ဘာသာျပန္က႑ အခန္းဆက္မ်ား ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း (သခ်ာၤ)

ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း(သခ်ၤာ) – သာမန္စကားလုံးမ်ားကုိ ႏုိင္ငံေရးေဝါဟာရအျဖစ္ေျပာင္းျခင္း

ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း(သခ်ၤာ) – သာမန္စကားလုံးမ်ားကုိ ႏုိင္ငံေရးေဝါဟာရအျဖစ္ေျပာင္းျခင္း
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၁၅
(မိုးမခ) ႏို၀င္ဘာ ၂၂၊ ၂၀၁၈

Steven Levitsky ႏွင့္ Danicl Ziblatt တုိ႔ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACIES DIE မွ The Guardrails of Democracy ကုိဆက္လက္၍ ဘာသာၿပန္ၿခင္းၿဖစ္သည္။

ယခင္ေဆာင္းပါးတြင္ သာမန္စကားလုံးႏွစ္လုံးကုိ ႏုိင္ငံေရးေဝါဟာရမ်ားအျဖစ္ အဓိပၸါယ္ေဖၚ၍ သုံးခဲ့သည္။ ထုိေဝါဟာရႏွစ္လုံးမွာ -ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သည္းခံျခင္း(TOLERANCE)ႏွင့္ အမ်ားႏွင့္ ဆုိင္ေသာ အဖဲြ႔အစည္းအေပၚ စိတ္ရွည္နုိင္ျခင္း (FORBEARANCE) တုိ႔ျဖစ္ၾကသည္။ အတုိေကာက္အားျဖင့္ သည္းခံျခင္း ႏွင့္ စိတ္ရွည္ႏုိင္ျခင္း ဟုမွတ္ႏုိင္သည္။ သုိ႔ေသာ္ မျပည့္စုံပါ၊ ထုိေဝါဟာရႏွစ္ခုကုိ သာမန္စကားလုံးအဓိပၸါယ္ျဖင့္ သုံးျခင္းမဟုတ္ပဲ ႏုိင္ငံေရးေဝါဟာရမ်ား အျဖစ္သုံးျခင္းျဖစ္သည္ကုိလည္း သိထားဖုိ႔လုိအပ္ပါသည္။

ထုိစကာလုံးမ်ားကုိ နုိင္ငံေရးေဝါဟာရအျဖစ္ အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ပုံမွာကား ဤသုိ႔ျဖစ္သည္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သည္းခံျခင္း ဟူသည္မွာ ႏုိင္ငံေရးၿပိဳင္ဘက္မ်ားကုိ ၿပိဳင္ဘက္ဟု သေဘာထားေသာ္လည္း ရန္သူဟုသေဘာမထားျခင္းကုိ ဆုိလုိသည္။ သူတုိ႔ကုိအေျခခံဥပေဒအရ ရွိသင့္ရွိထုိက္သူမ်ား ဒီမုိကေရ စီစနစ္ကုိ အေကာင္အထည္ေဖၚေနသူမ်ား ဟု အသိအမွတ္ျပဳျခင္းျဖစ္သည္။

အမ်ားႏွင့္ဆုိင္ေသာအဖဲြ႔အစည္းအေပၚတြင္ စိတ္ရွည္နုိင္ျခင္းတြင္ ၊ အမ်ားႏွင့္ဆုိင္ေသာအဖဲြ႔အစည္းသည္ ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။ တစ္မိ်ဳးမွာ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ အသင္းအဖဲြ႔မ်ားကဲ့သုိ္႔ တမင္ဖဲြ႔ထားေသာ အဖဲြ႔မ်ား ႏွင့္ ျပည္သူလူထုကဲ့သု႔ိ အလုိအေလ်ာက္ရွိေနေသာအဖဲြ႔မ်ားဟူ၍ ျဖစ္ၾကသည္။ သည္းခံျခင္း ဟူသည္မွာ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ထိန္းသိမ္းႏုိင္ျခင္းကုိဆုိလုိသည္။ ပုိ၍ တိတိက်က်ေျပာရလွ်င္ တရားဥပေဒအရ လုပ္ပုိင္ခြင့္ရွိ ေသာ္လည္း ထုိလုပ္ပုိင္ခြင့္ကုိ အျပည့္အဝမသုံးဘဲေနနုိင္ျခင္းကုိဆုိလုိသည္။ ေရးသားထားေသာဥပေဒအႏွစ္ သာရကုိပါ မခ်ဳိးေဖာက္ပဲ ေနႏုိင္ျခင္း၊ ကုိယ့္လိပ္ျပာမသန္႔ႏုိင္ေသာ အရာမ်ိဳးကုိပါ မလုပ္ပဲ ေနႏုိင္ျခင္းပါ ဝင္သည္။

ဘုရင္မ်ား၏လက္ထက္တြင္ ျပည္သူလူထုဟူေသာ အဖဲြ႔အစည္းအေပၚတြင္ စိတ္ရွည္ႏုိင္ျခင္း အေၾကာင္းေျပာခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ယခုဆက္လက္၍ ဒီမုိကေရစီစနစ္ေအာက္တြင္ အမ်ားႏွင့္ဆုိင္ေသာ အဖဲြ႔အစည္းအေပၚတြင္ စိတ္ရွည္ႏုိင္ျခင္းအေၾကာင္းကုိ ေျပာပါမည္။

ဥပမာ-ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံ၏ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေရြးခ်ယ္ျခင္းကုိ ၾကည့္ပါ၊ ဘုရင္သုိ႔မဟုတ္ ဘုရင္မသည္ မည္သူ႔ကုိမဆုိ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေရြးခ်ယ္၍ အစုိးရဖဲြ႔ႏုိင္သည္။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကုိေရြးေကာက္ပဲြအရလည္း ေရြးႏုိင္သည္။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္သည္ ပါလီမန္တြင္ အမတ္မ်ားအမ်ားဆုံး ေထာက္ခံမႈျဖင့္ တက္လာေသာသူလည္း ျဖစ္ႏုိင္သည္။ ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံ၏ ဖဲြ႔စည္းပုံဥပေဒသည္ ယခုအထိေရးသားထားျခင္းမရွိေသးပါ။

ေနာက္ဥပမာ- အေမရိကန္ႏုိင္ငံ၏သမၼတ ကိစၥကုိၾကည့္ပါ၊ သမၼတသက္တမ္းႏွစ္ႀကိမ္ဟူသည္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေျခခံဥပေဒတြင္ ေရးသားထားျခင္းမရွိပါ၊ အေမရိကန္၏ပထမဆုံးသမၼတ ေဂ်ာ့ဝါရွင္တန္ (George Washington )သည္ ႏွစ္ႀကိမ္ျဖင့္အနားယူခဲ့ေသာ ဓေလ့ထုံးစံရွိခဲ့သည္။ ထုိဓေလ့ကုိ ဆက္လက္၍ က်င့္သုံးခဲ့ေသာ သမၼတေသာမတ္ဂ်က္ဖါဆင္( Thomas Jefferson) ဤသုိ႔ဆုိခဲ့သည္။ အကယ္၍ သမၼတ၏ လုပ္သက္ေလးႏွစ္ႏွင့္ ႏွစ္ႀကိမ္သက္တမ္းကုိ အေျခခံဥပေဒက သတ္မွတ္မေပးလွ်င္ ၄င္းသည္ တစ္သက္လုံး ျဖစ္သြားႏုိင္သည္။ လုပ္သက္ေလးႏွစ္ႏွင့္ ႏွစ္ႀကိမ္သက္တမ္းဟူေသာ ဓေလ့ကုိ ပထမဦးဆုံးခ်ဳိးေဖာက္ေသာ သမၼတ ကြ်န္ေတာ္မျဖစ္ခ်င္ပါ။

ဤသုိ႔ျဖင့္ သမၼတ၏ ႏွစ္ႀကိမ္သက္တမ္းရေသာ၊ ေရးသားမထားသည့္ ဥပေဒသည္ ေတာ္ေတာ္ခုိင္ၿမဲ သြားသည္ အင္ဒရူးဂ်၈္ဆန္(Andrew Jacksom)ႏွင့္ ယူလစ္စစ္ဂရင့္( Ulysses Grant) ကဲ့သုိ႔ ရည္မွန္းခ်က္ႀကီး မား၊ အာဏာမက္ေသာ သမၼတမ်ားသည္ပင္လွ်င္ ထုိ(ေရးသားမထားေသာ) စည္းကမ္းကုိလုိက္နာၾကသည္။ သမၼတဂရင့္၏ မိတ္ေဆြမ်ားသည္ သမၼတဂရင့္ကုိ တတိယသက္တမ္းအတြက္ ဆက္လက္အေရြးခံရန္ တုိက္တြန္းၾကေသာအခါ၊ ပါလီမန္က ေအာက္ပါအတုိ္င္းေၾကျငာခဲ့သည္။ “သမၼတဝါရွင္တန္ႏွင့္ အျခားသမၼတ မ်ားသည္ သက္တမ္းႏွစ္ႀကိမ္ၿပီးလွ်င္ အနားယူျခင္းသည္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ၏ ေရးမထားေသာ ဓေလ့ထုံးစံျဖစ္ ေနသည္။ ဤကဲ့သုိ႔ေသာ ေရးသားမထားသည့္ ဓေလ့အတုိင္း မလုပ္ပဲ ေသြဖီျခင္းသည္ အသိဥာဏ္ကင္းမဲ့ျခင္း၊ ႏုိင္ငံအေပၚ သစၥာမရွိျခင္းႏွင့္ လြတ္လပ္မႈကုိပင္ ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္းတုိ႔ျဖစ္နုိင္သည္”။

ထုိနည္းတူစြာပင္ ၁၈၉၂ ခုႏွစ္ ဒီမုိကရက္တစ္ပါတီသည္ သူတုိ႔၏ သမၼတ ဂရုိဘာကလိလင္( Grover Cleveland ) ကုိ တတိယအႀကိမ္သက္တမ္းအတြက္ အေရြးခံျခင္းကုိ ပယ္ခ်ခဲ့သည္။ သူတုိ႔က ဆုိသည္မွာ ဤအလုပ္သည္္ ေရးသားမထားေသာ စည္းမ်ဥ္းကုိ ေဖာက္ဖ်က္ရာက်လိမ့္မည္ ဟူ၍ ဆုိခဲ့သည္။

ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သည္းခံျခင္းႏွင့္ အမ်ားႏွင့္ဆုိင္ေသာအဖဲြ႔အစည္းအေပၚ စိတ္ရွည္ႏုိင္ျခင္း ဟူေသာ စံႏႈန္းမ်ားသည္ တစ္ခုအေပၚတစ္ခု မွီေနၾကသည္။ တစ္ခါတစ္ရံံတြင္ ထုိစံႏႈန္းႏွစ္ခုသည္ တစ္ခုကုိတစ္ခု အားျဖည့္ေပးႏုိင္သည္။ ႏုိင္ငံေရးၿပိဳင္ဘက္မ်ားသည္ အဖဲြ႔အစည္းအေပၚ စိတ္ရွည္နုိင္ျခင္းရွိေစရန္၊ သူတုိ႔သည္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သည္းခံျခင္းရွိရမည္။ သူတုိ႔သည္ ၿပိဳင္ဘက္မ်ားကုိ ရန္သူမ်ားဟု သေဘာမထားေတာ့မွသာလွ်င္ ၿပိဳင္ဘက္မ်ားကုိ အႏုိင္ရေစရန္ စံႏႈန္းမ်ားကုိ မခ်ိဳးေဖာက္ပဲ ေနႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံေရးၿပိဳင္ဘက္မ်ားကုိ ရန္သူမ်ားဟု သေဘာထားလွ်င္ သည္းခံျခင္းမျဖစ္ႏုိင္ေတာ့ပါ၊ ထုိအခါ အႏုိင္ရရန္ ဘယ္နည္းကုိပဲ ျဖစ္ျဖစ္သုံး ေတာ့မည္ျဖစ္သည္။

အမ်ားႏွင့္ဆုိင္ေသာ အဖဲြ႔အစည္းအေပၚတြင္ စိတ္ရွည္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ဥပမာအားျဖင့္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ ထိန္းခ်ဳပ္ေသာ ဆီးနိတ္အဖဲြ႔သည္ တရားရုံးကေရြးခ်ယ္ေသာ ဒီမုိကရက္ သမၼတကုိ လက္ခံႏုိင္သည္။ ထုိအခါ ပါတီႏွစ္ခုစလုံးသည္ အျခားပါတီ၏ ယုံၾကည္ခ်က္ကုိ အားျဖည့္ေပးနုိင္လိမ့္မည္။ ဤသည္ကား အဖဲြ႔အစည္း အေပၚ စိတ္ရွည္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သည္းခံျခင္းကုိ ျဖစ္ေစျခင္းျဖစ္သည္။

အကယ္၍ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သည္းခံျခင္းမရွိခဲ့လွ်င္ အက်ိဳးဆက္အားျဖင့္ အဆုိးျဖစ္ႏုိင္သည္။ အဖဲြ႔အစည္း ကုိ စိတ္ရွည္ႏုိင္ျခင္းကုိ ထိခုိက္ႏုိင္သည္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္သည္းခံျခင္းမရွိလွ်င္ ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ သူတုိ႔၏ လုပ္ပုိင္ခြင့္မ်ားအျပည့္အဝသုံး၍ အျခားတစ္ဖက္ကုိ တုိက္ခုိက္ႏုိင္သည္။ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ လုပ္ပုိင္ခြင့္ထက္တြင္ ပုိ၍ သုံးခ်င္သုံးႏုိင္သည္။ ပါတီမ်ားသည္ တစ္ခုကုိတစ္ခု ရန္သူအဖဲြ႔အစည္းမ်ားဟု သတ္မွတ္လုိက္ေသာအခါ တြင္ ႏုိင္ငံေရးအရၿပိဳင္ဆုိင္ျခင္းသည္ ပုိမုိ၍ ျပင္းထန္လာႏုိင္သည္။ ႏုိင္ငံေရးၿပိဳင္ပဲြတြင္ ရႈံးနိမ့္ျခင္းအျဖစ္သည္ သာမန္ျဖစ္စဥ္မ်ိဳးမဟုတ္ေတာ့ေခ်။ ၄င္းသည္ အလြန္ ဒုကၡေရာက္ႏုိင္ေသာအျဖစ္ ဆုိးႀကိးျဖစ္လာမည္။ ထုိအခါ ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ အဖဲြ႔အစည္းအေပၚ သည္းခံေသာစိတ္ မရွိေခ်၊ ႏုိင္ငံေရးၿပိဳင္ဘက္မ်ားသည္ သာမန္ ၿပိဳင္ဘက္မ်ားမဟုတ္ေတာ့ပဲ အႏၱာရယ္ေပးႏုိင္ေသာ ရန္သူမ်ားအျဖစ္ ေျပာင္းသြားမည္။

ဤသည္ကား အထိန္းအခ်ဳပ္ကင္းမဲ့ေသာ ႏုိင္ငံေရးျဖစ္စဥ္မ်ားျဖစ္လာျခင္းျဖစ္သည္။ သမုိင္းတြင္ ျပည္ၾကည့္ လုိက္လွ်င္ ဒီမုိကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆုံးျခင္းသည္ ေျပာခဲ့ေသာစံႏႈန္းႏွစ္ခု (သည္းခံျခင္းႏွင့္ စိတ္ရွည္ျခင္း) တုိ႔ကုိ ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းမွ စတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

နိဂုံးအားျဖင့္ဆုိရေသာ္-

TOLERANCE (သည္းခံျခင္း) ႏွင့္ FORBEARANCE (စိတ္ရွည္ႏုိင္ျခင္း) ဟူေသာ သာမန္ေဝါဟာရမ်ားကုိ ႏုိင္ငံေရးေဝါဟာရမ်ားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ သတ္မွတ္ပုံသတ္မွတ္နည္းကုိ ေသခ်ာေလ့လာထားပါ၊

ေနာက္ေဆာင္းပါးတြင္ ေနာက္ထပ္ေဝါဟာရအသစ္တစ္ခုကုိေျပာပါမည္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ

Similar Posts