“ႏိုင္ငံ” ဟူေသာေ၀ါဟာရကို အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ခ်က္ေပးသင့္၊ မေပးသင့္
ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း (သခ်ၤာ)၊ ဇူလိုင္ ၁၀၊ ၂၀၁၄
ႏိုင္ငံ (state) ဟူေသာေ၀ါဟာရကို အဓိပၸါယ္ကို ႏိုင္ငံေရးပညာ႐ွင္မ်ားသည္ အမ်ိဳးမ်ိဳးအဓိပၸါယ္ သတ္မွတ္ၾကရာတြင္ အခ်ိဳ႕ကအင္အားကို အဓိကထား၍ သတ္မွတ္သလို၊ အခ်ိဳ႕ကအက်င့္သိကၡာ၊ အခ်ိဳ႕က တရားမွ်တမႈ၊ အခ်ိဳ႕က အလိုဆႏၵ စသည္တို႕ကို အဓိကထား၍ သတ္မွတ္ၾကသည္။ ယခုမ်က္ေမွာက္ေခတ္ တြင္ ႏိုင္ငံကို ႐ွိသင့္ေသာစံႏံႈးမ်ား၊ ၀ိေသသမ်ားျဖင့္ သတ္မွတ္ၾကၿပီး ယင္း၀ိေသသမ်ားတြင္ အဓိကအခ်က္ အခ်ာက်ေသာ အရာဟူသည္မ႐ွိ၊ အင္အားႏွင့္အက်င့္သိကၡာသည္ အတူတူအေရးပါသည္ဟု ယံုၾကည္ၾက သည္။
ထိုကဲ့သို႕ ယံုၾကည္ေသာသူတစ္ဦးမွာ ႏိုင္ငံေရးပညာ႐ွင္ အီတလီလူမ်ိုဳး၊ မာ့(စ)၀ါဒီအင္တိုနီယို ဂရမ္စီ (Antonio Gramsci, 1891-1937) သူသည္ ပထမကမာၻစစ္အတိုင္းက ဆို႐ွယ္လစ္ပါတီကို ေျပာ့ညံ့ လြန္းသည္ဟု ယူဆကကာ အီတလီေကာ္ျမဴနစ္ပါတီကို 1924 ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္ေသာ ဗဟိုေကာ္မတီ၀င္တစ္ဦးျဖစ္လာခဲ့သည္။ သူသည္ ကြန္ျမဴနစ္ မာ(စ)၀ါဒီ ျဖစ္ေသာ္လည္း၊ မာ(စ)၀ါဒကို ႏိုင္ငံေရးထဲတြင္ အက်င့္ပိုင္းႏွင့္ ပညာရပ္ပိုင္းမ်ားကို ဦးစားေပးလြန္သည္ဟု ယူဆသည္။
ဂရမ္စီသည္ ႏိုင္ငံ၏သေဘာတရားမ်ားကို ေလ့လာရာတြင္ အီတလီလူမ်ိဳးႏိုင္ငံေရးပညာ႐ွင္ မာခိယာဘယ္လီ (Machiavelli, 1469-1527) ကို မ်ားစြာ ကိုးကားခဲ့သည္။ မာခိယာဘယ္ဘီ က ဆိုခဲ့သည္မွာ – တိုက္ခိုက္တဲ့နည္း ႏွစ္နည္း႐ွိတယ္။ တစ္နည္းက ဥပေဒလမ္းေၾကာင္းအရတိုက္ခိုက္တာ၊ ေနာက္တစ္နည္းက အင္အားသံုးၿပီး တိုက္ခိုက္တာတို႕ျဖစ္တယ္။ ပထမနည္းဟာ လူေတြသံုးတဲ့ နည္းျဖစ္ၿပီး၊ ဒုတိယနည္းက တိရစာၧန္ေတြသံုးတဲ့နည္းျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ပထမနည္းဟာ တစ္ခါတစ္ရံမွ လံုေလာက္မႈမ႐ွိ၊ လိုရာကိုမေရာက္တတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒုတိယနည္းကို မသံုးမျဖစ္သံုးရတတ္တယ္။ ႏိုင္ငံ (အစိုးရ) ဟူသည္ ေ႐ွးဂရိ႐ိုးရာပံုျပင္ထဲက စင္ေတာ္ (centaur) လို႕ေခၚတဲ့ လူတစ္ပိုင္း၊ တိရစာၧန္တစ္ပိုင္း သတၱ၀ါႀကီးနဲ႕တူသည္ – ဟူ၍ မာခိယာဘယ္လီ က ေကာက္ခ်က္ခ်လိုက္သည္။ ဤအဆိုကို အင္တိုနီယို ဂရမ္စီ က ေထာက္ခံအားေပးခ့ဲသည္။ သို႕ေသာ္ လူတစ္ပိုင္း၊ တိရစာၧန္တစ္ပိုင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ႏွစ္ပိုင္းစလံုးသည္ တူညီေသာအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ႐ွိသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံ(အစိုးရ) သည္ အင္အားႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေသာ္လည္း ဥပေဒတရားမွ်တမႈ၊ အက်င့္သိကၡာ၊ ဥပေဒတို႕သည္လည္း တန္းတူညီတူ အေရးႀကီးသည္ဟု ဂရမ္စီက ဆက္လက္၍ ေျပာသည္။
ယခုမ်က္ေမွာက္ေခတ္တြင္ အင္အား၊ အက်င့္သိကၡာ၊ အလိုဆႏၵ၊ တရားမွ်တမႈတို႕ထဲမွ တစ္ခုတည္းကိုသာ အဓိကထား၍ ႏိုင္ငံ(အစိုးရ)၏ အဓိပၸါယ္ကို သတ္မွတ္ေသာသူမ်ားကို အစြန္းေရာက္သူ မ်ားဟု ေခၚၾကသည္။ ဤေနရာတြင္ ႏိုင္ငံဟူေသာေ၀ါဟာရႏွင့္ အစိုးရဟူေသာ ေ၀ါဟာရတို႕ကို တစ္ခုအစား တစ္ခုလဲလွယ္၍သံုးႏိုင္ေသာ ေ၀ါဟာရမ်ားအျဖစ္ သံုးထားသည္ကို သတိျပဳသင့္ပါသည္။
ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံတြင္ ဥပေဒကို မလိုက္နာေသာသူမ်ားကို လိုက္နာေအာင္ အင္အားသံုး၍ လုပ္ရသည္ ကို အသိအမွတ္ျပဳဖို႕လိုအပ္သလို၊ ႏိုင္ငံသည္ ဥပေဒကိုလိုက္နာ၍ ေနထိုင္သူမ်ား၏ ေပ်ာ္႐ႊင္မႈ၊ လြတ္လပ္မႈ၊ အဆင္ေျပမႈတို႕ကိုလည္း လုပ္ေဆာင္ရန္တာ၀န္႐ွိသည္ဟု ဂရမ္စီက ေရးသားထားသည္။
ယခုေခတ္တြင္ ႏိုင္ငံသည္ လြတ္လပ္မႈကို ျဖစ္ေစရမည္။ ၄င္းျပင္ သတ္မွတ္ထားေသာ ၀ိေသသ မ်ားျဖင့္လည္း ညီညြတ္ရမည္ဟု ယူဆၾကသည္။ သို႕ေသာ္လည္း ယခုေခတ္တြင္ သူတို႕ကိုယ္သူတို႕ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ားဟုေခၚေသာ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ပင္လွ်င္ အေျပာတစ္မ်ိဳး၊ အလုပ္တစ္မ်ိဳးျဖစ္ေနသည္။ ဤကဲ့သို႕ျဖစ္ရျခင္းအေၾကာင္းမွာ အက်င့္ပ်က္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ထိုအခါ ေမးစရာေမးခြန္းတစ္ခု ေပၚေပါက္လာသည္မွာ – ႏို္င္ငံ၏၀ိေသသမ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားကို ႏိုင္ငံဟုေခၚႏိုင္မည္ေလာ။ ၄င္းတို႕ကို ႏိုင္ငံဟုမေခၚလွ်င္ သူတို႕သည္ ဘာျဖစ္သနည္း? ထို႕ေၾကာင့္ ေခတ္သစ္အယူအဆတစ္ခုမွာ – ႏိုင္ငံကို ထိုႏိုင္ငံ႐ွိ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေပၚ က်င့္သံုးေသာအင္အားျဖင့္ အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ရမည္ – ဟူ၍ျဖစ္သည္။
ေနာက္ဆံုးတြင္ ႏိုင္ငံဟူေသာေ၀ါဟာရသည္ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံဘာသာရပ္တြင္ အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေသာအရာဟူေသာ အယူအဆျဖစ္လာေလသည္။ ထိုအယူအဆကို တင္ျပေသာႏိုင္ငံေရးပညာ႐ွင္ သံုးဦး႐ွိသည္။ ၄င္းတို႕မွာ အာသာဘင္တေလ (Arthur Bentley) ေဒးဘစ္အီစတြန္ (David Easton) ႏွင့္ တီဒီ၀ယ္(လ)ဒြန္ (T.D. Weldon) တို႕ျဖစ္ၾကသည္။
ႏိုင္ငံေရးပညာ႐ွင္အာသာဘင္တေလက ဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံသည္ လူမ်ားပါ၀င္ေသာ အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခုျဖစ္သည္။ လူဟူေသာသတၱ၀ါသည္ အျပဳအမူပံု၊ အက်င့္စ႐ိုက္၊ အမ်ိဳးမ်ိဳး႐ွိသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ လူ၏ျပဳမူပံုႏွင့္ဆိုင္ေသာ ဘာသာရပ္သည္ သဘာ၀သိပၸံႏွင့္သာဆိုင္သည္။ သဘာ၀သိပံၸသည္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ကင္း႐ွင္းေသာဘာသာရပ္ျဖစ္၏။ ထို႕ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံဟူေသာ ေ၀ါဟာရကို ႏိုင္ငံေရးသိပံၸဘာသာရပ္တြင္ အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္လို႕မရႏိုင္ေခ်။
ေဒးဘစ္အီစတြန္သည္ သူ၏က်မ္းစာအုပ္ Political System (1953) တြင္ ႏိုင္ငံကို ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ဘာသာတြင္ အဓိပၸါယ္မသတ္မွတ္သင့္ေၾကာင္းကို ဤသို႕ေရးသားခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံဟူေသာ ေ၀ါဟာရသည္ ဒြြိဟအျပည့္၊ မေရမရာ၊ ျပတ္သားမႈမ႐ွိေသာအရာျဖစ္၏။ ယခုအထိ ေတြ႕ဖူးေသာ ႏိုင္ငံ၏အဓိပၸါယ္ သတ္မွတ္ခ်က္အခ်ိဳ႕တို႕သည္ အလြန္အျငင္းပြားစရာအျပည့္ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ဆန္႕က်င္ဘက္ပင္ ျဖစ္ေနၾကသည္။ ႏိုင္ငံဟူေသာေ၀ါဟာရကို အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ျခင္းသည္ ကိုယ္အရိပ္ကိုဖမ္းရသကဲ့သို႕ ျဖစ္ေနသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံဟူေသာေ၀ါဟာရသည္ ႏိုင္ငံေရးသိပံၸတြင္ အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ျခင္း လံုး၀ မလုပ္သင့္ပါ။ သိပၸံပညာတြင္ အခ်ိန္၊ ေနရာ၊ လႈပ္႐ွားျခင္း (time, place, motion) ဟူေသာ ေ၀ါဟာရမ်ား ကဲ့သို႕ အဓိပၸါယ္မသတ္မွတ္ဘဲ ထားသင့္ပါသည္။
ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္တြင္ လႊမ္းမိုးႏိုင္ခဲ့ေသာ စာအုပ္တစ္အုပ္ျဖစ္ေသာ The Vocabulary in Politics (ႏိုင္ငံေရးဘာသာစကားေ၀ါဟာရ) တြင္၊ တီဒီ၀ယ္(လ)ဒြန္က ႏိုင္ငံဟူေသာ ေ၀ါဟာရသည္ ႏိုင္ငံေရးသိပံၸထဲတြင္ အဓိပၸါယ္မသတ္မွတ္သင့္ေၾကာင္းကို ဘာသာေဗဒ႐ႈေထာင့္မွ ေရးသားခဲ့သည္။ တီဒီ၀ယ္(လ)ဒြန္က ဆိုသည္မွာ- ႏိုင္ငံဟူေသာေ၀ါဟာရသည္ အလြန္႐ႈပ္ေထြးၿပီး အဓိပၸါယ္အေကာက္လြဲႏိုင္ေသာ စကားလံုး ျဖစ္သည္။ လူမ်ားသည္ ႏိုင္ငံဟုတ္ေသာအရာႏွင့္ မဟုတ္ေသာအရာကို အလိုအေလ်ာက္ခြဲျခား၍ သိေနၿပီး သားျဖစ္သည္။ ဥပမာ- အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတို႕သည္ ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္သည္ကို ဘယ္သူကမွ မျငင္းႏိုင္သလို၊ ကုလသမဂၢ၊ အာဆီယံ၊ အီးယူ(ဥေရာပသမဂၢ) အဖြဲ႕ တို႕သည္ ႏိုင္ငံမ်ား မဟုတ္သည္မွာ ႐ွင္းေနသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံဟူေသာေ၀ါဟာရသည္ ႏိုင္ငံေရးဒႆနဘာသာတြင္ အဓိပၸါယ္ သတ္မွတ္ဖို႕မလိုအပ္ပါ။
က်မ္းကိုး
John Hoffman and Paul Graham
Introduction to Political Theory
David Easton : Political System
T.D Weldon : The Vocabulary of Politics
Machiavelli : The Prince
Antonio Gramsi : Prison Notebooks
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
