ကိုသန္းလြင္ – ထြက္ေပါက္၊ ဆႏၵျပျခင္းႏွင့္ သစၥာေစာင့္သိျခင္း
(မိုးမခ) ေအာက္တိုဘာ ၂၀၊ ၂၀၁၅
(၁)
၁၉၇၀ ခုႏွစ္က အေမရိကန္ႏုိင္ငံ ပရင္စတန္တကၠသိုလ္မွ Albert Hirschman ဆိုသူက Exit, Voice and Loyalty ဆိုေသာ စာအုပ္တအုပ္ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့ပါသည္၊ “ထြက္ေပါက္၊ ဆႏၵျပျခင္းႏွင့္ သစၥာေစာင့္သိျခင္း” ပာူ၍ ျမန္မာျပန္ေသာ္ ရႏိုင္လိမ့္မည္ ထင္ပါသည္၊ ဤစာအုပ္တြင္ လူတို႔၏ လူ႔က်င့္၀တ္ ႏွင့္ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး တို႔ ဆက္စပ္ပံုမ်ားကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။
စာေရးသူမွာ စီးပြားေရး ပညာရွင္တေယာက္ျဖစ္ျပီး နိုင္ငံေပါင္းမ်ားစြာမွ ႀကီးမားေသာ ကုမၸဏီႀကီးမ်ား အေၾကာင္း သူတို႔ေအာင္ျမင္ပံု၊ က်ဆံုးပံုမ်ားကို ေလ့လာထားခ်က္မ်ား ပါ၀င္ပါသည္၊ သူ႔စာအုပ္တြင္ ႏိုက္ဂ်ီးရီးယားနိုင္ငံ မီးရထားကုမၸဏီၾကီးလုပ္ငန္းမ်ား ဖရုိဖရဲ မေအာင္မျမင္ျဖစ္ရပံုမ်ားမွ အစျပဳၿပီး အေမရိကန္ သမတ ဂြ်န္ဆင္ လက္ထက္ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲ ေပၚလစီေၾကာင့္ သေဘာထားကြဲလြဲေသာ အရာရွိၾကီးမ်ား ႏႈတ္ထြက္ၾကပံု အထိ အေၾကာင္းစံုပါ၀င္ပါ သည္။
ကုမၸဏီ တခုသည္ အေၾကာင္းေပါင္းစံုေၾကာင့္ လုပ္ငန္းမ်ား မေအာင္မျမင္ ျဖစ္ေနျပီဆိုပါစို႔၊ မိမိ၏ အနာဂါတ္မွာ ဤ ကုမၸဏီတြင္ ဆက္ေနပါက ေကာင္းစရာမရွိေတာ့ဟုယူဆေသာ ၀န္ထမ္းမ်ားအဖို႔ ေရြးခ်ယ္စရာ သံုးခုျဖစ္လာပါသည္၊ Exit ဆိုသည္မွ ထိုကုမၸဏီမွ ထြက္ရန္ျဖစ္ပါသည္၊ Voice ဆိုသည္ မွာ ကုမၸဏီတြင္ ဆက္လက္ အလုပ္လုပ္ျပီး မွားယြင္းေနေသာ အခ်က္မ်ားကို အမ်ားသိေအာင္ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုျပီး အမွားမ်ားကို ျပင္ဆင္ရန္ ၾကိဳးစားျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္၊ ေနာက္ဆံုးတခုမွာ ကုမၸဏီ အေပၚ တြင္ သစၥာရွိစြာ (Loyalty) ေနျပီး မွားယြင္းေနေသာ ေပၚလစီမ်ားကိုလစ္လ်ဴရႈကာ ဆက္လက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ ေပးရန္ပင္ျဖစ္သည္။
မစၥတာ ပာာ႔ရွမင္ ၏အယူအဆတြင္ မ်ားစြာေသာ ကုမၸဏီမ်ား၌ အမွားကို ထုတ္ျပေ၀ဖန္တတ္ေသာ Voice မ်ားကို ေယဘူယ်အားျဖင့္ မၾကားရတတ္ပါဟုဆိုသည္၊ လူအမ်ားစုမွာ သစၥာရွိျခင္းကိုသာ ျပသၾကျပီး ေ၀ဖန္ေရး အလုပ္ကို မလုပ္လိုၾကေပ၊ အကယ္၍ အလုပ္ထြက္ၾကသည္ ဆိုလ်င္လည္း လူနည္းစု ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ကုမၸဏီကို မထိခိုက္တတ္ေပ၊ အကယ္စင္စစ္ အမွားေတြကို အမွန္ျဖစ္ ေအာင္ လုပ္ဖို႔ဆိုလ်င္ မိမိအႏၱရာယ္ကို မေၾကာက္မရြံ႕ရဲ၀ံ့စြာ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ၾကရန္ လိုပါသည္။
ထိုစာအုပ္မွ လမ္းသံုးသြယ္ကို နမူနာယူ၍ (Freeman Dyson) ဆိုေသာ အဂၤလန္မွ ဖီလိုဆိုဖါတဦးက ျပီးခဲ့သည့္ ကမၻာစစ္အတြင္းကာလ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံ၏ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏သမိုင္းကို ေကာက္ခ်က္ခ် ဆန္းစစ္ျပခဲ့ပါသည္။
ဂ်ာမဏီ ႏိုင္ငံ မွ ကြန္တမ္သီအိုရီ၏ ဖခင္ႀကီး Max Planck ကို ၁၈၅၈ ခုႏွစ္တြင္ ေမြးဖြားၿပီး ၁၉၃၃ ခု အာဏာရွင္ ဟစ္တလာ အာဏာရရိွခ်ိန္တြင္ သူသည္ အသက္ ဂ၅ ႏွစ္အရြယ္ ကမာၻသိ သိပၸံပညာရွင္ ႀကီး ျဖစ္ေနပါၿပီ၊ သူသည္ ၁၉၃၃ ခု ေမလတြင္ အာဏာရွင္ၾကီး ဟစ္တလာႏွင့္ တႀကိမ္သာ ေတြ႕ဖူးၿပီး သူက ဂ်ာမန္ သိပၸံနွင့္ ဓာတုေဗ ႏိုဘယ္ဆုရွင္ Fritz Haber ကို အလုပ္ထုတ္ မျပစ္ပါရန္ ေမတၱာရပ္ခံ ခဲ႔ပါသည္၊ မစၥတာေဟဘာ မွာ ႏိုဘယ္ဆုရ ဓါတုေဗဒ ပညာရွင္တဦးျဖစ္ျပီး ေလထဲမွႏိုက္ၾတိဳဂ်င္ ဓါတ္ေငြ႔ ကို ေျမၾသဇာ အျဖစ္ေျပာင္းလဲေပး ႏိုင္ေသာနည္းကို တီထြင္ေတြ႔ရွိခဲ့သူတဦးျဖစ္ပါသည္၊ ဟစ္တလာ ကဂ်ာမန္သိပၸံပညာ ၏ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ပုဂၢိဳည္ၾကီးကိုေဒါသတႀကီး ေအာ္ဟစ္ ႀကိမ္းေမာင္း ခဲ့ပါသည္။
ပလန္႔ က ဂ်ာမဏီ ႏို္င္ငံေတာ္အေပၚ သစၥာကို ေစာင့္သိရိုေသၿပီး ႏိုင္ငံတြင္းမွာပင္ ဆက္လက္ ေနထိုင္ ခဲ့ပါသည္ (Loyalty) ၊ ထိုအခ်ိန္တြင္ သူ႔မိတ္ေဆြ အိုင္းစတိုင္းမွာ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံ ကို စြန္႔ခြါဘို႔ဆံုးျဖတ္ၿပီး အေမရိကားသို႔ ေရာက္ရိွေနပါျပီ (Exit)၊ ၁၉၃၃ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ဟစ္တလာ အာဏာ လႊမ္းမိုးခ်ိန္ တြင္ မိမိဆႏၵကို ထုတ္ေဖၚျခင္း (Voice) ဆိုသည္မွာ မရိွေတာ႔ပါ၊ အာဏာရွင္ကို ခုခံ ေျပာဆိုသူသည္ မိမိ ဖါသာ ေသေၾကာင္းႀကံသည္ႏွင့္ အတူတူပင္ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္၊ မက္(စ) ပလန္႔ မွာ ဂ်ာမဏီ ႏိုင္ငံ အေပၚ သစၥာရိုမလား၊ ဟစ္တလာကိုဆန္႔က်င္ခုခံမလားဆိုေသာ ေမးခြန္း ၂ ခုၾကား တြင္ဗ်ာမ်ား ေနခဲ႔ပါသည္၊
ႏိုင္ငံအေပၚ သစၥာေစာင့္သိ ရိုေသျခင္းႏွင့္ မေကာင္းဆိုးရြားကို ခုခံကာကြယ္ျခင္း ႏွစ္ခုတို႔ကို မည္သို႔ ခြဲျခားႏိုင္ပါသ နည္း၊ ပလန္႔ အေနျဖင့္ဂ်ဴးလူမ်ိဳးတို႔ကို သန္းခ်ီ၍ သတ္ရန္ အမိန္႔ေပးသည့္ ေခါင္းေဆာင္ ၾကီးကို အရိုအေသေပး ေနရျခင္းလည္းျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံႀကီးတခုလံုး အာဏာရွင္ တဦး၊ စစ္လိုလား သူတဦး၏ လက္ထဲသို႔ က်ေရာက္ေနခ်ိန္တြင္ ဘာလုပ္ရမည္ ဆိုသည္ကို လြယ္ကူစြာ စဥ္းစား၍ မရႏိုင္ ပါ။ သားျဖစ္သူ အာ၀င္ ပလန္႔ (Erwin Planck) မွာ အာဏာရွင္ၾကီး၏ရံုး ဗံုးေပါက္မႈတြင္ ပါ၀င္ပါတ္ သက္ သည္ဆိုကာ ရံုးေတာ္မွ ပဌမ ေသဒဏ္ ခ်မွတ္လိုက္ပါသည္ (Resistance) ၊ ဖခင္လုပ္သူ၏ ေတာင္းပန္ေမတၱာရပ္ခံမႈေၾကာင့္ ေသဒဏ္မွ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ရပါသည္၊ အာဏာရွင္ကို ဆန္႔က်င္ခဲ့ ေသာ သား ႏွင့္ သစၥာရွိခဲ့ေသာ ဖခင္ ႏွစ္ေယာက္စလံုး ဇတ္သိမ္းမေကာင္းခဲ့ၾကပါေခ်၊ သိပၸံပညာ ရွင္ၾကီး အဖို႔ ဘ၀တခုလံုးအတြက္ အေရြးခ်ယ္မွားခဲ့သညိဟုဆိုရပါလိမ့္မည္၊
ပာာ႔ရွမင္ ၏ စာအုပ္က ႏ်ဴးကလီးယားဗုံးထုတ္လုပ္ေရး သမိုင္းမွာလည္း စဥ္းစားစရာ အခ်က္မ်ားစြာကို ေပးခဲ့ပါသည္၊ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ႏ်ဴးကလီးယား ဖစ္ရွင္း(Nuclear Fission) ကို Mrs Meitner မွေတြ႔ျပီးခ်ိန္မွ စျပီး အေမရိကန္ အစိုးရသည္ လူအား ေငြအား အခ်ိန္ ေျမာက္မ်ားစြာ အကုန္ခံ၍ ႏ်ဴးကလီးယာဗုံး တည္ေဆာက္ရန္၊ ၾကိဳးစားစီစဥ္ခဲ့ၾကပါသည္။
ႏ်ဴးကလီးယာဗံုးေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သည့္ ကမာၻသူကမာၻသားတို႔၏ အသက္အႏၱရာယ္ၾကီးမားပံုကို သိပၸံပညာရွင္မ်ား ကနဦးစျပီး သေဘာေပါက္ခဲ့ၾကပါသည္၊ ထိုအခ်ိန္က ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားအဖို႔ ဗံုးျဖစ္ေျမာက္လာေရးမွာ မေသခ်ာေသးပါ၊ ၁၉၃၉ခုႏွစ္ကသာ အေမရိကန္၊ အဂၤလန္၊ ဂ်ာမနီႏွင့္ ဆိုဗီယက္ႏိုင္ငံမွ သိပၸံပညာရွင္မ်ားစုေပါင္းျပီး ဤျဖစ္လာႏိုင္သည့္ အႏၱရာယ္မ်ား အေၾကာင္းကို ကမာၻ႔လူသားထု သိေအာင္ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ ႏုိင္ခဲ့ၾကပါလ်င္၊ ဗံုးထုတ္လုပ္ေရးစီမံကိန္းကို ဟန္႔တားႏိုင္ခဲ့ ၾကပါလ်င္ (Voice) ကမၻာၾကီးတြင္ ယခုလို ႏ်ဴးကလီယာဗံုး အႏၱရာယ္ ရွိေနလိမ့္မည္မဟုတ္ပါ၊ အစိုးရ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းမွာ တကယ့္ အႏၱရာယ္ျပဳမည့္ အနုျမဴဗံုး ေပၚေပါက္လာမည္ပာု မသိေသးေသာ ေၾကာင့္ သတင္း ထိန္းခ်ဳပ္မႈ မ်ားလည္း မရွိေသးပါ၊ သိပၸံပညာရွင္မ်ားက မိမိတို႔ အစိုးရမ်ားအေပၚ သစၥာရွိမႈ (Loyalty) ကိုသာေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကပါသည္၊ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ယခုအခါ အနုျမဴဗံုးအႏၱရာယ္ႏွင့္ ဆံုးႏုိင္ဘြယ္ရာမရွိေသာ လက္နက္ အျပိဳင္အဆိုင္ တပ္ဆင္ေနၾကသည့္ ကမာၻၾကီးျဖစ္ေပၚ လာရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
၁၉၄၀ မွ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္အတြင္း အစိုးရမ်ား၏ လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈမ်ားေၾကာင့္ အမ်ားသိေအာင္ ဆႏၵထုတ္ေဖၚ ျခင္း (Voice) ဆိုသည္မွာ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ပါ။
ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံ၏ အႏုျမဴဗံုး အစီအစဥ္တြက္ သစၥာေစာင့္သိမႈ (Loyalty) ကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့သူ ေနာက္တဦး မွာ ၀ါနာပာိုက္စင္ဘတ္ (Mr Heisenberg) ျဖစ္ပါသည္၊ သူက မက္(စ)ပလန္႔ ကို ဂ်ာမဏီ၏ အႏုျမဴဗံုး တည္ေဆာက္ေရး အစီအစဥ္ တြင္ပါ၀င္ရန္ ဖိတ္ေခၚ ခဲ့ပာန္တူသည္၊ ဤတၾကိမ္တြင္ ပလန္႔က(Exit) ျငင္းပယ္ခဲ့သည္။
(၂)
စာေရးသူမစၥတာဟာ့ရွမင္ က Exit ဆိုသည္မွာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံသားတို႔၏ တန္ဘိုးထားအပ္ေသာ ထံုးစံတခုျဖစ္ေနပါၿပီဟု ဆိုသည္၊ ၁ရ ရာစုႏွစ္မ်ားက သန္းႏွင့္ ခ်ီေသာ ဥေရာပ တို္က္သားတို႔သည္ မိမိ ေနရပ္ကို စြန္႔ခြာၿပီး ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာကို ရွာေဖြရမည္ဟု ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကပါသည္၊ ထို႔ေၾကာင့္သာ ယခု အေမရိကားဟုေခၚေနၾကေသာ ႏိုင္ငံၾကီး ေပၚေပါက္လာရျခင္းျဖစ္သည္ ဟု ဆိုကာ လူတို႔၏ ေနရာေဟာင္းကို စြန္႔ၿပီး အသစ္ရွာေဖြျခင္း အေလ့အထကို ေထာပနာျပဳခဲ႔သည္။
ဗုဒၶေလာင္းလ်ာ သိဒၶထၳမင္းသားသည္ ဖခင္၏နန္းေတာ္ အ၀န္းအ၀ိုင္းအတြင္း ေနထိုင္ျခင္းျဖင့္ ဆင္းရဲျခင္း ကုန္ရာ နိဗၺာန္ကို ရွာေဖြမေတြ႔ ရိွႏိုင္ဟု ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ခဲ့သည္၊ မိမိ အသိုင္းအ၀ိုင္းကို စြန္႔ခြာျပီး ဥရုေ၀လ ေတာသို႔ ခ်ဥ္းကပ္ခါ အမွန္တရားကုိ ရွာေဖြခဲ့သည္။
ပုဂံေခတ္တြင္ ဖခင္အေလာင္းစည္သူမင္းႏွင့္ အစ္ကိုျဖစ္သူ မင္းရွင္ေစာ ကုိ သတ္ခါ ဘုရင္ ျဖစ္လာ သည႔္ နရသူမင္း ၏ လုပ္ရပ္မ်ားကို မေၾကနပ္သျဖင့္ ပံ့သကူ မေထရ္ျမတ္သည္ သီဟို႒္ကၽြန္းသို႔ ထြက္ခြာ ေနထိုင္ခဲ့သည္။
ျမန္မာ စစ္အစိုးရ လက္ထက္တြင္ တိုင္းျပည္၏အေျခအေနကိုၾကည့္ခါ ႔ မိမိတို႔၏ အနာဂါတ္သည္ မေကာင္းႏိုင္ဟု ဆံုးျဖတ္ခါ ျပည္သူျပည္သား အမ်ားအျပားသည္ ႏိုင္ငံရပ္ျခားသို႔ ထြက္ခါြ ခဲ႔ၾကသည္၊ ၁၉၈၈ ခု ေနာက္ပိုင္းတြင္ ႏိုင္ငံအတြင္းတြင္ ဆႏၵျပေနျခင္းျဖင့္ (Voice) လိုရာမေရာက္ႏိုင္ေၾကာင္း သေဘာေပါက္ခဲ့ၾကသည့္ တိုင္းသူျပည္သား အမ်ားအျပား Exit ကိုေရြးခ်ယ္ၾကရျပန္သည္၊
သစၥာရိွမႈ (Loyalty) ျဖင့္ ပါတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြရိွေအာင္ ဆက္လက္ ေနၾက သူမ်ား လည္း ရိွသည္၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူႏွင့္ ပူးေပါင္းခါ စီးပြားလမ္းပြင့္ သူမ်ားလည္း ရိွသည္၊ ဤသို႔ ထြက္ခြာျခင္း (Exit) ဆႏၵျပျခင္း (Voice) ႏွင့္ သစၥာရိွမူ အေပၚ မူတည္၍ လူတို႔၏ ဘ၀မ်ားစြာ ေျပာင္းလဲခဲ့ၾကရသည္၊ လူတဦးခ်င္းစီကို လိုက္၍ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားခ်ၾကရာတြင္ ရည္ရြယ္ခ်က္ကြဲျပားျခင္း၊ အသိဥာဏ္ ဆႏၵစြဲ မ်ား ရွိၾကေသာ္လည္း လူ၏ဗီဇမွာ မိမိဘ၀အေျခအေန ကို ပိုမိုေကာင္းမြန္ေအာင္သာ ေဆာင္ရြက္ၾက မည္ ျဖစ္ပါ၏၊ အေျခအေနက ယိုယြင္းပ်က္စီးေနျပီဆိုလ်င္ ပါတ္၀န္းက်င္ ပိုမိုေကာင္းမြန္သည္ဟု ယူဆရေသာ ေနရာသစ္ဆီ သို႔သာ ေရႊ႔ေျပာင္းလိုၾကေပလိမ့္မည္၊
သေဘၤာကပၸတိန္ တေယာက္အဖို႔ မိမိတာ၀န္မွာ ခရီးသည္မ်ားကို လိုရာခရီးသို႔ အျပီးတိုင္ပို႔ေဆာင္ေရး ပင္ျဖစ္သည္၊ ေရယို ေနေသာသေဘၤာတစီးတြင္ အေျခအေနမဟန္ေတာ့ပါက လူအမ်ားသည္ ထို သေဘၤာ ကိုစြန္႔ခြါၾကေတာ့ မည္သာျဖစ္၏၊ ယိုေနေသာအေပါက္ကို ဖါေထးေပးႏိုင္လ်င္ လူေတြက လည္း သေဘၤာကိုစြန္႔ခြါ ရန္၀န္ေလးၾကေပလိမ့္မည္၊
မစၥတာဟာ့ရွမင္းမွာ စီးပြားေရးပညာရွင္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ သူ႔စာအုပ္မွာ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ား အေၾကာင္းကိုလည္း ေ၀ဆာေနေအာင္ေရးျပထားပါသည္၊ ကြ်န္ေတာ့္အေနျဖင့္မူ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ ေရး အတြက္ ေပၚလစီခ်မွတ္သူမ်ားအဖို႔ ဤစာအုပ္ကိုဖတ္ရႈသင့္သည္ဟုထင္ျမင္မိသည္၊ ဤစာအုပ္မွ ျပည္သူျပည္သား တို႔၏စိတ္ဓါတ္အား လႊမ္းမိုးေစေသာ အေၾကာင္းရပ္မ်ားကို နားလည္ျခင္းျဖင့္ ျပည္သူတို႔၏ ဘ၀မ်ားကို စာနာတတ္ေစလိမ့္မည္ဟု ယူဆမိပါသည္၊
ကိုသန္းလြင္
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
