သန္း၀င္းလႈိင္

Than Win Hlaing – Articles

မဟာဂီတ ဦးျပဳံးခ်ဳိ (၁၈၇၈ – ၁၉၂၈)
သန္းဝင္းလိႈိင္
စက္တင္ဘာ ၂၄၊ ၂၀၁၃


ဂီတေလာကတြင္သာမက ဇာတ္သဘင္၊စာေပေလာက၌ပင္ ေက်ာ္ၾကားေသာ မဟာဂီတဦးၿပဳံးခ်ိဳကို ခရစ္ ၁၈၇၈ ခုႏွစ္တြင္ ဧရာဝတီတိုင္း က်ိဳက္လတ္ၿမိဳ႕၌ အဖ ဆရာစီ၊ အမိေဒၚေထြးတို႔မွ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ဆရာႀကီး ဦးၿပဳံးခ်ိဳကို က်ိဳက္လတ္တြင္ ဖြားျမင္ေသာ္လည္း ဖခင္မ်ိဳးရိုးမွာ အညာေဒသ သူေကာင္းမ်ိဳးရိုး ျဖစ္သည္။
ဗန္႔က်ီ၊ ဗန္းေမာ္ စေသာ ဗန္႔က်ီကိုးတိုက္ကို စားရေသာ ဗန္႔က်ီဦးေ႐ႊ႐ုပ္သည္ ဦးၿပဳံးခ်ိဳ၏ ေဘးေတာ္ျဖစ္သည္။ သာယာဝတီမင္း အေရးေတာ္ပုံေၾကာင့္ ဆရာႀကီး၏ ဘိုးေဘးမ်ား ေျပးလႊားၾကရရာတြင္ ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္းအတိုင္း ေလွႀကီးမ်ားျဖင့္ စုန္ေျပးလာၿပီး ယခု ပန္းတေနာ္ၿမိဳ႕ ေရ႐ြာတြင္ ရြာတည္၍ ေနထိုင္ခဲ့ေလသည္။
ဆရာႀကီး ဦးၿပဳံးခ်ိဳသည္ ဂီတပညာပါရမီ ရင့္သန္သူျဖစ္ရာ (၁၁) ႏွစ္သား ငယ္စဥ္ကပင္ ၁၈၈၉ ခုႏွစ္တြင္ ေမးရိုက္ေမးဝဲ သီခ်င္းမ်ား ေခတ္စားခ်ိန္တြင္ လူႀကီးမ်ား လက္ဖ်ားခါရေလာက္ေအာင္ ျပဳစုစြမ္းႏိုင္ခဲ့သည္။  (၁၆) ႏွစ္သားေရာက္ေသာအခါ မင္းပဲြသဘင္သို႔၀င္၍ ေက်ာ္ၾကားေသာ ဂီတပညာရွင္ ျဖစ္ေနေပၿပီ။ က်ိဳက္လတ္၊ ဖ်ာပုံနယ္သို႔ ေရာက္လာသမွ် ေတးေရးပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ၿပိဳင္သမွ်လည္း ဆရာႀကီး ဦးၿပဳံးခ်ိဳက အႏိုင္ရသည္သာ ျဖစ္သည္။
ဆရာႀကီး ဦးၿပဳံးခ်ိဳသည္  ပါရမီရွင္ပီပီ ဂီတတြင္သာမဟုတ္၊ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းပညာ မွန္သမွ် စြယ္စုံတတ္ေျမာက္ ကၽြမ္းက်င္သည္မွာ အံ့ၾသဖြယ္ပင္ ျဖစ္သည္။ (၁၃) ႏွစ္သား အ႐ြယ္တြင္ မိဘတို႔ႏွင့္ အတူမေနဘဲ ကိုယ့္ထူးကိုယ္ခၽြန္ သေဘာမ်ိဳးျဖင့္ ကြမ္းၿခံကုန္းၿမိဳ႕ႏွင့္ အျခားၿမိဳ႕မ်ားသို႔ သြားေရာက္ ေနထိုင္ကာ ထိုထိုပညာမ်ားကို မေနမနား ႀကိဳးစားရွာမီွးခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ ဦးၿပဳံးခ်ိဳသည္ ပန္းခ်ီကိုလည္း ေကာင္းစြာေရးတတ္၏။ သူကိုယ္တိုင္ ဦးစီးတည္ေဆာက္ေသာ ဇာတ္ပြဲမ်ားတြင္ နန္းေတာ္ကား၊ ၿမိဳ႕ရိုးကား၊ ေတာကား၊ ေတာင္ကားမွန္သမွ် သူကိုယ္တိုင္ပန္းခ်ီဆရာလုပ္၍ ေရးဆြဲတပ္ဆင္ေသာ ကားမ်ားျဖစ္သည္။
ပန္းခ်ီပညာတြင္သာ မဟုတ္ဘူးေသး။ ပန္းပု၊ ပန္းပဲအတတ္ကိုလည္း တတ္ကၽြမ္းေပေသး၏။ သံထည္မ်ား ပန္းေဖာက္ေသာလုပ္ငန္းေခၚ ဗိသုကာအတတ္ကိုလည္း တတ္ကၽြမ္း ေပေသး၏။ ဤတြင္ ဦးၿပဳံးခ်ိဳ အသက္အစိတ္ခန္႔က ႏိုင္ငံျခားမွ ေရာင္းခ်ေသာ စလင္ဒါတစ္လုံးထိုး မီးသေဘၤာကေလးမ်ား သံပတ္သေဘၤာကေလးမ်ား ျမန္မာျပည္တြင္ မေပၚေသးေပ။ သို႔ရာတြင္ ဤကဲ့သို႔ နမူနာအျဖစ္ၾကည့္ရန္ ပစၥည္းမရွိပါဘဲလ်က္ အလ်ား (၄) ေပ၊ (၅) ေပ ခန္႔႐ွိ မီးသေဘၤာကေလးတစ္စင္းကို ဦးၿပဳံးခ်ိဳ တည္ေဆာက္ရာ တစ္ေန႔ေသာအခါတြင္ ကိ်ဳက္လတ္ၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္႐ွိလာေသာ အေရးပိုင္ ေမဂ်ာမကၠဆြဲက ဦးၿပဳံးခ်ိဳအား အင္ဂ်င္နီယာလက္မွတ္ ႐ွိ မ႐ွိ၊ ရ မရ ေမးရာ ဦးၿပဳံးခ်ိဳက လက္မွတ္ မ႐ွိေၾကာင္း သို႔ရာတြင္ ဧရာဝတီမီးသေဘၤာကို ေမာင္းေသာ သေဘၤာသူႀကီးမွာ သူႏွင့္ အလြန္ခင္မင္ရင္းႏွီးသျဖင့္ ဧရာဝတီမီးသေဘၤာစက္ခန္းထဲသို႔ ဝင္၍ ၾကည့္ခြင့္ျပဳသျဖင့္ သုံးႀကိမ္ခန္႔ ဝင္ေရာက္ၾကည့္ ႐ွဳခဲ့ရဖူးေသာေၾကာင့္  ယခုကဲ့သို႔ မီးသေဘၤာကေလးကို လုပ္တတ္လာေၾကာင္း ေျဖၾကားသည္။ အေရးပိုင္က ေနာက္ေနာင္ မလုပ္ရန္အေၾကာင္း၊ အစိုးရဖမ္းႏိုင္ေၾကာင္း ရယ္ေမာေျပာဆိုကာ ဦးၿပဳံးခ်ိဳ၏ သေဘၤာကို ေငြ (၅ဝ) ေပး၍ ၀ယ္ယူသြားဖူးသည္။
ဤမွ်သာမကေသး၊ ပညာ႐ွာပမာ သူဖုန္းစား ဟူေသာ ၾသ၀ါဒကို လက္ကိုင္ထားေပေသာ ဦးၿပဳံးခ်ိဳ သည္ ကမ္းနားတြင္ ငါးသေလာက္ ပိုက္ထိုးေနေသာ ေခၚေတာကုလားထံ ခ်ဥ္းကပ္၍ ပိုက္ကြန္ ထုံးတတ္ေအာင္ သင္ယူသည္။ ယုတ္စြအဆုံး ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက ခြင့္မျပဳသည့္ ေငြဒဂၤါးအတု သြန္းလုပ္နည္းကိုပင္ ေလ့လာတတ္ေျမာက္ ကၽြမ္းက်င္သည္။
ဘုန္းႀကီးပ်ံပြဲသဘင္မ်ားတြင္ မီးက်ည္မီးပန္း၊ ေျဗာက္အိုးမပါလွ်င္ မၿပီးျဖစ္ရာ ဆရာႀကီး ဦးၿပဳံးခ်ိဳသည္ ဤအတတ္ကို တတ္ေျမာက္၍ ေပထုပ္တစ္ထုပ္ (၅) က်ပ္ႏႈန္းျဖင့္ လက္ခံလုပ္ကိုင္ေပးသည္။ ပထမကမၻာစစ္ႀကီးၿပီးခါနီး ခရစ္ႏွစ္ ၁၉၁၇ ခန္႔တြင္  စပါးယို႐ြာမွ ဦးဘ႐ွင္ေထာင္ေသာ ဇာတ္အဖြဲ႔တြင္ ဦးၿပဳံးခ်ိဳသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ဇာတ္ဆရာႀကီးအျဖစ္ လိုက္ပါဦးစီးခဲ့ရသည္။ ဆရာႀကီး ဦးၿပဳံးခ်ိဳသည္ သမၼာအာဇီဝ ျဖစ္ပါက မည္သည့္အလုပ္မဆို လုပ္ႏိုင္သူျဖစ္သည္။ စဥ္းလဲလိမ္လည္မႈကို ဆရာႀကီးသည္ အထူးမလိုလားေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ လူဧလိမ္နည္း အမ်ိုဳးမ်ိဳးစာအုပ္ကို  အမ်ားအက်ိဳး ရည္႐ြယ္၍ ေရးသားခဲ့သည္။
ဆရာႀကီးသည္ စြယ္စုံပညာ႐ွင္ပီပီ စာနယ္ဇင္းေလာကသို႔ေရာက္႐ွိၿပီး စာတည္းဌာနတြင္ ထင္႐ွားေသာ စာေရးဆရာႀကီး ျဖစ္သည္ဆိုလွ်င္ ပိုမိုအံ့ၾသၾကေပလိမ့္မည္။ ထိုစဥ္က ပညာအလင္း သတင္းစာမွာ လြန္စြာထင္႐ွားလ်က္႐ွိၿပီး စာတည္းဌာနတြင္ လယ္တီပ႑ိတ ဆရာဦးေမာင္ႀကီးက အႀကီးအမွဴးျပဳ၍ ေခတ္ငါးေခတ္အတြင္း ဆရာပီမိုနင္း၊ ဆရာေ႐ႊ၊ လန္ဒန္အတ္႐ုပ္႐ွင္ဒါ႐ိုက္တာ ဦးပုႀကီး၊ သူရိယဦးပုကေလး၊ အမ္ဖိုးခ်ိန္တို႔ တာ၀န္ယူလ်က္႐ွိရာ လြန္စြာ အင္းအားေတာင့္တင္း လွေပသည္။ သတင္းစာတိုက္႐ွင္ ဦးတင္၊ ေဒၚေဌးတို႔မွာလည္း ထိုဆရာမ်ား၏ ပညာ၊ သစၥာ၊ သမာဓိတို႔ေၾကာင့္လြန္စြာ စီးပြားတိုးတက္လ်က္ ႐ွိသည္။
တစ္ေန႔ေသာအခါ အဘိဓမၼာတရား ေဆြးေႏြးရင္း အယ္ဒီတာတစ္ဦးက ေတးဘုမၼာခ်ီ ေမာင္ျပန္ယိုးဒယား (ထိုင္း) တီးကြက္ ဓမၼဂီတခ်ိဳးကို ဆိုျပေနသည္။  ဤတြင္ လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားက ဒီေတး မည္သူေရးသလဲေမးရာ က်ိဳက္လတ္ၿမိဳ႕က ဦးၿပဳံးခ်ိဳပါ ဘုရား ဟု ေလွ်ာက္ထားသည္တြင္ ဟဲ့ ဒီလူကို ရေအာင္ေခၚ၊ မင္းတို႔သတင္းစာတိုက္မွာ အသုံးျပဳၾက၊ ဒီလိုစြယ္စုံတတ္တဲ့လူမ်ိဳး တစ္ေသာင္းမွာ တစ္ေယာက္မ႐ွိဘူး ဟု မိန္႔ၾကားေတာ္မူသျဖင့္  ဆရာႀကီး ဦးၿပဳံးခ်ိဳသည္ စာနယ္ဇင္းေလာကသို ့ ေရာက္႐ွိရပါေတာ့သည္။
ဆရာဦးၿပဳံးခ်ိဳသည္ ပညာအလင္းသတင္းစာတြင္ စိႏၱာသကၠ ကေလာင္အမည္ျဖင့္လည္း စာမ်ား ေရးသည္။ ထို႔ေနာက္ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာတိုက္သို႔ ေရာက္႐ွိၿပီးေနာက္ ဖိုးမင္းေက်ာ္ ၊ အ႐ူးေဘာ္ေနဒြန္း စေသာ ကေလာင္အမည္မ်ားျဖင့္ ေရးသားခဲ့ရာ အထူး လူႀကိဳက္မ်ားခဲ့သည္။ ထိုစဥ္အတြင္း ေအာင္ေဇယ်တု ေဆးတိုက္ပိုင္႐ွင္ ဦးဖိုးဘႏွင့္အတူ က်ိဳက္ထီး႐ိုးဘုရားသို႔ ဘုရားဖူးသြားခိုက္ အျပန္တြင္ က်ိဳက္ထီး႐ိုးနတ္လမ္းညႊန္ စာအုပ္ငယ္ကို သိမွတ္စရာ အေၾကာင္းအရာမ်ားအျပင္ ေသာလုံးေသာကြက္မ်ားကိုပါ ျဖည့္စြက္ ညွပ္သြင္းေရးသားရာ ဆရာဦးၿပဳံးခ်ိဳတြင္ ပို၍ပင္ စာဖတ္ပရိတ္သတ္ တိုး၍ လာခဲ့သည္။ ျမန္မာ့အလင္းမွ တစ္ဖန္ သမ၀ါယမဝန္ေထာက္ ဦးၿငိမ္း၏ “ ေမာရ၀တီသတင္းစာ’ တိုက္သို႔ ေရာက္ရိွလုပ္ကိုင္ျပန္ေလသည္။ ထို႔ျပင္ အဆိုပါပံုႏိွပ္တိုက္မွ ထုတ္ေဝေသာ “ျမန္မာ့ရီဗ်ဴးဂ်ာနယ္” ကိုလည္း အယ္ဒီတာတစ္ဦးအျဖစ္ ေရးသာေပးသည္။
ထိုမွတစ္ဖန္ “ဝါဏိဇၨ” သတင္းစာတြင္ အယ္ဒီတာအျဖစ္ လုပ္ကိုင္ခဲ့ျပန္သည္။ ထို ဝါဏိဇၨသတင္းစာတြင္ လုပ္ကိုင္ေနဆဲ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အေရွ႕ပိုင္း (၅၁)လမ္းတြင္ ဖြင့္လွစ္ထားေသာ အမ်ိဳသားပံုႏိွပ္တိုက္ရွင္ “ေနရွင္နယ္ဦးျမင့္” ၏တိုက္တြန္းခ်က္အရ “မဟာဂီတေပါင္းခ်ဳပ္ႀကီး” စာအုပ္ကို ျပဳစုခဲ့ၿပီး ယင္းပံုႏိွပ္တိုက္မွပင္ အုပ္ေရ(၃ဝဝဝ) ပံုႏိွပ္ထုတ္ေဝသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ မဟာဂီတဦးၿပံဳးခ်ိဳ ဟု ထင္ရွားလာခဲ့သည္။
ျမန္မာစာေပေလာကကိုၾကည့္လွ်င္ အသွ်င္မဟာရ႒သာရ၏ “ ဝဏၰပဘာအလွ” နဝေဒး၏ “ရွင္ေႏွာင္းအလွ” ၊ နတ္သွ်င္ေနာင္၏ “ဓာတုကလ်ာအလွ “ ထိုနည္းတူစြာ ဆရာႀကီး ဦးျပံဳးခ်ိဳ၏ “မိုးနတ္ေဒ၀ီ “သည္ ၀ဏၰပဘာကဲ့သို႔ပင္ လွသည္၊ ယဥ္ေက်းသည္ျဖစ္၍ ေႏွာင္းလူတို႔ လိုက္မမီနိုင္ေသာ  အခ်စ္သီခ်င္းတို႔မွာ ရုန္႔ရင္းၾကမ္းတမ္းလွသည္။ နားဝင္ပီယံမျဖစ္။ ေမာင္ႏွင့္နွမ ၊ သားႏွင့္အမိ နားေထာင္၍ မသင့္ေသာ ဂါမၼေဒါသသင့္ေသာ စာမ်ိဳး ျဖစ္သည္။
ကဗ်ာစြယ္စံုက်မ္းႀကီးကို ျပဳစုခဲ့ေသာ ဓမၼာစရိယ ဆရာႀကီး ဦးထြန္းေရႊက ကဗ်ာဂီတ လကၤာဆိုသည္မွာ ေျခာက္ျပစ္ကင္း၍ ေကာင္းျခင္းငါးျဖာ လကၡဏာ အက်င့္ဂုဏ္တို႔ႏွင့္ ျပည့္စုံေသာ ပင္ကိုေခ်ာ ပင္ကိုလွပဝင္းဝါ ပ်ိဳကညာကေလးႏွင့္ တူသည္။ ထိုေျခာက္ျပစ္ကင္း၍ ေကာင္းျခင္းငါးျဖာ ပ်ိဳကညာတြင္ အဝတ္အက်ၤ ီ  ထဘီ၊ တဘက္၊ နားေတာင္း၊ နားကပ္၊ လက္စြပ္၊ လက္ေကာက္ ၊ ဆြဲႀကိဳးဆင္ယင္ျခင္း၊ အထုံအေမြး နံ႔သာလိမ္းျခင္းသည္ကား အလကၤာတြင္ ကဗ်ာနည္း ဆန္းနည္းတို႔ျဖင့္ တန္ဆာဆင္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ သို႔မဟုတ္ပါက ထိုအလကၤာသည္ ေျခာက္ျပစ္ကင္း၍ လွပေသာ မိန္းကေလးျဖစ္ေစကာ အဝတ္မဆင္၊ မၿဖီးမလိမ္း၊ ကပ်စ္ကညစ္ေနေသာေၾကာင့္ အလွ၏ အထြတ္အထိပ္သို႔ ေရာက္ရွိႏိုင္မည္ မဟုတ္ဟု မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ့သည္။ သို႔ပါ၍ ေရွးစာဆိုေတာ္တို႔သည္ ဆန္းနည္း၊ ကဗ်ာနည္း၊ ေဒါသထြက္ျခင္း၊ ဂုဏ္ေျမာက္ျခင္း တို႔ကို စီရင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ ဆရာႀကီး ဦးၿပဳံးခ်ိဳ၏ မိုးနတ္ေဒဝီသည္ ဤသို႔ ဂုဏ္ေျမာက္လွသျဖင့္ အလွတြင္ အယဥ္ဆင့္ေသာ သီခ်င္းျဖစ္၍ ၾကားရသူ ဘဝင္ခ်မ္းေျမ့႐ႊင္လန္းေစမည့္ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ျဖစ္ေပသည္။
ဆရာႀကီး ဦးၿပဳံးခ်ိဳသည္ ရန္ကုန္ ယူနီဗာစီတီေကာလိပ္တြင္ ျမန္မာဆရာႀကီး ဦးပြား၏ တိုက္တြန္းခ်က္အရ ေဒဝကုမၻာန္ျပဇာတ္ကို သြားေရာက္သင္ၾကား ပို႔ခ်ေပးေလသည္။
ထို႔ေနာက္ သူရိယသတင္းစာတိုက္တြင္ ျမန္မာဘက္ဆိုင္ရာ ဆရာလြန္းေခၚ ဆရာႀကီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း နုတ္ထြက္သြားသည့္အတြက္  ဦးၿပံဳးခ်ိဳသည္ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ခဲ့ရျခင္း ျဖစ္သည္။
သူရိယသတင္းစာတိုက္တြင္ လုပ္ကိုင္ေနစဥ္ ကစားနည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးက်မ္းႏွင့္ ေနဧလိ္မ္နည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး တို႔ကို ေရးသားၿပီးစီးသည္။ ထို႔ေနာက္ “မဟာဂီတၴဒီပနီက်မ္း “ ကို ႀကိဳးပမ္းျပဳစုေနခိုက္ ၁၉၂၈ ခု၊ ဇန္န၀ါရီလ (၂၅) ရက္ ၊ ဗုဒၶဟူးေန႔ ညဥ့္အခ်ိန္တြင္ အမွတ္(၂၅) ၊ ၆၁ လမ္း ၊ဗိုလ္တေထာင္ၿမိဳ႔နယ္၌ ကြယ္လြန္အနိစၥ ေရာက္ရရွာေလသည္။ ကြယ္လြန္စဥ္ ဆရာႀကီးသည္ အသက္(၅ဝ) အရြယ္သာ ရိွေသးသည္။
ဆရာႀကီး ဦးျပံဳးခ်ိဳ ေရးသားခဲ့ေသာ စာေပ လက္ရာမ်ားမွာ- 
(၁) ေတးဘုမၼာသီခ်င္း
(၂) ေနဧလိမ္နည္း
(၃) မဟာဂီတေပါင္းခ်ဳပ္
(၄) က်ိဳက္ထီးရိုးနတ္လမ္းညြန္
(၅) မဟာဂီတတၴဒီပနီ (မၿပီးဆံုး)
(၆) ကစားနည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးက်မ္းတို႔ ျဖစ္သည္။
စာကိုး
၁။ (က) မလိခ၊ ျမန္မာစာေပအဘိဓာန္ ၊ အတြဲ(၄) ရန္ကုန္ ၊ ဘ၀တကၠသိုလ္ စာေပတိုက္ ပႀကိမ္ ၁၉၈၅ ၊ စာ ၁၈၈-၁၈၉။
(ခ) လွသမိန္၊ ဂႏၱဝင္ပုဂၢိဳလ္ေက်ာ္မ်ား အတၳဳပတၱိေပါင္းခ်ဳပ္၊ ရန္ကုန္ ၊ ဟံသာ၀တီ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ပႀကိမ္၊ ၁၉၆၁ ၊ စာ ၁၈၈-၁၈၉
(ဂ) ေမာင္သုတ (ဗိုလ္မွဴးဘေသာင္း) စာဆိုေတာ္မ်ားအတၳဳပၸတၱိ၊ ရန္ကုန္၊ ရာျပည့္စာအုပ္တိုက္ ၊ ပဥၥမအႀကိမ္၊ ၂ဝဝ၂ ၊ စာ ၃၂၄-၃၂၇

(ဃ) စန္းသမိန္၊ “မဟာဂီတဦးၿပဳံးခ်ိဳ၏စာေပႏွင့္ေတးကဗ်ာမ်ား” (၁) (၂) (၃) (၄) လုပ္သားျပည္သူ႔ေန႔စဥ္ သတင္းစာ (၂၄-၃-၉၁) ၊ (၃၀-၃-၉၁) (၇-၄-၉၁) ၊ (၁၄-၄-၉၁)

သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
Advertise on MoeMaKa

Similar Posts