ေက်ာက္မဲ နမ့္ဆမ္ နမၼတူ မန္တုန္ နမ့္ခမ္း မူစယ္ ကြတ္ခိုင္ၿမိဳ႕ မ်ားပတ္ဝန္းက်င္ရွိ ျမင့္မားေသာ ေတာင္တန္းမ်ားတြင္ တ အန္း ပေလာင္ရြာႀကီးရြာငယ္မ်ားစြာရွိသည္။ ထိုတအန္းပေလာင္ေက်းရြာမ်ား၏ စီးပြားေရးအသက္ေသြးေၾကာတခုျဖစ္သည့္ စိမ္းစိုလွပသည့္ လက္ဖက္ခင္းမ်ားသည္ အဆိုပါတအန္း ပေလာင္ေဒသ ေတာင္ေၾကာမ်ားတြင္ တေမွ်ာ္တေခၚ ေတြ႕ျမင္ နိုင္ပါသည္။
လက္ဖက္ခူးခ်ိန္တြင္ လက္ဘက္ခင္းထဲေရာက္ေနသည့္ တအန္းပ်ဳိျဖဴမ်ားကို ခပ္လွမ္းလွမ္းကပင္ ေတြ႕ျမင္နိုင္သည္။ ထိုသုိ႔ ေတြ႕ျမင္ရပါက တအန္းပေလာင္ကာလသားတို႔၏ သစ္ရြက္ပုေလြမႈတ္သံ ထြက္ေပၚလာတတ္သည္။ အျပန္အလွန္ဆိုသလို တအန္းပ်ဳိျဖဴမ်ားထံ သစ္ရြက္ပုေလြမႈတ္သံ ျပန္လည္ထြက္ေပၚလာတတ္သည္။ သုိ႔ႏွင့္ လက္ဖက္ေတာင္တန္းအႏွံ႔တြင္ သစ္ရြက္ ပုေလြသံသာသာတုိ႔ ပ်ံ႕လြင့္ေနတတ္သည္။ ဆည္းဆာညေနေနရီရီတြင္ စိမ္းစိုေသာ လက္ဖက္ခင္းမ်ားေပၚတြင္ ဖ်ာက်ေနေသာ ေနခ်ည္ေထြးေထြး ေအးျမျမေလေျပႏွင့္အတူ ပ်ံ႕လြင့္ေနေသာ သစ္ရြက္ပုေလြေတးသံတုိ႔ျဖင့္ တအန္း ပေလာင္တုိ႔၏ လက္ဖက္ေတာင္တန္းသည္ လွပ၍ေနသည္။ ေအးခ်မ္း၍ေနတတ္ပါသည္။
● တအန္း ပေလာင္တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕
သုိ႔ေသာ္လည္း ထိုလက္ဖက္ေတာင္တန္းမ်ားေပၚတြင္ လက္နက္ကိုင္တိုက္ခိုက္ ပုန္ကန္မႈမ်ားျဖစ္ပြားေနသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ခ့ဲေပၿပီ။ အဖြဲ႕အစည္းပုံစံႏွင့္ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားပုံ အတိုးအေလ်ာ့ရွိသည့္ကာလမ်ားစြာ ျဖတ္ေက်ာ္ခ့ဲရေသာ္လည္း ယေန႔တိုင္ေတာ့ ေသနတ္သံမစဲႏိုင္ေသးဟု ဆိုရပါမည္။ လက္ရွိ လက္ဖက္ေတာင္တန္းေပၚတြင္ လႈပ္ရွားေနသည့္ တအန္းပေလာင္တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕မွာ PSLF/TNLA ျဖစ္သည္။
ယေန႔ကာလထိ ရွည္ၾကာေသာျပည္တြင္းစစ္ပြဲ၏ ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္မ်ား တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားရွိ နိမ့္က်ေသာဖြံ႕ၿဖိဳးတက္မႈ ေတာင္တန္းေဒသမ်ားရွိ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား၏ အမ်ဳိးသားစိတ္ျမင့္တက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ယခုႏွစ္မ်ားအတြင္း TNLA တ အန္းပေလာင္တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕၏အင္အားသည္ တစတစ တိုးပြားလာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထို႔အတူ တပ္မေတာ္၏ စစ္ဆင္ေရးနယ္ေျမစိုးမိုးေရး လႈပ္ရွားမ်ားသည္လည္း တိုးျမႇင့္လာရာ လက္ဖက္ေတာင္တန္းေပၚတြင္ တိုက္ပြဲ မ်ား ပို၍ျဖစ္ပြားလာေပေတာ့သည္။
လက္ရွိ ၂၁ ရာစုပင္လုံႏွင့္ တနိုင္ငံလုံးအပစ္ခတ္ရပ္စဲေရးတြင္ လက္ဖက္ေတာင္တန္းမ်ား မပါဝင္နိုင္ေသးေပ။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ NCA လက္မွတ္ေရးထိုးရာ TNLA သည္ ခ်န္ထားခံရသည့္အဖြဲ႕မ်ားတြင္ပါသည္။ ၂၀၁၅ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းတြင္ ေဖၚျပေသာ တပ္မ ေတာ္၏သေဘာထားေဖၚျပခ်က္အရ NCA ထိုးရန္ လက္မခံဘဲ လက္နက္စြန့္ရမည္ဟု ေၾကညာခ့ဲေသာအဖြဲ႕မ်ားထဲတြင္TNLA ပါဝင္သည္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အေစာပိုင္းတြင္ TNLA အေနႏွင့္ လက္နက္စြန္႔ရမည္ဟု တပ္မေတာ္က ထုတ္ျပန္ထားေသာ္လည္း ပထမအႀကိမ္ ၂၁ ရာစုပင္လုံညီလာခံက်င္းပခါနီး ညိႇႏႈိင္းခ်က္မ်ားအရ TNA အေနႏွင့္ လက္နက္ကိုင္လမ္းစဥ္ စြန္႔လႊတ္ ေၾကာင္း ေၾကညာပါက ညီလာခံတက္ရန္ဖိတ္ၾကားမည္ဟု တပ္မေတာ္တာဝန္ရွိသူမ်ားက ဆိုခ့ဲသည္။
သုိ႔ေသာ္ အဆိုပါညိႇႏႈိင္းမႈ ေျပလည္မႈမရခ့ဲေပ။ သုိ႔ရာတြင္ ထိုစဥ္ကတစုံတရာ ညိႇႏႈိင္းမႈ ရရွိပါကလည္း ဆက္လက္ေျပလည္ စြာ ညိႇႏႈိင္းနိုင္ေရးအတြက္ ခက္ခဲႏိုင္ေပေသးသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ၂၁ ရာစုပင္လုံညီလာခံသုိ႔ တက္ေရာက္ခြင့္ျပဳ မည္ဆိုေသာ္လည္း အျခားတိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕မ်ားနည္းတူ ျပည္နယ္အဆင့္/ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ အပစ္ရပ္ လက္မွတ္ထိုးျခင္းအပါ NCA လက္မွတ္ထိုးေရးအထိ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို မေတြ႕ရွိရ၍ျဖစ္သည္။ သုိ႔ျဖစ္ရာ တနိုင္ငံလုံး အပစ္ရပ္ေရးတြင္ ျပည္နယ္အေတာ္မ်ားမ်ားရွိေဒသမ်ားနည္းတူ လက္ဖက္ေတာင္တန္းလည္း မပါဝင္ႏုိင္ေသးေပ။
● ခပ္စိပ္စိပ္ျဖစ္လာေသာ တိုက္ပြဲမ်ား
ယခုအခါ ပြင့္လင္းရာသီေရာက္လာျပီျဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ စစ္ေရးလႈပ္ရွားမႈအစျပဳလာေပရာ လက္ဖက္ေတာင္တန္းတြင္ လည္း တိုက္ပြဲမ်ားခပ္စိပ္စိပ္ျဖစ္လာသည္ကို ေတြ႕ရေပသည္။ ၂၂၊ ၁၀၊ ၂၀၁၆ ေန႔က ေက်ာက္မဲၿမိဳ႕နယ္ ပါလိုင္ေက်းရြာအနီး တြင္လည္းေကာင္း၊ ၂၉၊ ၁၀၊ ၂၀၁၆ ေန႔က နမ့္ဆမ္ၿမိဳ႕ နယ္ကုန္းသာေက်းရြာအနီးတြင္လည္းေကာင္း၊ တပ္မေတာ္ႏွင့္ TNKA တုိ႔ တိုက္ပြဲမ်ားျဖစ္ပြားခ့ဲၿပီး တိုက္ခိုက္ေရး ရဟတ္ယာဥ္မ်ား ပ်ံသန္းမႈရွိခ့ဲသည္ဟု ဆိုပါသည္။
၃၀၊ ၁၀၊ ၂၀၁၆ ေန႔က တပ္မေတာ္ႏွင့္ TNLA တုိ႔ မိုးမိတ္ျမိဳ ့နယ္ နမ့္ခြမ္ရြာအနီးတြင္၎ နမ့္ဆမ္ၿမိဳ႕နယ္ ကုန္းသာရြာႏွင့္ ဟူး မန္းရြာၾကားတြင္လည္းေကာင္း၊ နမ့္ဆမ္ၿမိဳ႕နယ္ ဟူးမန္းရြာႏွင့္ ပန္အေလာက္ရြာၾကားတြင္လည္းေကာင္း၊ တေန႔တည္း တိုက္ပြဲငယ္ ၃ ႀကိမ္ ျဖစ္ပြားခ့ဲသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ၃၁၊ ၁၀၊ ၂၀၁၆ ေန႔ကလည္း နမ့္ဆမ္ၿမိဳ႕နယ္အတြင္း တိုက္ပြဲမ်ားျပင္းထန္ခ့ဲၿပီး လက္နက္ႀကီးသံမ်ား ေန႔ေရာညပါ ၾကားေနရသည္ဟု နမ့္ဆမ္ၿမိိဳ႕နယ္ NLD ဥကၠဌ မိုင္ရဲေက်ာ္သူက ဆိုပါသည္။
၁၊ ၁၁၊ ၂၀၁၆ ေန႔က မန္တုန္ၿမိဳ႕နယ္ မန္အီရြာႏွင့္ မန္မိုင္ရြာၾကားတြင္ TNLA ႏွင့္ RCSS တပ္မ်ား တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားခ့ဲသည္ဟုဆိုပါ သည္။ ၂၊ ၁၁၊ ၂၀၁၆ ေန႔ကလည္း ေက်ာက္မဲၿမိဳ႕ နယ္ႏွင့္မိုးမိတ္ၿမိဳ႕ နယ္အစပ္ရွိ လြယ္ခမ္းရြာ အထက္ေတာင္ကုန္းရွိ TNLA စခန္းအား တပ္မေတာ္မွ တိုက္ခိုက္ခ့ဲသက့ဲ့သုိ႔ ကြန္ခါေက်းရြာရွိ တပ္မေတာ္စခန္းအားလည္း TNLA မွ ျပန္လည္သြားေရာက္တိုက္ခိုက္ခ့ဲသည္ဟု ဆိုပါသည္။
၄၊ ၁၁၊ ၂၀၁၆ ေန႔က နမ့္ခမ္းၿမိဳ႕နယ္ ဟိုပန္ရြာႏွင့္ ပန္ဟန္ရြာၾကားတြင္၎ ကြတ္ခိုင္ၿမိဳ႕နယ္ ပန္ေကာ္ရြာႏွင့္ လြယ္ေယာင္ ရြာၾကားတြင္လည္းေကာင္း၊ ေက်ာက္မဲၿမိဳ႕နယ္ ပန္မရြာအနီးတြင္လည္းေကာင္း၊ တပ္မေတာ္ႏွင့္ TNLA တုိ႔ တေန႔တည္း တိုက္ပြဲ ၃ ႀကိမ္ျဖစ္ခ့ဲသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ၅၊ ၁၁၊ ၂၀၁၆ ေန့ကလည္း နမ့္ဆမ္ၿမိဳ႕ နယ္နမ့္ေခးရြာ အနီးတြင္လည္းေကာင္း၊ ေက်ာက္မဲၿမိဳ႕နယ္ မင္းကုန္းရြာႏွင့္ ဟိုခိုရြာၾကားတြင္လည္းေကာင္း တပ္မေတာ္ႏွင့္ TNLA တုိ႔ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားခ့ဲသည္ဟု ဆိုပါသည္။
၇၊ ၁၁၊ ၂၀၁၆ ေန႔က မန္တုန္ၿမိဳ႕နယ္ မန္မိုင္ရြာအနီးတြင္ TNLA ႏွင့္ RCSS တုိ႔ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားခ့ဲသည္ဆိုပါသည္။ ၈၊ ၁၁၊ ၂၀၁၆ နမ့္ဆမ္ၿမိဳ႕နယ္အတြင္း တပ္မေတာ္မွ လက္နက္ႀကီးႏွင့္ပစ္ခတ္မႈေၾကာင့္ ေဒသခံမ်ားထိတ္လန္႔ေနသည္ဟု ပေလာင္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဒသ ဦးစီးအဖြဲ႕ဝင္ မန္တုန္ၿမိဳ႕နယ္လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလည္ ဦးသိန္းေဇာ္က ဆိုပါသည္။ ဤသုိ႔လက္ နက္ႀကီးျဖင့္ ပစ္ခတ္မႈမ်ားသည္ နမ့္ဆမ္ၿမိဳ႕နယ္တြင္းသာမက နမ့္ခမ္းၿမိဳ႕နယ္အတြင္းတြင္လည္းေကာင္း၊ ၆ ရက္ ၇ ရက္ ၈ ရက္ေန႔မ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားခ့ဲသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ၁၀၊ ၁၁၊ ၂၀၁၆ ေန႔ကလည္း နမ့္ဆမ္ၿမိဳ႕နယ္ မန္ဆာေက်းရြာအနီးတြင္ တပ္မေတာ္ႏွင့္ TNLA တုိ႔ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားခ့ဲသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ၁၁၊ ၁၁၊ ၂၀၁၆ ေန႔ကလည္း နမ့္ဆမ္ၿမိဳ႕နယ္ နမ့္ေခးရြာ အနီးတြင္ တပ္မေတာ္ႏွင့္ TNLA တုိ႔ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားခ့ဲသက့ဲသုိ႔ နမ့္ခမ္းၿမိဳ႕နယ္ မုန္းဝီးရွိ တပ္မေတာ္တပ္စခန္းအားလည္း TNLA မွ လာေရာက္တိုက္ခိုက္ခ့ဲေၾကာင္း သိရွိရသည္။
အေစာပိုင္းကာလက လက္ဖက္ေတာင္တန္းမ်ားေပၚတြင္ျဖစ္ပြားေနေသာ တိုက္ပြဲမ်ားမွာ ေျပာက္က်ားတိုက္ပြဲငယ္မ်ားဟု ဆိုနိုင္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ယခုရက္ပိုင္းျဖစ္ပြားေသာ တိုက္ပြဲမ်ားတြင္ အခ်ဳိ႕ရက္မ်ား၌ တိုက္ခိုက္ေရး ရဟတ္ယာဥ္မ်ားပါလာၿပီး ေန႔စဥ္လိုလို လက္နက္ႀကီးမ်ား ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္ေနသည္ကို ေတြ႕ရေပရာ တိုက္ပြဲငယ္မ်ားဟု ဆို၍မရေတာ့ေပ။ တေျဖး ေျဖးႏွင့္ စစ္၏အရွိန္ျမင့္တက္လာေနသည္ဟု ဆိုရပါမည္။ တိုက္ပြဲမ်ားလည္း ရက္ဆက္လို ျဖစ္ပြားလာသည္ကို ေတြ႕ေနရေပ သည္။ ႏွစ္ဖက္အက် အဆံုးစာရင္းမ်ားကို တိက်စြာမသိနိုင္ပါ။ တိုက္ပြဲတပြဲခ်င္းအရ ထိခိုက္က်ဆံုးမႈ မမ်ားႏိုင္ေသာ္လည္း တိုက္ပြဲအားလုံးေပါင္း၏ ထိခိုက္က်ဆံုးမႈမွာ ျမင့္တက္နိုင္သည္ဟု သုံးသပ္ရပါသည္။
● ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ လက္ဖက္ေတာင္တန္း
လက္ဖက္ေတာင္တန္းတြင္ တအန္း ပေလာင္လူမ်ဳိးမ်ားအား ကိုယ္စားျပဳ တရားဝင္နိုင္ငံေရးပါတီအျဖစ္ တအန္းအမ်ဳိးသား ပါတီ TNP ရွိပါသည္။ TNP ပါတီသည္ တအန္း ပေလာင္ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဒသတြင္သာမက အျခားၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ပါ အနိုင္ရခ့ဲသည့္ပါတီျဖစ္သည္။ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ TNP ပါတီမွ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္တြင္ ၇ ဦး ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္တြင္ ၃ ဦး အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္တြင္ ၂ ဦး အနိုင္ရရွိခ့ဲသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္အရ တအန္းလူမ်ဳိးမ်ား၏ေထာက္ခံမႈ ရရွိခ့ဲသည္ဟု ဆိုရပါမည္။ တအန္းကုိယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားေသာေဒသတြင္သာမက တအန္းလူမ်ဳိးတုိ႔ပ်ံ႕ႏွံ႔ ေနထိုင္ေသာေဒသမ်ားတြင္ပါ အနိုင္ရခ့ဲသည္ဟုဆိုရမည္။
လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ TNP ပါတီအေနႏွင့္ UPDJC တြင္ ပါဝင္၍ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ပါဝင္၍ေနသည္။ သုိ႔ေသာ္ TNP ပါတီအေနႏွင့္ လက္ဖက္ေတာင္တန္းတြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းမ်ားလုပ္ေဆာင္ရန္ အမ်ဳိးသားအဆင့္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ျပဳ လုပ္ရန္ မျဖစ္နိုင္ေသးေပ။ အေၾကာင္းမွာ လက္ဖက္ေတာင္တန္းေပၚတြင္ လက္နက္ကိုင္စြဲတိုက္ခိုက္ေနသည့္ TNLA တပ္ဖြဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အတြင္း ပါဝင္ခြင့္မရေသး၍ ျဖစ္ေပသည္။
TNLA အေနႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားတြင္ NCA သေဘာတူညီခ်က္ရရွိသည္အထိ NCCT Nationwide Ceasefire Coordination Team ႏွင့္အတူတကြ ပါဝင္ခ့ဲေသာ္လည္း သမတေဟာင္း ဦးသိန္းစိန္ လက္ထက္တြင္ NCA လက္မွတ္ထိုးခြင့္ ျပဳ ရန္ ျငင္းပယ္ခံခ့ဲရသည့္အဖြဲ႕ျဖစ္သည္။ ဆိုရလွ်င္ NCA ျပင္ပတြင္ အခ်ိန္ဆြဲမေနဘဲ NCA လက္မွတ္ထိုးလိုလွ်င္ေတာင္မွထိုးခြင့္မရွိသည့္ အဖြဲ႕ျဖစ္၍ေနေပသည္။
တနိုင္ငံလုံးအပစ္ရပ္၍ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္ဖုိ႔ဆိုလွ်င္ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡအတြင္း ပါဝင္ေနသူအားလုံး ထိုျဖစ္စဥ္ တြင္ပါဝင္ဖုိ႔ လိုပါသည္။ လမ္းပိတ္ထား၍ မရနိုင္ေပ။ လမ္းပိတ္ေနက ဖြင့္ေပးရန္လိုအပ္သည္။ လက္ဖက္ေတာင္တန္းတြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္နိုင္ရန္ တရားဝင္ပါတီျဖစ္ေသာ TNP ပါတီသာမက TNLA တပ္ဖြဲ႕လည္း ျငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္း စဥ္တြင္ ပါဝင္ရန္ မုခ်လိုအပ္ေပလိမ့္မည္။
လက္ဖက္ေတာင္တန္းေပၚတြင္ ေသနတ္သံ ဗံုးသံအေျမာက္သံမ်ား တိတ္ဆိတ္၍ သစ္ရြက္ပုေလြေတးသံ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေတး သံ ပ်ံ႕လြင္ေစလိုပါသည္။
ေမာင္ေမာင္စိုး (Mg Mg Soe)