စနစ္ဆိုးကို အျပစ္ျမင္ဖို႔ရာ အလွမယ္ကို ဓားစာခံစရာ မလို
ျငိမ္းခ်မ္းေအး၊ ေအာက္တိုုဘာ ၇၊ ၂၀၁၃
ေဖာ္ရ ခၽြတ္ရ ေဖာ္ထုုတ္ရတာ သတင္းစာ
သတင္းစာနယ္ဇင္း အတတ္ပညာေတြ မွာ Investigative Journalism နဲ႔ Tabloid Journalism ဟာ အပံုႀကီး ျခားနားတယ္။ အဆင့္အတန္းခ်င္း ကြာလွတယ္။ နာမည္ႀကီးေတြရဲ႕ သတင္း မဟုတ္တဲ့ အတင္းအဖ်င္းေတြ၊ ပုဂၢိဳလ္ေရးေတြ၊ မႈခင္းသတင္းေတြ၊ ထူးဆန္းေထြလာေတြ စတဲ့ လူၿပိန္းႀကိဳက္သတင္းေတြကို ျပဴးတူးျပဲတဲ ဓာတ္ပံုေတြ အသားေပး နဲ႔ ေရာင္းေကာင္းေအာင္ လုပ္တဲ့ စာနယ္ဇင္း အတတ္ပညာ ကို Tabloid Journalism လို႔ ႏိုင္ငံတကာမွာ၊ စာနယ္ဇင္းပညာမွာ သတ္မွတ္ေလ့ရွိတယ္။
ယူေက က The Sun ဆိုရင္ နာမည္ႀကီး Tabloid သတင္းစာ ေပါ့။ ေန႔စဥ္ သန္းနဲ႔ခ်ီထုတ္ေဝရတယ္။ ကမၻာ့ ထိပ္တန္း အေရာင္းရဆံုး သတင္းစာ စာရင္းမွာ ဝင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ စာနယ္ဇင္း ပညာ အဆင့္အတန္း နဲ႔ သိကၡာ ေတာ့ မရွိလွဘူး။
ပိုင္ရွင္ က ၾသစေၾတးလ်န္-အေမရိကန္ မီဒီယာ ဘီလူးႀကီး တဦးျဖစ္တဲ့ ရူပတ္မားေဒါ့။ သူ႕ရဲ႕ သတင္းမီဒီယာ လုပ္ငန္းဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ (၂) ႏွစ္ေလာက္က ယူေက မွာ နာမည္ႀကီး Celebrities ေတြရဲ႕ ဖုန္းေတြ ခိုးနားေထာင္လို႔ အႀကီးအက်ယ္ ျပႆနာတက္ခဲ့ေသးတယ္။ သူကိုယ္တိုင္လည္း ၿဗိတိသွ် ပါလီမန္ မွာ အစစ္ခံခဲ့ရတယ္။ သတင္းမီဒီယာ လုပ္ငန္းကို ခ်ဳပ္ထားႏိုင္သူဆိုေတာ့ ကမၻာ့ၾသဇာအႀကီးဆံုး ပုဂၢိဳလ္ေတြက ထဲက တေယာက္ေပါ့။ ၾသစေၾတးလ် က သတင္းစာေတြ အမ်ားစုလည္း သူပဲ ပိုင္တယ္။ သိပ္မၾကာေသးခင္ကတင္ ၾသစေၾတးလ် ဖက္ဒရယ္လ္ အဆင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ သူ႔ အက်ိဳးအလုိ႔ငွာ သူ႔ ရဲ႕ အင္အားႀကီးတဲ့ စာနယ္ဇင္း လုပ္ငန္းကို အသံုးခ်ၿပီး ႏိုင္ငံေရး ေလာ္ဘီလုပ္လို႔ ေဝဖန္သံေတြ ညံခဲ့ေသးတယ္။ သူ႔အေၾကာင္းထည့္ေျပာတာက Tabloid စာနယ္ဇင္းရဲ႕ ေနာက္ခံသေဘာနဲ႔ လားရာ သိေအာင္သာပါ။
ဆိုခ်င္တာက Tabloid ေတြက နာမည္ႀကီးတယ္၊ ပိုက္ဆံရတယ္၊ ၾသဇာလည္း က်ယ္ျပန္႔တယ္။ ဒါေပမယ့္ သိကၡာေတာ့ မရွိဘူး။ Tabloid ေတြမွာ စံုစမ္း၊ တူးေဖာ္၊ ရွာေဖြ၊ တင္ျပတဲ့ Investigative Report နည္းနာေတြ တစိတ္တပိုင္း ပါဝင္ေပမယ့္ သူတို႔ အသားေပးမႈ က ပုဂၢိဳလ္ေရးဆန္တယ္။ စနစ္ရဲ႕ ျပႆနာ ကို ေဇာင္းေပးမႈ နည္းတယ္။ လူပုဂၢိဳလ္ကို ဗဟိုျပဳတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ရုပ္ရွင္မင္းသား၊ မင္းသမီးေတြလို နာမည္ႀကီးေတြက Tabloid ေတြကို အသေရ ဖ်က္မႈနဲ႔ ျပန္တရားစြဲရင္ ပုဂၢလိက ဘဝ ကို က်ဴးလြန္ ခ်ိဳးေဖာက္ စာနယ္ဇင္း က်င့္ဝတ္ မဲ့မႈေတြက မ်ားလို႔ Tabloid ေတြက ေလ်ာ္ရတာမ်ားတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ဟာ ဆိုခဲ့သလို လူၿပိန္းႀကိဳက္ သတင္းေတြနဲ႔ ေအာင္ျမင္ ပိုက္ဆံရေနေတာ့ ေလ်ာ္ႏိုင္တယ္။ က်င့္ဝတ္မဲ့တာေတြ လုပ္လိုက္၊ ျပႆနာတက္ရင္ ေလ်ာ္လိုက္နဲ႔ Tabloid အမ်ားစု အလုပ္ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။
အ၀ါေရာင္ေတြေပၚတဲ့အထိ ေဖာ္ၾက ခၽြတ္ၾက
Tabloid မွာ ပိုၿပီးေတာ့ အေျခအျမစ္မဲ့တဲ့ သတင္းေတြနဲ ပို သိကၡာမဲ့၊ အဆင့္အတန္းမရွိတဲ့ အမ်ိဳးအစားလည္း ရွိေသးတယ္။ အဲဒီ စာနယ္ဇင္း ကိုေတာ့ အဝါေရာင္ စာနယ္ဇင္း Yellow Journalism လို႔ ေခၚၾကတယ္။ သူ႔မွာ Investigative Report ကိစၥ က မပါသေလာက္ နည္းသြားၿပီး ေကာလဟလ အတင္းအဖ်င္း အမ်ားစု ကို လူစိတ္ဝင္စားမယ့္ ေခါင္းႀကီးသတင္း၊ သတင္းဓာတ္ပံု ေဝေဝဆာဆာ နဲ႔ လူစိတ္ဝင္စားေအာင္၊ ေရာင္းေကာင္းေအာင္ လုပ္ၾကတယ္။ သူ႔ အဆင့္က အခု အြန္လိုင္း လႈမႈကြန္ယက္စာမ်က္ႏွာမ်ားက သတင္းရပ္ဝန္း အဆင့္ထက္ မပိုဘူး။
Tabloid နဲ႔ Yellow စာနယ္ဇင္း ရဲ႕ အဓိပၸာယ္ သတ္မွတ္မႈ၊ သီအိုရီ အရ ယူဆမႈ၊ လူေလးစားခံရမႈ သေဘာ နဲ႔ အဆင့္အတန္းကေတာ့ မကြာလွပါဘူး။
ဒါေပမယ့္ Investigative Journalism နဲ႔ ကေတာ့ အဆင့္အတန္းခ်င္း၊ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုမႈခ်င္း၊ လူ အသိအမွတ္ျပဳ ေလးစားခံရမႈခ်င္း ကြာျခားလွတယ္။ အပုပ္၊ အပြ၊ လူသိ မခံဝံ့တာေတြကို တူးဆြ၊ ေဖာ္ေကာင္လုပ္တဲ့ သေဘာခ်င္းတူေပမယ့္ အဓိက ကြာျခားခ်က္က Investigative Journalism မွာ စနစ္ကို ေဇာင္းေပး ေထာက္ျပတယ္။ ပုဂၢလိက လြတ္လပ္ခြင့္ နဲ႔ အခြင့္အေရး ကို မထိပါးဘဲ စနစ္ဆိုးမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အျပစ္၊ အနာအဆာ ေတြကို ေထာက္ျပရင္း လူတစု ထင္တိုင္းၾကဲ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရေနတာ၊ ဥပေဒ အထက္မွာ အျမဲတမ္းေန ေနႏိုင္တာကို အမ်ားျပည္သူ ျမင္သာေအာင္ က်င့္ဝတ္ သိကၡာ ရွိရွိ ဖြင့္ခ်၊ လွစ္ဟ ျပတယ္။
ေဖာ္ထားခ်င္းအတူတူ Investigative က ဘာသာလိုု႔လဲ
သတင္း အမ်ိဳးအစားေတြ ဟာ အဝါေရာင္ စာနယ္ဇင္းမ်ား မွာလည္း ပါေလ့ရွိတဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြ၊ အက်င့္ပ်က္မႈေတြ၊ ျခစားမႈေတြ၊ အာဏာအလြဲသံုးစားလုပ္မႈေတြ ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ သတင္းအေပၚ ခ်ဥ္းကပ္ပံုခ်င္း၊ သတင္းကို တင္ျပပံုခ်င္း ကြာလွတယ္။ တဦးတေယာက္ ကို ဗဟိုျပဳ မေတာ္တာကို ဖြင့္ထုတ္ျပတတ္ေပမယ့္ ပုဂၢိဳလ္ေရးမဆန္ဘဲ အုပ္စု သေဘာ ေဆာင္ကာ စနစ္ရဲ႕ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ကို အသားေပးရင္း ဒီလိုလူစား အမ်ားႀကီး၊ ဒီလို အျဖစ္အပ်က္ေတြ ေနာက္ကြယ္မွာ တပံုႀကီး ဆိုတဲ့ သေဘာကို ပံုေဖာ္မႈက အဓိက က်တယ္။ ၿပီးေတာ့ သူ႔မွာက ေသခ်ာက်န၊ အခ်ိန္ယူ၊ စနစ္တက် ရွိတဲ့ သုေတသနျပဳမႈ ေတြ ျပဳလုပ္ရၿပီး ခိုင္မာတဲ့ အခ်က္ေတြ ကို အေျခခံကာ အက်ိဳး၊ အေၾကာင္း ခ်ျပရတယ္။
ဒီလိုသေဘာေတြေၾကာင့္ Investigative Journalism ရဲ႕ တင္ျပပံုေတြဟာ ခိုင္မာ၊ လူေလးစားၿပီး လူအမ်ား အသိအမွတ္ျပဳ ရတယ္။ အစိုးရမ်ားကလည္း အေရးတယူ လုပ္ရတယ္။ မသူေတာ္မ်ား ႀကီးစိုးေနတဲ့ စနစ္အဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳးမွာက် အေရးယူ မႈက ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္တတ္တယ္။ အဲဒီအခါမွာ Investigative စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားဟာ အရာရွိႀကီးေတြ၊ စီးပြားေရးအုပ္စုႀကီးေတြရဲ႕ ပေယာဂ နဲ႔ အသတ္အျဖတ္ခံရ၊ ညွမ္းပမ္းႏွိပ္စက္ခံရ၊ ဖိႏွိပ္ ေထာင္ခ်ခံရတတ္တယ္။
အလြယ္ကူဆံုး နဲ႔ ရွင္းေအာင္ ဆိုရရင္ Investigative Journalism ဟာ ဥပေဒအထက္မွာ အျမဲ ေန ေနႏိုင္တဲ့ အေအးခန္းထဲက မသူေတာ္ သူခိုး၊ ဓါးျပ အႀကီးစား “The Untouchables” “ထိလို႔မရသူမ်ား” ရဲ႕ ေတြ႕ရာသခ်ၤဳိင္း ဓားမဆိုင္း ရန္သူ လုပ္ျခင္း ခံရၿပီး သူတို႔ရဲ႕ မိတ္ေဆြ အရင္း ကေတာ့ ျပည္သူထဲက ျပည္သူ ေက်ာမြဲမ်ား၊ ေျမမဲ့၊ ယာမဲ့၊ လယ္မဲ့ ေတာင္သူ လယ္သမားမ်ား၊ ဂုတ္ေသြးစုပ္ခံ အလုပ္သမားမ်ား နဲ႔ အလုပ္သမား သမဂၢမ်ား စတဲ့ အဖိႏွိပ္ခံ လူထု ျဖစ္တယ္။ သူတို႔ဟာ ျပည္သူ႔ေမတၱာ ခံယူရသေလာက္ လူတစု ေသနတ္စာ ကိုလည္း ေၾကာက္ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကမၻာ့စာနယ္ဇင္း မွာ Investigative Journalism က လူ႔ေလးစားခံရမႈ ျမင့္မားလွေပမယ့္ စစ္မွန္မႈအားျဖင့္၊ အေရအတြက္ အားျဖင့္ေတာ့ မမ်ားလွဘူးလို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။
မီဒီယာေတြက ေဖာ္ထုုတ္ခ်င္တိုုင္း ေဖာ္ခြင့္ရွိရဲ့လား
ဒါေပမယ့္ သိကၡာ ရွိ ကမၻာ့မီဒီယာ အမ်ားစု မွာ Investigative Report အတြက္ က႑ေတြ၊ သတင္းေထာက္ေတြ ရွိသင့္သေလာက္ ရွိ၊ ထားသင့္သေလာက္ ထား ပါတယ္။ မီဒီယာ လုပ္ငန္းႀကီးေတြ မိမိ အက်ိဳးစီးပြား မထိသေရြ႕ အတိုင္းအတာ တခု အထိေတာ့ ကမၻာ့ အႏွံ႕အျပားက ေမ့ေလ်ာ့ ပစ္ပယ္ျခင္းခံေနရတဲ့ မတရားမႈေတြကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ ေဖာ္ထုတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ကမၻာတဝွမ္းမွာ ကိုကာကိုလာလို၊ ပန္းသီး တံဆိပ္ နည္းပညာ ကုမၸဏီလို စီးပြားေရး အုပ္စု ေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီးေတြရဲ႕ အလုပ္သမားေတြအေပၚ မတရားျပဳက်င့္ ေသြးစုပ္၊ အႏိုင့္အထက္ျပဳမႈ အေၾကာင္းေတြကို ကမၻာ့ စာနယ္ဇင္းေတြမွာ လူအမ်ား မၾကခဏ ဖတ္ရ၊ ၾကားရ။ အံ့ၾသ၊ ထိတ္လန္႔တုန္လႈပ္ရ ျဖစ္ရတတ္တယ္။
ကိုကာကိုလာ နဲ႔ ပန္းသီး ကို ဥပမာ ျပဳျခင္းက လူအမ်ား ျမင္သာေအာင္ ဆိုျခင္းပါ။ ေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီးပံုစံ စီပြားေရး လုပ္ငန္းစု အမ်ားစု ရဲ႕ ကမၻာ့ အႏွံ႕ စီးပြားရွာတဲ့ Business Practices လုပ္ထံုး၊ လုပ္နည္း၊ အက်င့္၊ အၾကံ၊ ဥပေဒကို လက္တလံုးျခား လုပ္မႈေတြက “သူမသာ ကိုယ္ အသုဘ”၊ “အတူတူနဲ႔ အႏူႏူ” ပါပဲ။ ကိုကာကိုလာ နဲ႔ ပန္းသီး အေၾကာင္းကိုလည္း ဗမာျပည္က မက်က္တက်က္ လူတန္းစား တပိုင္းေၾကာင္ မ်ား အတြက္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေရးဖို႔ လိုေနပါေသးတယ္။ ေနာင္ အလ်ဥ္းသင့္တဲ့အခါ ကိုယ္ ေသာက္ေနတဲ့ အခ်ိဳရည္၊ ကိုယ္ သံုးေနတဲ့ ေခတ္လြန္ အဆင့္ျမင့္ နည္းပညာ အသံုးအေဆာင္ ပစၥည္းေတြရဲ႕ ေနာက္ကြယ္က အံ့ၾသထိတ္လန္႔ ရြံရွာစက္ဆုပ္ဖြယ္ ဇာတ္လမ္းေတြ၊ ကမၻာ့ အဖိအႏွိပ္ခံ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ ရင္နင့္ဖြယ္ အျဖစ္အပ်က္ဆိုးေတြ အေၾကာင္းကို ေဆာင္းပါး သပ္သပ္ေရးပါဦးမယ္။
Investigative Journalism အေၾကာင္း ျပန္ဆက္ရရင္ သူ႔ စာနယ္ဇင္း အတတ္ပညာ နဲ႔ တင္ျပပံု၊ ခ်ဥ္းကပ္မႈ သေဘာ နဲ႔ သူ႔ရဲ႕ ထိေရာက္မႈ Impact ကို ငယ္ဘဝ ကေလး အရြယ္မွာ ဝတၱဳတပုဒ္ ဖတ္ရင္း နဲ႔ မထင္မွတ္ဘဲ နားလည္ခဲ့ရတယ္။
အိပ္မက္က လႈပ္ႏိုုးလိုုက္တဲ့ ေသြးစုုပ္ေျမက ေဖာ္ထုုတ္ခ်က္
ဝတၱဳ က အေမရိကန္ စာနယ္ဇင္း ဆရာ “Upton Sinclair” ရဲ႕ “The Jungle (1906)” ဘာသာျပန္ ဆရာႀကီး “ေရႊဥေဒါင္းရဲ႕ ေသြးစုပ္ေျမ (၁၉၅၅)” ျဖစ္တယ္။ “ေစာစံဖိုးသင္” ဖတ္ၿပီး စြန္႔စားသြားလာ အေမရိကန္ အိမ္မက္ မက္ခ်င္၊ ယစ္မူးခ်င္ေနတဲ့ ကေလး စိတ္ကူး၊ အေတြးကို ဆရာႀကီး ရဲ႕ စာအုပ္ က ဆြဲကိုင္ လႈပ္ပစ္လိုက္တယ္။ စာအုပ္ဖတ္ၿပီး ေခတ္သစ္ ဦးေလးတြမ္ေတြရဲ႕ဘဝ၊ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ႀကီးေတြရဲ႕ အခစားေၾကးကၽြန္ေတြ အေၾကာင္းကို သိရေတာ့ တုန္လႈပ္ေျခာက္ျခားခဲ့ရၿပီး ဒုတိယ အေတြးမ်ားစြာ ကြန္႔ျမဴး ခဲ့ရတယ္။
မူရင္း စာေရးဆရာ Sinclair ဟာ အေမရိကားက ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်ေနထိုင္သူ လက္လုပ္လက္စား အေျခခံလူတန္းစား Working Class ေတြၾကားမွာ ဝင္ေရာက္ ေနထိုင္က်က္စားရင္း သူတို႔ရဲ႕ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ၊ လႈမႈဖူလံုေရး အစီအစဥ္ ကင္းမဲ့မႈ၊ ေခတ္သစ္ ယဥ္ေက်းၿပီး လူသား တဦး အေနနဲ႔ ဘယ္လိုမွ လက္သင့္ မခံႏိုင္၊ လက္သင့္ မခံသင့္တဲ့ သူတို႔ရဲ႕ လူေနမႈ အဆင့္အတန္း နဲ႔ ပံုစံ၊ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ငန္းခြင္ အေျခအေန စတဲ့ အရင္းရွင္ စနစ္ဆိုး ရဲ႕ မတရား မႈ အစုစု ကို စနစ္တက် စူးစမ္း ေလ့လာ၊ တူးေဖာ္ Investigative Journalism ေရးသားဟန္ နဲ႔ တင္ျပခဲ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီလို အဖိႏွိပ္ခံ လူသားေတြ ဘဝ နဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ အရာရာ အသာစီးရ၊ အခြင့္ထူးခံ၊ ပိုလွ်ံ၊ ကံုလံုၾကြယ္ဝ ေနတဲ့ ဖိႏွိပ္သူ ေငြေၾကး၊ ၾသဇာ၊ အာဏာ ရွိ လူတစု ဘဝ အေၾကာင္း Highlight လုပ္ ေဖာ္ျပ၊ ယွဥ္ ခ် ျပရင္း ကမၻာ့ စာဖတ္ပရိသတ္ကို မ်က္စိ အလင္း ဖြင့္၊ အသိ၊ ခံစား စာနာ၊ နားလည္ ေပးႏိုင္မႈ နည္းေနမႈ အမိုက္ေမွာင္ ကို ခြာခ် ေပးခဲ့တယ္။
(စကားခ်ပ္ – စာအုပ္ ပါ ေခတ္ က လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္တစ္ရာ က ျဖစ္တယ္။ လူတစု အသားစီး ရေနတဲ့ စနစ္ကို မတို႔ မထိဘဲ အေပၚယံ သကာဖံုး Sugar Coated သနပ္ခါးေရၾကဲလိမ္း ပတ္တီးရိုက္ လူမႈဖူလံုေရး အစီအစဥ္ေတြ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးေတြရဲ႕ လူမႈေရး လုပ္ငန္း က႑ေတြ၊ ေၾကြးေၾကာ္သံေတြ၊ မီဒီယာ ဝါဒျဖန္႔မႈေတြနဲ႔ ၾကည့္ေကာင္း၊ ရႈေကာင္း၊ ၾကားေကာင္း၊ ျမင္ေကာင္း ေနၿပီ ျဖစ္တဲ့ စစ္ေအး ေခတ္ အလြန္ ျပန္လည္ အေျခခိုင္ နာလန္ထူ သန္မာလာတဲ့ အေမရိကန္ အရင္းရွင္ စနစ္ မ်က္ေမွာက္ အေျခအေန မဟုတ္ပါ။ လက္ေတြ႕မွာ အဖိႏွိပ္ခံလူတန္းစား အေျခအေန က ထူးျခား ေကာင္းသြားလွခ်ည္းရဲ႕လို႔ မဆိုႏိုင္ေပမယ္ အေမရိကန္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာေတာ့ လက္လုပ္လက္စား ေတြရဲ႕ အေျခအေန တိုးတက္ ေကာင္းမြန္သင့္သေလာက္ ေကာင္းမြန္သြားတာ အမွန္ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီလို စီးပြားဘီးလူးႀကီးမ်ားရဲ႕ ဒဏ္ ကို အခု ေခတ္မွာ ကမၻာ့ လူထု မ်က္စိ၊ မီဒီယာ နဲ႔ ေဝးရာ ကမၻာ့ ေထာင့္ၾကား တတိယ ႏိုင္ငံမ်ားက အလုပ္သမားမ်ား၊ ျပည္သူမ်ား ႏွစ္ဆတိုး လွိမ့္ခံေနရတာေပါ့။ အေမရိကန္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း နဲ႔ အေနာက္ အရင္းရွင္ ကမၻာ့ ႏိုင္ငံႀကီးမ်ား ကိုယ္ႏိႈက္မွာလည္း လူမႈတရားမွ်တမႈ ျပႆနာေတြ ရွိေနေသးတာေၾကာင့္ အခုႏွစ္ပိုင္းမွာ Occupy Movements ေတြ ေပၚလာၿပီး အစိုးရ နဲ႔ အေပါင္းအပါ စီးပြားေသာင္းက်န္းမ်ားရဲ႕ တရားမဲ့မႈေတြကို လူထု က အသံေတြ ဟစ္ ကန္႔ကြက္ေနတာပဲေပါ့)။
အဆိုပါ ဝတၳဳ ဘာသာျပန္သူ ဆရာႀကီး ေရႊဥေဒါင္း ကိုလည္း သူ႔ရဲ႕ အျခား ႀကီးျမတ္၊ မ်ားျပား လွတဲ့ စာေပေက်းဇူးဂုဏ္မ်ား အျပင္ ဒီစာအုပ္ ဘာသာျပန္ အတြက္လည္း အင္မတန္ ေက်းဇူးတင္မိတယ္။ ဆရာႀကီး က အဲဒီ အခ်ိန္ မႏၱေလး လူထုသတင္းစာမွာ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္လုပ္ေနတယ္။ ဆရာႀကီးရဲ႕ ကိုယ္ပုိင္ အာေဘာ္ သတင္းေခါင္းႀကီးေတြ အင္မတန္ လက္သံ ေျပာင္ေနတဲ့ အခ်ိန္၊ ဦးလွ၊ ေဒၚအမာ နဲ႔ ေပါင္းၿပီး ဆရာႀကီး တေယာက္ေတာ့ ‘နီ’ ေလၿပီ၊ ဆရာႀကီ တေယာက္ ‘ပစ္’ ရေလၿပီ၊ ကြန္ျမဴနစ္ေတြ မႏၱေလး ကို သိမ္းေလၿပီ လို႔ ရန္ကုန္ က အဲဒီေခတ္ မီဒီယာ ခရိုနီ သူေဌးႀကီးမ်ား စိုးရိမ္ ေၾကင့္ၾက ေနၾကတဲ့အခ်ိန္၊ ဆရာႀကီးကို ရန္ကုန္ လာဖို႔ ဝိုင္း ေဖ်ာင္းဖ် ေသြးေဆာင္ ပင့္ဖိတ္ ေနၾကတဲ့ အခ်ိန္ေပါ့။
ဆရာႀကီးက တကယ္ေတာ့ ဘယ္လို ႏိုင္ငံေရး ဝါဒ ကိုးကြယ္မႈမွ မရွိဘဲ ေဒၚအမာ တို႔ သူ႔ ဖတ္ဖို႔ ေပးသမွ် လက္ဝဲ စာအုပ္ေတြကို ဖတ္၊ သူ႕ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ က်ိဳးေၾကာင္းဆင္ျခင္မႈ အစြမ္း Analytical Mind နဲ႔ ကိုယ္ပိုင္ အာေဘာ္ ထုတ္ သူအျမင္ နဲ႔ မတရားမႈေတြကို အသံက်ယ္က်ယ္ ထြက္တဲ့ ေခါင္းႀကီး ေဆာင္းပါးေတြ ေရးခဲ့တာသာ ျဖစ္တယ္။ လူအျမင္ကတ္လည္းခံရ၊ လူမုန္းလည္းမ်ား၊ စစ္တပ္ နဲ႔ အာဏာပိုင္ ရဲ႕ ၿငိွဳးျခင္းကို ခံခဲ့ရတယ္။ ေထာင္ ေတာင္ ခဏ က် လိုက္ေသးတယ္။ “ေသြးစုပ္ေျမ” ဟာ အဲဒီ ကာလ မွာ ထြက္ခဲ့ၿပီး ဘာသာျပန္ အမ်ိဳးသားစာေပဆု (စာေပ ဗိမာန္ဆု) ရခဲ့တယ္။ ဆရာႀကီး ရဲ႕ စာအုပ္ ဟာ ဗမာ့ စာေပ နဲ႔ စာနယ္ဇင္း သမိုင္း အတြက္ Investigative Journalism က႑ အေနနဲ႔ ေရွးဦး ထဲမွာပါမယ္။
ဗမာ့စာနယ္ဇင္းေတြရဲ့ ေဖာ္ထုုတ္ေ၀ဖန္မႈ အေလ့အစ
ဗမာ့ စာနယ္ဇင္းမွာ တကယ္ေတာ့ မတရားမႈ ကို တူးေဖာ္ ေဖာ္ထုတ္ အသံ က်ုယ္က်ယ္ ထြက္တဲ့ Investigative Journalism က သမိုင္းဦးကစလို႔ အားနည္းခဲ့တယ္။
ေရွးဦး သတင္းစာ ထဲ မွာ အက်ံဴးဝင္ တဲ့ Rangoon Chronicle (1853) ပိုင္ရွင္ဟာ အဂၤလိပ္အစိုးရ ရဲ႕ ေအာက္ဗမာျပည္မွာ မတရား အုပ္ခ်ဳပ္ ေနပံုစနစ္ ကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေဝဖန္ ျပစ္တင္ ေထာက္ျပခဲ့ဖူးတယ္။ ဒါဟာ တကယ္ေတာ့ အက်ိဳးလိုလို႔ ေညာင္ေရေလာင္းျခင္းသာ ျဖစ္တယ္။ တည္ၾကည္၊ ခန္႔ျငား၊ တရားမွ်တမႈကို ဦးထိပ္ဆင္ပါတယ္ ဆိုတဲ့ ၿဗိတိသွ် တို႔ရဲ႕ ဂုဏ္သေရ မွမေထာက္ဘဲ သတင္းစာ ပိုင္ရွင္ ဟာ အဂၤလိပ္ အစိုးရ ရဲ႕ ရာထူး၊ အာဏာ ေပး ႏႈတ္ပိတ္မႈကို ခံ ေနာင္မွာ ႏႈတ္ဆိတ္ ေနသြားခဲ့တယ္။ စကတည္းက ယဥ္သကိုဆိုတဲ့ အေပါက္မ်ိဳးနဲ႔ ဗမာ့သတင္းစာ နဲ႔ စာနယ္ဇင္း က စ ခဲ့တယ္။
ကိုလိုနီေခတ္ အတြင္းမွာပဲ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္ ရပ္တည္၊ တည္ရွိလာႏိုင္တဲ့ အျခား ျမန္မာ တိုင္းရင္းသား ပိုင္ မီဒီယာ လုပ္ငန္းႀကီး ေတြ ဟာ တိုင္းျပည္ အက်ိဳးကို ျပဳခဲ့တာ မွန္တယ္။ ဒါဟာလည္း အမ်ိဳးသားေရး အျမင္ ေဘာင္ အတြင္း ပဲ ျဖစ္တယ္။ ခိုင္မာတဲ့ ႏိုင္ငံေရးဝါဒ ေဇာင္းေပးမႈမ်ိဳး ေတာင္ အစအဦး မွာ မရွိခဲ့ဘူး။
ကိုလိုနီ ကၽြန္ဘဝ လြတ္ေျမာက္ေရး အတြက္ တကယ္တမ္း လမ္းစ ရွာေဖြႏို္င္ေစခဲ့တာ၊ ေအာင္ျမင္ ၿပီးေျမာက္ေစခဲ့တာကေတာ့ သခင္ႏု၊ သခင္သန္းထြန္း၊ သခင္ေအာင္ဆန္း အစရွိတဲ့ အဲဒီ ေခတ္ မီဒီယာ လုပ္ငန္းႀကီးေတြ နဲ႔ တသီးတျခား စီ ရပ္တည္ တည္ရွိခဲ့တဲ့ ေခတ္ပညာတတ္ လူငယ္ စာေရးဆရာ ေတြက နဂါးနီ လို စာအုပ္ အသင္း ေတြ ေထာင္၊ ႏိုင္ငံျခားက လက္ဝဲ စာအုပ္ေတြ အပါအဝင္ ႏိုင္ငံေရး က်မ္းေတြ၊ စာအုပ္ေတြ တင္သြင္း ႏိုင္ငံေရး အယူဝါဒေတြ လူငယ္အမ်ားစုၾကား ခိုင္ခိုင္မာမာ ျပဳစု ပ်ိဳးေထာင္ ၿပီးခ်ိန္မွသာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ သတိျပဳ ရပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ အာဏာ ႏိုင္ငံေရး အပိုင္းမွာ အတြက္ေတာ့ ေလာ္ဘီလုပ္မႈ၊ ပုဂၢိဳလ္ေရး တိုက္ခိုက္မႈ၊ ေနရာ ခ်ဲ႕ထြင္မႈ၊ ၾသဇာ တည္ေဆာက္မႈ နဲ႔ စာနယ္ဇင္း လုပ္ငန္း ေရာယွက္မႈ၊ အသံုးခ်မႈ ဟာ အဲဒီ ေခတ္ကတည္းက ရွိခဲ့တယ္။ ဒီေနရာမွာေတာ့ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ရင္ေဘာင္တန္းတယ္လို႔ေတာင္ ဆိုႏိုင္တယ္။
လက္ရွိ ေသာင္းေျပာင္းစာနယ္ဇင္းမ်ား
မ်က္ေမွာက္ေခတ္မွာ၊ အထူးသျဖင့္ စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္ အထိုက္အေလ်ာက္ ရလာတဲ့ လက္ရွိ အစိုးရေခတ္မွာ မီဒီယာ က ေန မတရားမႈေတြ ကို ေဖာ္ထုတ္ ေနမႈေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ရွိသင့္သေလာက္ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဗမာ့စာနယ္ဇင္း ျပႆနာ က သီျခား ျဖစ္တဲ့ က႑ အလိုက္ ရပ္တည္တဲ့ သတင္းမီဒီယာ ေတြ မရွိတာပဲ ျဖစ္တယ္။ ကမၻာ့ အေနအထားလို စာနယ္ဇင္း အမ်ိဳးအစား ကြဲျပားျခာနားမႈ သိသိသာသာ မရွိွဘဲ နယ္နိမိတ္ စည္းျခားမႈ မ်ဥ္း က ေမွးမွိန္လွတယ္။
ပါးလ် လွတဲ့ တိုင္းျပည္ လူမႈ-စီးပြား နဲ႔ ေစ်းကြက္ ေနာက္ခံ အေျခအေနေၾကာင့္ သတင္း စာနယ္ဇင္း မီဒီယာ မ်ားဟာ လူအမ်ားႀကိဳက္၊ လူၿပိန္းႀကိဳက္ကိုသာ ေဇာင္းေပးရတယ္။ သတင္းမီဒီယာ အမ်ားစု ဟာ အဝါေရာင္ စာနယ္ဇင္း သေဘာ နဲ႔ သာသာ သာ ျဖစ္တယ္။ သတင္း ဗဟိုျပဳ မဟုတ္တဲ့ တျခား စာနယ္ဇင္း အမ်ိဳးအစား မဂၢဇင္း၊ ဂ်ာနယ္ မ်ားကလည္း ရပ္တည္ ရွင္သန္ေရး အတြက္ အမ်ိဳးအစားစံု ေရာယွက္ေနရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက “ငါေရးတဲ့ စာ ကို မင္းသမီး လင္ငယ္ေနတဲ့၊ ဗိုက္ႀကီးတဲ့ သတင္းလည္း ပါတဲ့ မဂၢဇင္း၊ ဂ်ာနယ္ေတြ မွာ ထည့္ေနရတယ္” လို႔ ဆိုခဲ့ဖူးတာေပါ့။ မူဝါဒ ခိုင္ခိုင္မာမာ နဲ႔ လိုင္းသီးသန္႔၊ အေၾကာင္းအရာ သီးသန္႔ ရည္တည္ခဲ့၊ ရပ္တည္ေနတဲ့ မဂၢဇင္း၊ ဂ်ာနယ္ တခ်ိဳ႕လည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေရအတြက္အားျဖင့္ နည္းလွတယ္။ အမ်ားစု ေရစီးေၾကာင္းကေတာ့ Tabloid အဆင့္ထက္ မပိုလွဘူး။
အခု ဒီစာေရးတာ က Tabloid အဝါေရာင္ စာနယ္ဇင္းေတြ ကို အထင္ေသး၊ ျပစ္တင္ရႈတ္ခ်ဖို႔ မဟုတ္ဘူး။
ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီး ဌာန မွာ ေခါင္းေဆာင္မႈ ေျပာင္းလဲၿပီးခါစေလာက္က ထြက္လာတဲ့ ၾကားေနက် ဇာတ္လမ္းေဟာင္းႀကီး ယဥ္ေက်းမႈ နဲ႔ မေလ်ာ္ညီတဲ့ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈ ဓာတ္ပံုမ်ား စာနယ္ဇင္း ေပၚမွာ ေဖာ္ျပမႈ ခ်ဳပ္ထိန္းေရး၊ ဘာညာ အသံေတြထြက္ လာေတာ့ ဆိုခဲ့ဖူးသလိုပဲ စာနယ္ဇင္းဆိုတာ စာဖတ္ပရိသတ္ အဆင့္အတန္း မ်ိဳးစံု အတြက္ အမ်ိဳးအစား အစံု၊ က႑စံု ရွိရမွာပဲ။ ေမာ္ဒယ္လ္ မင္းသမီး ဖင္ေပၚ၊ ေခါင္းေပၚတာ၊ ရုပ္ရွင္မင္းသား ရည္းစားမ်ားတာ ၾကည့္ခ်င္၊ သိခ်င္တဲ့ သူက အဝါေရာင္ စာနယ္ဇင္းေတြ ကို ဝယ္ဖတ္လိမ့္မယ္။ လူ႔ အသိုင္းအဝန္းမွာ စံႏႈန္းေတြ အေျခတက် တည္ၿပီးခ်ိန္၊ လူမႈ၊ စီးပြား၊ က်န္းမာ၊ ပညာ၊ အေတြးအေခၚ အဆင့္အတန္းတခု ျမွင့္ၿပီးခ်ိန္၊ လူငယ္ေတြကို သင့္ေလ်ာ္တဲ့ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ၊ လိင္မႈေရးရာ ပညာေပးမႈ ေတြ ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ၿပီးခ်ိန္၊ အဖက္ဖက္က စနစ္ အေဆာက္အအံု ေတြ ခိုင္မာၿပီးခ်ိန္မွာ Playboy လို မဂၢဇင္းေတြ၊ လိင္မႈ အသားေပး မီဒီယာ ေတြ ဗမာျပည္မွာ တရားဝင္ ရပ္တည္ခြင့္ အခန္းက႑ ေပးရမွာပဲ။ (စကားခ်ပ္ – ေနာက္ဆံုးစာေၾကာင္းပါ သေဘာ အတြက္ သတ္မွတ္ခ်က္ Constraints ေတြပါတယ္၊ ဘယ္ အေျခအေန၊ ဘယ္ အခါ ဆိုတဲ့ Conditional သေဘာ ပါေၾကာင္း သတိျပဳပါ။)
ဆိုေတာ့ အဝါေရာင္စာနယ္ဇင္း ေစ်းကြက္ ဝင္ေနမႈ၊ က်ယ္ျပန္႔ေနမႈ အတြက္ အျပစ္ ဆိုစရာ ဘာမွ မရွိဘူး။
ေဖာ္ခၽြတ္ နဲ႔ ေဖာ္ထုုတ္ စာနယ္ဇင္းေတြ သီးသန္႔စီ ျဖစ္ေစဖိုု႔
ဒါေပမယ့္ ဒီလို ေပၚပင္ ေစ်းကြက္ တည္ရွိေနသလိုမ်ိဳး တပါတည္း ဗမာ့စာနယ္ဇင္း မွာ စနစ္အဖြဲ႕အစည္း နဲ႔ လူ႔အသိုင္းအဝန္း အေဆာက္အအံု တခုလံုးကို ျမွင့္တင္မယ့္၊ ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပမယ့္ က်င့္ဝတ္၊ သိကၡာ ျမင့္မားတဲ့ မီဒီယာ က႑ တရပ္ကိုလည္း ျမင့္မား က်ယ္ျပန္႔ေအာင္ ထူေထာင္ဖို႔ လိုတယ္။
ကိုလိုနီကၽြန္ဘဝ အမ်ိဳးသားေရး လႈပ္ရွားမႈ နဲ႔ အတူ “သခင္လိုျဖစ္ေအာင္ လမ္းညႊန္ေပးခဲ့တဲ့ မီဒီယာ” ျဖစ္ခဲ့သလိုမ်ိဳး လြတ္လပ္ၿပီးေခတ္ မွာလည္း “တကယ့္ သခင္ႀကီး၊ သခင္ေကာင္း၊ လူႀကီး၊ လူေကာင္း၊ ႏိုင္ငံႀကီးသားေကာင္း ျဖစ္ေအာင္” ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပ ရမယ္။ လြတ္လပ္ေရး ေခတ္ဦးမွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ အျမစ္တြယ္ခဲ့ျခင္းနဲ႔အတူ တိုင္းျပည္ရဲ႕ စာနယ္ဇင္းလုပ္ငန္း မွာ ဒီလိုသေဘာမ်ိဳး၊ လမ္းေၾကာင္းမႈမ်ိဳးဟာ အစဥ္တစိုက္ အားနည္းခဲ့တယ္။ ဒါကို ျပဳျပင္ရမယ္။ ထို႔အတူပဲ တိုင္းျပည္ရဲ႕ စနစ္ တခုလံုး ကို ေထာက္ျပ၊ ျပစ္တင္၊ ဆန္းစစ္ ေဝဖန္ ေစာေၾကာ ရင္းနဲ႔ မတရားမႈေတြကို ရပ္တည္ခ်က္ မွန္မွန္ကန္ကန္နဲ႔ ေဖာ္ထုတ္တင္ျပရတဲ့ ေဆာင္းပါး အစမွာ ဆိုခဲ့တဲ့ အဝါေရာင္ စာနယ္ဇင္းရဲ႕ ေျပာင္းျပန္ Investigative Journalism က႑ ကိုလည္း ခိုင္ခိုင္မာမာ သီးသီးသန္႔သန္႔ ရွိေအာင္ ဗမာ့စာနယ္ဇင္း က စြမ္းေဆာင္ရမယ္။
Investigative Journalism က႑ ေဇာင္းေပးဖို႔ကို စစ္အုပ္စုရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြား အလို႔ငွာ လူထု အေပၚ အၾကမ္းဖက္ တဲ့ လက္ပံေတာင္းေတာင္ မတရားမႈႀကီး လူအမ်ား ခံစား သိျမင္စ အခ်ိန္တုန္းက “ဦးပိုင္လူမ်ားမျမင္ခ်င္” ေဆာင္းပါးေရး တိုက္တြန္းႏႈိးေဆာ္ ေဆာ္ၾသခဲ့ဖူးတယ္။ အဲဒီတုန္းက ဆိုခဲ့သလိုပဲ (၂၀) ရာစု မတရားမႈ ေတာ္လွန္ေရးေတြမွာ လီနင္ ရဲ႕ လူထု အလုပ္သမားေတြ ကို ေခတ္မီ နည္းပညာ ဗံုး၊ လက္နက္၊ ခဲယမ္းေတြ တပ္ဆင္ေပးရမယ္ ဆိုတာ မွန္ႏိုင္ေပမယ့္ (၂၁) ရာစု မွာေတာ့ မမွန္ေတာ့ဘူး။ (၂၁) ရာစု မတရားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး၊ တရားမွ်တမႈ ေဖာ္ေဆာင္ေရး တိုက္ပြဲေတြမွာ ေခတ္ သတင္း နည္းပညာ၊ စာနယ္ဇင္း အတတ္ပညာ နဲ႔ ေခတ္ ဆက္သြယ္ေရး နည္းပညာ ေတြနဲ႔သာ အဖိႏွိပ္ခံ အလုပ္သမား၊ လယ္သမား နင္းျပားေတြကို အကာအကြယ္ ေပးႏိုင္တယ္။ သူတို႔ရဲ႕ လြတ္ေျမာက္ေရး ကို စြမ္းေဆာင္ႏိုင္တယ္။ လူထုေတာ္လွန္ေရး ေအာင္ျမင္ႏိုင္တယ္။
ဒါေၾကာင့္ အာဏာရွိသူမ်ား နဲ႔ အေပါင္းအပါ စီးပြားဘီလူးသဘက္ႀကီး ေတြရဲ႕ အာဏာ၊ ေငြေၾကး၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြနဲ႔ တည္ေဆာင္ထားတဲ့ ခိုင္မာတဲ့ အဖြဲ႕အစည္း၊ ခံတပ္၊ အသိုက္အျမံဳႀကီးကို ထိုးႏွက္ ေခ်ဖ်က္ တိုက္ခိုက္ဖို႔ရာ ေခတ္မီ လွ်င္ျမန္၊ အခ်ိန္နဲ႔ တေျပးညီ ရွိတဲ့ ေခတ္ဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာ၊ ေခတ္သစ္ လူမႈကြန္ယက္စာမ်က္ႏွာ ဆက္သြယ္ေရး စနစ္ ဓေလ့၊ သတင္းျဖန္႔ခ်ီေရး၊ စည္းရံုးေရး၊ လံႈ႕ေဆာ္ေရး၊ အသိအမွတ္ျပဳ၊ ေထာက္ခံမႈ ရရွိေရး၊ အဝန္းအဝိုင္း ခ်ဲ႕ထြင္ေရး လူထုစာနယ္ဇင္း အလုပ္ေတြ နဲ႔ အတူ Professional သတင္း၊ စာနယ္ဇင္း မီဒီယာမ်ား ရဲ႕ စံုစမ္း၊ တူးေဖာ္၊ ရွာေဖြ၊ တင္ျပရတဲ့ အက်ိဳး၊ အေၾကာင္းညီ ဘက္လိုက္မႈမရွိ၊ ပုဂၢိဳလ္ေရးကင္း “Investigative Journalism” အလုပ္ေတြ အမ်ားႀကီး က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ထြန္းကား လာဖို႔ မရွိမျဖစ္ လိုတယ္။ ဒါမွသာ အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူတရပ္လံုး ကို “စနစ္ကေန” ကယ္တင္လြန္ေျမာက္ေစႏိုင္ၿပီး တိုင္းျပည္မွာ အေျခတည္ေနတဲ့ စစ္အာဏာရွင္ အေမြဆိုး လူတစု၊ အုပ္စုတစု ေကာင္းစားေရး စနစ္ဆိုးႀကီးကို ဖုတ္ၾကည္း သျဂၤဳ ိဟ္ ႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္။
Investigative Journalism အေၾကာင္း ဆရာဦးဝင္းတင္ ဆိုဖူးတာေလး တခု ဒီမွာ ထည့္ဆိုခ်င္တယ္။ ၁၉၆၂ စစ္တပ္ အာဏာသိမ္း ခါနီး အခ်ိန္ သူ ဖိလစ္ပိုင္ ကို စာနယ္ဇင္း ေဆြးေႏြးပြဲ တခုသြားတက္တယ္။ အဲဒီမွာ အိႏၵိယ က စာနယ္ဇင္း သတင္းသမားတေယာက္က Investigative Journalism အေၾကာင္း တင္ ေဆြးေႏြးရင္း သူ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တဲ့ အိႏၵိယ က အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈႀကီးတခု အေၾကာင္း တင္ျပတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ဆရာဦးဝင္းတင္ က အဲဒီ အျဖစ္အပ်က္ကေလးကို ျပန္ေျပာရင္း အပိတ္မွာ ဘာဆိုသလဲဆိုေတာ့ “ဗမာ သတင္းသမား အမ်ား ဒီလို မ်ိဳး စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ရင္ ဗမာျပည္ အေနအထား နဲ႔ အဆီတထပ္၊ အသားတထပ္ သိပ္ အရသာ ရွိမယ့္ Investigative Report ေတြ ထြက္လာမယ္မွာပဲ ဗ်ာ” လို႔ ေျပာဖူးခဲ့တယ္။
ဆိုေတာ့ ဆရာဦးဝင္းတင္ စကားငွားသံုးရရင္ ဗမာ့စာနယ္ဇင္း မွာ အဆီတထပ္၊ အသားတထပ္ နဲ႔ ရသာစံု ေပးၿပီး တိုင္းျပည္ရဲ႕ စနစ္ဆိုးကို ျပဳျပင္မယ့္ Investigative Journalism က႑ အခုထက္ ပို က်ယ္ျပန္႔ ခိုင္မာ တည္ရွိဖို႔ မျဖစ္မေန လိုအပ္ေနတယ္။
ေပၚတင္ေရးလား၊ ေပၚပင္ေရးလား
ဒီစာကို ေရးရျခင္း ေနာက္အေၾကာင္းတခ်က္ (အဓိက အေၾကာင္းလို႔လည္း ဆိုႏိုင္တယ္) က အခု လူအမ်ားရဲ႕ မတရားမႈ၊ အက်င့္ပ်က္မႈ၊ ျခစားမႈ၊ လူမႈ တရားမွ်တမႈ မဲေနမႈေတြကို ေဖာ္ထုတ္ေနၾကတဲ့ သေဘာကို ေထာက္ျပခ်င္လို႔ ျဖစ္တယ္။ အခု လူအမ်ား ေဇာင္းေပးတာက အခြင့္ထူးခံ လူတစု ရဲ႕ မေတာ္တေလ်ာ္ ကိစၥေတြ၊ လူၾကားမေကာင္း၊ သူၾကားမေကာင္း ကိစၥေတြကို ပုဂၢ္ိဳလ္ေရး ဗဟိုျပဳ ဆိုခ်င္၊ ေျပာခ်င္ေနၾကတာ မ်ားတယ္။ စနစ္ကို ေဝဖန္ေထာက္ျပ ဆန္းစစ္မႈက နည္းလွတယ္လို႔ ယူဆရတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီသေဘာ၊ ဒီ ခ်ဥ္းကပ္မႈ၊ ဒီလမ္းေၾကာင္း၊ ဒီ အျမင္ ဟာ အဝါေရာင္ စာနယ္ဇင္း သေဘာ ထက္ ဘာမွ မပိုလွဘူး။
စစ္အာဏာရွင္ စနစ္ မေကာင္းေၾကာင္း သက္ေသျပဳဖို႔ရာ အတြက္ အလွမယ္ ေမာ္ဒယ္လ္ မင္းသမီး နဲ႔ ေပးစား ျပ စရာမလိုဘူး။ ဟိုတယ္ အမွာင္ ခန္း က အညွီအေဟာင္ ဇာတ္လမ္းတြဲေတြ မလိုဘူး။ ကာရာအိုေက ခန္းမ မွာ ခရိုနီ သူၾကြယ္ႀကီးမ်ား ေမာ္ဒယ္လ္မေလး မ်ား ရင္ဘတ္ ေငြသိန္းခ်ီခ်ိတ္ျပေနတဲ့ ဓာတ္ပံု မလိုဘူး။ စိန္ေမ်ာက္ေမ်ာက္ရဲ႕ လိင္မႈမွတ္တမ္း မလိုဘူး။
“သူတို႔ရဲ႕ ရပ္တည္မႈ၊ ရွင္သန္မႈ ဟာ လူအမ်ား ရဲ႕ လြတ္လပ္ျခင္းနဲ႔ အခြင့္အေရး ကို နင္းခ်ျခင္း ေၾကာင့္” ဆိုတဲ့ အေျခခံ က်င့္ဝတ္၊ စာရိတၱ၊ သီလပ်က္မႈ ျဖစ္ေနၿပီး ဆိုတဲ့ အခ်က္ ဟာ တိုင္းျပည္ သမိုင္း နဲ႔ခ်ီၿပီး ထင္ရွား သက္ေသထူခဲ့ၿပီး ျဖစ္တာေၾကာင့္ ဒီလို ပုဂၢလ စာရိတၱ ေလ်ာ့ပါး မႈေတြ မက်ဴးလြန္ဘဲ ဘုရားတည္၊ ေက်ာင္းေဆာက္ ေနရင္လည္း သာဓုေခၚစရာ အေၾကာင္းမရွိဘူး။ ဆိုခ်င္တာက ဒီသေဘာက ဘာမွ အေရးမပါဘူး။
ဒါေတြ အားလံုးဟာ စနစ္ဆိုး က ဖန္တီး ေပးလိုက္တဲ့ စနစ္ ရဲ႕ ဇာတ္ေကာင္ေတြ သူ က် ရာ ဇာတ္ထုပ္ ကို ကျပ အသံုးေတာ္ခံ ေနျခင္း သေဘာသာ ျဖစ္တယ္။
ဗိုလ္ေနဝင္း နဲ႔ ေတာ္ဝင္ မိသားစု အေပါင္းအပါ တစု ရဲ႕ စရိတ္ႀကီးမားလွတဲ့ ႏိုင္ငံျခား အပန္းေျဖ ခရီးစဥ္ မ်ားလို၊ ဗိုလ္သန္းေရႊ ရဲ႕ စိန္စီေသာည လိုမ်ိဳးပဲ အီမယ္လ္ဒါ မားကို႔စ္ ရဲ႕ ေလဒီရႈး အရံ ေထာင္ေက်ာ္၊ ေခ်ာင္ခ်က္စကူး ရဲ႕ အကၤ်ီ မ်ား စတဲ့ စနစ္ဆိုး ရဲ႕ ျပယုဂ္ ေတြကို နိမိတ္ပံု အျဖစ္ သံုးၾကတာမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ဒါဟာ စာနယ္ဇင္း အတတ္ပညာ၊ တိုတို၊ လြယ္လြယ္ နဲ႔ ထိမိေအာင္ စနစ္ဆိုးကို ပံုေဖာ္မႈသာ ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္ အေလးျပဳ ေဇာင္းေပး ေထာက္ျပ ရမွာကေတာ့ ေနာက္ကြယ္က ႏိုင္ငံ့ စနစ္ ေနာက္ခံသာ ျဖစ္တယ္။
အခု ဗိုလ္ေနဝင္း မရွိလို႔၊ ဗိုလ္သန္းေရႊ မရွိလို႔ ဒီလို ျပႆနာေတြ ၿပီးေျမာက္ လႈမႈတရားမွ်တမႈေတြ တိုင္းျပည္မွာ ေဖာ္ေဆာင္လာႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ “စိန္စီေသာည” မရွိလည္း ကေလး ရာခိုင္ႏႈန္း ထက္ဝက္ အာဟာရမျပည့္မီ ျဖစ္ေနတဲ့ တိုင္းျပည္မ်ိဳးမွာ ေၾကာင္ေလွ်ာက္နည္းျပ တဲ့ ဆရာက သိန္းဆယ္ကဏန္း တန္ဖိုး ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံျခား ဖိနပ္ ဝယ္စီးႏိုင္တဲ့ လူမႈ၊ စီးပြား အခင္း၊ အက်င္းမ်ိဳးက ရွိေနဦးမွာပဲ။ က်င့္ဝတ္ အသိ အမွတ္ ျပဳမႈ နဲ႔ လိပ္ျပာ လံုေအာင္ ေျပာတဲ့ “ဒီ့ထက္ ေစ်းႀကီးတဲ့ ဖိနိပ္ ဝယ္စီးႏိုင္တဲ့ သူေဌးႀကီမ်ား ဗမာျပည္မွာ အမ်ားအျပား ရွိေၾကာင္း” ဆိုတဲ့ တကယ္လည္း လက္ေတြ႕ မွန္တဲ့ အၾကာင္းျပခ်က္က အသံုးဝင္ ေနဦးမွာပဲ။ တဘက္မွာလည္း တိုင္းျပည္ မွာ ဝမ္းေလွ်ာ္ရင္လည္း ေသ၊ ျခင္ကိုက္ရင္လည္း ေသ၊ ကေလးေမြးရင္လည္း ေသ၊ လမ္းသြားရင္လည္း ေသ၊ ကားစီးရင္လည္ ေသ ႏိုင္တဲ့ စနစ္အဖြဲ႕အစည္းက ရွင္သန္ေနဦးမွာပဲ။ စိန္ေမ်ာက္ေမ်ာက္ မရွိလည္း၊ စိန္ေမ်ာက္ေမ်ာက္ လုပ္ခြင့္မသာ၊ ရမ္းကားခြင့္မရ၊ ရဲ ကို ပါးေခၚ ရိုက္ခြင့္ မရေတာ့လည္း လုပ္ခြင့္သာသူ၊ ရမ္းကားခြင့္ ရွိသူ၊ အိမ္ေခၚ ပါးရိုက္ခြင့္ ရွိသူ က ဆက္လက္ လုပ္ခြင့္၊ ရမ္းကားခြင့္ ရေနဦးမွာပဲ ျဖစ္တယ္။
ဒီေနရာမွာ စာဖတ္သူမွာ ေမးခြန္းတခ်ိဳ႕ ေပၚလာေကာင္း ေပၚလာႏိုင္တယ္။ ဒီလို ေရေပၚဆီ လူ႔မလိုင္ အသိုင္းအဝန္း အခြင့္ထူးခံ လူ လက္တဆုပ္စာ ရဲ႕ ပုဂၢလိက ေဖာက္ျပန္မႈ ေတြ လူအမ်ား နဲ႔ မီဒီယာ က ေဖာ္ထုတ္၊ ေဝဖန္၊ ျပစ္တင္တာ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ စနစ္ဆိုးရဲ႕ ယိုယြင္း ျခစား၊ ပ်က္စီးမႈ သရုပ္ ကို ပံုေဖာ္ႏိုင္လို႔ ေကာင္းတယ္ပဲ မဟုတ္လား လို႔ ေမးခြန္းထုတ္ခ်င္ ေကာင္း ထုတ္ခ်င္ႏိုင္တယ္။
လူၿပိန္းႀကိဳက္၊ လူအမ်ား ျမင္သာေအာင္ အတြက္ အတိုင္းအတာ အထိ လိုအပ္တာ မွန္ေပမယ့္ “ဒီလို အခ်က္ေတြကို မႀကိဳက္လို႔ စနစ္ဆိုးကို မုန္းရပါတယ္” ဆိုတဲ့ သေဘာ ရဲ႕ ႀကီးမားလွတဲ့ အႏၱရာယ္ ကို အခု နိဂံုး မခ်ဳပ္ခင္ တပါတည္း ေဆြးေႏြးျပမယ္။
အကိုုင္းခ်ဳိင္မွာလား အျမစ္ျဖတ္မွာလား
ဒီလို အေပၚယံ သေဘာကိုသာ ျမင္ၿပီး စစ္အာဏာရွင္စနစ္ နဲ႔ အေပါင္းအပါ အခြင့္ထူးခံ လူတစု ငေတ၊ ငေဇ တို႔ မာခြင့္ရေနတာကို မႏွစ္ၿမိဳ႕ျခင္း ဟာ လူ ဗဟိုျပဳ ေရွးရႈ၊ သံုးသပ္ ျခင္း သက္သက္သာ ျဖစ္ၿပီး စနစ္ကို အၿပီးတိုင္ အဆံုးသတ္ ေတာ္လွန္ခ်င္တဲ့ မူဝါဒ ခိုင္မာမႈ မဲ့ေနလို႔ ျဖစ္တယ္
ဒီလို သေဘာမ်ိဳးမွာ၊ ဒီလို လူမ်ိဳးဟာ စစ္ဝတ္စံု ခၽြတ္ ေတာင္ရွည္ဝတ္ ေခါင္းေပါင္း ေပါင္း လိုက္တာနဲ႔ သမၼတႀကီး လို႔ ေျပးေခၚ ဖင္မ ေတာ့တာပဲ။ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ ႀကီးက ဘယ္လို သေဘာ ရွိတာ ဆိုၿပီး ေျပး “အေဖ” ေတာ္ေတာ့ပဲ။ ေနာက္ကြယ္ က အသိုက္အျမံဳ စနစ္ တည္ေဆာင္မႈ အားရွိမႈ၊ မေျပာင္းလဲမႈ၊ ခိုင္မာမႈ၊ သက္ဆိုးရွည္မႈကို မျမင္ႏိုင္စြမ္းေတာ့ဘူး။
ဒီလို အျမင္မ်ိဳးရွိတဲ့ ဟို ရမ္း၊ ဒီ ရမ္း၊ ဟို ေျပးကပ္၊ ဒီေျပးကပ္ ရွိတဲ့ ဆိတ္ဟဝွာ လို လူစားမ်ိဳး နဲ႔ အေနအစား ေခ်ာင္ေနတဲ့ ေခတ္ပညာတတ္ “အလိ” ျပဳတ္မႏူးမ်ားဟာ တတိုင္းျပည္လံုး ကိုယ့္အိမ္၊ ကိုယ့္ယာ အမွတ္ နဲ႔ လက္ညွိဳးထိုး ေရာင္းစားခဲ့တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ရဲ႕ ေခတ္သစ္ သစ္ခုတ္သမား ပံုျပင္ ေျပာျပ၊ ညည္းခ်င္း ခ်ျပ တဲ့ မိေက်ာင္းမ်က္ရည္ကိုလည္း “ေနာင္တ တကယ္ရတာ ဟုတ္မွာပါပဲေလ”၊ “ေကာင္းတာလုပ္ရင္ ႀကိဳဆိုရမွာေပါ့” ဆိုၿပီး လယ္မဲ့ယာမဲ့ လယ္သမား ယာသမား၊ အဖိအႏွိပ္ခံ အလုပ္သမား ေတြ ရဲ႕ မ်က္ရည္စ မသိမ္းႏို္င္ေသးခင္၊ မေျခာက္ေသးခင္ ေျပးႀကိဳဆို ေထာက္ခံ၊ အၿမီးႏွံ႔ ျပေတာ့တာပဲ။ အလကားရ သလို မတရားရထားတဲ့ ဓန အင္အားထဲက အစြန္းထြက္ ကို မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ ဆိုတဲ့ စကားလံုးႀကီးႀကီးသံုး ေဘာလံုး အသင္းအတြက္ ထုတ္သံုးျပတာကို အဆိုပါ အျမင္မ်ိဳးနဲ႔ လူမ်ားပဲ အဟုတ္ မွတ္တာပဲ။
ဆိုေတာ့ ပုဂၢိဳလ္ေရး အသားေပး၊ လူဗဟိုျပဳမႈ ရဲ႕ အျပစ္ ကို ျမင္သာၿပီ ထင္ပါတယ္။
လူတဦး တေယာက္၊ တစု တဖြဲ႕၊ တအုပ္စု လြတ္လပ္၊ စည္ပင္၊ သာယာ၊ ဝေျပာ၊ ၾကြယ္ဝ ခ်မ္းသာေရး မွာ အျခား လူအမ်ား က လည္းစင္း ေပးခံေနရတဲ့ စနစ္အဖြဲ႕အစည္း မပ်က္စီးသေရြ႕ေတာ့ သိန္းစိန္၊ ေရႊမန္း၊ ေနေရႊေသြးေအာင္၊ ေတဇ၊ ခင္ေရႊ၊ ေဇာ္ေဇာ္ ဆိုတဲ့ တဦးခ်င္း သေဘာ Individual ဟာ ဘာမွ အေရးမႀကီးဘဲ အားလံုးဟာ စနစ္ဆိုး ရဲ႕ ဇာတ္ရုပ္၊ စနစ္ဆိုးရဲ႕ ေမာင္းႏွင္မႈ ယႏၱယား လက္တံ ေတြသာ ျဖစ္ၿပီး ေနာက္ကြယ္က စနစ္ဆိုး စက္လည္ပတ္ေနႏိုင္မႈ ႏိုင္ငံေရး စနစ္ဆိုး အင္ဂ်င္ကိုသာ အဆံုးတိုင္ အၿပီးအျပတ္ ရပ္တန္႔ ဖို႔ ႀကိဳးစားရမယ္၊ လူကိုမဟုတ္၊ မူကို ေထာက္ျပရမယ္၊ ဆန္းစစ္ရမယ္၊ ေဝဖန္ရမယ္၊ ေစာေၾကာ ရမယ္ ဆိုတဲ့ သေဘာရဲ႕ ေလးနက္မႈ ကို ျမင္ႏိုင္ၿပီ ထင္ပါတယ္။
ဆိုေတာ့ ေဆာင္းပါး ေခါင္းစဥ္ “စနစ္ဆိုး ကို အျပစ္ျမင္ဖို႔ရာ အလွမယ္ ကို ဓားစာခံ စရာ မလို” ဆိုတာကိုလည္း ရွင္းမယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။
နိဂံုးခ်ဳပ္ရရင္ အခ်ိန္က ေႏွာင္းေတာင္ ေနၿပီ၊ လူေဟာင္းေတြ၊ လူသစ္ အခြင့္ထူးခံေတြနဲ႔ စနစ္ဆိုး ဟာ ပံုစံေျပာင္း အသားေတာင္ က်စျပဳေနၿပီ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ လူအမ်ား နဲ႔ ဗမာ့ စာနယ္ဇင္း ဟာ အဝါေရာင္ စာနယ္ဇင္း သေဘာ လူ ဗဟိုျပဳမႈ အသားေပးကေန အေျခခံရင္းျမစ္ စနစ္တခုလံုး ကို ျပဳျပင္စြမ္းႏိုင္၊ ေခ်ဖ်က္စြမ္းႏိုင္တဲ့ Investigative Journalism Approach လမ္းေၾကာင္းမႈ ကို ယခုထက္ပိုလို႔ အားသြန္ခြန္စိုက္ ေရွးရႈသင့္ၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း မိုးမခ စာဖတ္ ပရိသတ္ အတြက္ ထပ္မံ ေဆြးေႏြး တင္ျပလိုက္ပါတယ္။
ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
၀၆၊ ေအာက္တိုဘာ၊ ၂၀၁၃
(photo – CNN news)
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
