ေမာင္စြမ္းရည္ ● ေယာကၡမ ေယာကၡထီး

သိပ္မၾကာေသးဘူး။ မိတ္ေဆြတစ္ေယာက္နဲ႔ စကားေျပာၾက တယ္။ သူ႔အိမ္မွာ ဧည့္သည္ေရာက္ေနသတဲ့။ ဘယ္သူမ်ားလဲလို႔ စပ္စုလိုက္မိတယ္။ သူ႔အေျဖက ေယာကၡထီးတဲ့။ ကြၽန္ေတာ္အံ့ ၾသသြားမိတယ္။ သူေျပာတာကိုေတာ့ ကြၽန္ေတာ္နားလည္ လိုက္ပါတယ္။ ဆုိလိုတာက ”သူ႔ဇနီုးရဲ႕ဖခင္” လို႔ ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။ သူက မႏၲေလးသား၊ အညာသားပါ။ အညာသားက အဲသလိုေျပာခဲ့၊ သုံးစြဲခဲ့ပါတယ္။ တကယ္က သူေျပာတာမွားပါတယ္။ ျမန္မာစကားမွာ ”ေယာကၡထီး” ဆိုတာမရွိ။ မၾကားဖူးပါ။
”ေယာကၡမ” ဆုိတာ လင္ဘက္ကပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မယားဘက္ကပဲျဖစ္ျဖစ္၊ သူတုိ႔ရဲ႕မိဘမ်ားကို ေခၚလို႔ရပါတယ္။ အထီး၊ အမ ခြဲျခားမထားပါ။ ခြဲျခားခ်င္ရင္ သီးျခားေဝါဟာရရွိပါတယ္။ ေယာကၡမအထီးကို ‘ေယာကၡမ ေယာက္်ား’ တဲ့။ ေယာကၡမ အမ ကိုေတာ့ ‘ေယာကၡမ မိန္းမသူ’ လို႔ ေခၚပါတယ္။ ေယာကၡမအထီးကို ‘ေယာကၡထီး’ လို႔ ေခၚတာမရွိပါ။ ‘ေယာကၡမ ေယာက္်ား’ သူဆုိတဲ့ေဝါဟာရကို မၾကားဖူးမသိဖူးသူမ်ားက တီထြင္ၿပီး ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ကိုယ္ ‘ေယာကၡထီး’ လို႔ေခၚလိုက္ တာျဖစ္ပါ လိမ့္မယ္။ ‘ေယာကၡထီး’ ဆိုတာ ေယာကၡမအထီး၊ ေယာကၡမေယာက္်ားသူကိုေခၚတာလို႔ ေျပာသူေရာ၊ ၾကားသူပါ နား လည္မွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီေဝါဟာရက ျမန္မာအဘိဓာန္မွာ ရွိမွာမဟုတ္ပါ။ သူက ‘ေယာကၡမ’ ဆုိတာ၊ ‘မ’ ပါလို႔ အမ်ဳိးသမီးထင္မွတ္ပုံရပါတယ္။ မဟုတ္ပါ။ အထီး-အမ ႏွစ္မ်ဳိးလုံးကိုေခၚတဲ့ ေဝါဟာရပါ။ မလြဲမွားသင့္ပါ။

ေနာက္တစ္မ်ဳိးကေတာ့ ‘ညီမေလး’ ဆုိတဲ့ အေခၚပါ။ ရည္းစားကိုလည္း ‘ညီမေလး’ ပဲ ေခၚေနၾကပါတယ္။ တမိတည္းဖြား၊ တအူတုံဆင္း ‘ေမာင္ႏွမေတာ္’ စပ္သူႏွစ္ဦးမွာ ေယာက္်ားေလးက သူ႔ေအာက္ငယ္သူ မိန္းကေလးကို ‘ႏွမ’ လို႔ ေခၚပါတယ္။ မိန္းကေလးႏွစ္ေယာက္ဆုိရင္ ‘ညီအစ္မ’ ေတာ္စပ္တယ္လို႔ ေခၚပါတယ္။ အရပ္သုံးအတုိင္းေရးရင္ ‘ညီအစ္မ’ လို႔ ေရးတယ္။ အႀကီးမက အငယ္ကို ‘ညီမေလး’ လို႔ ေခၚပါတယ္။ ေယာက္်ားေလးေတြဆုိရင္ အစ္ကိုႀကီးက အငယ္ကို ‘ညီေလး’၊ အငယ္က မိန္းကေလးဆိုရင္ ‘ႏွမေလး’ လို႔ ေခၚပါတယ္။ ေတာ္စပ္တာက ‘ေမာင္ႏွမ’ ေတာ္စပ္တယ္လို႔ ေျပာရပါမယ္။

ဇာတ္သဘင္ပြဲေတြထဲမွာ ေရႊမန္းတင္ေမာင္တုိ႔၊ ေရႊနန္းတင္တုိ႔၊ မႏၲေလးသိန္းေဇာ္တုိ႔ႏွစ္ပါးခြင္ေတြမွာ မင္းသမီးကို ‘ႏွမေတာ္’ လို႔ေခၚတာၾကားဖူးမွာေပါ့။ ေနာက္ပိုင္း နန္းတြင္းဇာတ္ေတြမွာလည္း ‘ႏွမေတာ္၊ ေမာင္ေတာ္’ လို႔ပဲ အျပန္အလွန္ေခၚေလ့ရွိၾကပါ တယ္။ ‘ညီမေတာ္’ လုိ႔ အဘိဓာန္မွာရွာၾကည့္လည္း ေတြ႕မွာမဟုတ္ပါ။ ေယာက္်ားေလးက မိန္းကေလးကို ‘ညီမ’ ေခၚ႐ုိးလုံးဝ မရွိပါ။ ကြၽန္ေတာ္တကၠသိုလ္ေရာက္စ ၁၉၅ဝ ေက်ာ္ ၁၉၅၅ – ၅၆ ေလာက္မွာ ဆရာတကၠသုိလ္ဘုန္းႏိုင္ရဲ႕ဝတၴဳ ‘ညီမေလးရယ္ စုိးရိမ္ မိတယ္’ ဆုိတာထြက္ေပၚခဲ့ပါတယ္။ အထူးေက်ာ္ၾကားတဲ့ ဝတၴဳတစ္ပုဒ္ပါ။ အဲဒီေနာက္မွာ ‘ညီမေလး’ သုံးစြဲတာပုိၿပီး တြင္က်ယ္လာခဲ့ တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ခု ကြၽန္ေတာ္ေျပာလိုတာက ‘ညီမေလး’ သုံးတာ အထူးတြင္က်ယ္လာပုံကို ကြၽန္ ေတာ္ သတိျပဳမိတာေျပာတာပါ။ ဆရာပဲသုံးသုံး ဘယ္သူသုံးသုံး  ဘယ္တုန္းကပဲသုံးသုံး ေယာက်္ားက မိန္းကေလးကို ညီမေလးလုိ႔ေခၚတာမရွိခဲ့။ မသုံးရ။ သုံးရင္မွားတယ္လို႔ ေျပာလိုတာပါ။ ‘ေမာင္ႏွမ’ ဆုိတဲ့စကားမွာ မိန္းကေလးက ကိုယ့္ ေနာက္ေမြးသူေယာက္်ားေလးကို ‘ေမာင္ေလး’၊ ‘ေမာင္ငယ္’ လို႔ေခၚရေၾကာင္း၊ ေယာက်္ားေလးက ကိုယ့္ေနာက္ ကိုယ့္ ေအာက္ေမြးသူကို ‘ႏွမ’၊ ‘ႏွမေလး’ လို႔ ေခၚရေၾကာင္းကို ဆုိလိုပါတယ္။ ကိုယ့္ထက္ႀကီးသူမ်ားကိုေတာ့ (အစ္ကို၊ အစ္မ) (အကို၊ အမ) လို႔ ေခၚရပါတယ္။

ေနာက္တစ္မ်ဳိးကေတာ့ အရပ္ထဲမွာ သုံးခဲ့ပါတယ္။ သာေရး၊ နာေရးေၾကာ္ျငာေတြမွာ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ”ခင္ပြန္း” ဆုိတဲ့ စကားလုံးပါ။ ”ခင္ပြန္းလင္”၊ ”အေဆြခင္ပြန္း”လို႔ ေခၚေလ့လည္းရွိ ပါတယ္။ လင္ေယာက္်ားကို ခင္ပြန္းလင္၊ ခင္ပြန္းလို႔ေခၚပါ တယ္။ မိတ္ေဆြကို အေဆြခင္ပြန္းလို႔ေခၚပါတယ္။ ”ဇနီးခင္ပြန္း” လို႔ မရွိ မသုံးေလ့ပါ။ ခင္ပြန္းႀကီး ၁ဝ ပါးဆုိရင္ေတာ့ ႀကီး က်ယ္သြားပါၿပီ။ ဘုရား၊ ရဟႏၲာ၊ ဆရာမိဘေတြပါ ပါဝင္ပါတယ္။ မျပစ္မွားထုိက္သူမ်ားတဲ့။ တကယ္တမ္းေျပာရရင္ ”ျပစ္ မွား” တယ္ဆုိတာ ဘယ္သူ႔ကိုမွ မျပဳသင့္တာပါ။ ”ခင္ပြန္းႀကီး” ၁ဝ ပါးကို ျပစ္မွားရင္ေတာ့ ငရဲအုိးခ်ဳိးကပ္ၿပီသာမွတ္ေပေတာ့တဲ့။ အျပစ္ပိုႀကီးသတဲ့။

ေနာက္တစ္မ်ဳိးကေတာ့ အဂၤလိပ္လို သုံးစြဲေနၾကတဲ့ ျမန္မာစကားပါ။ ျမန္မာလိုရွိလ်က္နဲ႔ အဂၤလိပ္လို ဘာျဖစ္လို႔သုံးၾကသလဲ။ ေခတ္ဆန္တယ္၊ ဗိုလ္ဆန္တယ္ထင္လို႔ေပါ့။ အဲဒါ ကြၽန္ေတာ့္ဆရာတစ္ဦးက မွတ္ခ်က္ခ်ဖူးတယ္။ ”ကြၽန္စိတ္’ တဲ့။ ‘အန္ ကယ္’၊ ‘အန္တီ’ ေခၚၾကတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာေဝါဟာရမွာ ဦးႀကီး၊ ဦးေလး၊ ေဒၚႀကီး၊ ေဒၚေလး၊ ဦး၊ ဦးဦ၊ အေဒၚ၊ ေဒၚေဒၚ၊ ႀကီးေဒၚစသျဖင့္ ေခၚၾကပါတယ္။ အဂၤလိပ္စကားမွာက အန္း (အန္တီ)။ အန္ကယ္။ ဒါပဲရွိတာပါ။ ျမန္မာမႈျပဳၿပီး ‘အန္ကယ္ႀကီး’ ‘အန္တီႀကီး’၊ အန္ကယ္ေလး၊ အန္တီေလးလုိ႔ေခၚၾကတာလည္းၾကားဖူးပါတယ္။ ျမန္မာမွာ ဦးႀကီး၊ ဦးေလးကို ဘႀကီး၊ ဘေထြးလည္းေခၚၾကတယ္။ မင္းႀကီး၊ မင္းကေလးလို႔ တခ်ဳိ႕အညာေဒသေတြမွာေခၚၾကပါေသး တယ္။ ရွားပါးေနပါၿပီ။ ကြၽန္ေတာ့္သေဘာကေတာ့ ျမန္မာလိုရွိေနလ်က္ကေတာ့ အဂၤလိပ္လို အန္ကယ္၊ အႏၲီေတြ လုပ္မေနေစခ်င္တာပါပဲ။

ေနာက္တစ္မ်ဳိးက ပညာရွိႀကီးေတြၾကားမွာေတာင္ ေတြ႕ရတဲ့ ျပႆနာပါ။ ‘ပုရပိုက္’ဆုိတာ ဟိုေရွးက ျမန္မာေတြ စာအုပ္အျဖစ္ ေရးတဲ့ စာရြက္ေခါက္ႀကီးေတြပါ။ လက္ျဖစ္စကၠဴကို အျပန္အလွန္ေခါက္ထားတဲ့ စာအုပ္ႀကီးပါ။ ေရွးစာေတြထဲမွာ ‘ေပ၊ ပုရပိုက္’လုိ႔ ေတြ႕ဖူးမွာေပါ့။ ေပရြက္နဲ႔ ပုရပိုက္ေပၚမွာ ေရွးကေရးခဲ့ၾကတယ္။ ေပရြက္ေပၚကို ကညစ္နဲ႔ေခၚသံခြၽန္နဲ႔၊ ပုရပိုက္ ေပၚကို ‘ကံ့ကူဆံ’ ေခၚ ေျမျဖဴေခ်ာင္းေလးနဲ႔ေရးရပါတယ္။ ‘ေပ’ရြက္ေပၚစာေရးခဲ့ၾကလို႔ ‘စာေပ’လို႔ ေခၚထြင္လာခဲ့တာေပါ့။ ‘ေပ’ဆုိေပမဲ့ ထန္းရြက္ေပၚ လည္းေရးပါတယ္။ ေပပင္က တစ္ခါသီးပြင့္ၿပီးရင္ ေနာက္ထပ္မသီး မပြင့္ေတာ့ဘဲ ေသသြားတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ရွင္ဘုရင္မ်ားက မ်ဳိးဆက္ျပတ္တဲ့သေဘာမို႔ မသုံးဘူး။ ထန္းရြက္ပဲသုံးသတဲ့။ ဘုရားစာေတာ့ ေပရြက္ေပၚ ေရးပါ တယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ျမန္မာလူမ်ဳိးျဖစ္ၿပီး ေပပုရပိုက္မျမင္ဘူးၾကလို႔ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ႏိုင္ငံျခားထိ နမူနာယူလာခဲ့ပါတယ္။ ေျပာခ်င္တာက ”ပုရပိုက္” အေၾကာင္းပါ။

ပုရပိုက္ကို မွန္ေအာင္ေရးတတ္၊ ေျပာတတ္သူ ရွားပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ စာတတ္ေပတတ္ပုဂၢိဳလ္ႀကီးေတြကေတာင္ ‘ပုရ ပိုဒ္’ လုိ႔ ‘ဒ္’ နဲ႔ ေရးပါတယ္။ အသံထြက္ေတာ့ တခ်ဳိ႕က ‘ဗဒဗိုက္’ တဲ့။ တခ်ဳိ႕က ‘ဗလဗိုက္’ တဲ့။ အသံထြက္အမွန္က ‘ပရဗိုက္’ ပါ။ ေရး ‘ပုရပိုက္’ ပါ။

ေနာက္တစ္မ်ဳိးက ‘သူနဲ႔စာရင္’၊ ‘သူႏွင့္စာလွ်င္’ကို ‘သူ႔ထက္ စာရင္’ လုိ႔ ‘ထက္’ နဲ႔ သုံးတာမွားပါတယ္။ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ သူ(ႏွင့္)စာလွ်င္လို႔ ‘ႏွင့္’ နဲ႔ သုံးရပါတယ္။ ဒုတိယအဆင့္က်မွ ‘ထက္’ ကို သုံးရပါတယ္။ ‘သူႏွင့္စာလွ်င္၊ သူက သူ႔ထက္လွသည္’ လို႔ တခ်ဳိ႕က ေျပာင္းျပန္ ‘သူ႔နဲ႔လွတယ္’ လို႔ ေျပာတတ္ျပန္ပါတယ္။ မွားတယ္။

ေနာက္တစ္မ်ဳိးကေတာ့ ”ေျပာရဲ႕သားနဲ႔” တဲ့။ အမွန္က ‘ေျပာလ်က္သားႏွင့္ ‘ေျပာရက္သားနဲ႔’ ျဖစ္ပါတယ္။ ‘လ်က္’ကို အသံ ထြက္ ‘ရက္’ လို႔ ထြက္တယ္။ ‘ရဲ႕’ မဟုတ္ပါ။

ေနာက္တစ္မ်ဳိးကေတာ့ ပညာရွိမ်ားေလာကမွာ ႀကံဳရတာပါ။ ဘာျဖစ္တာလဲကို ”ဘာျဖစ္သလဲ” လို႔ ေရးတာပါ။ မွားပါ၏။ ေသာ္လည္းက ေသာ္လည္း ေျပာင္းလာတာ မွန္ပါတယ္။ အလည္အပတ္က အလယ္အပတ္လုိ႔ အသံေျပာင္းတာလည္း မွန္ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ‘ဘာျဖစ္တာလဲ’ က်ေတာ့ ‘ဘာျဖစ္သနည္း’ ဆုိတဲ့ ‘နည္း’ ကေန ‘နဲ’၊ ‘နဲ႔’ ကေန ‘လဲ’ ကို ေျပာင္းတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ‘ဘာျဖစ္သလည္း’လို႔မရွိပါ။ မွားပါတယ္။

‘ေန႔လယ္’ ကို ‘ေန႔လည္’ လို႔ေရးတာလည္း အမွားပါပဲ။ အမ်ား ဆုံးမွားတတ္တာပါ။ ဆရာေတာ္တစ္ပါးကို ျပင္ေပးေတာ့ ‘ငါ တစ္သက္လုံး ေန႔လည္လို႔ပဲေရးလာတာ ေန႔လယ္လို႔ မေတြ႕ဖူးဘူး’ တဲ့။ ဒါျဖင့္ ‘တစ္သက္လုံး မွားလာတာေပါ့’ လို႔ ေျပာတာကို လက္မခံ လို႔ အဘိဓာန္သာၾကည့္ပါေတာ့ဘုရားလို႔ ေလွ်ာက္ထားလိုက္ရပါတယ္။

”တခ်ဳိ႕နဲ႔’ ‘တျခား’ ကို ‘တစ္ခ်ဳိ႕’ ‘တစ္ျခား’ လုိ႔ေရးေနၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ‘အခ်ဳိ႕’၊ ‘အျခား’ က ေျပာင္းလာလို႔ ‘တခ်ဳိ႕’၊ ‘တျခား’ လို႔ ေရးရပါတယ္။ ‘တစ္’နဲ႔ေရးရင္မွားပါတယ္။ ဗိုလ္ေနဝင္းလို ျမန္မာစာမကြၽမ္းသူက ‘တစ္’ ခိုင္းတာနဲ႔ အကုန္လိုက္ ‘တစ္’ ရင္ ဒုကၡေရာက္မွာေပါ့။

ေနာက္ထပ္အမွားတတ္ဆုံးတစ္ခုက ‘မွ’ နဲ႔ ‘က’ပါ။ ‘မွ’က ထြက္ခြာပုဒ္ ေနာက္ဆက္။ ‘က’ က ကတၱားေနာက္ဆက္လို႔ ခြဲမွတ္ ဖုိ႔ ႀကိဳးစားပါ။ သဘာပတိ (မွ) မိန္႔ခြန္းေျပာပါလိမ့္မည္ဆုိတဲ့ မဆလအမွားက ခုထိအက်င့္ပါေနတာပါ။ သဘာပတိ ‘က’ လုိ႔ ေျပာမွ မွန္တယ္။ မႏၲေလးမွ/က ရန္ကုန္သုိ႔သြားသာည္ဆုိရင္ မွ/က ႏွစ္ခု လုံးရတယ္။ ဒါပါပဲ။ မမွားေသာ စာေရးဆရာမရွိပါတဲ့။

မွားတတ္သူ။
ေမာင္စြမ္းရည္
၂ဝ၁၈၊ ဧၿပီ ၂၇

---

သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ