မာန္သီဟထြန္း – ေဆပီယန္စ္၊ အလွ်ံပယ္ၾကြယ္ဝေသာ မူလလူ႔အဖြဲ႔အစည္း

မာန္သီဟထြန္း – ေဆပီယန္စ္၊ အလွ်ံပယ္ၾကြယ္ဝေသာ မူလလူ႔အဖြဲ႔အစည္း

Sapiens – A Brief History of Humankind by Yuval Noah Harari

(မိုးမခ) မတ္ ၉၊ ၂၀၁၉ 

စာေရးသူ၏ ေဖ့စ္ဘြတ္မွ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။

ေဆပီယန္စ္ – ၁၈ – အလွ်ံပယ္ၾကြယ္ဝေသာ မူလလူ႔အဖြဲ႔အစည္း

ဘယ္လုိပဲျဖစ္ေစ စုိက္ပ်ိဳးေရးေခတ္မတုိင္မီ လူသားေတြရဲ႕ဘဝႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္လုိမ်ိဳး ေယဘံုယ်ေကာက္ခ်က္ေတြ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဆြဲႏုိင္ပါသလဲ။ အလြန္တရာမ်ားျပားတဲ့ လူေတြဟာ အဖြဲ႔ဝင္ ဒါဇင္နဲ႔ခ်ီ ဒါမွမဟုတ္ အဖြဲ႔ဝင္ရာနဲ႔ခ်ီတဲ့ အုပ္စုငယ္ေတြအျဖစ္ ေနထုိင္ခဲ့ၾကတယ္လုိ႔ ေသခ်ာေျပာလုိ႔ ရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဖြဲ႔ဝင္တစ္ဦးခ်င္းစီကလည္း လူေတြပဲျဖစ္တယ္။ ဒီေနာက္ဆံုးအခ်က္ကုိ မွတ္ထားဖုိ႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ အဲဒါဟာ ခုခ်ိန္လံုးဝမသိသာေတာ့ပါဘူး။ စိုက္ပ်ိဳးေရး လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ႏွင့္ စက္မႈထုတ္လုပ္ေရးလူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြမွာ အေရအတြက္အမ်ားဆံုး အဖြဲ႔ဝင္ေတြဟာ လူတုိ႔ေမြးျမဴထားတဲ့ တိရိစာၦန္ေတြသာျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႔ဟာ သူတုိ႔ရဲ႕အရွင္သခင္ေတြျဖစ္တဲ့ လူသားေတြနဲ႔ တန္းတူညီမရွိတာ မွန္ေပမယ့္ သူတုိ႔ဟာလည္း လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ အဖြဲ႔ဝင္ေတြပါပဲ။ ဒီေန႔မွာဆုိရင္ နယူးဇီလန္လုိ႔ုေခၚတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ ေဆပီယန္စ္ အေယာက္ ၄.၅ သန္းရွိၿပီး သုိးေကာင္ေရ သန္း ၅၀ ရွိပါတယ္။

ဒီေယဘံုယ်ေကာက္ခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ခၽြင္းခ်က္တစ္ခုေတာ့ရွိတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ေခြးေတြျဖစ္ပါတယ္။ ေခြးေတြဟာ ဟုိမိုေဆပီယန္စ္ေတြ ပထမဆံုး ယဥ္းပါးေအာင္လုပ္လုိက္တဲ့ တိရိစာၦန္ေတြျဖစ္တယ္။ အဲဒါကလည္း စုိက္ပ်ိဳးေရးေျပာင္းလဲမႈႀကီး မတုိုင္ခင္ကပါ။ ကၽြမ္းက်င္သူေတြ အဲဒါဘယ္အခ်ိန္တုန္းက တိတိက်က် ျဖစ္သြားတာလဲဆုိတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကြဲလြဲၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ၁၅,၀၀၀ ေလာက္ကစၿပီး ယဥ္ပါးေအာင္ေမြးျမဴထားတဲ့ ေခြးေတြရွိေနၿပီဆိုတာ လံုးဝခိုင္မာတဲ့အေထာက္အထားေတြ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔မွာရွိပါတယ္။ လူသားေတြနဲ႔ ေခြးေတြပူးေပါင္းသြားတာ ႏွစ္ေထာင္ခ်ီေစာရင္ ေစာႏုိင္ပါေသးတယ္။ ေခြးေတြကုိ အမဲလုိက္တဲ့အခါ၊ ရန္သူနဲ႔တုိက္ခုိက္တဲ့အခါ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ က်ဴးေက်ာ္ဝင္ေရာက္သူေတြ၊ ေတာရုိင္းတိရိစာၦန္ႀကီးေတြ လာတဲ့အခါလည္း အခ်က္ေပးစနစ္အျဖစ္ သံုးခဲ့ၾကပါတယ္။ လူသားမ်ိဳးဆက္ေတြ ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် ဒီမ်ိဳးစိတ္ ၂ခုဟာ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ဆက္သြယ္ႏိုင္ေအာင္ အတူတူဆင့္ကဲေျပာင္းလဲလာခဲ့ပါတယ္။

လူေတြရဲ႕ စိတ္ခံစားခ်က္ေတြ၊ လုိအပ္ခ်က္ေတြကုိ အလုိက္သိဆံုးေခြးေတြဟာ ပုိဂရုစိုက္ခံရၿပီး အစားပုိစားရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသက္ရွင္ဖုိ႔အခြင့္အလမ္းလည္း ပုိမ်ားပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ သူတုိ႔လုိခ်င္တာေတြရေအာင္ ေခြးေတြကလည္း လူေတြကုိ အသံုးခ်တတ္လာခဲ့ပါတယ္။ လူေတြ နွင့္ ေခြးေတြ အခ်င္းခ်င္း ႏွစ္ေပါင္း ၁၅,၀၀၀ ေက်ာ္ ရင္းႏွီးလာၾကတဲ့အတြက္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး နက္နက္ရိႈင္းရိႈင္း နားလည္တြယ္တာလုိက္ၾကတာဟာ တျခားဘယ္တိရိစာၦန္နဲ႔မွ လူသားေတြ ခုလုိနားလည္တြယ္တာမႈမ်ိဳး မရွိေတာ့ပါဘူး။ တခ်ိဳ႕အေျခအေနမွာဆုိ ေသသြားတဲ့ ေခြးေတြကုိ လူေတြလုိပဲ တခမ္းတနား သၿဂႋဳဟ္ျမဳပ္ႏွံၾကပါတယ္။

ေရွးေခတ္လူအုပ္စုတစ္စုအတြင္းက အဖြဲ႔ဝင္ေတြဟာ တစ္ဦးကုိတစ္ဦး အတြင္းက်က် ထဲထဲဝင္ဝင္ သိကၽြမ္းၾကတယ္။ ဘဝတေလွ်ာက္လံုး ေဆြမ်ိဳးေတြ၊ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ပဲ ကုန္လြန္ၾကတာပါ။ အေဖာ္မဲ႔အထီးက်န္ျခင္း၊ သီးသန္႔ကိုယ္ပုိင္ခ်ိန္ စတဲ့အရာေတြ အလြန္ရွားပါးခဲ့တယ္။ အိမ္နီးခ်င္း တျခားအုပ္စုေတြနဲ႔ အစာေရစာအရင္းျမစ္ေတြအတြက္ ယွဥ္ၿပိဳင္တုိက္ခိုက္ ရတာေတြလည္း ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ တရင္းတႏွီးေတြဆံုၾကတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ သူတုိ႔ဟာ အဖြဲ႔ဝင္ေတြဖလွယ္တာ၊ အတူတကြအမဲလုိက္တာ၊ ရွားပါးေသာဇိမ္ခံပစၥည္းေတြ ဖလွယ္တာ၊ ႏုိင္ငံေရးမဟာမိတ္မ်ား ခုိင္မာေစတာ ႏွင့္ ဘာသာေရးပြဲေတာ္မ်ားက်င္းပတာေတြလည္း လုပ္ခဲ့တာပဲ။ အဲဒီလုိ အတူပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္တာကုိက ေဆပီယန္စ္တုိ႔ရဲ႕ အေရးပါတဲ့အထိမ္းအမွတ္လကၡဏာျဖစ္ၿပီး အျခားလူသားမ်ိဳးစိတ္ေတြအေပၚ အဆမတန္ အသာစီးရေစခဲ့တယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ အိမ္နီးခ်င္းအုပ္စုေတြမွာ ရင္းႏွီးခုိင္ခံ့တဲ့ ဆက္ဆံေရးေတြရွိတာေၾကာင့္ လူမ်ိဳးစုတစ္စုအျဖစ္ အတူပူးေပါင္းတည္ေထာင္ၾကၿပီး တူညီတဲ့ ဘာသာစကား၊ စိတ္ကူးယဥ္ဒ႑ာရီ၊ လူမႈေရးသတ္မွတ္ခ်က္ေတြႏွင့္ တူညီတဲ့လူမႈတန္ဖိုးေတြ ရွိလာၾကပါတယ္။

သို႔တုိင္ေအာင္ အခုလုိ တျခားျပင္အုပ္စုေတြနဲ႔ဆက္ဆံေရးရဲ႕ အရးပါမႈကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ အလြန္အကၽြံ အထင္မႀကီးသင့္ပါဘူး။ ဒုကၡအခက္အခဲေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ အိမ္နီးခ်င္းအုပ္စု၂ စု ခင္မင္ရင္းႏွီးလာၿပီး တစ္ခါတစ္ရံ အတူတူ အမဲလုိက္တာ၊ စားေသာက္ပြဲက်င္းပတာေတြ ျပဳလုပ္ၾကသည္တုိင္ေအာင္ အုပ္စုႏွစ္စုလံုးဟာ တစ္စုနဲ႔တစ္စု အဆက္အသြယ္မရွိဘဲ သူတုိ႔ရဲ႕အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိ ကုိယ့္အုပ္စုနဲ႔ကုိယ္ သီးသန္႔လြတ္လပ္စြာ ေနထုိင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ကုန္သြယ္မႈျပဳၾကတယ္ဆုိတာကလည္း အထူးပစၥည္းေတြျဖစ္တဲ့ ပင္လယ္ခရုခြံေတြ၊ ပယင္းေက်ာက္ေတြ ႏွင့္ ဆုိးေဆးမႈန္႔ ေတြပဲျဖစ္တယ္။ အေျခခံအစားအစာေတြျဖစ္တဲ့ အသားေတြ၊ သစ္သီးေတြကုိ လူေတြ ကုန္သြယ္ခဲ့တာမ်ိဳး၊ လူအုပ္စုတစ္ခုဟာ တျခားအုပ္စုတစ္ခုကေန တင္သြင္းတဲ့ စားစရာေတြကုိပဲမွီခုိခဲ့တာမ်ိဳး ဘာအေထာက္အထားမွ မေတြ႔ရပါဘူး။ သူတုိ႔အခ်င္းခ်င္းရဲ႕ လူမႈႏုိင္ငံေရးဆုိင္ရာဆက္ႏြယ္မႈေတြဟာလည္း ျပတ္ေတာင္းျပတ္ေတာင္းပဲ ရွိခဲ့တယ္။ စုေပါင္းလူမ်ိဳးစု တစ္စုဟာ ၿမဲျမံခုိင္မာတဲ့ႏုိင္ငံေတာ္ပံုၾကမ္းတစ္ခု ျဖစ္မလာခဲ့သလုိ သူတို႔ေတြ ရာသီအလုိက္ ေတြ႔ဆံုၾကတဲ့ေနရာေတြရွိေပမယ့္ ၿမဲၿမံတဲ့လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ ခုိင္မာတဲ့ၿမိဳ႕ျပေတြ ျဖစ္မလာခဲ့ပါဘူး။ အုပ္စုတစ္စုမွာေနတဲ့ သာမန္လူတစ္ေယာက္ဟာ လေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ အျခားအုပ္စုကလူတစ္ေယာက္ကုိ မျမင္ရ၊ မၾကားရဘဲ ေနထိုင္ခဲ့ရတာပါ။ ဘဝတစ္ေလွ်ာက္လံုးမွာလည္း ရာဂဏန္းထက္မပုိတဲ့ လူတစ္ခ်ိဳ႕ကုိပဲ ေတြ႔ဆံုခဲ့ဖူးမွာပါ။ ေဆပီယန္စ္တုိ႔ရဲ႕ လူဦးေရစာ က်ယ္ေျပာလွတဲ့ နယ္ေျမထဲမွာ ပါးပါးေလးပဲ ျပန္႔က်ဲေနခဲ့တယ္။ စုိက္ပ်ိဳးေရးေျပာင္းလဲမႈႀကီးမတုိင္မီက တစ္ကမာၻလံုးမွာရွိတဲ့ လူဦးေရဟာ ဒီေန႔ေခတ္ ကုိင္ရိုၿမိဳ႕လူဦးေရထက္ နည္းပါးပါတယ္။

ေဆပီယန္စ္အုပ္စု အမ်ားစုဟာ တစ္ေနရာကေန တစ္ေနရာကုိ အစားအစာရွာေဖြသြားလာရင္း အသက္ရွင္ေနထုိင္ခဲ့ၾကတယ္။ သူတိုရဲ႕ ေရႊ႕ေျပာင္းမႈဟာလည္း ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈ၊ တိရိစာၦန္ေတြေရြ႕လ်ားအေျခခ်မႈ၊ အပင္ေတြရဲ႕သီးႏွံစက္ဝန္းေတြအေပၚ မူတည္ခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့လည္း စတုရန္းကီလုိမီတာ ဒါဇင္နဲ႔ခ်ီရာ ကေန ရာနဲ႔ခ်ီသည္အထိ က်ယ္ဝန္းတဲ့ သူတုိ႔က်က္စားေနၾက ကုိယ္ပုိင္နယ္ေျမအတြင္းမွာပဲ ေရွ႕ေနာက္အျပန္အလွန္သြားလာ ေနထုိင္ခဲ့ၾကတယ္။

တစ္ခါတစ္ရံမွာေတာ့ လူအုပ္စုအခ်ိ႕ဟာ သူတုိ႔ုိ႔က်က္စားေနၾက ေနရာကေနခြဲထြက္ၿပီး နယ္ေျမသစ္ေတြ ရွာေဖြၾကတယ္။ ဒါကလည္း သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္ေတြ၊ အၾကမ္းဖက္မႈပဋိပကၡေတြ၊ လူဦးေရးထူထပ္မႈ လြန္ကဲတာေတြ ဒါမွမဟုတ္ တန္ခိုးၾသဇာႀကီးမားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးရဲ႕ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳမႈ စတဲ့ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ လွည့္လည္သြားလာခဲ့ျခင္းကပဲ လူသားေတြကမာၻတဝွမ္းလံုးကုိ နယ္ပယ္ခ်ဲ႕ထြင္ေစတဲ့ ေမာင္းႏွင္အားပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။ ရွာေဖြစားေသာက္သူအုပ္စုတစ္စုဟာ အႏွစ္ေလးဆယ္ျပည့္တုိင္း တစ္ႀကိမ္ခြဲထြက္ၿပီး ခြဲထြက္သြားတဲ့အုပ္စုကလည္း ကီလုိမီတာတစ္ရာေဝးတဲ့ အေရွ႕ဘက္အရပ္က နယ္ေျမသစ္မွာ ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်တယ္ဆုိရင္ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ေသာင္းအတြင္း အေရွ႕အာဖရိကေဒသ ကေန တရုတ္အထိ လူသားေတြ ဖံုးလႊမ္းပ်ံ႕ႏွံ႔သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။

အခ်ိဳ႕ေသာ ျခြင္းခ်က္အေျခအေနေတြမွာေတာ့ အစားအေသာက္အရင္းျမစ္ေတြ အလြန္ေပါၾကြယ္ဝေနတယ္ဆုိရင္ လူအုပ္စုေတြဟာ ရာသီအလုိက္ေနထုိင္အေျခခ်ရာကေန တည္ၿမဲတဲ့စခန္းေတြတည္ေဆာက္ၿပီး အတည္တက် အေျခခ်ေနထိုင္တဲ့အထိ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ အစားအေသာက္ေတြကုိ အေျခာက္လွန္းတာ၊ မီးကင္က်ပ္တုိက္တာ၊ အေအးခံတာ စတဲ့ နည္းပညာေတြေၾကာင့္လည္း ေနရာတစ္ခုတည္းမွာ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ေနထုိင္လုိ႔ရလာခဲ့တယ္။ အေရးပါဆံုးအေနနဲ႔ ပင္လယ္စာေတြ၊ ေရသတၱဝါေတြ ေပါမ်ားတဲ့ ပင္လယ္၊ ျမစ္ကမ္းေတြတေလွ်ာက္မွာ တံငါရြာေတြကုိ လူေတြ အတည္တက်အေျခစုိက္ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကတာပါပဲ။ ဒါဟာ စုိက္ပ်ိဳးေရးေျပာင္းလဲမႈႀကီးမျဖစ္ခင္ထက္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေစာၿပီး သမိုင္းမွာ ပထမဆံုးအႀကိမ္ လူသားေတြ အတည္အက် အေျခခ်ေနထိုင္တာပဲ ျဖစ္တယ္။ အင္ဒိုနီးရွားကၽြန္းေတြရဲ႕ ကမ္းရုိးတန္းတေလွ်ာက္မွာ တံငါရြာေတြ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၄၅,၀၀၀ ေလာက္အထိေစာၿပီး ေပၚေပါက္ခဲ့ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီအရာေတြဟာ ေဆပီယန္စ္ေတြရဲ႕ ပထမဆံုး ပင္လယ္ကူးစီမံကိန္းျဖစ္တဲ့ ၾသစေတးလ်တုိက္ကုိ နယ္ပယ္ခ်ဲ႕ထြင္သြားေရာက္ျခင္းရဲ႕ အစတည္ရာ ျဖစ္ခဲ့ႏုိင္ပါတယ္။

ေဆပီယန္စ္ေတြဟာ သူတုိ႔ေနထုိင္ရာ ေဒသေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အခြင့္သာရင္သာသလုိ အဆင္ေျပေအာင္ ရွာေဖြစားေသာက္ခဲ့ၾကတယ္။ သူတုိ႔ဟာ ျခေတြကုိလုစားတယ္၊ ဘယ္ရီသီးေတြခူးတယ္၊ အျမစ္ေတြတူးစားတယ္၊ ယုန္ေတြကုိေျခရာခံလုိက္တယ္။ ဒါ႔အျပင္ အေမရိကန္ေျပာင္ေတြ ႏွင့္ အေမႊးရွည္ဆင္ႀကီးေတြကုိ ကုိအမဲလုိက္ျခင္း စတဲ့အရာေတြႏွင့္ ရွင္သန္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူေတြၾကားမွာ ေပၚျပဴလာျဖစ္တဲ့ အမဲလုိက္လူသား ပံုရိပ္မ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ ေဆပီယန္စ္ေတြ အစားအစာရဖုိ႔ အဓိကလုပ္ေဆာင္ရတာက အစာရွာေဖြတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့လည္း အစာရွာေဖြျခင္းကေန ကယ္လုိရီ အမ်ားစုကုိ ရရွိၿပီး တျခားကုန္ၾကမ္းေတြျဖစ္တဲ့ မီးခတ္ေက်ာက္ေတြ၊ သစ္သား ႏွင့္ ဝါးေတြကုိလည္း ရပါတယ္။

ဘာသာျပန္ – မာန္သီဟထြန္း

ပံုေတြကုိ ေအာက္ပါလင့္ေတြကေန ယူပါတယ္။

https://www.dailymail.co.uk/…/The-Wodaabe-wife-stealing-fes…
http://www.indiasnortheast.com/monpa-festival-arunachal-pra…
https://lifeasahuman.com/…/papua-new-guinea-part-1-groom-w…/
https://hiveminer.com/Tags/dogon%2Cfestival