ေမာင္ရင္ငေတ – ရာဇဝင္ထဲကလူသားမ်ား

 • La dynastie Capétiens မင္းဆက္မွ ဒုတိယပိုင္း လူဝီငါးေယာက္
အရင္တေလာက Carolingiens မင္းဆက္မွ ပထမဦး လူဝီဘုရင္ငါးေယာက္ရဲ႕အေၾကာင္းကို ေရးခဲ့ ၿပီးပါၿပီ။ အခု လူဝီဘုရင္ ဒုတိယပိုင္းအေနနဲ႔ လူဝီေနာက္ငါးေယာက္ ငါးပါးအေၾကာင္းကို ေရးပါမယ္။

ျပင္သစ္သမိုင္းေတြကို ဖတ္ရင္းနဲ႔ စိတ္ပါလာလို႔ **ျပင္သစ္သမိုင္းမွ လူဝီဘုရင္မ်ား** ဆိုၿပီး ေရးမိရပါတယ္။ အမွန္တ ကယ္ေတာ့ သမိုင္းေတြ ရာဇဝင္ေတြဟာ အေတာ္႐ႈပ္ေထြးပါတယ္။ ေက်ာင္းစာေတြထဲမွာ သမိုင္းသင္ခဲ့စဥ္ ခုႏွစ္ေတြ သကၠရာဇ္ေတြက ဒုကၡေပးခဲ့သလို ဘုရင္အမည္ေတြကလည္း ေတာ္ေတာ္ႀကီးကို ဒုကၡေပးခဲ့ပါတယ္။ ဗမာ့သမိုင္းနည္းတူ ကမၻာသမိုင္းမွာလည္း အဲဒီလို အတူတူပါ။

အဲဒါနဲ႔ .. ေမာင္ရင္ငေတနဲ႔ အနီးစပ္ဆံုး ျပင္သစ္သမိုင္းကို ေျပာရဖန္မ်ားလာေတာ့ ဝါးတားတားေတြ ေျပာရလြန္းလို႔ ေလ့လာ မိပါတယ္။ ဦးစြာပထမ လူဝီဘုရင္ေတြအေၾကာင္းေပ့ါ။ လူဝီဘုရင္အမည္က ျပင္သစ္နန္းစံခဲ့တဲ့လူဝီ နန္းမရခဲ့တဲ့လူဝီ နန္း ေတာ့နန္း သို႔ေပမယ့္ ျပင္သစ္နန္းမဟုတ္ အျခားေသာ အဲဒီေခတ္ကေခတ္ၿပိဳင္ ျပင္သစ္လက္ေအာက္ခံ နယ္စားႀကီး ပယ္ စားႀကီးအဆင့္ နန္းကိုသာစံခဲ့ရတဲ့ လူဝီအမည္ေတြကို ေျမာက္မ်ားစြာ ေတြ႔ရွိလိုက္ရေတာ့ ေရးလက္စရွိလို႔သာ ဆက္ေရး လိုက္ပါတယ္။ အမွားမ်ားပါရွိပါက ေထာက္ျပၾကပါရန္၊ အမည္တူ လူဝီေတြရဲ႕အေၾကာင္းကို အေတာ္အတန္ သိရွိပါရန္သာ ရည္ရြယ္တာပါ။ ေမာင္ရင္ငေတကဲ့သို႔ေသာ သမိုင္းမေၾကခဲ့သူ သမိုင္းအသံုးလံုး အဆင့္မ်ား ကိုသာ ရည္ရြယ္၍ေရးသားပါ တယ္။ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာေတြက ဖတ္မွတ္ထားတာေလးေတြကို ေမာင္ရင္ငေတ့မူပိုင္အျဖစ္ အလြယ္တကူ မွတ္မိ ေအာင္ အတိုခ်ဳပ္ထားတဲ့ လူဝီဘုရင္မ်ားသမိုင္းပါ။

Hugues Capet (941-996)

Carolingien (751-987) မင္းေတြရဲ႕မင္းဆက္ ၁၅ ဆက္ အၿပီးမွာေတာ့ Capétien မင္းဆက္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ ဥေရာပမွာ အႏွစ္ ၂၀၀ ခန္႔ၾကာေအာင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတဲ့ Croisades (Crusades) (1095-1291) ခ႐ူးဆိတ္စစ္ပြဲ ကာလေတြက ဒီ လူဝီမင္းဆက္ေတြရဲ႕ကာလမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တာပါ။

ဒီမင္းဆက္ကို စတင္ တည္ေထာင္ခဲ့သူကေတာ့ ပါရီရြာသား Hugues le Grand (898-956) ျဖစ္ၿပီးသူရဲ႕သားျဖစ္သူ HuguesCapet (941-996) ဘုရင္ျဖစ္လာခ်ိန္မွာေတာ့ Capétien မင္းဆက္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲခံယူႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီကေန႔ ပါရီ ရဲ႕အေနာက္ေတာင္ဘက္ ကီလိုမီတာေလးဆယ္ခန္႔ေဝးတဲ့ Dourdan နယ္တေၾကာနဲ႔ ပါရီၿမိဳ႕ဝန္းက်င္မွာ နန္းတည္ခဲ့တယ္ ဆိုၾကပါတယ္။

သူတို႔ဟာ Carolingiens မင္းဆက္ ဦးဆံုးနာမည္ႀကီး ဘုရင္ႀကီးျဖစ္သူ Charlemagne ရွားလ္မန္း (၇၄၂-၈၁၄) ရဲ႕ မ်ိဳးႏြယ္ ေတြထဲကပါ။ အာဏာရ မင္းဆက္ေတြထဲကေတာ့ မဟုတ္ခဲ့ပါဘဲ သူတို႔ေတြ အာဏာရလာခဲ့ေတာ့ မင္းဆက္အမည္လည္း ေျပာင္းခဲ့ရတာပါ။

Cathédrale de Reims ဘုရားေက်ာင္းနံေဘးက ရဲတိုက္အုတ္႐ိုးေဟာင္း(ဓါတ္ပံု မရငတ)

Hugues Capet မင္းဟာ Robertiens မင္းဆက္တဆက္ကို ထူေထာင္ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တဲ့ Robert I (860-923) ဘုရင္ရဲ႕ ေျမးပါ။ Robertiens မင္းဆက္ဟာ မထင္ရွားခဲ့ေပမယ့္လည္း Hugues Capet မ်ိဳးဆက္မင္းေတြကေတာ့ ၁၉ ရာစုထိ တိုင္ေအာင္ ျပင္သစ္ျပည္ႀကီးရဲ႕ ေနာက္ဆံုးမင္းထိတိုင္ေအာင္ ပါလာခဲ့တယ္လို႔ ေျပာရင္ရႏိုင္ပါတယ္။ Capétien မင္းဆက္ရဲ႕ တတိယမင္း Henri I (1008-1060)ဘုရင္ နန္းတက္ခဲ့တဲ့ ၁၀၂၇ ခုႏွစ္ကစလို႔ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ Charles X (1757-1836) ဘုရင္ႀကီး အထိ ဘုရင္အပါး သံုးဆယ္တိုင္ Cathédrale de Reims ဘုရားေက်ာင္းမွာ ရာဇဘိသိတ္ ခံယူခဲ့တဲ့ပြဲေတြ ျပဳလုပ္လာခဲ့ၾကပါတယ္တဲ့၊ အဲဒီဘုရားေက်ာင္းႀကီးက ဒီကေန႔ ရွန္ပိန္ျပည္နယ္ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ Reims မွာ တည္ရွိတဲ့ ဘုရား ေက်ာင္းႀကီးပါ။ လူဝီ ၇ ဘုရင္ ေနာက္ပိုင္း လူဝီဘုရင္အားလံုးရဲ႕ ရာဇဘိသိတ္ ခံယူခဲ့ရာ ဘုရားေက်ာင္းႀကီးလည္း ျဖစ္ပါ တယ္။

• ဆ႒မေျမာက္ လူဝီဘုရင္ (၁၀၈၁-၁၁၃၇)
Louis VI le Gros ဆ႒မလူဝီကေတာ့ Capétiens မင္းဆက္ ပထမဦးဆံုး Hugues Capet မင္းရဲ႕ ပဥၥမေျမာက္ မ်ိဳးဆက္မင္းပါ။ သူ႔ရဲ႕ ဘိုးေဘးဘီဘင္ဘုရင္ေတြျဖစ္တဲ့ Hugues Capet (941-996) (နန္းသက္ ကိုးႏွစ္) Robert II le Pieux (972-1031) (နန္းသက္ ၃၅ ႏွစ္) Henri I (1008-1060) (နန္းသက္ ၃၀ ႏွစ္) Philippe I (1052-1108) (နန္းသက္ ၄၈ ႏွစ္) နန္း သက္ရွည္ဘုရင္ႀကီးေတြရဲ႕ ေနာက္ ဆ႒မလူဝီအျဖစ္နန္းဆက္ခံၿပီး သူကိုယ္တိုင္ကလည္း ၁၁၀၈ ခုႏွစ္ကေန ၁၁၃၇ ခုႏွစ္ အထိ နန္းသက္ ၂၉ ႏွစ္ၾကာ ျပင္သစ္ထီးနန္းကို စိုးစံခဲ့ရတဲ့ ဘုရင္တပါး ျဖစ္ပါတယ္။

ဆ႒မလူဝီရဲ႕ သားျဖစ္သူ Louis VII le Jeune၊ ေျမးျဖစ္သူ Philippe II Auguste၊ ျမစ္ေတာ္ Louis VIII le Lion တို႔ၿပီးေနာက္ ဆက္ခံသူ ဘုရင္မ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ Louis IX Saint Louis, Philippe III le Hardi, Philippe IV le Bel, Louis X le Hutin ေခတ္မ်ားအထိတိုင္ေအာင္ အေဖဘုရင့္ ေနရာေတြကို သားဘုရင္ေတြသာ ဆက္ခံလာခဲ့တာမ်ိဳးပါ။

သူတို႔တေတြ ထီးနန္း စိုက္ခဲ့ၾကတဲ့ ေနရာေတြကေတာ့ အေတာ္မ်ားခဲ့ပါတယ္။ ဒီကေန႔ ပါရီၿမိဳ႕လယ္မွာရွိတဲ့ Palais de la Cité အပါအဝင္ ပါရီၿမိဳ႕ အေနာက္ေတာင္ယြန္းယြန္း လြားျမစ္ဝွမ္းတေလွ်ာက္ ေနရာေဒသေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ Château ေခၚ ရဲတိုက္ႀကီးမ်ားတည္ေဆာက္ၿပီး ေနေနၾကပါၿပီ။

ပါရီေျမာက္ဘက္ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္ ေဒသမ်ားက ရဲတိုက္ေဟာင္းမ်ားကိုလည္း ျပဳျပင္ၿပီး ေနထိုင္ၾကပါတယ္။ ပါရီ ေျမာက္ ဘက္ ကီလိုမီတာ ၅၀ ေလာက္မွာ တည္ရွိတဲ့ Château Royal de Senlis ဆိုတာကေတာ့ ဆ႒မလူဝီဘုရင္ရဲ႕ အဓိက ရဲ တိုက္နန္းေတာ္တခုပါ။ ပါရီေတာင္ဘက္ ကီလိုမီတာ တရာ့တဆယ္ေက်ာ္ေက်ာ္က Orléans ၿမိဳ႕ႀကီးမွာ တည္ရွိတဲ့ Cathédrale Sainte-Croix (Diocèse D’Orléans) ဘုရားေက်ာင္းကေတာ့ ဆ႒မလူဝီ ရာဇဘိသိတ္ခံယူခဲ့ရာ ဘုရား ေက်ာင္းပါ။

• သတၱမေျမာက္ လူဝီဘုရင္ (၁၁၁၉-၁၁၈၀)
Louis VII le Jeune (The Younger) သတၱမလူဝီမင္းက ဆ႒မလူဝီမင္းရဲ႕သားေတာ္ပါ။ သူလည္း နန္းသက္ရွည္ ဘုရင္တပါး ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ၄၃ ႏွစ္ၾကာ နန္းစံခဲ့ပါတယ္။ သတၱမလူဝီဟာ ဆ႒မလူဝီမင္းရဲ႕ ဒုတိယသားေတာ္ ျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ အကိုျဖစ္သူ ဖိလစ္ မင္းသား ရုတ္တရက္ေသဆံုးခဲ့ရလို႔ ၁၁၃၇ ခုႏွစ္မွာ သတၱမလူဝီအျဖစ္ ျပင္သစ္ထီးနန္းကုိ ဆက္ခံၿပီး ပါရီၿမိဳ႕နဲ႔ အနီး ဝန္းက်င္က Palais de la Cité, Château de Fontainebleau,Château de Vincennes ရဲတိုက္နန္းေတာ္ေတြမွာ အဓိက ေနထိုင္ခဲ့ ၾကပါတယ္။ နာမည္ေက်ာ္ Palais du Louvre နန္းေတာ္ကေတာ့ ခံတပ္အဆင့္သာ ရွိပါေသးတယ္။ Deuxième croisade ဒုတိယ ခ႐ူးဆိတ္စစ္ပြဲ (၁၁၄၆-၁၁၄၉) ျဖစ္ပြားခဲ့ရာမွာ သတၱမလူဝီဘုရင္က စစ္ေခါင္းေဆာင္တဦးအေနနဲ႔ ပါဝင္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ရပါတယ္။ ပထမခရူးဆိတ္စစ္ပြဲ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ၁၀၉၆ ခုႏွစ္မွာ အဲဒီအခ်ိန္က ျပင္သစ္ရဲ႕ဘုရင္ျဖစ္သူ Philippe I (1052-1108) ဘုရင္က စစ္ေခါင္းေဆာင္ တဦးအျဖစ္ နာမည္ခံၿပီး ဝင္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ဘူးလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။
၁၇ ႏွစ္သားအရြယ္ကစၿပီး နန္းစံခဲ့တဲ့ ပါရီၿမိဳ႕သား သတၱမလူဝီဟာ နန္းသက္ရွည္တာနဲ႔အမွ် ပါရီရဲ႕နာမည္ေက်ာ္ၾကား ထင္ရွားလွတဲ့ ဒီကေန႔ေတြ႔ျမင္ေနရေသာ Cathédrale Notre-Dame de Paris ဘုရားေက်ာင္းကို ၁၁၆၃ ခုႏွစ္မွာ စတင္အုတ္ျမစ္ခ်တည္ေဆာက္စဥ္ အားေပးကူညီခဲ့သူတဦးျဖစ္ခဲ့သလို ေနာက္ပိုင္းကာလေတြမွာ Sorbonne ေဆာ္ဘြန္း တကၠသိုလ္ဆိုၿပီးေတာ့ နာမည္ေက်ာ္ၾကားလာမယ့္္ ပါရီတကၠသိုလ္ကို အစဦးတည္ေထာင္ဖို႔ အားေပးခဲ့သူတဦးပါ။ ဒီေနရာမွာ ေရးခ်င္မိတာက ပုဂံနရသူမင္းက ဓမၼရံႀကီး ဘုရားကို ၁၁၆၅/၆၇ ခုႏွစ္မွာ တည္ခဲ့ပါတယ္လို႔ ဖတ္မိမွတ္မိပါလို႔ ပါရီရဲ႕ Notre-Dame ဘုရားေက်ာင္းက ႏွစ္အနည္းငယ္သာ ေစာၿပီးေတာ့ တည္ခဲ့တာပါ။ က်န္စစ္သားမင္းတည္ခဲ့တဲ့ အာနႏၵာဘုရားက ၁၀၉၀/၁၁၀၅ ခုႏွစ္ အေလာင္းစည္သူမင္းရဲ႕ သဗၺညဳဘုရားက ၁၁၄၄ ခုႏွစ္မွာ တည္ေဆာက္ခဲ့တာဆိုေတာ့ ပါရီေနာ့ထ္ရ္ဒမ္ ဘုရားေက်ာင္းထက္ အမ်ားႀကီးေစာခဲ့တာပါ။

သတၱမလူဝီရဲ႕ မိဖုရားႀကီးသံုးပါး ရွိခဲ့တာမွာ ပထမဆံုး မိဖုရား Aliénor d’Aquitaine (1122-1204) နဲ႔ ဒုတိယ မိဖုရား Constance de Castille (1136-1160) တို႔နဲ႔က သားေယာက္်ားေလး မေမြးခဲ့လို႔ တတိယမိဖုရား Adèle de Champagne (1140-1206) နဲ႔ ေမြးဖြားခဲ့တဲ့ သားေတာ္ေလး Philippe II Auguste က ျပင္သစ္ဘုရင္ ျဖစ္ခဲ့တာပါ။ ထူးျခားတာက သတၱမလူဝီနဲ႔ ထီးနန္းအေမြဆက္ခံမယ့္ သားေယာက်္ားမရရွိခဲ့လို႔ လမ္းခြဲခဲ့ၾကရတဲ့ ပထမမိဖုရား Aliénor ဟာ ၁၁၅၂ ခုႏွစ္ မွာ ျပင္သစ္ျပည္ လြားျမစ္ဝွမ္းက Le Mans ၿမိဳ႕သား ျပင္သစ္ အေနာက္ေျမာက္စြန္းပိုင္းက Bretagne ဘရစ္တန္နယ္ ေနာ္မန္ဒီနယ္ေတြနဲ႔ အဂၤလန္ျပည္ရဲ႕ဘုရင္ျဖစ္သူ Henry II of England (1133-1189) ဘုရင္နဲ႔ ဒုတိယႀကိမ္ လက္ထပ္ခဲ့ ပါတယ္။ ျပင္သစ္အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းနယ္ေျမဖြားေတြရဲ႕ Plantagenêt မင္းဆက္ကို အဂၤလန္ကၽြန္းေပၚမွာ ထူေထာင္ႏိုင္ ခဲ့ၿပီး ၁၄ ရာစုအကုန္ပိုင္းထိ လႊမ္းမိုးအုပ္ခ်ဳပ္မင္းျပဳ ႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္ဆိုပါတယ္။ ျပင္သစ္ရဲ႕ သတၱမလူဝီ နန္းစံသက္ ၄၃ ႏွစ္ (၁၁၃၇-၁၁၈၀) ေခတ္ကာလနဲ႔ အဂၤလန္ရဲ႕ ဒုတိယဟင္နရီ နန္းစံသက္ ၃၈ ႏွစ္ (၁၁၅၁-၁၁၈၉) ကာလေတြဟာ ဘုရင္ႏွစ္ပါး ရဲ႕ တိုင္းျပည္ႏွစ္ျပည္ကို မိဖုရားတပါးတည္းက ခ်ဳပ္ကိုင္သြားပါတယ္လို႔ ေျပာမယ္ဆိုရင္ မမွားႏိုင္ပါဘူး၊ အႏွစ္တရာၾကာ ျဖစ္ပြားခဲ့ရတဲ့ Conflit Capétiens-Plantagenêt (1159-1259) ျပင္သစ္အေရွ႕နဲ႔ အေနာက္ျခမ္းေဒသ မင္းမ်ိဳးႏြယ္တို႔ရဲ႕ အားၿပိဳင္မႈ ပဋိပကၡ အစဦးကာလ ႏွစ္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၁၈၀ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၁၈ ရက္ေန႔မွာ သတၱမ လူဝီဘုရင္ႀကီးဟာ ပါရီၿမိဳ႕ရွိ Palais royal de la Cité နန္းေတာ္မွာ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ပါတယ္။

• အ႒မေျမာက္ လူဝီဘုရင္ (၁၁၈၇-၁၂၂၆)
Louis VIII le Lion အ႒မလူဝီဘုရင္က သတၱမလူဝီ ဘုရင့္ရဲ႕ ေျမးေတာ္ပါ။ ဘိုးေဘးဘီဘင္ေတြက ဘုရင္ေတြျဖစ္ခဲ့သလို အဖိုးဘုရင္ အေဖဘုရင္ သားဘုရင္ ေျမးဘုရင္ ျမစ္ဘုရင္မ်ားနဲ႔ Capétiens မင္းဆက္အဆံုးအထိ နန္းေမြဆင့္ပြားေပးႏိုင္ခဲ့ေပမယ့္လည္းနန္းသက္ကေတာ့ သံုးႏွစ္ေက်ာ္မွ်သာ စံစားခဲ့ရတာပါ။ အ႒မ လူဝီရဲ႕ အဖိုးဘုရင္ အေဖဘုရင္ သားဘုရင္ေတြက ျပင္သစ္ထီနန္းကို ၄၃ ႏွစ္ၾကာမွ် ကိုယ္စီကိုယ္ငွ စိုးစံခဲ့ၾကရၿပီး သူက်မွသာ ၾကားညပ္ၿပီးေတာ့ သံုးႏွစ္မွ်သာ ထီနန္းရခဲ့တာက မွတ္သားစရာတခုလို႔ ေျပာရမွာပါ။ ျပင္သစ္ေတာင္ပိုင္းနယ္ေျမမွာ အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ၾကာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ Croisade des Albigeois (Albigensian Crusade) (1208-1229) ဘာသာေရး စစ္ပြဲေတြကို ပါဝင္ စြက္ဖက္ခဲ့ၿပီး Catharisme ျပႆနာကို အ႒မလူဝီ လက္ထက္မွာ ရပ္ဆိုင္းႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

• နဝမေျမာက္ လူဝီဘုရင္ (၁၂၁၄-၁၂၇၀)
Louis IX ဘုရင္ကို Le Prudhomme သို႔မဟုတ္ Saint Louis ဆိုၿပီးေတာ့ အသိမ်ားၾကပါတယ္။ နဝမ လူဝီရဲ႕ ဖခင္က အ႒မ လူဝီ ျဖစ္ပါတယ္။ နန္းသက္ရွည္ ဘုရင္ႀကီးတပါးအျဖစ္ စာရင္းဝင္သူပါ။

ျပင္သစ္ဘုရင္ေတြထဲမွာ တဦးတည္းေသာ Saint စိန္႔ အျဖစ္ သတ္မွတ္ခံခဲ့ရတဲ့ ဘုရင္ႀကီးတပါး ျဖစ္ ပါတယ္။ အဲဒီ စိန္႔လူဝီ ဘုရင္ တည္ေဆာက္ ျပဳျပင္ခဲ့တဲ့ ဘုရားေက်ာင္းေတြ အေဆာက္အဦးေတြကို ျပင္သစ္ႏိုင္ငံတဝွမ္းမွာ ဒီကေန႔တိုင္ေအာင္ မ်ားျပားစြာ ေတြ႔ျမင္ေနရသလို ဒီဘုရင္ႀကီးရဲ႕အမည္ကိုဂုဏ္ျပဳၿပီး မွည့္ေခၚခဲ့တဲ့ ေနရာေဒသေတြ ကမၻာအရပ္ရပ္မွာ အမ်ား အျပား ရွိေနပါတယ္တဲ့၊ ျပင္သစ္ လူဝီ အပါးႏွစ္ဆယ္ထဲမွာေတာ့ ရွားရွားပါးပါး နာမည္ေကာင္း ေတာ္ေတာ္ရခဲ့တဲ့ ဘုရင္ႀကီးပါ။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ထင္ပါရဲ႕၊ ပါရီၿမိဳ႕က အျမင့္ဆံုးေတာင္ကုန္း Montmartre ေပၚမွာတည္ရွိတဲ့ Basilique du Sacré-Cœur ဆိုတဲ့ ဘုရားေက်ာင္းရဲ႕ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ရုပ္တုႏွစ္ခုအနက္တခုက စိန္႔လူဝီဘုရင္ႀကီးရဲ႕ရုပ္တု ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ အဖိုးဘုရင္နဲ႔ အေဖဘုရင္ သံုးႏွစ္ေက်ာ္သာ ျခားၿပီးေတာ့ ကြယ္လြန္ခဲ့လို႔ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ ၁၂ ႏွစ္သားမွာ ျပင္သစ္ထီနန္းကို ရရွိလာခဲ့သူပါ။

၁၂၂၆ ခုႏွစ္ကေန ၁၂၇၀ ခုႏွစ္အထိ ၄၃ ႏွစ္တာ နန္းစံခဲ့တဲ့ နဝမ လူဝီရဲ႕လက္ထက္မွာ ဒီကေန႔ထိ ထင္ရွားေနတဲ့ Sainte Chapelle အပါအဝင္ ပါရီၿမိဳ႕ေပၚနဲ႔ Chartres, Amiens, Reims, Rouen, Beauvais, Auxerre, Toul, Laon, Noyon, Angers, Bourges, Clermont, Coutances စတဲ့ ၿမိဳ႕ မ်ားစြာက ဘုရားေက်ာင္းႀကီး အမ်ားအျပားကို တည္ေဆာက္ျပဳျပင္ခဲ့သူ ျဖစ္တာေၾကာင့္ Le temps des cathédrales Louis IX ဆိုၿပီး ျပင္သစ္ သမိုင္းဆရာမ်ားက တင္စားေခၚေဝၚခဲ့ၾက ရပါတယ္။
ဘာသာေရး တရားေရးဥပေဒမ်ားအျပင္ တျခားေသာ လူမႈေရးမ်ားကေတာ့ Robert de Sorbon ရဲ႕ နာမည္ေက်ာ္ Collège de Sorbonne ေဆာ္ဘြန္း ေကာလိပ္ေက်ာင္း ျဖစ္ေပၚလာေအာင္ အားေပး ကူညီခဲ့သလို ဒီကေန႔ေခတ္ေဆးရံုမ်ားရဲ႕ေရွ႕ေျပး Hôpital des Quinze-Vingts ေခၚ ကုတင္သံုးရာ (Quinze 15 × Vingts 20 = 300) ေဆးရံုနဲ႔ Hôtel-Dieu de Paris ေဆးရံုမ်ား အေကာင္အထည္ေပၚလာေအာင္ ကူညီအားေပးခဲ့သူ ဘုရင္ႀကီးတဦးအျဖစ္ သမိုင္းမွတ္တမ္း ဝင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၃ ရာစုကာလက ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ လူမႈေရးလုပ္ငန္းမ်ားက ဒီကေန႔ေခတ္ထိ စဥ္ဆက္မျပတ္ တည္ရွိႏိုင္ခဲ့တာကေတာ့ စိတ္ဝင္ စားစရာ အခ်က္တခုပါ။

 

• ျပင္သစ္ နဝမလူဝီနဲ႔ အဂၤလိပ္ တတိယ ဟင္နရီတို႔ရဲ႕ ေခတ္ၿပိဳင္မ်ား
နဝမလူဝီနဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ နန္းသက္ ၅၆ ႏွစ္တိုင္ေအာင္ ရွည္လွ်ားခဲ့တဲ့ အဂၤလိပ္ ဘုရင္ကေတာ့ Henry III of Winchester ဘုရင္ပါ။ အဂၤလိပ္ဘုရင္ တတိယ ဟင္နရီ (၁၂၀၇-၁၂၇၂) က အဂၤလန္ေျမမွာ ေမြးဖြားခဲ့ၿပီး အဂၤလိပ္ဘုရင္ရယ္လို႔ ျဖစ္လာခဲ့သူပါ။  သူရဲ႕အဖိုး ျပင္သစ္ေျမမွာ ေမြးဖြားခဲ့ၿပီး ျပင္သစ္ႏြယ္ဖြားျဖစ္သူ ဒုတိယ ဟင္နရီကေတာ့ နဝမ လူဝီရဲ႕အဖိုး သတၱမ လူဝီနဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ အဂၤလိပ္ဘုရင္ ျဖစ္ခဲ့သလို အဲဒီအခ်ိန္က သူတို႔ အဂၤလိပ္ဘုရင္ေတြ အပိုင္စားရတဲ့ နယ္ေတြထဲမွာ ဒီကေန႔ ျပင္သစ္ ေတာင္ပိုင္း Aquitaine နယ္ေျမေတြထိ ပါဝင္ခဲ့သလို သူတို႔ အဂၤလိပ္ဘုရင္ေတြက နယ္စားအမည္ခံ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကတာပါ။ အဂၤလိပ္ နယ္ေျမေတြနဲ႔ ျပင္သစ္ေတာင္ပိုင္း နယ္ေျမေတြရဲ႕ ဆက္စပ္မႈ သမိုင္း ေတြပါ။ တကယ္ေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္ကာလေတြထဲက ဥေရာပလူမ်ိဳးေတြဟာ အေရာေရာအေထြးေထြးရွိခဲ့တယ္လို႔သာ ေျပာရမွာပါ။

သတၱမလူဝီေခတ္က စတင္ခဲ့တဲ့ Capétiens-Plantagenêt (1159-1259) တို႔ရဲ႕ ပဋိပကၡကို Traité de Paris (1259) စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ၿပီး နဝမလူဝီ လက္ထက္မွာ စစ္ရပ္စဲခဲ့ပါတယ္။

နန္းသက္ ၄၃ ႏွစ္ ၉ လ ၁၇ ရက္ၾကာ ျပင္သစ္ျပည္ကို နန္းစံခဲ့ရတဲ့ လူဝီ ၉ ဘုရင္ႀကီးကို ပါရီၿမိဳ႕ရဲ႕   အေနာက္ဘက္စူးစူး ကီလိုမီတာ သံုးဆယ္ခန္႔ အကြာမွာ တည္ရွိတဲ့ Poissy ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕ေလးမွာ ေမြးဖြားခဲ့တာပါ။ လူဝီ ၉ ကို ဆက္ခံခဲ့တဲ့ သားေတာ္ Philippe III de France တတိယ ဖိလစ္ဘုရင္ (၁၂၄၅-၁၂၈၅) ကိုလည္း အဲဒီ ပြားဆီၿမိဳ႕ကေလးမွာ ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ စိန္႔လူဝီ ဘုရင္ႀကီး ေသဆံုး ခဲ့ရတဲ့ ေနရာကေတာ့ ျပင္သစ္ေျမႀကီးမွာ မဟုတ္ခဲ့ပါဘဲ ေျမာက္ပိုင္းအာဖရိကရဲ႕ တူနီးရွား ေျမမွာပါ။ သူ႔ရဲ႕ ဒုတိယခရူးဆိတ္ သို႔မဟုတ္ ရွစ္ႀကီမ္ေျမာက္ ခရူးဆိတ္္စစ္ကာလအတြင္းမွာ ေရာဂါရၿပီးေတာ့         ေသဆံုးခဲ့တယ္ ဆိုၾကပါတယ္။

ေနာင္ ႏွစ္ေပါင္း သံုးရာေက်ာ္အၾကာ ၁၆၀၀ ျပည့္ႏွစ္ မတိုင္မီကာလေတြမွာ Bourbon မင္းဆက္ကို စတင္ တည္ေထာင္ခဲ့သူ Henri IV le Grand ဘုရင္ကေတာ့ ဒီ စိန္႔လူဝီ ၉ ဘုရင္ႀကီးရဲ႕ မ်ိဳးဆက္ေသြးတဦးျဖစ္သလို ဒီကေန႔ ျပင္သစ္ရဲ႕ ဘုရင္မင္း ေတြအျဖစ္ မတည္ရွိေတာ့ေပမယ့္ ဘုရင့္ေသြး အေမြ မ်ိဳးႏြယ္ဖြားစာရင္းမွာ က်န္ရွိေနဆဲသူေတြ (အမ်ားစုက စပိန္ေျမမွာေန ထိုင္ၿပီး စပိန္လူမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ေနၾကသူေတြပါ) က နဝမ လူဝီဘုရင့္ရဲ႕ ေသြးမ်ိဳးဆက္ေတြပါလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။

 • ဒႆမျမာက္ လူဝီဘုရင္ (၁၂၈၉-၁၃၁၆) Louis X le Hutin
နဝမလူဝီဘုရင္ရဲ႕ ျမစ္ေတာ္ ဒႆမလူဝီ (၁၂၈၉-၁၃၁၆) ဘုရင္ကေတာ့ နန္းသက္ (၁၃၁၄-၁၃၁၆) တႏွစ္ခြဲေက်ာ္ရံုေလးမွ်သာ နန္းစိုးစံခဲ့ရသလို သားျဖစ္သူက ေမြးကင္းစ ငါးရက္သားမွာ ေသဆံုးခဲ့ၿပီး သမီးႀကီးျဖစ္သူ Jeanne II de Navarre (1311-1349) ကလည္း နာဗဲရ္ဘုရင္မ အျဖစ္သာရရွိခဲ့ၿပီး ျပင္သစ္ကိုယ္စားျပဳ ဘုရင္မ မဟုတ္ခဲ့ပါဘူး၊ ဒႆမလူဝီေနာက္မွာ နန္းဆက္ခံခဲ့ၾကသူေတြကေတာ့ သူရဲ႕ ညီေတာ္စပ္တဲ့ Philippe V le Long, Charles IV le Bel တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

အဲဒီေခတ္အခါက အေနာက္ဥေရာပေဒသ အထူးသျဖင့္ျပင္သစ္နယ္ေျမေတြမွာ ဘုရင့္ထီးနန္းအေမြ ဆက္ခံၾကတာမွာ သမီးေတာ္ေတြ ထီးနန္းဆက္ခံခြင့္ မရွိပါဘူး၊ ဒႆမလူဝီမွာ သားေတာ္ မရွိသလိုနန္းရခဲ့ပါတဲ့ ညီေတာ္ ပဥၥမဖိလစ္မွာလည္း ထီးေမြ ဆက္ခံႏိုင္မယ့္ သားေတာ္က မရွိျပန္တာေၾကာင့္ ညီအငယ္ျဖစ္သူက စတုတၳရွားလ္ ဘုရင္ ျဖစ္လာျပန္ပါတယ္။

ထိုနည္းတူစြာ Capétien မင္းဆက္ရဲ႕ ေနာက္ဆံုး ဘုရင္အျဖစ္ ေျခာက္ႏွစ္ၾကာမွ်သာ နန္းစံခဲ့ရပါတဲ့ Charles IV le Bel (1294-1328) စတုတၳရွားလ္ ေသဆံုးသြားခ်ိန္ ၁၃၂၈ ခုႏွစ္မွာ မိဖုရားသံုးဆက္ ရွိခဲ့ေပမယ့္ ျပင္သစ္ထံုးစံ နန္းဆက္ခံႏိုင္မယ့္သားေတာ္ မရွိျပန္တာေၾကာင့္ Capétien မင္းဆက္ကို တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ Hugues Capet ဘုရင္ႀကီးရဲ႕ တိုက္ရိုက္ဆင္းသက္လာတဲ့မ်ိဳးဆက္ ျပတ္ေတာက္ သြားခဲ့ရၿပီး နန္းေမြဆက္ခံဖို႔ လူေရြးပြဲ ျပႆနာ ျဖစ္လာရျပန္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘုရင့္သမီးေတြဘုရင့္ ညီမ အမေတြ ထီးနန္း သိမ္းပိုက္ႏိုင္ဖို႔ ေတာင္းဆိုလာတာေတြ ရွိခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ဆံုးမွာနန္းဆက္ခံခြင့္ကို အနီးစပ္ဆံုး ေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္ မင္းညီမင္းသားထဲက Philip of Valois မင္းသားရရွိသြားခဲ့လို႔ Capétien Valois မင္းဆက္ရယ္လို႔ ေျပာင္းလဲျဖစ္ေပၚ လာခဲ့ရတာပါ။

Capétien ကာေပစီရန္ နန္းဆက္ထဲမွာ အတိုဆံုးေသာမင္းတပါး ျဖစ္ခဲ့ရသလို အမွန္တကယ္ နန္းစံခဲ့ရတဲ့ လူဝီ ၁၇ ေယာက္ ထဲမွာလည္း ပဥၥမလူဝီနန္းသက္ တႏွစ္ႏွစ္လၿပီးရင္ ဒုတိယလူဝီနဲ႔ အတူတူ တႏွစ္ခြဲစီသာ နန္းစံခဲ့ရလို႔ မင္းသက္ ဒုတိယ အတိုဆံုးလို႔ ေျပာရပါမယ္။

ဒီေနရာမွာ ျပင္သစ္ Capétien လူဝီမ်ားနဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ ပုဂံမင္းမ်ားရဲ႕နန္းစံသက္မ်ားကို စိတ္ဝင္စားသူမ်ားအတြက္ ထည့္ေရး လိုက္ရင္း ပုဂံေခတ္အေၾကာင္း နည္းနည္းေပရွည္ လိုက္ရပါတယ္။

အေနာ္ရထာမင္း (၁၀၁၅-၁၀၇၇) (နန္းစံ ၁၀၄၄-၁၀၇၇)
ေစာလူးမင္း (၁၀၄၉-၁၀၈၄) (နန္းစံ ၁၀၇၇-၁၀၈၄)
က်န္စစ္သားမင္း (၁၀၃၀-၁၁၁၂) (နန္းစံ ၁၀၈၄-၁၁၁၂)
အေလာင္းစည္သူမင္း (၁၀၉၀-၁၁၆၇) (နန္းစံ ၁၁၁၂-၁၁၆၇)
နရသူ ကုလားက်မင္း (၁၁၁၈-၁၁၇၁) (နန္းစံ ၁၁၆၇-၁၁၇၁)
နရသိခၤမင္း (၁၁၄၁-၁၁၇၄) (နန္းစံ ၁၁၇၁-၁၁၇၄)
နရပတိ စည္သူ ၂ မင္း (၁၁၅၀-၁၂၁၁) (နန္းစံ ၁၁၇၄-၁၂၁၁)
ေဇယ်သိခၤ နန္းေတာင္းမ်ားမင္း (၁၁၇၅-၁၂၃၅) (နန္းစံ ၁၂၁၁-၁၂၃၅)
ဓမၼရာဇာ က်စြာမင္း (၁၁၉၈-၁၂၅၁) (နန္းစံ ၁၂၃၅-၁၂၅၁)
ဥဇနာ စည္သူ ၃ မင္း (၁၂၁၃-၁၂၅၆) (နန္းစံ ၁၂၅၁-၁၂၅၆)
နရသီဟပေတ့ စည္သူ ၄ တရုတ္ေျပးမင္း (၁၂၃၈-၁၂၈၇) (နန္းစံ ၁၂၅၆-၁၂၈၇)
ေက်ာ္စြာမင္း (၁၂၆၀-၁၂၉၉) (နန္းစံ ၁၂၈၉-၁၂၉၇)
ေစာႏွစ္ မင္းလုလင္ (၁၂၈၃-၁၃၂၅) (နန္းစံ ၁၂၉၉-၁၃၂၅)
ဥဇနာ ေစာမြန္ႏွစ္ (၁၃၁၁-၁၃၆၈) (နန္းစံ ၁၃၂၅-၁၃၆၈)

ေအဒီ ၈၄၉ ခုႏွစ္က ပ်ဥ္ျပားမင္းတည္ေဆာက္သြားတဲ့ ပုဂံၿမိဳ႕နဲ႔ ပုဂံၿမိဳ႕ရိုး တံခါးဆယ့္ႏွစ္ေပါက္က ရွားရွားပါးပါး က်န္ေနေသး တဲ့ သရပါ တံခါးေပါက္ပါ။  (Photo KHHA)

Capétiens မင္းဆက္ရဲ႕ လူဝီဘုရင္ ငါးေယာက္အေၾကာင္း ဖတ္ရင္းေရးရင္းနဲ႔ သြားသတိထားမိတာ တခုက ေမာင္ရင္ငေတတို႔ ေရႊျပည္ေတာ္ရဲ႕ အေနာ္ရထာမင္း ေနာက္ပိုင္းက ပုဂံေခတ္ကိုပါ။ ပထမ လူဝီမင္း ငါးပါးရဲ႕ေခတ္ Carolingiens မင္းဆက္က အေနာ္ရထာ မတိုင္ခင္က ပုဂံေခတ္လို႔ ေျပာလို႔ရႏိုင္ၿပီး ဒုတိယပိုင္း လူဝီမင္းငါးပါးရဲ႕ Capétiens မင္းဆက္ကိုေတာ့ ေမာင္ရင္ ငေတတို႔ရဲ႕ ေရႊေရာင္ေတာက္ပလွတဲ့ အေနာ္ရထာမင္းေနာက္ပိုင္း ပုဂံေရႊျပည္ေတာ္ေခတ္နဲ႔ ထပ္တူထပ္မွ် ကာလေတြပါ။

စတုတၳပုဂံရဲ႕ ေနာက္ဆံုးပိုင္းကာလမ်ား သို႔မဟုတ္ ပထမျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ေခၚေဝၚၾကတဲ့ ပုဂံ မင္းဆက္မ်ား ေခတ္က ေအဒီ ၈၄၉ ကေန ၁၂၉၇/၁၃၆၈ ခုႏွစ္ အတြင္းမွာပါ။ ျပင္သစ္ရဲ႕ Capétien မင္းဆက္ကလည္း ေအဒီ ၉၈၇ ကေန ၁၃၂၈ ခုႏွစ္ထိ ဆိုေတာ့ကာ အဲဒီ ေခတ္ႏွစ္ေခတ္ သမိုင္းေတြကို ႏိႈင္းယွဥ္လို႔ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ စိတ္ဝင္စားဖို႔ ေကာင္းမွာပါ။
အေနာ္ရထာတို႔ က်န္စစ္သားတို႔ရဲ႕ ပုဂံေခတ္ေကာင္းခ်ိန္မွာ ျပင္သစ္က အဲဒီေလာက္မဟုတ္ခဲ့ေသးပါဘူး။ Capétiens မင္းဆက္ကို စၿပီးအေျခတည္မိဖို႔ ႀကိဳးစားေနဆဲ ေခတ္သာပါ။ ပုဂံအာနႏၵာဘုရားတည္ခဲ့တာက ပါရီေနာ့ထ္ရ္ဒမ္ ဘုရား ေက်ာင္း ထက္ ႏွစ္ေပါင္း ေျခာက္ဆယ္နီးပါးေစာခဲ့တာကိုၾကည့္ရင္ သိသာႏိုင္ပါတယ္။ ေမာင္ရင္ငေတရဲ႕ ေခတ္ၿပိဳင္ သမိုင္း အေပၚယံအေတြးသာပါ။

ျပင္သစ္ အဂၤလန္နဲ႔ ပုဂံႏိုင္ငံေတာ္ေတြရဲ႕ ေခတ္ၿပိဳင္သမိုင္းေၾကာင္းကို ႏိႈင္းယွဥ္လို႔ ေျပာရမယ္ဆိုရင္၁၂ ရာစု ေႏွာင္းပိုင္း ေအဒီ ၁၁၅၀ ဝန္းက်င္မွာ ျပင္သစ္ လူဝီ ၇ အဂၤလိပ္ ဟင္နရီ ၂  နဲ႔ ပုဂံမွာေတာ့ အေလာင္းစည္သူ (နန္းစံ ၁၁၁၂-၁၁၆၇) နရသူ ကုလားက်မင္း (နန္းစံ ၁၁၆၇-၁၁၇၁) နရသိခၤမင္း (နန္းစံ ၁၁၇၁-၁၁၇၄) နရပတိ စည္သူ ၂ မင္း (နန္းစံ ၁၁၇၄-၁၂၁၁) တို႔ အုပ္စိုးေနၾကတဲ့ ေခတ္ပါ။ ၁၂၂၀ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္း ကာလ ၁၃ ရာစု ေႏွာင္းပိုင္း အထိမွာေတာ့ ျပင္သစ္မွာ လူဝီ ၉ အဂၤလန္မွာ ဟင္နရီ ၃ ဘုရင္တို႔ နန္းစံခ်ိန္မွာေတာ့ နန္းေတာင္းမ်ားမင္း (နန္းစံ ၁၂၁၁-၁၂၃၅) ဓမၼရာဇာမင္း (နန္းစံ ၁၂၃၅-၁၂၅၁) ဥဇနာ စည္သူ ၃ မင္း (နန္းစံ ၁၂၅၁-၁၂၅၆) နရသီဟပေတ့ တရုတ္ေျပးမင္း (နန္းစံ ၁၂၅၆-၁၂၈၇) တို႔ရဲ႕ ပုဂံေခတ္ ေႏွာင္းပိုင္း ကာလမ်ားပါ။ ၁၃ ရာစု သမိုင္းေတြမွာ ျပင္သစ္ အဂၤလန္ ပုဂံ ဘာမွ မကြာလွတာေတြကို အခုေနမ်ား ေက်ာင္းျပန္တက္ခြင့္ရရင္ သမိုင္းေမဂ်ာယူၿပီး ေလ့လာခ်င္မိရပါေသးတယ္။ တပြဲတိုးအလြတ္ဘိုင္ဟတ္ထ္က်က္ အမွတ္ ေလးဆယ္ေက်ာ္နဲ႔ ကပ္ၿပီးေအာင္မွတ္ရခဲ့တဲ့ သမိုင္းဆရာ ေမာင္ရင္ငေတ ျပင္သစ္သမိုင္းကို ဆက္လို႔ ေရးပါအံုးမယ္ခင္ဗ်ာ။

• မွတ္ခ်က္
ဒီေနရာမွာ တခုသတိျပဳေစခ်င္တာကေတာ့ ခုႏွစ္သကၠရာဇ္မ်ားပါ။ ေမာင္ရင္ငေတ မွတ္သားထားတဲ့အတိုင္း ေဖာ္ျပထား တာပါ။ သမိုင္းမွတ္တမ္း အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာ အမ်ိဳးမ်ိဳး စာအုပ္စာတမ္းအမ်ိဳးမ်ိဴးမွာ ဘာသာစကား အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ကိန္းဂဏန္းေတြကို မွတ္တမ္းတင္ထားတာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားေနပါတယ္။ အနီးစပ္ဆံုးေတြကိုသာ ရယူထားတာပါ။ ဓါတ္ပံုမ်ားကေတာ့ (Photos By Google) ျဖစ္ေၾကာင္းပါ။ အမွားမ်ားပါရွိပါက ျပင္ေပးၾကေစလိုပါတယ္။ ေက်းဇူးအထူး တင္ပါတယ္။ျပင္သစ္ လူဝီဘုရင္မ်ား တတိယပိုင္းကို ဆက္လက္ေရးဖို႔ ႀကိဳးစားေနဆဲပါ။

ေမာင္ရင္ငေတ ၃၀၀၅၂၀၁၅