(မုိးမခ) မတ္လ ၂၇၊ ၂၀၁၈
၁။ လက္ရွိ ျမန္မာအဂတိတိုက္ဖ်က္ေရး
ဦးၿပံဳးခ်ိဳ ကရင္ျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး အဂတိဖမ္းဆီးခံရျခင္းႏွင့္ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရးဝက္ဆိုဒ္ ဇူလိုင္-၂ဝ၁၇ သတင္းနဲ႔ အတူ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ အစိုးရဝန္ထမ္းေကာင္း မဟာျဗဴဟာမ်ား ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ အေရးယူတဲ့ လာဘ္စားသူ ေတြ အေျမာက္အမ်ားတင္ထားတာကို ငါ့ၿမိဳ႕နယ္၊ ငါ့ေဆြမ်ဳိးပါသလား လူေပါင္းသိန္းနဲ႔ခ်ီ အေရးယူကုန္ၿပီဆိုၿပီး ၾကည့္ၾက တယ္။ ၆ လအၾကာ အခုေတာ့ စာရင္းေတြ ရွာမေတြ႕ေတာ့ျပန္ဘူး။ သမၼတဦးသိန္းစိန္ေခတ္တုန္းကလည္း အစိုးရအရာ ရွိႀကီးေတြ အမည္ေဖာ္ျပအေရးယူခဲ့ပါတယ္။ အခုေတာ့ အဲဒီအမည္ေတြ ရွာမရေတာ့ပါဘူး။ အဂတိနဲ႔ျပဳတ္သြားတဲ့ ဝန္ႀကီး စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္တစ္ေယာက္ဆို ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ႏြဲခြင့္ရပါတယ္။ ရံႈးသြားလုိ႔ ေတာ္ေသးတယ္။ ေတာင္ကိုးရီးယားနဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ မွာေတာ့ လာပ္စားအေရးယူခံရသူမ်ား လူတကာၾကည့္လုိ႔ရေအာင္ ထိပ္တန္းရာထူး အရာရွိႀကီးေတြလဲ ဝက္ဆိုဒ္မွာ လူ တကာ အလြယ္တကူျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္မွာေတာ့ ကြန္ျဖဴးရွပ္ ျပည္သူ႔နီတိ ဝန္ထမ္းက်င့္ဝတ္သင္တန္းမ်ား ဝန္ ထမ္းတိုင္း သင္ၾကားပို႔ခ်ေပးၿပီး၊ အဂတိလိုက္စားမႈကို မူးယစ္ေဆးလို ေသဒဏ္အထိ အျပစ္ေပးၿပီး အဂတိေရာ့နည္းေစပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ့ ေမတၱာ၊ သစၥာနဲ႔ ကိုယ့္အသိနဲ႔ကိုယ္ ရပ္ဆိုင္း က်ဆင္းသြားေစခ်င္ေပမဲ့ ေပၚလစီျဖစ္ေနပါတယ္။ ဗဟိုဝန္ ထမ္းတကၠသိုလ္ (ေဖာင္ႀကီး) နဲ႔ ေနျပည္ေတာ္မွာ သင္ၾကားေနပါတယ္။
ႏိုင္ငံတခု တိုးတက္ႀကီးပြားဖုိ႔ဆိုတာ ဆင္းရဲခ်မ္းသာကြာျခားမႈ နည္းပါးၿပီး၊ အလယ္လတ္လူတန္းစား မ်ားျပားေစရပါတယ္။ ဒီလိုနည္းနဲ႔ တစ္ဦးခ်င္းဝင္ေငြ ပိုမိုတိုးတက္ေစပါတယ္။ ပညာတတ္ေပါမ်ားေစၿပီး ဆင္းရဲမြဲေတလူတန္းစား နည္းပါးေစပါတယ္။ ဆင္းရဲတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားက အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ႏို္င္ငံသားတစ္ဦးခ်င္း GDP per capital ဝင္ေငြမ်ားရင္ အဂတိလိုက္စားမႈနည္းပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အဂတိတိုက္ျဖက္ေရးလုပ္ငန္းကို အစိုးရတိုင္းက အထူးၾကိဳးစားလုပ္ေဆာင္ရပါတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ တိန္႔ေရွာင္ဖိန္႔ ၁၉၇၈ မတိုင္မွီကာလ အာဏာအလြဲသံုးသူမ်ားျပားတဲ့အတြက္ အခုေခတ္ ေျမာက္ကိုးရီးယားႏိုင္ငံလို အဂတိ လိုက္စားမႈ အျမင့္မားဆံုး CPI Corruption Index ႏိုင္ငံ ဘိတ္ဆံုး၊ ကမာၻ႔အဆင္းရဲဆံုး ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သကၠရာဇ္၂ဝဝဝမွာ အဆင့္ေတာ္ေတာ္တက္လာၿပီး အခု အဆင့္၇၉ ထိတက္လာပါတယ္။ ျမန္မာကေတာ့ ၂ဝ၁၁ မွာ အဆင့္ ၁၇ဝ ကေန အခု ၂ဝ၁၆ မွာ အဆင့္ ၁၃၆ အထိ တက္လာပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ အဆင့္ ၁၈ ကေတာ့ အဂတိကင္းရွင္းေရးမွာ စံျပျဖစ္ေန ဆဲပါ။ (ကိုးကား ၁)
၂။ တိန္႔ေရွာင္ဖိန္႔ စီးပြားေရးမူဝါဒမွာ
ပထမပိုင္း တိုင္းျပည္ ဂ်ီဒီပီတိုးတက္ဖုိ႔ ပုဂၢလိကက႑ကို လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားစြာ ေပးအပ္ခဲ့ရာမွာ၊ ယခု ၁ဝ ႏွစ္အၾကာ ျမန္မာျပည္ မွာ ယခုျဖစ္ပ်က္ေနသလို တမဟုတ္ခ်င္း ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာသြားသူ (ခရိုနီ) မ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ပါတယ္။ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရးကို အထူးအဖြဲ႕မ်ားနဲ႔ ေက်းလက္ေဒသအထိ အဆင့္ဆင့္လုပ္ေဆာင္ရင္း ဖမ္းဆီးထိမ္းသိမ္း အျပစ္ေပးျခင္းမ်ားစြာ လုပ္ပါတယ္။ ေဒသဆိုင္ရာ အစိုးရအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္အေျပာင္းလဲျဖစ္တိုင္း အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရး အရွိန္ျမႇင့္ေလ့ရွိပါတယ္။ ၁၉၈၂၊ ၁၉၈၆၊ ၁၉၈၉ မ်ားမွာ အဂတိအမႈေပါင္း ၇၇၄ဝဝ စစ္ေဆး အျပစ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၇ မွာေတာ့ ေလ်ာ့နည္းသြားၿပီး အမႈ ၃၂ဝဝဝ ေက်ာ္အထိ က်ဆင္းလာပါတယ္။ ပါတီစည္းကမ္းထိန္းသိမ္းေရးက ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္မွာ ဝန္ထမ္း ၁ ေသာင္းေက်ာ္ ေထာင္ဒဏ္ ခ်မွတ္ေပးၿပီး၊ သာမန္ဒဏ္ေပးျခင္း ၂ ေသာင္းေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ ႏွစ္ရွည္ ေထာင္တသက္တကြၽန္း ၅ ေထာင္ေက်ာ္နဲ႔ ေသဒ ဏ္အျပစ္ေပးခံရသူ ၂၄ဝ ဦး ရွိပါတယ္။
ဥပမာ ျမန္မာျပည္က ျမစ္ဆံုလွ်ပ္စစ္စီမံကိန္း၊ ေရႊဓါတ္ေငြ႕နဲ႔ေရနံပိုက္လိုင္း၊ လက္ပေတာင္းေၾကးနီ၊ တေကာင္းနီကယ္ စတဲ့စီမံကိန္းမ်ားကို တ႐ုတ္အမ်ဳိးသားစီမံကိန္းတစ္ခုလို သေဘာထားၿပီး၊ လုပ္တဲ့ တ႐ုတ္ကုမဏီမ်ားကို အထူးပံ့ပိုးေပးပါ တယ္။ ျမန္မာအစိုးရ စစ္အာဏာရွင္မ်ားကို လာဘ္ေပးၿပီး စီးပြားေရးနဲ႔အႏိုင္က်င့္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူ႕ႏိုင္ငံ တ႐ုတ္ျပည္တြင္း မွာေတာ့ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈကို ေသဒဏ္အထိ အထူးေစာင့္ၾကည့္ ထိန္းခ်ဳပ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း တ႐ုတ္ျပည္မွာ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႕ခက္ခဲေနဆဲပါ။ ေသဒဏ္ အျပစ္ေပးေသာ္လည္း အာဏာပိုင္မ်ားက အခြင့္ရရင္ ရသလို အဂတိလိုက္စား မတရားႂကြယ္ဝျခင္းမ်ား ရွိေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ အံ့ၾသစရာတစ္ခုကေတာ့ တ႐ုတ္ျပည္မွာ ထိပ္ပိုင္းအရာရွိႀကီး ေတြက မတရားရယူတဲ့ေငြေတြကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္းမွာပဲ အမ်ားပိုင္ကုမဏီအျဖစ္ ျပန္လည္ရင္းႏွီးျမႇဳတ္ႏွံပါတယ္။ တခ်ိန္မွာ အဲဒီထိတ္တန္း အရာရွိႀကီး အဂတိမႈနဲ႔ ဖယ္ရွားခံရခ်ိန္ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြ ႏိုင္ငံပိုင္သိမ္းယူပါတယ္။ ပိုင္ဆိုင္မွဳ ျပည္ပထုတ္ဖုိ႔ အခ်ိန္မရလိုက္ပဲ အစိုးရသိမ္းယူၿပီး တ႐ုတ္အစိုးရဟာ ခ်မ္းသာသထက္ခ်မ္းသာလာၿပီး ေငြပို ေရႊပို ဘ႑ာေငြ အေျမာက္ အမ်ား ႂကြယ္ဝေနပါတယ္။
၃။ Xi Jinping ဇီဂ်င္ပင္း ႏွင့္၂ဝ၁၂ ေနာက္ပိုင္း
ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာၿပီးေနာက္မွာ အရင္အစိုးရလက္ထက္က အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားကို ျပင္းထန္စြာ ေဖာ္ထုတ္၊ ျပစ္ဒဏ္ေပး ခဲ့ပါတယ္။ ယခင္အၾကိမ္မ်ားနည္းတူ တႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္အၾကာမွာ ရပ္နားသြားမယ္ေမွ်ာ္လင့္ေပမဲ့ ယခု ၂ဝ၁၈ အထိ ဆက္တိုက္ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ပထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္သူ အခ်ဳိ႕မွာ အင္တာပိုသေဘာတူညီခ်က္နဲ႔ တ႐ုတ္ျပည္ကို ျပန္ပို႕ေစၿပီး အေရးယူ၊ အျပစ္ေပးေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး အယူအဆမတူသူ အခ်ိဳ႕လည္း အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရး နဲ႔ ဖယ္ရွားခံရမႈ ရွိမွာပါ။ ၂ဝ၁၂ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရးစတင္ကတည္းက ၂ဝ၁၆ အခ်ိန္ထိ ထိပ္တန္းအစိုးရအရာရွိႀကီး ၁၂ဝေက်ာ္ အေရးယူ ဖမ္းဆီးခဲ့ရာမွာ စစ္ဖက္ဆိုင္ရာထိပ္တန္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ၁၂ ေယာက္ပါရွိပါတယ္။ အစိုးရပိုင္ လုပ္ငန္းႀကီးမ်ားက စီနီယာအရာရွိ မ်ားစြာလည္း အေရးယူခံရပါတယ္။ ျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ၅ ဦးပါဝင္ပါတယ္။ လူ ၁ သိန္းေက်ာ္ ရာထူးအဆင့္အမ်ဳိးမ်ဳိးကို အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ ေခၚယူစစ္ေဆး အျပစ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဇီဂ်င္ပင္းရဲ့ ႏိုင္ငံေရး သန္႔စင္ေရးလုပ္ငန္းျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္အစိုးရ ဗဟိုစည္းကမ္းထိန္းသိမ္း စစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ Central Commission for Discipline Inspection ရဲ့ ဝက္ဆိုဒ္မ်ားမွာ အေရးယူခံရသူမ်ားကို ျပည္သူလူထုကို ေဖာ္ထုတ္တင္ျပထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ အဂတိလိုက္စားမႈ ဥပေဒနဲ႔နည္းဥပေဒ အခိုင္အမာရွိေသာ္လည္း အေရးယူမႈ နည္းပါးလွပါတယ္။ အစိုးရရဲ့ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရးဝက္ဆိုဒ္မွာ အေရးယူမႈအနည္းငယ္ကို ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။
Anti-Corruption Commission Website: http://www.accm.gov.mm (ျမန္မာ)
၄။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ အဂတိလိုက္စားမႈ အမ်ဳိးအစား
* ပထမပိုင္းမွာ ေဒသအာဏာပိုင္မ်ားက ေက်းလက္ေခ်းေငြမ်ား၊ စီမံကိန္းမ်ားမွာ လယ္ယာသိမ္း၊ ဓါတ္ေျမၾသဇာ၊ ပိုးသတ္ ေဆး၊ ေလာင္စာဆီ စတဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဝန္ထမ္းမ်ား ပါဝင္ အဂတိလိုက္စားၾကပါတယ္။ အစိုးရနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ဖြံ႕ျဖိဳေရး ေခ်းေငြမ်ားကို (ဥပမာ SME, Agriculture..etc) ဘဏ္မ်ားကတဆင့္ အတိုးႏႈန္းခ်ိဳသာစြာရယူၿပီး ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းမွာအသံုးမျပဳပဲ အလြဲသံုးျခင္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အက်င့္ပ်က္ဝန္ထမ္းမ်ားရဲ့က႑စံုမွာ ျပည္သူလူထုနဲ႔ လုပ္ ငန္းရွင္မ်ားထံက လာပ္ေငြရယူတဲ့ အဂတိမ်ား ပါဝင္ပါတယ္။
* စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ား ဖြံ႕ၿဖိဳးလာခ်ိန္ ၁၉၉ဝ ေနာက္ပိုင္းမွာ စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ အာဏာပိုင္မ်ားက ေျမအက်ယ္ႀကီး ရယူၾကပါတယ္။ ပိုတဲ့ေျမမ်ားကို ေျမငွားခေစ်းႏႈန္းခ်ိဳသာစြာနဲ႔ ကုမဏီမ်ားကို ငွားရမ္းေပးၿပီး ကြန္ဒို၊ ေရွာ့ပင္စင္တာ၊ ဟိုတယ္ မ်ားေဆာက္လုပ္တဲ့ ႏွစ္ရွည္အဂတိစာခ်ဳပ္မ်ားျဖစ္ပါတယ္။ ေဒသဆိုင္ရာ လိုင္စင္၊ ပါမစ္မ်ား ပြင့္လင္းမႈမရွိပဲ ခ်ေပးျခင္းမ်ား ပါဝင္ပါတယ္။
* ေနာက္ဆံုးအဂတိအမ်ဳိးအစားကေတာ့ ႏိုင္ငံဘ႑ာအႀကီးက်ယ္ ဆံုးရံႈးပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီႀကီးမ်ား၊ ျပည္တြင္း ဧရာမကုမၸဏီႀကီးမ်ားက အေျခခံအေဆာက္အဦလုိ႔ေခၚတဲ့ အင္ဖရာစထရပ္ခ်ာ Infrastructure လမ္းတံတား၊ အေဝးေျပး လမ္း၊ ရထားလမ္း၊ ေလယာဥ္ကြင္း၊ ဆိပ္ကမ္း၊ ျမိဳ႕ျပ၊ ျမိဳ႕သစ္စီမံကိန္းမ်ား၊ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားစီမံကိန္းႀကီးမ်ား စတဲ့ အလြန္တန္ဖိုးႀကီးစီမံကိန္းမ်ားမွာ အဂတိလိုက္စားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒၚလာသန္းေပါင္းရာနဲ႔ခ်ီ႐ုံမကပဲ၊ ေဒၚလာဘီလ်ံနဲ႔ခ်ီတဲ့ စီမံ ကိန္းႀကီးမ်ားကို အစိုးရက ပုဂၢလိကလႊဲေပးစာခ်ဳပ္မ်ားနဲ႔ လႊဲေျပာင္းေပးနည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အလြန္မ်ားျပားလွတဲ့ အဂတိေငြမ်ား ကို ထိပ္တန္းအာဏာပိုင္မ်ားက ရယူၾကတဲ့ အမႈမ်ားျဖစ္ပါတယ္။
ဥပမာ တစ္ခုကေတာ့ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္မွာ အျမန္ရထားလမ္းစီမံကိန္းႀကီးကို ေဒၚလာ ၅၂၃ ဘီလ်ံ အသံုးျပဳၿပီးခ်ိန္မွာ ရထားပို႔ ေဆာင္ေရးဝန္ႀကီးက ကန္ေဒၚလာ ၁၂၂ သန္း လက္ခံယူျခင္း (Liu Zhijun, BBC 2011), ဒုအင္ဂ်င္နီယာခ်ဳပ္ရဲ့ ႏိုင္ငံျခားဘဏ္ အေကာင့္မွာ ေဒၚလာ ၂.၈ ဘီလ်ံ ထည့္သြင္းေပးတာ ေပၚေပါက္သြားျခင္း .. စတဲ့ ဧရာမအဂတိအမႈႀကီးမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။
* အဂတိလိုက္စားမႈ အမ်ဳိးမ်ိုး ရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအဖုိ႔တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့အတြက္ ပံုစံစတိုင္ခ်င္းလဲ တူမွာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ထူးျခားခ်က္ကေတာ့ .. မ်က္ႏွာနာရျခင္း၊ အားနာရျခင္း စတဲ့ လာဘ္ေငြမရေပမဲ့ လက္မွတ္ ထိုးေပး ခြင့္ျပဳေပးရျခင္းမ်ားကလည္း တျပားမွမရတဲ့ အဂတိ Corruption ျဖစ္ပါတယ္။
၅။ ျမန္မာ့စီးပြားေရး တ႐ုတ္စတိုင္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ စစ္တပ္
၂ဝ၁၈ ခုႏွစ္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အင္အယ္ဒီအစိုးရက စီးပြားေရးအေျခအေနက ၁၉၈၉ တ႐ုတ္ျပည္ အေျခအေန ျဖစ္ေနပါတယ္။ တ႐ုတ္စစ္တပ္ရဲ့ စီးပြားေရးပါဝင္စြတ္ဖက္မႈက ရွိေနဆဲျဖစ္ၿပီး ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္က်မွ တ႐ုတ္စစ္တပ္က စီးပြားေရးနဲ႔ႏိုင္ငံေရးကို စြန္႔လႊတ္သြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ယခုအခ်ိန္ထိ စစ္တပ္က ပါဝင္စြတ္ဖက္မႈကို စိတ္ ပ်က္ေနစရာ မရွိပါဘူး။ တ႐ုတ္ျပည္၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ဗီယက္နမ္ စတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားမွာ စစ္တပ္ပါဝင္မႈက ရွိေနမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး ယခုအခ်ိန္အထိ တ႐ုတ္ျပည္မွာလဲ စစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ေနရာေပးေနရဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုဝင္ဘာ ၂ဝ၁၇ မွာ တ႐ုတ္စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး General Zhang Yang, 66 အဂတိလိုက္စားမႈ အေရးယူခံရစဥ္ မိမိကိုယ္ကို သတ္ေသသြားပါတယ္။ ဒါက တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ားလဲ အေရးပါေနဆဲ ျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္အစိုးရ ဝက္ဆိုဒ္မွာလဲ တ႐ုတ္စစ္တပ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ားစြာ အေရးယူ၊ အျပစ္ေပးစာရင္းမ်ား လူထုၾကည့္ႏိုင္ ေအာင္ တင္ျပထားပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကေတာ့ အေရးယူခံရသူမ်ားကို အားနာလုိ႔လားမသိ အားရစရာမရွိေသးပါ။
၆။ ျမန္မာဝန္ထမ္းမ်ား အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရးမဟာဗ်ဴဟာ စီမံခ်က္မ်ား
* အဂတိလိုက္စားမႈ (လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈ) က်ဆင္းရန္အတြက္ လႊတ္ေတာ္မွာ အဆို၊ ေမးခြန္း၊ လိုအပ္ေသာ အေရးယူမႈ၊ အမိန္႔၊ ဥပေဒမ်ား ခ်မွတ္ဖုိ႔ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ အစိုးရအဖြဲ႕ကို တိုက္တြန္းေနပါတယ္။
* ၂ဝ၁၆ ဇူလိုင္လမွာ အဂတိတိုက္ျဖတ္ေရးဥပေဒကို အသက္၇၅ႏွစ္အထိ အသက္တိုးျမႇင့္သတ္မွတ္ၿပီး ဝန္ႀကီးေဟာင္း ဦးေအာင္ၾကည္၊ ရဲခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးေဇာ္ဝင္း စတဲ့ ေကာ္မရွင္ဥကၠဌ အသစ္ကလဲ အေကာင္ႀကီးႀကီးေတြ ဖမ္းဆီး အေရးယူႏိုင္ စြမ္း မရွိေသးပါဘူး။ စင္ကာပူမွာ CBIP နဲ႔သ႑န္တူတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလဲ စသံုးလံုး အထူးစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးဦးစီးဌာန အႀကီး အကဲအသစ္ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္အျဖစ္ ဦးေမာင္ေမာင္ေက်ာ္ ..စတဲ့ လူသစ္မ်ား၊ ရဲခ်ဳပ္၊ ဒုရဲခ်ဳပ္အသစ္မ်ား နဲ႔ျပည္ထဲ ေရးဝန္ႀကီးဌာန အႀကီးတန္းအရာရွိမ်ားကို လဲလွယ္ပါတယ္။ အျမင့္ဆံုး တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္အဖြဲ႕ကိုလဲ လူသစ္မ်ားနဲ႔ ျဖည့္ ဆည္းပါတယ္။ အဂတိဥပေဒမွာ ဌာနဆိုင္ရာဝန္ထမ္းတစ္ဦး ရာထူးလစာနဲ႔မမွ် အလြန္ၾကြယ္ဝေနျခင္းကိုလဲ ဖမ္းဆီးေမးျမန္း ႏိုင္ပါတယ္။
* ႏိုင္ငံ့ဝန္ထမ္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစီမံခ်က္ထုတ္ျပန္စဥ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က အဂတိလိုက္စားမႈ သည္ အယံုအၾကည္ရွိမႈ၊ ေကာင္းမြန္သည့္အုပ္ခ်ဳပ္မႈႏွင့္ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္း ယႏၲရားႀကီးတစ္ခုလံုး၏ ဂုဏ္ရွိမႈအားတိုက္စားဖ်က္ဆီးေၾကာင္း၊ အဆင့္ျမင့္ရာထူးရာခံရွိသူမ်ား၏ ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားအား ထုတ္ေဖာ္ေၾကညာရန္၊ နည္းပညာအသစ္မ်ားႏွင့္ အုပ္ ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအား ပံ့ပိုးေဆာင္ရြက္ျခင္းသည္ အဂတိလိုက္စားႏုိင္မႈ အခြင့္အလမ္းအား နည္းပါးေစ သည့္ အစီအစဥ္မ်ား ထည့္သြင္းထားေၾကာင္း ျပက္သားစြာ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။.
၇။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္၊ သံုးသပ္ခ်က္ (အေကာင္းျမင္)
အထက္ပါ အေရးယူမႈ၊ ဥပေဒျပဳမႈ၊ တရားသူႀကီး ရာထူးသစ္ခန္႕မႈမ်ားဟာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ (လက္ရွိ) ေခါင္းေဆာင္မ်ားသေဘာတူညီမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ရင္ၾကားေစစပ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ အက်င့္ပ်က္ဝန္ထမ္း နဲ႔ အက်င့္ပ်က္တပ္ မေတာ္အရာရွိေဟာင္းအခ်ိဳ႕ကို ဖမ္းဆီး အေရးယူႏိုင္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ တပ္မေတာ္ ဆက္လက္ပူးေပါင္းကူညီျခင္းနဲ႔ ေအာင္ ျမင္ တိုးတက္လာမယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားစီရင္ေရးစနစ္ အားနည္းလုိ႔ အဖမ္းမခံပဲ ထြက္ေျပးျခင္းမ်ားလာပါတယ္။ အဂတိနဲ႔ နည္းမ်ားနဲ႔ ေျဖရွင္းေနၾကဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေဖာ္ေဖာ္ဝါရီ ၂ဝ၁၈ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္တစ္ခုကေတာ့ e-government စနစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်င့္သံုးဖုိ႔ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကိုယ္တိုင္ ေခါင္းေဆာင္မယ္လုိ႔ ဆိုပါတယ္။ အလြန္ေကာင္းတဲ့ အဂတိ လာပ္ေပးလာပ္ယူ ပေပ်ာက္ေရး စီမံကိန္းျဖစ္ပါတယ္။ အင္တာနက္ေခတ္မွာ လူနဲ႔ေဆာင္ရြက္ျခင္း Manual system ဇြတ္က်င့္သံုးေနျခင္းက အဂတိမ်ားစြာ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈကို အင္မတန္မလိုလားေၾကာင္း၊ ဘဏ္မွာ တန္းမစီပဲ လာပ္ေပးျခင္းကို စိတ္ဆိုးေၾကာင္း၊ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈကို နက္ရိႈင္းစြာေရာက္ေနေပမဲ့ ျပည္သူလူထုက မႏွစ္သက္ လုိ႔ အားမေလ်ာ့ေၾကာင္း၊ လာပ္မေပးဖုိ႔ေတာင့္ခံထားေစလိုေၾကာင္း ေျပာခဲ့ပါတယ္ (စင္ကာပူ ၂ဝ၁၃)။ ဒီလိုေခါင္း ေဆာင္မ်ဳိး ျမန္မာအစိုးရကို ေခါင္းေဆာင္ေနၿပီျဖစ္လုိ႔ ပထမဆံုး ပညာေရးဌာနမွာ ေက်ာင္းသားမိဘမ်ား လံုးဝေငြမေပး၊ ေငြလက္မခံ၊ မေအာင္မေနရစနစ္ ႏိုင္ငံတကာအတိုင္း ကူးေျပာင္းေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ Corruption Index ကလည္း သမၼတဦးသိန္းစိန္ေခတ္ ပထမႏွစ္မွာပဲ တိုးတက္ခဲ့ၿပီး၊ ေနာက္ ၄ ႏွစ္မွာ ၇ မွတ္တက္သာ တက္လွမ္းခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ၁ ႏွစ္သက္ တမ္းမွာ ၆ မွတ္တက္လာၿပီး၊ ရမွတ္ ၂၈၊ ကမာၻ႔အဆင့္ ၁၃၆ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီအခ်က္အလက္ကို ၾကည့္ၿပီး အဂတိနည္းပါး လာမဲ့ အေျခခံအေဆာက္အဦ (လူေဟာင္းမ်ား လဲလွယ္ျခင္းနဲ႔ ဝန္ထမ္းမ်ားမလုပ္ရဲျခင္း) တေျဖးေျဖးအရွိန္ရလာပါတယ္။ စီးပြားေရးနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳတ္ႏွံမႈ ေႏွးေကြးေပမဲ့ တိုးတက္တဲ့အေျခအေနရွိပါတယ္။
ျမန္မာတပ္မေတာ္ ၂၅ ရာခုိင္ႏႈန္း ဆက္လက္ပါဝင္ေနျခင္းက ဘာမွလုပ္လုိ႔မရေသးပါဘူး။ အနာဂါတ္ စံျပအင္စတီၾကဴးရွင္း အျဖစ္ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေတြျဖစ္လာရင္၊ အစိုးရအဖြဲ႕လဲ သန္႔ရွင္းေကာင္းမြန္တဲ့ အစိုးရျဖစ္လာမွာပါ။ ေငြေၾကးကိစၥမွာ အစိုးရနဲ႔ဌာနဆိုင္ရာမ်ား ပြင့္လင္းျမင္သာလာၾကပါတယ္။
အဂတိနည္းပါးလာဖုိ႔အလြန္က်ယ္ျပန္႕တဲ့ အခက္ခဲႀကီးျဖစ္ၿပီး၊ အဂတိနည္းပါးမွာ စီးပြားတိုးတက္ပါမယ္။ စီးပြားတိုးတက္ဖုိ႔တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ားနဲ႔ တပ္မေတာ္တို႕ စစ္မတိုက္ပဲ၊ အပစ္ခတ္ရပ္စဲထားရပါမယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးက ရွည္ၾကာပါဦး မယ္။ ေဒၚလာသန္းေပါင္းမ်ားစြာ စီမံကိန္းႀကီးမ်ားမွာ ျပည္တြင္းျပည္ပ ကုမၸဏီႀကီးမ်ား ပရိုဂ်က္ရေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ေနသလဲ မိမိမသိႏိုင္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ၿမိဳ႕နယ္လမ္းတံတာ၊ ေက်ာင္းေဆာက္၊ ေက်းလက္ေခ်းေငြ၊ SME ေခ်းေငြ၊ လုပ္ငန္းလိုင္စင္ စတဲ့ စီးပြားေရးမ်ားမွာေတာ့ ေပးကမ္းေနရဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ဦးခ်င္းျပသနာမ်ား ရဲတပ္ဖြဲ႕၊ စည္ပင္၊ အခြန္ စတဲ့ေဒသ ဝန္ ထမ္းမ်ားရဲ့ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားကေတာ့ ေရာ့ပါးလာပါတယ္။ ထံုးစံအတိုင္း ျပည္သူလူထုကေတာ့ လာပ္ေပးရတာမ်ားလုိ႔ မေၾကမနပ္ျဖစ္ေနဆဲပါခင္ဗ်ား။
(လွ်ပ္စစ္က႑) တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ျမန္မာ (၄) ေက်ာက္မီးေသြး ၇၉ ရာခုိင္ႏႈန္းအသံုးျပဳေနေသာ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံလွ်ပ္စစ္ႏွင့္ Three Geoges’ ေရအားလွ်ပ္စစ္ (၂၂၅ဝဝ မဂၢါဝပ္) အေၾကာင္း တင္ျပပါဦးမည္။
ေဇာ္ေအာင္
၁၂ ေဖေဖၚဝါရီ ၂ဝ၁၈
ကိုးကား
၁။ CPI Corruption Index , International Transperancy Website
https://en.wikipedia.org/wiki/Corruption_Perceptions_Index
၂။ ဦးျပံဳးခ်ိဳ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈးႏွင့္ အဂတိအေရးယူမႈ စာရင္း
http://engrmyanmar.blogspot.com/2017/07/blog-post_29.html
၃။ ၂ဝ၁၂ ေနာက္ပိုင္း ျပစ္ဒဏ္ေပးခံရေသာ ထိပ္တန္းအရာရွိ ၁၂ဝေက်ာ္ႏွင့္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ား စာရင္း ..
https://en.wikipedia.org/…/Officials_implicated_by_the_anti…
၄။ ၂ဝ၁၂ ဇီဂ်င္ပင္း ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ၿပီး အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊
https://en.wikipedia.org/…/Anti-corruption_campaign_under_X…
၅။ တ႐ုတ္ျပည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရး ၊
https://en.wikipedia.org/wiki/Corruption_in_China
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
