ကိုသန္းလြင္ – လစ္ဘရယ္၀ါဒ က်ဆံုးခ်ိန္
(မိုးမခ) ေမ ၁၂၊ ၂၀၁၈
(၁)
လာမည့္တနဂၤေႏြေန႔ (၈.ဧျပီလ.၂၀၁၈) တြင္ ဟန္ေဂရီ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ မစၥတာေအာ္ဘင္ (Mr.Victor Orbin) သည္ ဟန္ေဂရီႏိုင္ငံ၏ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္အျဖစ္စတုတၱအၾကိမ္ အေရြးခံမည္ျဖစ္သည္၊ မစၥတာေအာ္ဘင္သည္ ဟန္ေဂရီႏိုုင္ငံ ၏ ဒီမိုကရက္တစ္အသင္းအဖြဲ႕မ်ားကို အင္အားခ်ိနဲ႔ေအာင္ တိုက္ခိုက္ခဲ့သူျဖစ္သည္၊ သူ႔ကို စစ္ေဆးႏိုင္ေသာ အဟန္႔အတားလုပ္ႏိုင္ေသာ (Check and Balance) အဖြဲ႔မွန္သမွ်ရပ္တည္ခြင့္မရ၊ မီဒီယာမ်ားကို လည္း အစိုးရ ႏွင့္ နီးစပ္သည့္ ေငြေၾကးခ်မ္းသာသူမ်ား (Oligarch) ႏွင့္ ထိမ္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေအာင္ က်ိဳးစားသည္။
၂၁ရာစု ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကို အမွီလိုက္ႏိုင္ရန္ဆိုခါ သူ၏နည္းနာမ်ားကို ၀ါဒျဖန္႔ခဲ့ရာ သူခ်ီတက္ရသည္မွာ (illiberal Democracy) ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။
(၂)
ဟန္ေဂရီသည္ ဥေရာပေကာင္စီ၀င္ ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္ျပီး ေနတိုးအဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံတစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္၊ သို႔ပါေသာ္လည္း ရွစ္ႏွစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ျပီး ေနာက္ ႏိုင္ငံသည္ ရရွားတို႔ႏွင့္ ပို၍ပို၍ တူလာခဲ့သည္။
ဟန္ေဂရီႏိုင္ငံကိုသာမက ပိုလန္၊ တူရကီႏိုင္ငံတို႔ကိုလည္း ဒီမိုကေရစီသည္ ပ်က္စီးယိုယြင္းစျပဳ ေနျပီဟု ေ၀ဖန္ ၾကသည္၊ လစ္ဘရယ္မက်ေသာ ဒီမိုကေရစီ ဆိုေသာ စကားသည္ဟန္ေဂရီႏိုင္ငံ တြင္ေခတ္စား ေနသည္ကို မ်က္၀ါးထင္ထင္ေတြ႔ေနရသည္၊ အဆိုပါဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ားအဖို႔ တစ္ခုခုေတာ့ မွားေနျပီျဖစ္သည္၊ သို႔ေသာ္ ဤျဖစ္ရပ္မွာ မစၥတာေအာ္ဘင္ လိုပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးအတြက္ ဂုဏ္ယူစရာျဖစ္သည္၊ သူသည္ဒီမိုကေရစီဘက္ေတာ္သား တစ္ေယာက္လို ေၾကြးေၾကာ္တံုးပင္ျဖစ္သည္၊
၁၉၉၀ခုႏွစ္လယ္မ်ားေရာက္ေသာ္ ၁၉၈၀ခုႏွစ္မ်ားကတည္းက ဥေရာပတတိုက္လံုးကို လႊမ္းမိုးေနခဲ့သည့္ ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းမွာအက္ေၾကာင္းမ်ား ေပၚလာၾကသည္၊ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပၾက ပါ၏၊ ထိုေရြးေကာက္ပြဲ ႏိုင္သူမ်ားက လူနည္းစုအေပၚအႏိုင္က်င့္ျခင္း လြတ္လပ္ေသာ တရားသူၾကီးမ်ားကို တိုက္ခိုက္ျခင္း၊ ဂ်ာနယ္လစ္ မ်ားကိုေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ျခင္း၊ စေသာကိစၥမ်ားကိုျပည္သူ႔အက်ိဳးကို ကာကြယ္ရန္ဆိုကာ လုပ္လာၾကသည္၊
လစ္ဘရယ္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္အၾကား၀ယ္ ထူးထူးျခားျခား လိုင္းတစ္လိုင္း ေပၚလာေနသည္၊ Liberalism သည္ ဥပေဒ၏စိုးမိုးမႈဟူေသာ သေဘာတရားမ်ားပါ၀င္ေနျပီး၊ ဒီမိုကေရစီက အမ်ား၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ျဖစ္သည္၊ အမ်ားစု၏ေထာက္ခံမႈရေသာေခါင္းေဆာင္ၾကီးမ်ားက လစ္ဘရယ္မက်ေသာ မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္အုပ္ခ်ဳပ္ေသာအခါ လူနည္းစုႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ ရႈံးနိမ့္ေနသူတို႔မွာ လံုလံုျခံဳျခံဳေနခြင့္မရၾကေပ။
ဟန္ဂရီတြင္ ယေန႔ ျဖစ္ပ်က္ေနသည္တို႔မွာ ဥပေဒစိုးမိုးမႈမွာလည္း ျခိမ္းေျခာက္ခံေနရသည္၊ ဒီမိုကေရစီ ဆို၍ ဘာအခြင့္အေရးမွမရ၊ လူထု၏စည္းရုံးပိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုပိုင္ခြင့္ လြတ္လပ္စြာအဖြဲ႔အစည္း ဖြဲ႔စည္း ခြင့္တို႔မွာလည္း ပိတ္ပင္ခံၾကရသည္။
အစိုးရ၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို လြတ္လပ္ေသာ မီဒီယာမ်ားမွသိခြင့္လည္း မရွိေတာ့သျဖင့္ အစိုးရဘာလုပ္ ေနသည္ ဆိုသည္ကိုလည္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္းမသိၾကရ၊ အစိုးရက မဲပုံးမ်ားကို ေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ပြဲတြင္ မဖြယ္မရာမလုပ္သေရြ႕ ဒီမိုကေရစီဟာဒီမိုကေရစီပါဘဲဟုေျပာပိုင္ခြင့္တစ္ခုသာရွိျပီး ဒီမိုကေရစီ ကိုယ္တိုင္ကမူ ပ်က္စီးေနျပီျဖစ္သည္။
ေ၀ဖန္သူတို႔က ေအာ္ဘင္အစီုးရကို ျခစားေနပါသည္၊ ရုရွားႏွင့္ရင္းႏွီးလြန္းသည္၊ သူသည္ အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ အုပ္ခ်ဳပ္သည္ဆိုေသာ္လည္း တတိယအၾကိမ္ အေရြးခံရဘို႔မွာေသခ်ာသေလာက္ရိွသည္၊ ၂၀၁၁ က အသစ္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ မဲေပးသူအုပ္စုေျမပံုမွာ အတိုက္အခံမ်ားကို အုပ္စုကြဲေစသည္ဟုဆိုသည္၊ သူသည္ ၁၉၉၈ -၂၀၀၂ တြင္လည္း ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ လုပ္ခဲ့ျပီးျပီ၊ ၂၀၁၀ တြင္ထပ္မံေရြးခ်ယ္ခံရခါ ယခုအၾကိမ္သည္ စတုတၱအၾကိမ္အေရြး ခံရျခင္း ျဖစ္သည္၊
သူသည္လစ္ဘရယ္မက်ေသာ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံ (Illiberal Democracy) အျဖစ္ဂုဏ္ယူစြာေျပာဆိုခဲ့ရာ ရုရွား တို႔၏ Sovereign Democrcy ႏွင့္ဆင္ဆင္တူေနသည္၊ ဤအသံုးအႏႈံးမွာ အာဏာရွင္တို႔၏ သံုးစြဲပံုပင္ျဖစ္သည္၊ ၁၉၉၈ခုႏွစ္က “ရုရွားေတြထြက္သြား” ဟုႏိုင္ငံကို အႏွစ္၄၀ စိုးမိုးခဲ့သူမ်ားကို ႏွင္ထုတ္ခဲ့ဲပီး ၂၀၁၀ ျပန္လည္ အေရြးခံခ်ိန္တြင္ ေလသံေျပာင္းသြားသည္၊ ရုရွား သမၼတ ဗလာဒီမီရာပူတင္ႏွင့္ တစ္ႏွစ္လ်င္ တစ္ၾကိမ္ မွန္မွန္ ေတြ႔သည္၊
မစၥတာေအာ္ဘင္အေနျဖင့္ ထိုမရိုးသားေသာ အခင္းအက်င္းႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေ၀ဖန္မႈမ်ားကို ဂရုမစိုက္ ဘဲေနလိုကေနႏိုင္ပါသည္၊ သူ႔လုပ္ရပ္မ်ားမွ လစ္ဘရယ္မက်ဘူးဟု ေ၀ဖန္ခံႏိုင္ရည္ရွိေနျပီျဖစ္သည္၊ လစ္ဘရယ္က်သည္ဆိုျခင္းမွာ ေျပာဆိုသူ၏ အၾကိဳက္ကိုလိုက္၍ အဓိပၸါယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးဖြဲ႔ဆိုႏိုင္ၾကသည္။
သူသည္ ဒီမိုကေရစီက်ေသာ ႏိုင္ငံမ်ား၏ အလယ္တြင္ ေနထိုင္သူျဖစ္ပါလ်က္ ျပင္ပမွေျပာင္းေရႊ႕လာသူမ်ားကို လက္မခံႏိုင္ဟုဆိုသည္၊ ဥေရာပေကာင္စီတစ္ခုလံုးက Immigration ကိုလက္ခံထားပါလ်က္ သူကေျပာင္ေျပာင္ တင္းတင္းျငင္းပယ္ခဲ့သည္၊ သို႔ေသာ္ Diversity ရွိမွ တိုင္းျပည္တိုးတက္ဖြံ႔ျဖိဳး၍ စီးပြားေရးတိုးတက္မည္ဟု ယူဆ ေနေသာ အခ်ိန္တြင္ မိမိအမ်ိဳးသားအေရးၾကီးေသာ၀ါဒ (Ethnic Nationalist) တစ္ခုအျဖစ္ အေနာက္ႏိုင္ငံတို႔က လက္မခံႏိုင္ေသာ ၀ါဒကို လက္ကိုင္ျပဳေနသည္၊
(၃)
ဟန္ေဂရီႏိုင္ငံသည္ ပ်က္စီးယိုယြင္းေနေသာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံအျဖစ္မွ ေရြး(ျပီးမွျပန္)ေကာက္ပြဲလုပ္သည့္ အာဏာရွင္စနစ္ ( Electoral Autocracy) အျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲေတာ့မည္ျဖစ္သည္၊ ဤေျပာင္းလဲမႈမွာ ၀မ္းနည္းဘြယ္ ေကာင္းျပီး ကမၻာၾကီးက ဘာမွမတတ္ႏိုင္ေတာ့ေပ၊ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားကို ေနာင္တြင္လည္း က်င္းပၾကပါ လိမ့္မည္၊ သို႔ေသာ္ အာဏာလႊဲေျပာင္းေပးေရးသည္ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ပါ၊ ထို႔ေၾကာင့္ က်င္းပေတာ့မည့္ ေရြးေကာက္ ပဲြသည္ ဥေရာပ ေကာင္စီ အတြင္းမွာ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံရွိ မရွိဟူေသာအျငင္းပြားမႈကို တိုးလာစရာအေၾကာင္းရွိပါသည္ သူတို႔သည္ မိမိကိုယ္မိမိ “ဒီမိုကေရစီကလပ္” တခုသဘြယ္ ျပဳမူေနၾကပါသည္။
ကိုသန္းလြင္
Ref: The Trouble with Illiberal Democracy by Jan Waener Muller New York Times April 6 Friday 2018
Photo – https://www.economist.com/news/europe/21620246-criticised-abroad-viktor-orban-going-strength-strength-home-orban-unstoppable
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
