဖစ္၊ ရာထူးမွအနားယူၿပီး၊ Frederik Willem de Klerk သမၼတျဖစ္လာၿပီးေနာက္ မန္ဒဲလား နဲ႔ သူ႔ရဲေဘာ္မ်ားကို လႊတ္ေပးခဲ့တယ္။ မတရားအသင္းအျဖစ္ ပိတ္ပင္ထားတဲ့ အာဖရိကန္ အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ ကို တရားဝင္ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းခြင့္ ျပဳခဲ့တယ္။
– ေထာင္က လြတ္ေျမာက္လာခဲ့ေပမယ့္ ႏိုင္ငံတကာ အင္အားစုမ်ားအေနနဲ႔ ဖိအားေပးမႈကို မေလွ်ာ့ခ်ပဲ ဒီမိုကေရစီနည္းက် ေရးဆြဲတဲ့ အေျခခံဥပေဒေပၚေပါက္လာေရးကို တုိက္တြန္းလုပ္ေဆာင္ဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့တယ္။ သူ႔အေနနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာနည္းနဲ႔ လူျဖဴလူမည္း ခြဲျခားအုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ ပေပ်ာက္ခ်ဳပ္ၿငိမ္း၊ ဒီမုိကေရစီစနစ္ တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ ႀကိဳးစားလုပ္ေဆာင္သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း။ ဒါေပမဲ့ လက္နက္နဲ႔ တရားမဲ့ အႏိုင္က်င့္အုပ္စိုးေနေသာ လူျဖဴအစြန္းေရာက္ဝါဒ ပ်က္သုဥ္း၊ လူမည္းမ်ား ဒီမိုကေရစီစနစ္ေအာက္မွာ တန္တူမဲေပးခြင့္ ရရွိမွ အာဖရိကန္ အမ်ုိးသားကြန္ဂရက္ရဲ ႔ လက္နက္ကိုင္ လႈပ္ရွားမႈကို ဖ်က္သိမ္းေပးမယ္လုိ႔ ေျပာဆုိခဲ့တယ္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္မွာ အာဖရိကန္ အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ က မန္ဒဲလားကို ဥကၠ႒ အျဖစ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမာက္တယ္။ သမၼတ F. W. de Klerk နဲ႔ လူမ်ဳိးစုေပါင္းစံု ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ ေရြးေကာက္မဲေပးႏုိင္တဲ့ ပါတီစံု အေထြေထြေရြးေကာက္ခံယူပြဲ ျပဳလုပ္ဖုိ႔ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးတယ္။ လူျဖဴအစိုးရက ပူးတြဲအာဏာအုပ္ခ်ဳပ္မႈကို လိုက္ေလ်ာခဲ့ေပမယ့္ လူမည္းအမ်ားစုက လံုးဝအာဏာ လႊဲေျပာင္းေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆိုခဲ့တာေၾကာင့္ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ မၾကာခဏ ပ်က္ၿပီး ေသြးထြက္သံယို အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ဆက္လက္ျဖစ္ပြါးခဲ့တယ္။ ပဋိပကၡ အဓိကရုဏ္းမ်ားၾကားမွ သမၼတ F.W. de Klerk နဲ႔ မန္ဒဲလားတို႔ တရားမွ်တ၊ တန္တူညီတူ အခြင့္အေရးရွိေသာ ဒီမုိကေရစီစနစ္ နဲ႔ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို ႀကိဳးစားလုပ္ကိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတုိ႔ႏွစ္ဦးရဲ ႔ ႀကိဳးပမ္းမႈ အသားအေရာင္ ခြဲျခားဆက္ဆံေရးစနစ္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္း၊ အမ်ဳိးသားျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရး စြမ္းေဆာင္မႈမ်ားအတြက္ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္မွာ ကမာၻ႔ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔ႀကီးက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုကို ပူးတြဲ ခ်ီးေျမႇာက္ခဲ့တယ္။
– ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၂၇ ရက္ေန႔မွာ လူျဖဴလူမည္း လူမ်ဳိးႏြယ္ အသားအေရာင္မခြဲျခား တမ်ဳိးသားလံုးပါဝင္ မဲေပးခြင့္ရွိတယ့္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲႀကီးကို ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္ က်င္းပခဲ့တယ္။ မန္ဒဲလား က မဲအျပတ္အသတ္နဲ႔ အႏိုင္ရရွိၿပီး ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ေမလ ၁၀ ရက္ေန႔ အသက္ (၇၇) နွစ္မွာ ေတာင္အာဖရိကႏုိင္ငံရဲ ႔ ပထမဦးဆံုး လူမည္းသမၼတအျဖစ္ ေရြးေကာက္ခံရတယ္။ အဲဒီႏွစ္မွာပဲ ေထာင္တြင္းအက်ဥ္းက်စဥ္ကာလ လွ်ဳိ ႔ဝွက္ေရးသားခဲ့တဲ့ သူ႔ဘဝနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈ “လြတ္လပ္ေရး ခရီးရွည္” Long Walk to Freedom စာအုပ္ကို ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့တယ္။ သမၼတသက္တမ္းကာလ (၁၉၉၄-၁၉၉၉) ခုႏွစ္အတြင္း လူနည္းစု အသားအေရာင္ခြဲျခားအုပ္ခ်ဳပ္မႈကေန တရားမွ်တ၊ ပြင့္လင္းျမင္သာေသာ ဒီမုိကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္။ လူထု စိတ္ဝင္စားတဲ့ အားကစားနဲ႔ လူျဖဴ-လူမည္း ကြဲျပားမႈကို ေပါင္းစည္းခဲ့တယ္။ တခ်ိန္က လူမည္းေတြ စက္ဆုပ္ရြံမုန္းတဲ့ လူျဖဴမ်ားကစားတဲ့ Rugby ေဘာလံုး အားကစားကို အားေပးဖို႔ တုိက္တြန္းၿပီး၊ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွာ ကမာၻ႔ဖလား Rugby ေဘာလံုးပြဲကို ေတာင္အာဖရိကမွာ လက္ခံက်င္းပၿပီး ၿပိဳင္ပြဲကိုဖြင့္လွစ္၊ ဆုတက္ေရာက္ခ်ီးေျမွာက္ခဲ့တယ္။ အမ်ဳိးသားစည္းလံုး ညီညႊတ္ေရးနဲ႔အတူ က်ဆင္းေနတဲ့ ေတာင္အာဖရိက စီးပြားေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို ေအာင္ျမင္စြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၿပီး လူျဖဴ လူမည္း၊ လူနည္းစု၊ လူမ်ားစု မခြဲျခား တရားမွ်တေသာ ဥပေဒမ်ားကို ျပင္ဆင္ျပဌာန္းခဲ့တယ္။
– ၁၉၉၀ မွာ သမၼတရာထူးမွ အနားယူခဲ့ၿပီး နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား ေဖာင္ေဒးရွင္းဖြဲ႔ၿပီး ႏိုင္ငံတကာ အလွဳရွင္မ်ား အကူအညီနဲ႔ စာသင္ေက်ာင္း၊ ေဆးရံု၊ လူမႈေရးကူညီေထာက္ပံ့ေရးအဖြဲ႔မ်ားကို ႏိုင္ငံတဝွမ္း တည္ေဆာက္လုပ္ကိုင္ခဲ့တယ္။ မ်ားစြာေသာလုပ္ငန္းမ်ားနဲ႔ မအားမလပ္ၾကားက စာအုပ္မ်ားစြာ ေရးသားခဲ့တယ္ (No Easy Walk to Freedom; Nelson Mandela: The Struggle is my Life; and Nelson Mandela’s Favorite African Folktales)။ ၂၀၀၁ မွာ ဆီးႀကိတ္ကင္ဆာ ကုသမႈကို ခံယူၿပီး၊ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ အသက္ (၈၅) နွစ္မွာ အခ်ိန္ျပည့္ လူမႈေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္မႈက အနားယူေၾကာင္း ေၾကညာၿပီး သူ႔ဇာတိ Qunu ကို ေျပာင္းေရႊ ႔ေနထုိင္ခဲ့တယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လ ၁၈ ရက္ေန႔မွာ ပင္စင္စား အထင္ကရ ကမာၻ႔ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား နဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္မ်ားကို သူ႔အိမ္ကို ဖိတ္ၾကားၿပီး ကမာၻတဝွမ္း ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ ပဋိပကၡျပႆနာမ်ားကို ဝိုင္းဝန္းေျဖရွင္းလုပ္ကိုင္ၾကဖို႔ နဲ႔ ကမာၻတဝွမ္း ဒီမုိကေရစီစနစ္ နဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးရွင္သန္ေရးအတြက္ The Elders အဖြဲ႔ကို ဦးေဆာင္ဖြဲ႔စည္းခဲ့တယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ေတာင္အာဖရိကနဲ႔ အာဖရိကတိုက္မွာ အျဖစ္မ်ားေနတဲ့ ေအ့စ္ေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရးကို ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္း၊ ကမာၻေက်ာ္ အႏုပညာရွင္မ်ားရဲ ႔ ပံ့ပိုးကူညီမႈနဲ႔ လုပ္ကိုင္ခဲ့တယ္။ မန္ဒဲလားရဲ ႔ ေနာက္ဆံုး ျပည္သူလူထုကို ေတြ႔ဆံုႏႈတ္ဆက္ပြဲက ေတာင္အာဖရိႏိုင္ငံမွာ က်င္းပျပဳလုပ္တဲ့ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ကမာၻ႔ဖလား ေဘာလံုးၿပိဳင္ပြြဲ ျဖစ္တယ္။ ေနာက္ပိုင္း လာေရာက္လည္ပတ္ၾကတဲ့ ကမာၻ႔ေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႔ ဧည္သည္မ်ားကို သူ႔ေနအိမ္မွာပဲ လက္ခံေတြ႔ဆံုခဲ့တယ္။
– ၂၀၁၁ ဇန္နဝါရီလမွာ အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါျဖစ္ၿပီး Johannesburg ေဆးရံုႀကီးမွာ ေဆးကုသခံယူခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး မန္ဒဲလား က်န္းမာေရး က်ဆင္းလာၿပီး မၾကာခဏ ေဆးရံုတက္ ေဆးကုသခံမႈယူေတြ လုပ္ခဲ့ရတယ္။ ေနာက္ဆံုးအႀကိမ္ ေဆးရံုတက္ ကုသေနစဥ္ ၂၀၁၃ မတ္လမွာ ေရာဂါအေျခအေန ဆိုးဝါးလာတာေၾကာင့္ လက္ရွိ ေတာင္အာဖရိက သမၼတ Jacob Zuma က ေတာင္အာဖရိက နဲ႔ ကမာၻတဝွမ္းရွိ ျပည္သူျပည္သားမ်ားကို က်ေနာ္တို႔ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးေလးစားေသာ မဒီဘာ က်န္းမာေရးအတြက္ ဆုေတာင္ေမတၱာပို႔ၾကဖုိ႔ တိုက္တြန္းေျပာဆိုတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျဖတ္သန္းခဲ့ရေသာ ဘဝၾကမ္းရွည္ႀကီးမွ ထာဝရ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအနားယူဖို႔ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၅ ရက္ေန႔ အသက္ (၉၅) ႏွစ္မွာ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံ ဗိသုကာႀကီး၊ ကမာၻ႔ေခါင္းေဆာင္ႀကီး နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား (ေခၚ) ျပည္သူ႔သားေကာင္းအာဇာနည္ မဒီဘာ အားလံုးကို ႏႈတ္ဆက္ထြက္ခြါသြားေလၿပီ။
– တျခားထူးျခားတဲ့ မွတ္သားဖြယ္ရာမ်ားမွာ အဂၤလိပ္ဘုရင္မႀကီး အဲလ္လီဇဘတ္ ကို အမ်ားေခၚသလို အရွင္သခင္ ဘုရင္မႀကီးလို႔ မေခၚဘဲ အဲလ္လီဇဘတ္ လို႔ေခၚၿပီး၊ သာမန္သူငယ္ခ်င္းမိတ္ေဆြလို႔ တရင္းတႏီွး လြတ္လြတ္လပ္လပ္ စကားေျပာဆုိျခင္း (http://bit.ly/1e4vYos)။
– သမၼတျဖစ္ၿပီး ပထမဦးဆံုး ႏိုင္ငံျခားခရီးအျဖစ္ က်ဴးဘားႏိုင္ငံကို သြားေရာက္ၿပီး သူ႔ေတာ္လွန္ေရးတေလွ်ာက္မွာ အမ်ားဆံုးကူညီပံ့ပိုးခဲ့တဲ့ က်ဴးဘားေခါင္းေဆာင္ Fidel Castro ကို ေတြ႔ဆံုခဲ့တယ္ (http://youtu.be/4tNF0YkRQjM)။
– ေထာင္က်ေနစဥ္ကာလမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ႀကိဳက္ႏွစ္သက္တဲ့ ကဗ်ာဆရာ William Ernest Henley ရဲ ႔ Invictus ႏွစ္ၿခိဳက္စြာ ဖတ္မွတ္ၿပီး ရဲေဘာ္ေထာင္သားမ်ားကို .. ငါ့ကံၾကမၼာရဲ ႔ အရွင္သခင္သည္ ငါသာျဖစ္သည္။ ငါသည္သာ ငါ့ဝိညာဥ္ရဲ ႔ ပဲ့ကိုင္ရွင္ ျဖစ္သည္ … စသျဖင့္ ကဗ်ာေကာက္ႏုတ္ခ်က္မ်ားနဲ႔ အားေပးခဲ့တယ္ (http://www.poetryfoundation.org/poem/182194)။
– အေစာပိုင္း ေတာ္လွန္ေရးကာလမွာ ကမာၻ႔အထင္ကရ ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္သမၼတ Ronald Reagan က ANC ကို ႏိုင္ငံတကာအၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔လို႔ သတ္မွတ္ၿပီး၊ လူျဖဴအစိုးရကို CIA အကူအညီနဲ႔ ေထာက္ခံၿပီး အာဖရိကန္ အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္နဲ႔ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္သူမ်ားကို ကူညီဖမ္းဆီးေပးခဲ့တယ္။ ၂၀၀၈ ေရာက္မွ မန္ဒဲလား အမည္ကို အေမရိကန္ အၾကမ္းဖက္သမား black list စာရင္းမွ တရားဝင္ဖယ္ရွားခဲ့တယ္ (http://bit.ly/1bLamfa)။ အဂၤလိပ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Margaret Thatcher ကလည္း လူမည္းအရိုင္း ဦးေဆာင္လႈပ္ရွားေနတဲ့ အာဖရိကန္ အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ဆိုတာ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ျဖစ္ၿပီး၊ သူတုိ႔ တေန႔က်ရင္ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ အစိုးရအဖြဲ႔ ျဖစ္လာႏိုင္မယ္လို႔ ေမ်ွာ္လင့္သူေတြက ေလထဲတိုက္ေဆာက္ၾကတဲ့ အရူးအိပ္မက္သမားမ်ားလို႔ိ႔ ေလွာင္ေျပာင္ေျပာဆိုခဲ့တယ္။ ေနာက္ေတာ့ အဂၤလိပ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ မာဂရက္ သက္ခ်ာ ကို မန္ဒဲလား လက္ခံေတြ႔ဆံုခဲ့တယ္
–
ကိုးကား ။ ။ http://www.history.com/topics/nelson-mandela
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
