ခင္ေမာင္ေစာ (ဘာလင္) – ေရေၾကာင္းပိုင္နက္ ျပႆနာ၏ ဇာစ္ျမစ္

• နိဒါန္း
ေရေၾကာင္းပိုင္နက္ျပႆနာတြင္ ဘဂၤလားဒက္ရွ္အစိုးရႏွင့္သတင္းစာမ်ားက ၎တုိ႔ဘက္မွေတာင္းထားသည္ထက္ ပိုရ ေၾကာင္းေရးၾကေသာ္လည္း ျမန္မာအစိုးရဘက္မွမူ ထံုးစံအတိုင္း ဘာမွ်အတိအက် သတင္းထုတ္ျပန္မႈမရွိဘဲ၊ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္က လႊတ္ေတာ္၌ ရွင္းလင္းခ်က္ကုိသာေဖၚျပျပီး “သူမသာ၊ ကိုယ္အသုဘ” ျဖစ္ခဲ့သလို ေ၀့လည္ေၾကာင္ပတ္ ရွင္းျပခဲ့သည္။

• ေနာက္ခံသမိုင္းေၾကာင္း
သမိုင္းေၾကာင္းအရေသာ္ကား ရခိုင္ဘုရင္တုိ႔သည္ အေနာက္ဘဂၤါ (၁၂) ႄမဳိဳ႕ကိုပိုင္ခဲ့ျပီး၊ ရခိုင္ေရတပ္သည္ ယခုအျငင္းပြားခဲ့ သည့္ကမ္းေျခ တေလွ်ာက္တြင္ ၾကီးစိုးကာ ကုန္းတြင္းပိုင္းအထိဝင္ေရာက္ၿပီး ဘဂါၤလီမ်ားကို၀င္ဖမ္း၍ ကြၽန္အျဖစ္ေရာင္းစား ခဲ့သည့္ သက္ေသသာဓကမ်ားရွိခဲ့သျဖင့္ အဆိုပါကြၽန္းမ်ားႏွင့္ေရျပင္ကို ရခုိင္တုိ႔ပိုင္ခဲ့ေၾကာင္းထင္ရွားပါသည္။

ဗမာဘုရင္ဘုိးေတာ္ ဦး၀ိုင္း ရခုိင္ျပည္ကိုသိမ္းပိုက္လိုက္ခ်ိန္တြင္ အိႏၵိယရွိ အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံခ်ဳပ္က ယခင္ ရခိုင္ဘုရင္ပိုင္နက္ အားလံုးကို ဗမာဘုရင္ပိုင္သြားျပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဗမာဘုရင္ကို ပဏၰာဆက္ေနရေသာႏိုင္ငံငယ္မ်ားကိုလည္း ဗမာဘုရင္၏ လက္ေအာက္ခံအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳပါေၾကာင္း၊ ျဗိတိသွ်အိႏၵိယအင္ပါယာႏွင့္ ဗမာႏိုင္ငံေတာ္တုိ႔ နယ္နိမိတ္ထိစပ္မႈမ်ား ရွိလာျပီျဖစ္၍ ႏိုင္ငံေတာ္ႏွစ္ခုအၾကားနယ္နိမိတ္အတိအက်သတ္မွတ္ၾကျပီး စာခ်ဳပ္မ်ားခ်ဳပ္ဆိုလိုပါေၾကာင္း အေၾကာင္းၾကား ခဲ့ပါသည္။ ထိုအခ်ိန္က ယိုးဒယားဘုရင္သည္ အျမင္က်ယ္စြာျဖင့္ ျပင္သစ္ပိုင္အင္ဒိုခ်ိဳင္းနားမွ ျပင္သစ္ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ႏွင့္လည္းေကာင္း၊ မာလာယု ကြၽန္းဆြယ္မွျဗိတိသွ်ဘုရင္ခံႏွင့္လည္းေကာင္း အလားတူစာခ်ဳပ္မ်ား ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ျပီးျဖစ္ေနေသာ္လည္း၊ မိမိကိုယ္ကိုမိမိ ကမၻာေပၚတြင္တန္ခိုးအၾကီးဆံုးဘုရင္ဟု ဘ၀င္ျမင့္ရူး ရူးေနသည့္ ဘိုးေတာ္ ဦး၀ိုင္းသည္လည္းေကာင္း၊ မိမိတို႔၏ စစ္အင္အားကို မဟာအတုမရွိ ဟုအထင္ၾကီးခဲ့ၾကသည့္ျမန္မာစစ္ဗိုလ္မ်ားကလည္းေကာင္း၊ “မင္းဧကရာဇ္တပါး သည္ ဘဂၤလားျမိဳ႕စားႏွင့္ စာခ်ဳပ္ရန္အေၾကာင္းမရွိ၊ လန္ဒန္ျမိဳ႕ေတာ္မွ “ျဗိတိသွ် ဦးကိုင္”ႏွင့္သာစာခ်ဳပ္ရန္ အဖက္တန္သည္ ဟုယူဆခဲ့ၾကသျဖင့္၊ ေနာက္ဆံုး စစ္ကိုင္းမင္း (ေခၚ) ဖလ္နန္းရွင္ (ေခၚ) ဘၾကီးေတာ္ လက္ထက္တြင္ ရွင္မျဖဴ (ေခၚ) ရွပ္ပူရီ ကြၽန္းကိစၥမွစျပီး စစ္ျဖစ္ၾကရသည္။ ေရတပ္ႏွင့္ ေခတ္မီလက္နက္မ်ားမရွိေသာျမန္မာတပ္တုိ႔အေရးနိမ့္ျပီး၊ ရႏၲပုိစာ ခ်ဳပ္ျဖင့္ ရခိုင္ႏွင့္တနသၤာရီနယ္တုိ႔ကို အဂၤလိပ္တုိ႔လက္သုိ႔ ထိုးအပ္လိုက္ရသည္။ အာသံႏွင့္မဏိပူရတုိ႔ကိုလည္းလက္ေအာက္ခံ ပဏၰာဆက္သရသည့္ႏိုင္ငံမ်ားအျဖစ္မွ လက္လႊတ္လိုက္ရသည္။ ျမန္မာဘုရင္မ်ား၏ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံေရးအျမင္မက်ယ္မႈႏွင့္ဆက္ဆံေရး ညံ့ျဖင္းမႈေၾကာင့္ တရားသည္ျဖစ္ေစ၊ မတရားသည္ျဖစ္ေစ ၎ကြၽန္းမ်ားႏွင့္ ရခိုင္ေရေျမပိုင္နက္ အားလံုးမွာ ၁၈၂၆ ခုမွစျပီး ျဗိတိသွ် ပိုင္ျဖစ္သြားသည္။

ေနာင္တြင္ျမန္မာတုိ႔၏ စစ္အင္အားနည္းပါးျခင္း၊ ေခတ္မီလက္နက္မ်ားမရွိျခင္းတုိ႔ကိုသိရွိေနေသာ ျဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕သမားက
မတရားဗိုလ္က်ကာ ဒုတိယစစ္ႏွင့္ တတိယစစ္တုိ႔ကိုအျပစ္ရွာ တိုက္ခိုက္ျပီး ျမန္မာတျပည္လံုး သိမ္းယူခါ (၁၉၃၆) ခုႏွစ္ အထိ အိႏၵိယျပည္၏ျပည္နယ္တခုအျဖစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ျပီး၊ (၁၉၃၇) ခုႏွစ္တြင္မွသာ သီးျခားကိုလိုနီနယ္ (Crown Colony) အျဖစ္ အုပ္ ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။  ၁၉၃၇ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏွင့္အိႏိၵယတုိ႔သီးျခားကိုလိုနီမ်ားျဖစ္လာၾကေသာအခ်ိန္တြင္ ကပၸလီကြၽန္း၊ နီကိုဘာ ကြၽန္း၊ အာသံ၊ မဏိပူရႏွင့္ ရခိုင္တုိ႔က “အေနာက္ျပည္” ဟုေခၚခဲ့ေသာ ရခိုင္ပုိင္ဘဂၤလားတြင္းရွိ နယ္မ်ားကို အဂၤလိပ္တုိ႔က “ျဗိတိသွ် အိႏိၵယ” တြင္းသုိ႔ထည့္သြင္းလိုက္သည္။ “ျဗိတိသွ်ပိုင္ျမန္မာျပည္” အတြင္းသုိ႔ထည့္သြင္းမေပးခဲ့။ ေဒါက္တာဗေမာ္ အစိုးရႏွင့္ ဦးေစာအစိုးရတုိ႔ကလည္း ၎နယ္မ်ားကို တရား၀င္ျပန္မေတာင္းခဲ့ပါ။ ေတာင္းခဲ့လွ်င္လည္း ရမည္မထင္ပါ။ မည္သို႔ ပင္ျဖစ္ေစ မိမိႏိုင္ငံ၏ရပိုင္ခြင့္ကို တရားဝင္ေတာင္းဆိုခဲ့သည့္ သမိုင္းဝင္မွတ္တမ္းက်န္ေနေစရန္ ေတာင္းဆိုသင့္ခဲ့သည္ဟု ထင္ျမင္မိေပသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ တရားသည္ျဖစ္ေစ၊ မတရားသည္ျဖစ္ေစ ၎ကြၽန္းမ်ားမွာ ၁၉၃၇ ခုမွစျပီး “ျဗိတိသွ် အိႏိၵယ” ပိုင္ျဖစ္သြားသည္။

ေဒါက္တာဗေမာ္ အစိုးရႏွင့္ ဦးေစာအစိုးရတုိ႔ကလည္း ၎နယ္မ်ားကို ေတာင္းခဲ့လွ်င္လည္း ရမည္မထင္ပါ။ အေၾကာင္းမွာ အဂၤလိပ္မ်ားသည္ကိုလိုနီနယ္အားလံုးတြင္ ကုလားမ်ားကို သားအရင္းသဖြယ္သေဘာထားၿပီးအခြင့္အေရး ပိုေပးေလ့ရွိကာ၊ က်န္ကိုလိုနီႏိုင္ငံသားမ်ားကို မယားပါသားကဲ့သို႔၎၊ ေမြးစားသားသဖြယ္၎၊ သေဘာထားကာ ေက်ာသား ရင္သားခဲြျခား ဆက္ဆံေလ့ရွိ ေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။ အဂၤလိပ္မ်ားသည္ကိုလိုနီနယ္အားလံုးတြင္ ၎တို႔၏ေသြးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္အရ အဂၤလိပ္မ်ားက “အထက္ပြဲ”ကိုစားေသာ အရွင္သခင္ႀကီးမ်ားလုပ္ခဲ့ကာ ကုလားမ်ားကို “ေအာက္ပြဲ”ကိုစားရေသာ အရွင္ သခင္ ကေလးမ်ားလုပ္ေစခဲ့သည္။  ကုလားမ်ားကလည္း အျဖစ္မွန္ကို သေဘာမေပါက္ခဲ့ ၾကဘဲ “ေအာက္ပြဲစား” သခင္က ေလးမ်ား ဘဝတြင္သာယာေနမိခဲ့ၾကရကား  တိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ ကုလားမ်ားကိုၾကည့္မရေတာ့ဘဲမ်က္သိုထားၾက၏။ အဂၤလိပ္ကိုလို နီနယ္မ်ားလြတ္လပ္ေရးရလာေသာအခါတြင္ အာရွ၊ အာဖရိက၊ ကိုလိုနီနယ္တိုင္းေလာက္၌ တိုင္းရင္းသား မ်ားႏွင့္ ကုလားမ်ား လူမ်ိဳးေရးျပသနာမ်ားေပၚေလေတာ့သည္။

၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ျဗိတိသွ်အိႏိၵယႏိုင္ငံသည္ အိႏၵိယႏွင့္ ပါကစၥတန္ဆိုေသာ ဒိုမီနီယံႏိုင္ငံ(၂)ခုအျဖစ္သုိ႔ကဲြသြားျပီး၊ ျမန္မာ
ျပည္တြင္လည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္တုိ႔က်ဆံုးျပီး လံုး၀လြတ္လပ္ေရးသုိ႔တာစူေနဆဲကာလျဖစ္ပါသည္။ ကပၸလီကြၽန္း၊ နီကိုဘာကြၽန္း၊ အာသံ၊ မဏိပူရ ႏွင့္ ၾတိပူရတုိ႔မွာ အိႏိၵယထဲတြင္ပါသြားျပီး၊ အေရွ႕ ့ဘဂၤလားျပည္နယ္မွာ အေရွ႕ပါကစၥတန္ျဖစ္လာခဲ့သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ တရားသည္ျဖစ္ေစ၊ မတရားသည္ျဖစ္ေစ ၎ကြၽန္းမ်ားမွာ ၁၉၄၇ ခုမွစျပီး  အေရွ႕ပါကစၥတန္ပိုင္ျဖစ္သြားသည္။

ထိုစဥ္က ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အဂၤလိပ္စာပါေမာကၡ ေဒါက္တာထင္ေအာင္က “ ျမန္မာႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးရျပီးေသာ္ အာသံ၊ မဏိပူရ၊ ကပၸလီကြၽန္း စသည္တုိ႔ဗမာပိုင္ျဖစ္ေရးအတြက္ အိႏၵိယႏွင့္အေရးဆိုရမည္၊ ရခိုင္စကားေျပာသူမ်ား ပါကစၥတန္တြင္း
ေရာက္ေနေသာကိစၥ၊ ၎နယ္မ်ားကိစၥလည္းေဆြေႏြးရမည္ “  စသည္ျဖင့္ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ေဆာင္းပါးေရးခဲ့ဘူးပါသည္။

• ဦးႏုေခတ္
ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးရျပီးေနာက္ ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ အျခားအေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ အိႏၵိၵ ယ – ျမန္မာနယ္နိမိတ္သည္လည္းေကာင္း၊ ပါကစၥတန္ ျမန္မာနယ္နိမိတ္သည္လည္းေကာင္း၊ မသတ္မွတ္ႏိုင္ခဲ့၊ စာခ်ဳပ္မခ်ဳပ္ ဆိုႏိုင္ခဲ့ပါ။ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမ်ားတြင္ တရုတ္-ျမန္မာနယ္နိမိတ္ သတ္မွတ္ေရးတြင္ ဖိေမာ္၊ ေဂၚလန္၊ ကန္ဖန္တည္းဟူေသာ ကခ်င္နယ္ ၃ နယ္ တရုတ္ကိုေပးလိုက္သည့္ကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ အတိုက္အခံမ်ားက ၎နယ္မ်ား သည္ သမိုင္းအ ဆက္ဆက္ျမန္မာပုိင္နယ္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း အေထာက္အထားမ်ားျဖင့္တင္ျပၾကရာ အစိုးရပါတီမွအမတ္ တဦးက “ ဒီလိုဆိုရင္ အာသံ၊ မဏိပူရလည္းျပန္ေတာင္းပါလား “ ဟုကလိလိုက္ရာတြင္၊ အတိုက္အခံအမတ္က “ ဒီကိစၥ လာမယ္ေလ၊ အိႏၵိယ – ျမန္မာနယ္နိမိတ္ကိစၥက်ရင္၊ အခုဟာက တရုတ္-ျမန္မာနယ္နိမိတ္ကိစၥ မို႔မေျပာတာ၊ ဆိုင္တဲ့ ကိစၥေရာက္ရင္ ကပၸလီကြၽန္းကိစၥေရာ၊ ရခိုင္ဘုရင္ပိုင္ခဲ့တဲ့နယ္ေတြကိစၥေရာ ေဆြးေႏြးရမွာဘဲ “ ဟုျပန္ေျပာခဲ့သည္ကို လႊတ္ ေတာ္အစည္းအေ၀း  ျမန္မာ့ အသံမွ တိုက္ရိုက္အသံလႊင့္ခဲ့သည့္အတိုင္းၾကားခဲ့ရဘူးပါသည္၊ မွတ္ခဲ့ရဘူးပါသည္။

ထိုေၾကာင့္ ဦးႏုမွာ ေနရူးႏွင့္ ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ အလြန္ရင္းႏွီးသူျဖစ္ပါေသာ္လည္း  ၎၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ေနစဥ္က အိႏၵိယ – ျမန္မာ
နယ္နိမိတ္၊ ပါကစၥတန္ ျမန္မာနယ္နိမိတ္ကိစၥမ်ားကို အတိအက်မသတ္မွတ္ႏိုင္ခဲ့၊ လက္မွတ္မထိုးႏိုင္ခဲ့ပါ။

• ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေခတ္
အိႏၵိယ – ျမန္မာနယ္နိမိတ္၊ ပါကစၥတန္ ျမန္မာနယ္နိမိတ္မ်ားမွာ ၁၉၆၇ ခု ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေခတ္တြင္သာ အဂၤလိပ္ လုပ္ခဲ့သည့္နယ္နိမိတ္မ်ားအတိုင္း အသိအမွတ္ျပဳလိုက္ျပီး လက္မွတ္ေရးထိုး လိုက္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ စစ္အစိုးရေခတ္ျဖစ္ျပီး လႊတ္ေတာ္လည္းမရွိ၍ တင္ျပေဆြးေႏြးရန္မလုိပါ။  စာခ်ဳပ္ကိုလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေန၀င္းကိုယ္တိုင္လက္မွတ္မထိုးဘဲ “ႏိုင္ငံျခား ေရးဝန္ႀကီးဌာနတာဝန္ခံ” ဦးသီဟန္က လက္မွတ္ထိုးခဲ့ဟန္ရွိပါသည္။ ျပည္သူ လူထု အမ်ားစုလည္း ၎စာခ်ဳပ္အေၾကာင္း သိရွိခဲ့ၾကဟန္မတူပါ။  ျမန္မာ-အိႏၵိယနယ္နိမိတ္ တိုင္းတာေရးစာခ်ဳပ္ကို ၁၉၆၇ မတ္လ ၁၈ ရက္တြင္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၿပီး အဆိုပါ စာခ်ဳပ္ကိုအေျခခံ၍ နယ္နိမိတ္ တိုင္းတာျခင္းမ်ားကို ၁၉၆၈ မွ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္အထိျပဳ လုပ္ခဲ့သည္။

၁၉၆၇  ဇြန္လဆန္း၌ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ေမာင္ခိုင္လမ္း အစိုးရမူလတန္းေက်ာင္း အမွတ္ (၃) မွ တရုတ္ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေလး မ်ား ေမာ္စီတုန္း ရင္ထိုးတံဆိပ္ တပ္ဆင္ျခင္းကို တားျမစ္သျဖင့္ ဆႏၵျပၾကပါသည္။ ဇြန္လ ၇ ရက္တြင္ ရန္ကုန္၌ တရုတ္ဆန္႔ က်င္ေရး ဆႏၵျပပြဲမ်ားျပင္းထန္လာၿပီး လမ္းမေတာ္ေအာက္လမ္း တရုတ္ေက်ာင္းဆရာအသင္းတိုက္ကိုစီနင္းတိုက္ခိုက္ၾကရာ တရုတ္ဆရာ၊ ဆရာမအခ်ိဳ႕အသတ္ခံရသည္။ ထူးဆန္းသည္မွာ ဖ်က္ဆီးသူအမ်ားစုသည္ ျမန္မာမ်ားမဟုတ္ဘဲ ျပည္ေထာင္စု အလံကိုင္ထားသည့္ ကုလားတိမ္ႏွင့္ေခၚေတာမ်ားျဖစ္ေနသည္။ တရုတ္သံရံုးကိုဝိုင္းဝန္းၾကသည္။ အုတ္တံ တိုင္းအတြင္းေက်ာ္ နင္းဝင္ေရာက္သူျမန္မာတဦးေသၿပီး တရုတ္သံရုံးအမႈထမ္းတဦးလည္းေသသည္။ ၎ေနာက္ ရန္ ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ “မာရွယ္ေလာ” စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေၾကညာသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ၎ကိစၥမွာ ဗိုလ္ေနဝင္းအစိုးရ ဆန္ရွားပါး မႈေၾကာင့္ ေပါက္ကြဲလုျဖစ္ေနေသာ လူထုႀကီးအား တရုတ္ဘက္သို႔ေျပာင္းေပးလိုက္သည္ဟူေသာသတင္းမ်ားထြက္လာသည္။ ပီကင္းေရဒီယိုမွေန႔စဥ္ “ရဲေဘာ္မ်ား မိတ္ေဆြမ်ားခင္ဗ်ား/ရွင္ ေဖါက္ျပန္ေသာေနဝင္းသည္  —”။ “ရဲေဘာ္မ်ား မိတ္ေဆြမ်ားခင္ဗ်ား/ရွင္ ေနဝင္းႏွင့္ေနာက္လိုက္ေခြး မ်ားသည္ —–” စ သည္ျဖင့္ ရိုင္းစိုင္းစြာအသံလႊင္ခဲ့သည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းမွာ ထိုအခ်ိန္ကတရုတ္ႏွင့္ဆက္ဆံေရး မေျပမလည္ျဖစ္ေနခ်ိန္ျဖစ္၍ ကုလားမ်ားႏွင့္ျပႆနာမတက္ရန္ အေလွ်ာ့ေပးခဲ့ဟန္ရွိပါသည္။ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ ျပည္သူပုိင္သိမ္းအျပီး ကုလားမ်ားေထာင္ေသာင္းႏွင့္ခ်ီျပီး “မိုဟာမဒီ”၊  “မိုဇာဖရီ”၊ “ေဆာ္ဒီ” စသည့္သေဘၤာမ်ားျဖင့္ ျပည္ေတာ္ျပန္ၾကရသည္ကို ယခုအသက္(၆၀)ႏွင့္အထက္ရွိသူအားလံုးမွတ္မိၾကပါလိမ့္မည္။ ၎ကိစၥႏွင့္ပတ္သက္ျပီး ကုလားမ်ားကမ်က္သိုထားသည့္ကိစၥလည္းပါႏိုင္ပါသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းမွာ ေဗဒင္ ယၾတာ ယံုသူလည္းျဖစ္ပါသည္။ “တရုတ္ကဖိ၊  ရွမ္းကအိ၊  ရွိသည့္ ျမန္မာ၊  အေနာက္မွာ” ဆုိသည့္ တေဘာင္စကား လည္းရွိပါသည္။ ထိုေၾကာင့္တရုတ္ႏွင့္ျပႆနာေပၚျပီး မိမိ “တရုတ္ေျပးမင္းျဖစ္ခါ အေနာက္သုိ႔ေျပးရေသာ္ စူရတီ၊ ဘဂၤလီ၊ ပန္ခ်ာပီ၊ ပသီ၊ ဖာရ စီ၊ ေခၚေတာ၊ မရ၀ရီ၊ စေသာကုလားမ်ိဳးစံုတုိ႔က ၀ိုင္း “မူလက်ီ” လုပ္ၾကျပီး၊ “ဂန္းမာေဒးကား” ၾကမည္ေလာ၊ ဟိႏၵဴမ်ားက ဘုန္းကံတက္ေစရန္ ဂဂၤါျမစ္တြင္းေခါင္းေဆးမဂၤလာလုပ္ေပးမည္ဟုညာေခၚသြားၿပီး ေရႏွစ္သတ္ မည္ေလာ၊  မူဆလင္မ်ားက လည္း မိမိဝါသနာကုိဓာတ္သိေနသူမ်ားျဖစ္၍ တခ်ိန္တည္း၌ မယားေလးေယာက္ယူႏိုင္ေစရန္ႏွင့္ မိမိမလိုေတာ့သည့္ အခိ်န္တြင္  “တလပ္သံုးခါေပးၿပီး” ကြာကာ အသစ္မ်ားထပ္ယူႏိုင္ေစေရးအတြက္ အစၥလမ္ဘာသာဝင္ရန္ အႀကံေပးၿပီး ဘာ သာ သြင္းေပးမည္ဆိုကာ “ခတၱနာ”လုပ္ခိ်န္၌ အဖ်ားကမျဖတ္ဘဲ အရင္းကျဖတ္လိုက္မည္ေလာ၊ “ဟာလာ” လုပ္မည္ေလာ၊ သုိ႔ေလာ၊ သုိ႔ေလာ၊ ေလာမ်ိဳးစံု အေတြးေခါင္ၿပီးေသာ္၊ ၎သည္ ျမန္မာရာဇ၀င္တြင္မရွိဘူးေသာ “တရုတ္ ေျပး ကုလားက်မင္း” ျဖစ္သြားမည္ကို စိုးရိမ္၍လည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။

၎ေနာက္တြင္ ျမန္မာဘက္မွစစ္ေရယာဥ္ “ ျပည္ေတာ္ေအး “ကို ၁၉၆၇ ခုႏွစ္တြင္ ကပၸလီကြၽန္းသုိ႔၃-၄ ေခါက္ေစလႊတ္ျပီး
ျမန္မာျပည္သုိ႔ျပန္လာလိုသူျမန္မာမ်ားကိုသြားေခၚရပါသည္။ အေရွ႕ပါကစၥတန္တြင္းသုိ႔ေရာက္ေနေသာ ရခိုင္ မိသားစုႏွစ္ရာ ေက်ာ္ခန္ ့လည္း ရခိုင္တိုင္းသုိ႔ျပန္လာၾကပါသည္။ အခ်ိဳ ့ကပၸလီကြၽန္းျပန္မ်ားမွာ ကပၸလီကြၽန္းတြင္ ဆင္ပိုင္၊ ကားပိုင္၊ သစ္စက္ ပိုင္မ်ားပင္ျဖစ္ေနၾကျပီး အမိေျမကိုလြမ္း၍သာျပန္လာၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္အမိေျမမွာယခင္ကလို “သာ ယာေရႊျပည္” မဟုတ္ေတာ့ဘဲ မဆလေခၚ “ျမန္မာဆင္းရဲမဲြေတေရး လမ္းစဥ္” ေအာက္တြင္ ဒုကၡေရာက္ေနၾကသည္ကို မသိခဲ့ၾကရွာပါ။ ျမန္မာျပည္ျပန္ေရာက္ျပီးမွငရဲပန္းကိုနတ္ပန္းထင္ခဲ့မိသည့္  မိတၱ၀ိႏၵက လက္သစ္မ်ားျဖစ္ေနၾကမွန္း သိရျပီး “တကြၽန္း”သုိ႔ျပန္ ခ်င္စိတ္ေပၚလာသူမ်ားရွိခဲ့ပါသည္။ ၎တုိ႔၏အသိမွာ လူသတ္လွ်င္ တကြၽန္းသုိ႔ပို ့သည္ဟုသာ ျဖစ္သျဖင့္ လူသတ္မႈက်ဴးလြန္ သူမ်ားပင္ ရွိခဲ့ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၎တုိ႔အပို ့ခံရသည့္ တကြၽန္းမွာ ကပၸလီကြၽန္း မဟုတ္ေတာ့ဘဲ၊ ကိုကိုးကြၽန္း ျဖစ္ေနသျဖင့္ “ မိေအးႏွစ္ခါနာ” ခဲ့ရသူမ်ားလည္းရွိခဲ့ဘူးပါသည္။

၁၉၇၀ ခု တြင္ အေရွ႕ပါကစၥတန္သည္ ဘဂၤလားဒက္ရွ္ျဖစ္လာခဲ့သျဖင့္ တရားသည္ျဖစ္ေစ၊ မတရားသည္ျဖစ္ေစ ၎ကြၽန္း မ်ား မွာ ၁၉၇၀ ခုမွစျပီး  ဘဂၤလားဒက္ရွ္ပိုင္ျဖစ္သြားသည္။

• ပထဝီိႏုိင္ငံေရး
ဘဂၤလာေဒ့ရွ္ လြတ္ေျမာက္ေရး စစ္ပြဲဟု ေခၚေသာ အေရွ႕ပါကစၥတန္ႏွင့္အေနာက္ပါကစၥတန္ ႏွစ္ျခမ္းကြဲၿပီး ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ ခ်ိန္၌ ဘီဘီစီ သတင္းဌာန၏ ေၾကညာခ်က္အရ အိႏၵိယျပည္ထဲ၌ အေရွ႕ပါကစၥတန္ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ ဆယ္သန္း ေရာက္ေန ၿပီး ျမန္မာျပည္ထဲတြင္လည္း တသန္းခြဲမွ ႏွစ္သန္းအထိ ေရာက္ေနႏိုင္သည္ဟုခန္႕မွန္း၏။ အိႏၵိယအစိုးရသည္ ပြင့္ပြင့္လင္း လင္းရွိၿပီး ကုလသမဂၢႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားအားအကူအညီေတာင္းေသာ္လည္း ဗိုလ္ေန၀င္း၏ ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီအစိုးရသည္ ကုလသမဂၢႏွင့္ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၀င္လာမည္ကိုေၾကာက္ၿပီး မည္သူ႕ကိုမွ မဖိတ္ေခၚဘဲ ရွိတ္ မူဂ်ီဘုိ ရာမန္၏ အ၀ါမီလိဂ္ အစိုးရကို ခ်က္ခ်င္း အသိအမွတ္ျပဳလုိက္ၿပီး ႏွစ္ႏိုင္ငံ သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္စစ္ေျပးဒုကၡသည္မ်ား ကို ျပန္ပို႕ရန္လုပ္သည္။ ရွိတ္ မူဂ်ီဘုိ ရာမန္ ကလက္ခံပါေသာ္လည္း  ျမန္မာျပည္၏ အရသာကိုသိသြားေသာ ေခၚေတာအမ်ား စုသည္ တျဖည္းျဖည္း တရားမ၀င္ ျပန္လည္၀င္ေရာက္လာၾကသည္။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္က ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ သံအမတ္ အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည့္ မစၥတာ ကိုင္ဇာကသူ႕အစိုးရ ႏွင့္ ၿဗိတိသွ်ဓနသဟာယႏိုင္ငံမ်ားအဖြဲ႕ထံပို႕သည့္အစီရင္ခံစာ  ၌ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းတြင္ တရားမ၀င္ေရာက္ရွိေနေသာ ဘဂၤလာ ေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံသား ငါးသိန္းေက်ာ္ ရွိေနေသးေၾကာင္း ေရးထားပါ သည္။ အေသးစိတ္ကုိ “Burma’s Western Border as Reported by the Diplomatic Correspondence  (1947 – 75)”, Aye Chan, Professor, Kanda University of International Studies, Japan တြင္ၾကည့္ပါ။

ထိုအခိ်န္ကဘဂၤလားဒက္ရွ္ႏိုင္ငံကို အိႏၵိယႏွင့္အေရွ႕အုပ္စုကသာအသိအမွတ္ျပဳၿပီး အေမရိကန္၊ အေနာက္အုပ္စုႏွင့္တရုပ္ စသည့္ႏိုင္ငံမ်ားက အသိအမွတ္မျပဳဳၾကေပ။ ျမန္မာျပည္မွေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီအစိုးရသည္ ဘဂၤလားဒက္ရွ္ႏိုင္ငံကို အသိ အမွတ္ျပဳစဥ္က ပိုင္နက္ကိစၥမ်ားႏွင့္ျမန္မာျပည္တြင္း ေရာက္ေနသည့္ ဘဂၤလီစစ္ေျပးဒုကၡသည္တသန္းေက်ာ္ကိစၥမ်ားကို  မိမိက အေပၚစီးေဆြးေႏြးရန္ အခြင့္အေရးရပါလ်က္၊ လိုအပ္လာလွ်င္အေမရိကန္၊ အေနာက္အုပ္စုႏွင့္တရုပ္ စသည့္ႏိုင္ငံ မ်ား၏အကူ အညီကိုရႏိုင္ပါလ်က္ အခြင့္အေရးကို အသံုးမခ်တတ္ခဲ့ေခ်။

၁၉၇၅ခုႏွစ္က ဘဂၤလာေဒ့ရွ္၌ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းမႈ ျဖစ္ၿပီး  ရွိတ္မူဂ်ီဘုိ ရာမန္ အသတ္ခံရသည္။ပါကစၥတန္ဘက္ယိမ္းသည့္ ဂိုဏ္းမွ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ဇီယာအူရာမန္ အာဏာရလာသည္။   ပါကစၥတန္၊ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၊ တရုတ္၊ အေနာက္အုပ္ စုႏွင့္ နီးစပ္သည့္အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံကို အသိအမွတ္ျပဳလာၾကကာ ဘဂၤလာေဒ့ရွ္အေျခခိုင္လာသည္။ ထို အခ်ိန္တြင္ တရုတ္နယ္စပ္က ဗကပမ်ားေၾကာင့္ မဆလ အစိုးရမွာ တရုတ္ႏွင့္အဆင္မေျပပါ။ ဗကပ မ်ားအားဗံုးႀကဲရန္ သြားေသာ ျမန္မာ့ေလတပ္မွ ကိုးရီးယားစစ္လက္က်န္ ေခတ္မမီေတာ့သည့္ဂ်က္တိုက္ေလယဥ္ ငါးစင္းကို တရုတ္က ပစ္ခ် လို္က္သည္။  ျမန္မာအစိုးရက ေတာင္ကိုတိုက္မိ၍ပ်က္က်သြားသည္ဟု ေၾကညာ၏။

လသာတုန္းဗိုင္းမငင္တတ္ခဲ့သည့္ မဆလအစိုးရသည္ ေလမုန္တိုင္းရွိရာဦးတည္ရြက္လႊင့္သြားသည့္သေဘၤာမာလိန္မႉးအလား အေမရိကန္၊ တရုတ္ စသည့္ ႏိုင္ငံႀကီးမ်ား ဘဂၤလာေဒ့ရွ္ႏွင့္ အတိုင္းထက္အလြန္ အလြမ္းသင့္ေနသည္ကိုသတိမမူဘဲ၊ ရခုိင္ ျပည္တြင္ဘဂၤါလီဦးေရ ေဖာင္းပြေနသည္ကိုသာသတိထားမိၿပီး နဂါးမင္းစစ္ဆင္ေရးလုပ္ေတာ့သည္။ ေခၚေတာ ကုလားမ်ား သိန္းႏွင့္ခ်ီၿပီး ဘဂၤလားဒက္ရွ္ကိုထြက္ေျပးၾကရာ ဘဂၤလာေဒ့ရွ္အစုိးရ၏မရိုးသားမႈေၾကာင့္ တေၾကာင္း၊  ျမန္မာ လူ၀င္မႈႀကီး ၾကပ္ေရးမ်ားလာဘ္စားၿပီး ထုတ္ေပးထားသည့္ တရားမ၀င္ အမ်ိဳးသားမွတ္ပံုတင္ကဒ္ျပားမ်ားေၾကာင့္ တ ေၾကာင္း၊ တရုတ္၊ အေမရိကန္ စသည့္ ႏိုင္ငံႀကီးမ်ား၏ဖိအားေပးမႈေၾကာင့္ တေၾကာင္း၊ ထြက္ေျပးသည့္လူထက္ပိုမ်ားေသာ ေခၚေတာကုလားမ်ား ကို လက္ခံလိုက္ရေလေတာ့သည္။

ေနာက္တႀကိမ္ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ျပည္သာယာစစ္ဆင္ေရးလုပ္ေတာ့လည္း ထိုနည္းပင္။ တရုတ္ကေတာ့ ဖိအားမေပးေတာ့ပါ။  န၀တႏွင့္အရမ္းအလြမ္းသင့္ေန၍ျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္လည္း “မ်က္ႏွာႏွစ္ဘက္ လွ်ာႏွစ္ခြ”ႏွင့္ေပါက္ေဖာ္ႀကီးသည္ ၎၏ ေဖာက္ သည္ ဘဂၤလားဒက္ရွ္၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ပါကစၥန္တို႔တြင္ မ်က္ႏွာမပ်က္ေစရန္ႏွင့္ လက္နက္ႏွင့္ အျခားကုန္ ပစၥည္းေဈးကြက္မပ်က္ေစရန္အတြက္ ျမန္မာ”နဝတ”အစိုးရအား ေခၚေတာမ်ားကိုျပန္လက္ခံရန္ “တိုက္တြန္း” ခဲ့သည္။ အေနာက္ အုပ္စုႏွင့္အစၥလမ္ႏိုင္ငံမ်ား၏ဖိအားက မဆလေခတ္မွာထက္ပိုၿပီး ျပင္းထန္ လာသည္။ အေၾကာင္းမွာ န၀တသည္ မဆလထက္ ပို၍ နာမည္ပ်က္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ပင္။   ျမန္မာစစ္အစိုးရအဆက္ဆက္ နာမည္ပ်က္ခဲ့သည္ကို ဘဂၤလာေဒ့ရွ္ အစုိးရကလည္းေကာင္း၊ လူကုန္ကူးသူမ်ားကလည္းေကာင္း၊ ဗုဒၶဘာသာျမန္မာႏိုင္ငံကို အစၥလမ္ႏိုင္ငံအျဖစ္ ေျပာင္းလိုေသာ အုပ္စုသည္လည္းေကာင္း၊ ပိုင္ႏိုင္စြာအသံုးခ်ကာ လူဦးေရေပါက္ကြဲမႈျဖစ္ေနသည့္ ဘဂၤလားဒက္ရွ္က ေခၚ ေတာမ်ားကုိ ျမန္မာျပည္အတြင္းသို႔ နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ခိုးဝင္ေနေစသည့္အျပင္၊  ႏိုင္ငံျခားတြင္ အလုပ္ ရွာလိုသူ ဘဂၤလာ ေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံသားမ်ားအား ေလွျဖင့္ထြက္သြားေစၿပီး ေရာက္ရာႏိုင္ငံ၌ ျမန္မာျပည္က ‘ရိုဟင္ဂ်ာ’ ဆိုၿပီးညာေစ၏၊ ျမန္မာ စကားျပန္ေခၚလာေပးလွ်င္လည္း ျမန္မာစကား မတတ္ပါ၊ ဘဂၤလီစကားျပန္ ေပးပါဟုဆိုလာျပန္သည္၊ ထိုသူမ်ားကို ျမန္မာ ျပည္ကလူေတြဆိုၿပီး ဘီဘီစီႏွင့္ မီဒီယာတခ်ိဳ႕က ‘က်ားက်ား မီးယပ္’ လုပ္ကာ ဝင္လိမ္ေပးၾကသည္။ အဂၤလန္ကလာပါ သည္ဆိုၿပီး ရုရွားစကားျပန္ေတာင္း သည့္သူမ်ားကို ကြၽန္ေတာ္တို႔က အဂၤလန္ကပါဆိုၿပီး မတရား သက္ေသဝင္လုိက္လွ်င္ သူတို႔လက္ခံပါမည္လား ဟုသာ ေမးခ်င္ပါသည္။

ကုလသမဂၢထူေထာင္ခါစ ၁၉၄၅က “ႀကီးငါးႀကီး” (အေမရိကန္၊ ရုရွား၊ အဂၤလန္၊ ျပင္သစ္ႏွင့္တရုတ္) ၏စကားမ်ားကို ကုလသ မဂၢသံုးဘာသာမ်ားအျဖစ္သတ္မွတ္ရန္ ဆံုးျဖတ္ရာ၌ အေမရိကန္ႏွင့္အဂၤလန္ ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးတို႔တြင္ အဂၤလိပ္စကား ကိုသာသံုး ၾကသျဖင့္ အေမရိကန္အတြက္ေရြးခ်ယ္ရမည့္စကားေနရာတြင္ ေျမာက္အေမရိကတိုက္မကၠဆီိကိုမွစၿပီး ေတာင္ အေမရိက တတိုက္လံုးေလာက္သံုးေသာစပိန္စကားကို အေမရိကန္ ကေရြးခ်ယ္လိုက္ရာမွ  ရုရွား၊ အဂၤလိပ္၊ စပိန္၊ ျပင္သစ္ ႏွင့္တရုတ္ စကားတို႔ကို ကုလသမဂၢသံုးဘာသာမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားခဲ့သည္။ ၁၉၈၀ ခုွႏွစ္မ်ားတြင္ ေရနံျဖင့္ခ်မ္းသာ လာေသာ အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားက အာရပ္စကားကို ကုလသမဂၢသံုးဘာသာအျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးရန္၊ ၎ကိစၥအတြက္ ကုန္က်မည့္ စရိတ္ အဝဝကို မိမိတို႔ကက်ခံမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထားရာတြင္ လက္ခံလိုက္သျဖင့္ကုလသမဂၢသံုးဘာသာ ၆ ခုျဖစ္လာသည္။ အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားသည္ဗီိတိုအာဏာမရသည္မွလြဲ၍ ကုလသမဂၢ တြင္ဩဇာတက္လာသည္။

၁၉၉၀ ခု မွစၿပီး ဆိုဗီယက္ရုရွားဦးေဆာင္ေသာအေရွ႕အုပ္စုၿပိဳကြဲသြားၿပီး ကုလသမဂၢတြင္အေမရိကန္ေခါင္းေဆာင္ေသာအုပ္စု ထင္ရာစိုင္းလိုခြင့္ပိုရလာသည္။  ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ရာထူးကို ၾကားေနႏိုင္ငံမ်ား၏ႏိုင္ငံသားမ်ားကိုသာေပးေလ့ရွိ သည့္ဓေလ့ကိုေသြဖည္ကာ အေမရိကန္ေခါင္းေဆာင္ေသာအုပ္စုဝင္ ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံသားဘန္ကီမြန္း ကိုေရြး ခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဦးသန္႔ကုိ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္က ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္အျဖစ္ေရြးခဲ့ၾကစဥ္က “ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္သည္ ကမၻာႀကီးအတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမေဆာင္ရြက္မီ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆာင္ရြက္ပါဦး” ဟု သေရာ္ေတာ္ေတာ္ ကလိခဲ့ၾကေသာ အေနာက္တိုင္းသတင္းစာဆရာမ်ားႏွင့္ကာတြန္းဆရာမ်ားသည္ အေမရိကန္အုပ္စုဝင္ တခ်မ္းပဲ့ကိုရီးယားႏိုင္ငံသား ဘန္ကီမြန္းကိုေရြးခဲ့ၾကသည့္အခါ မည္သို႔မွ်မေဝဖန္ၾကေပ။

ကုလသမဂၢရံံပံုေငြအမ်ားစုကုိ ေရနံျဖင့္ခ်မ္းသာ လာေသာ အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားက ေပးၾကရာမွစၿပီး အိုအိုင္စီ OIC ေခၚ အစၥလမ္ ႏိုင္ငံမ်ားအဖြဲ႕ ကုလသမဂၢ တြင္ဩဇာတက္ကာ “ေငြမ်ားတရားႏိုင္” ဆိုသကဲ့ သို႔ျဖစ္လာၿပီး “ကုလသမဂၢ” မဟုတ္ေတာ့ဘဲ “ကုလားသမဂၢ” ျဖစ္သြားသည္။ ျမန္မာစစ္အစိုးရကို ဆန္႔က်င္သူအခ်ိဳ႕ကလည္း “ငါနဲ႕မတူ ငါ့ရန္သူ၊ ငါ့ရန္သူ၏ ရန္သူသည္ ငါ့မိတ္ေဆြ” ဆိုသည့္ထံုးကို ႏွလံုးမူၿပီး “ရုိဟင္ဂ်ာ” ဘက္က ၀ါဒ၀င္ျဖန္႔ေပးၾက၏။ တခ်ိန္တည္း၌ အခ်ိဳ႕သူမ်ားသည္  အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားကေပးသည့္ပိုက္ဆံ ယူၿပီး “ရိုဟင္ဂ်ာ” ဆိုသူမ်ားအတြက္ သမိုင္းလိမ္၀ါဒျဖန္႔ စာေစာင္မ်ားကို  ျမန္မာဘာသာ၊ အဂၤလိပ္ဘာသာတို႔ျဖင့္ေရးသားေပးၾကသျဖင့္  ျမန္မာ့သမိုင္း၌ တခါမွမရွိဘူးေသာ “ရိုဟင္ဂ်ာ” ဆိုသည့္ နာမည္သည္ ကမၻာ ေက်ာ္ ျဖစ္လာပါေတာ့သည္။

ဘဂၤလီမ်ား ‘ရိုဟင္ဂ်ာ’ ဟုအမည္ခံလိုျခင္းမွာ ဘဂၤလီစကား၌ “ရိုဟန္” ဆိုသည္မွာရခိုင္ျပည္ကိုေခၚ၍ “ရိုဟန္ဂ်ာ” ဆိုသည္မွာ ရခိုင္သား ဟုဆိုသည့္အဓိပၸါယ္ရသျဖင့္ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ တိုင္းျပည္ႏွင့္လူမ်ိဳးအမည္ကိုအေခ်ာင္ဝင္ႏႈိက္ျခင္းျဖစ္ရကား ရခိုင္ လူမ်ိဳးမ်ားကလက္မခံႏိုင္သည္မွာအံ့ဩစရာမဟုတ္ပါ။

အၿငိမ္းစား ၿဗိတိသွ်သံအမတ္ႀကီး Derek Tonkin က  “But supporters of Rakhine Muslims overseas should at the same time acknowledge that the particular designation ‘Rohingya’ had no serious historical validity prior to independence in 1948. If ‘Rohingya’ were felt to be a step too far, why not seek to modernise the ‘Arakan Muhammadan’ of 1901? ဟု “The ‘Rohingya’ Identity: The British Experience in Arakan” တြင္ေထာက္ ျပခဲ့ပါသည္။

၎ကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ရခိုင္သမိုင္းပညာရွင္ Dr. Jacques P. Leider ကလည္း ၂၀၁၂ ခု ဇူလိုင္လ ၈ ရက္က ဧရာဝတီ မဂၢဇင္းႏွင့္ “ဗ်ဴး”ခဲ့ရာ၌
Q: Are the Rohingya an ethnic group of Burma?
A: My answer is that Rohingya is not an ethnic concept. Okay, they can stand up and say we are an ethnic group inside Myanmar. But I think that is not the best way. When you argue we are Muslims and we have been living in Rakhine for several generations, nobody can deny it. For me, Rohingya is the term, which is an old word that has been claimed as above all as a political label after the independence of Myanmar. For the moment, I do not see that all the people there readily submit to one and a single label. When I was in Bangladesh, people pointed out Muslims to me who originally lived in Rakhine. They have now moved to Bangladesh and when you ask them, “are you Rohingya coming from Rakhine?” they say, “no, we are Muslims who live in Rakhine, we do not take for us the label Rohingya.” ဟုတိက်စြာေျဖသြားပါသည္။

ဘဂၤလာေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံ၏လူဦးေရတိုးပြားမႈသည္ အဆမတန္ႀကီးထြားေနၿပီး လူဦးေရေပါက္ကဲြမႈ ျဖစ္လာကာ အိမ္နီးခ်င္းျမန္မာႏွင့္ အိႏၵိယျပည္တြင္းထဲခိုးဝင္ၾကသျဖင့္ အိႏၵိယနယ္ျခားေစာင့္တပ္ကပစ္သတ္ခဲ့သည့္ဘဂၤလာေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံသားမ်ား ေထာင္ဂဏန္း ေရာက္ေနပါၿပီ၊ အာသံေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္တရားမဝင္ေနထိုင္သူဘဂၤလာေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံသားမ်ား လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡ ျဖစ္ၿပီး အဓိကရုဏ္းမ်ားေၾကာင့္ ေသေၾကပ်က္စီးမႈေတြရွိခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ အိႏၵိယသည္ အႏုျမဴလက္နက္ပိုင္ႏိုင္ငံႀကီးျဖစ္ေနသည္ က တေၾကာင္း၊ အိႏၵိယအစိုးရသည္ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းအရတင္ေႁမႇာက္ခံထားရသည့္အစိုးရျဖစ္ေနသည္က တေၾကာင္း၊ တို႔ေၾကာင့္ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမူးခ်ပ္ရာထူးရထားသူ ဘန္ကီမြန္း သည္လည္းေကာင္း၊ ၊ အေမရိကန္သမတ အိုဘားမား  သည္လည္းေကာင္း၊ တခြန္းမွ်မဟခဲ့ပါ။ မည္သည့္ႏိုင္ငံကမွ်ဝင္မစြက္ရဲေခ်။

ျမန္မာျပည္ကိစၥတြင္ေတာ႔ ျမန္မာစစ္အစိုးရအဆက္ဆက္နာမည္ပ်က္ခဲ့ကာ “အပယ္ခံႏိုင္ငံ” ျဖစ္ခဲ့ ရေသာေၾကာင့္ ယခင္ စစ္အစိုးရသည္လည္းေကာင္း၊ လက္ရွိသမတဦးသိန္းစိန္အစိုးရသည္လည္း ေကာင္း၊ ခိုးဝင္ေနသူ ေခၚေတာမ်ားကိစၥတြင္ အမွန္ေျပာပါေသာ္လည္း အရာမေရာက္ေတာ့ပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာကိုလည္း  မေလးစားၾကေတာ့ပါ။ အေမရိကန္သမၼတႀကီးအိုဘားမားသည္  “ ျမန္မာျပည္သားေတာ့ျဖစ္ခ်င္ပါ၏၊ သို႔ေသာ္ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္အလံကို အေလး မျပဳႏိုင္ပါ၊  ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္သီခ်င္းကိုမဆိုႏိုင္ပါ။ ျမန္မာစကားနဲ႕စာသင္ရန္မလိုပါ။ က်ဳပ္တို႔ေခၚေတာစကားကို “ရိုဟင္ဂ်ာ” စကား၊ ျမန္မာျပည္က တိုင္းရင္းသားစကားအျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳရမည္၊” ဟုလုပ္ေနသူ မ်ားအတြက္  ႏိုင္ငံသားေပးဖို႔ ေရွ႕ေန လိုက္သြားၿပီး အာမေျခာက္ေသးမီပင္ သူ႕ျပည္မွာ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ၿပီးသား သူႏွင့္အသားအေရာင္တူသူေတြ အႏိွမ္ခံေနရသည္၊ အျဖဴပုလိပ္မ်ားက ပစ္သတ္ေနၾကသည္ကိုေတာ့ေရွ႕ေနမလိုက္လို၊  ဥပေဒထုတ္ကာမတားႏိုင္ေသးပါ။  ျမန္မာျပည္ထဲ ခိုးဝင္ ၿပီးျမန္မာျပည္ကစကားေတြမတတ္သူမ်ားအတြက္ မေရာင္ရာဆီလူးဆိုသလို  ေရွ႕ေန လိုက္သြားျခင္းမွာ “ငါေျပာသလို လုပ္၊ ငါလုပ္သလိုလိုက္မလုပ္နဲ႔၊ ငါကအင္အားႀကီးႏိုင္ငံ၊ ဗိုလ္က်ျပမည္ဆိုေသာသေဘာပင္ေလာ။”  ဟုေမးရေတာ့ မလိုျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဘန္ကီမြန္းသည္လည္း  ျမန္မာအစိုးရသာမက၊ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားအဖဲြ ့အစည္းေပါင္းစံုကပါ ၀ိုင္း၀န္းကန္႔ ကြက္ေနသည့္ၾကား မွပင္ျမန္မာ့ေျမေပၚတြင္ “ရိုဟင္ဂ်ာ” ဆိုသည့္နာမည္ကိုသံုးၿပီး”ဗိုလ္က်”ေစၚကား သြားခဲ့သည္ကိုၾကည့္ပါ။ အသည္းနာစရာ ေကာင္းလွပါသည္။ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ရာထူးရထားသူ ျဖစ္ပါေသာ္လည္း “ငါ့ျမင္း ငါစိုင္း၊ စစ္ ကိုင္းေရာက္ေရာက္” လုပ္ခြင့္ေတာ့မရွိပါ။

ယခုအခ်ိန္တြင္ လူ႔အခြင့္အေရးကိုအေၾကာင္းျပၿပီး “ရိုဟင္ဂ်ာဆိုသူ”မ်ားအတြက္  “လူမိ်ဳးတုန္းေအာင္အသတ္ခံေနရပါၿပီ” ဆိုေသာ သမိုင္းလိမ္မတရား၀ါဒျဖန္႔မႈေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္သားမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားမွာ ကမၻာတ၀ွမ္း၌ နာမည္အဖ်က္ခံေနရပါသည္။  “ယာရွင္ကိုေမ်ာက္ေမာင္း”၊ “သူခုိးကလူလူဟစ္” ဆိုသည့္ စကားပံုမ်ားအတုိင္း ခံေနရပါသည္။

၎ကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ရခိုင္သမိုင္းပညာရွင္ Dr. Jacques P. Leider က ၂၀၁၂ ခု ဇူလိုင္လ ၉ ရက္က ဧရာဝတီမဂၢဇင္းႏွင့္ “ဗ်ဴး”ခဲ့ရာ၌
Q: Is the international media mistaken when they use phrases like “genocide of the Rohingya?”
A: Yes, a lot. Journalists have to focus more on diversifying their sources of documentation. I agree it may not be easy. I think there is enormous responsibility on media in Myanmar now that is opening up. Myanmar writers, Myanmar ethnicities take a responsible stand on this. It will not help if they take sides. But you need to be critical and self-critical.   ဟုေထာက္ျပခဲ့သည္။

ထို”ရိုဟင္ဂ်ာ”ဆိုသူမ်ားသည္ ျမန္မာျပည္သားသာမက တိုင္းရင္းသားအဆင့္အထိရလိုပါ၏။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာစကားႏွင့္စာ မသင္လိုပါ၊ ၎တို႔၏ေခၚေတာစကားကို ရိုဟင္ဂ်ာစကား၊ ျမန္မာျပည္က တိုင္းရင္းသားစကားအျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳရမည္၊  ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္သီခ်င္းကိုမဆိုခ်င္ပါ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္အလံကို အေလးမျပဳႏိုင္ပါဟုလုပ္ေနသူမ်ားျဖစ္ပါသည္။ သို႔ပါေသာ္ လည္း ထိုသူမ်ားအတြက္ “လူ႔အခြင့္အေရး” ဆိုၿပီးတိုက္ေပးသည့္သည့္သူမ်ားရွိေနၾကၿပီး တိုင္းျပည္၊ လူမ်ိဳး၊ ကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဘာသာစကား၊ အစစ အရာရာ အလုခံေနရေသာ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ လူ႔အခြင့္ အေရးကိုေတာ့ ထည့္ မစဥ္းစားၾကသည္မွာ ေငြမ်ားတရားႏိုင္ ဆိုသကဲ့ သို႔ အိုအိုင္စီ OIC ေခၚ အစၥလမ္ႏိုင္ငံမ်ားအဖြဲ႕ ကုလသမဂၢတြင္ဩဇာတက္ ကာ “ကုလသမဂၢ”မဟုတ္ေတာ့ဘဲ “ကုလားသမဂၢ” ျဖစ္သြား ေသာေၾကာင့္ပင္တည္း။

• နိဂံုး
အထက္ေဖၚျပပါအေၾကာင္းမ်ားအရ၊ ေရေၾကာင္းပိုင္နက္ကိစၥမ်ားတြင္လည္း ျမန္မာဘက္မွ အေရးနိမ့္ခဲ့ရျခင္းမွာ မဆန္းပါ။

(၁)  ျမန္မာဘုရင္တုိ႔အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ႏွင့္ နယ္ျခားမသတ္မွတ္မွဳေၾကာင့္စစ္ျဖစ္ရျခင္း၊ တနည္းအားျဖင့္ “ အိုင္ထဲကဖား “ ကဲ့သုိ႔ျပဳမူခဲ့ျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ စစ္ျဖစ္ျပီး ပိုင္နက္မ်ားဆံုး႐ွံဳး ရျခင္း။

(၂)  နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္က “ သားအရင္း “ ကုလားမ်ားကို မ်က္ႏွာသာေပးကာ (၁၉၃၇) ခုႏွစ္က ကုလားပိုင္ အျဖစ္ေပးခဲ့သည့္ နယ္မ်ားကို (၁၉၆၆) ခုႏွစ္တြင္္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းအစိုးရက  တရား၀င္လက္မွတ္ထိုးျပီး လႊဲအပ္ေပးလိုက္ျခင္း။

(၃)  ျမန္မာျပည္မွေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီအစိုးရသည္ ဘဂၤလားဒက္ရွ္ႏိုင္ငံကိုအမွတ္ျပဳစဥ္က ပိုင္နက္ကိစၥမ်ားႏွင့္ ျမန္မာ ျပည္ တြင္း ေရာက္ေနသည့္ ဘဂၤလီစစ္ေျပးဒုကၡသည္တသန္းေက်ာ္ကိစၥမ်ားကို  မိမိကအေပၚစီးေဆြးေႏြးရန္ အခြင့္အေရးရပါ လ်က္ႏွင့္ မယူတတ္ခဲ့ေခ်။ လသာတုန္းဗိုင္းမငင္တတ္ခဲ့။

(၄)  ျမန္မာစစ္အစိုးရအဆက္ဆက္နာမည္ပ်က္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ အမွန္ေျပာလည္း အရာမေရာက္ေတာ့ျခင္း။

(၅)  ၁၉၉၀ ခု မွစၿပီး အေရွ႕အုပ္စုၿပိဳကြဲသြားၿပီးကုလသမဂၢရံံပံုေငြအမ်ားစုကုိ ေရနံျဖင့္ခ်မ္းသာလာေသာ အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားက ေပးၾကရာမွစၿပီး အိုအိုင္စီ OIC ေခၚအစၥလမ္ႏိုင္ငံမ်ားအဖြဲ႕ ကုလသမဂၢတြင္ဩဇာတက္ကာ “ေငြမ်ားတရားႏိုင္” ဆိုသကဲ့သို႔ ျဖစ္လာကာ “ကုလသမဂၢ”မဟုတ္ေတာ့ဘဲ “ကုလားသမဂၢ” ျဖစ္သြားျခင္း။

(၆) ႏိုင္ငံတကာတရားရံုးတြင္ ၎ကိစၥအေျခအတင္ေျပာခဲ့စဥ္ကလည္း ဘဂၤလားဒက္ရ္ွဘက္မွ သမိုင္းသုေတသီမ်ား၊  ဥပ ေဒပညာရွင္မ်ား၊ ပထ၀ီပညာရွင္မ်ားကိုေစလႊတ္သည့္အျပင္ သတင္းစာမ်ားကလည္း ျပည္သူလူထုကို မျပတ္တင္ျပျခင္း၊ အၾကံဉာဏ္ေတာင္းခံျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာဘက္မွ ၎တုိ႔နည္းတူ ၾကိဳးစားခဲ့ၾကပါ၏ေလာ။

(၇)  အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ ့ကိုတရားခံတဦးအျဖစ္လက္ညဳွိး ထိုးျပႏိုင္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ “မည္သူမျပဳ၊ မိမိမႈ”လည္း ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား ပါပါသည္။

ေနာက္ဆံုးတြင္ေတာ့ “ မိေအးႏွစ္ခါမက ဆယ္ခါနာ”လိုက္ရသူမ်ားမွာ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္မ်ားသာျဖစ္ပါေၾကာင္း။

မွတ္ခ်က္။ ကဝိလကၡဏာသတ္ပံုက်မ္းလာ သတ္ပံုသတ္ၫႊန္းမ်ားကိုသာသံုးထားပါေၾကာင္း။ 

(လြန္ခဲ့သည့္သံုးႏွစ္ခန္႔က ဘဂၤလားဒက္ရွ္အစိုးရႏွင့္ ျမန္မာအစိုးရတို႔  ေရေၾကာင္းပိုင္နက္ အျငင္းပြားၿပီး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ခံုရံုးက ဘဂၤလားဒက္ရွ္ကို အႏိုင္ေပးလိုက္ခဲ့စဥ္က ရခိုင္အမ်ဳိးသား သတင္းစာတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္သည့္ေဆာင္းပါးကိုျပဳျပင္ ေရးသားထားပါသည္။)