သန္းဝင္းလိႈင္
ေမ ၁၉၊ ၂၀၁၄
ျမန္မာစာေပသမိုင္း၌ အဂၤလိပ္-ျမန္မာအဘိဓါန္က်မ္းကိုျပဳစုခဲ့ေသာ ေဒါက္တာဘဟန္ကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ အဖ ဦးေက်း (ဦးေမာင္ေမာင္ေက်း)၊ အမိ ေဒၚသိန္းတင္တို႔မွ ၁၈၉ဝ ျပည့္ႏွစ္ ဇန္နဝါရီ (၃ဝ)ရကၾ္ကာသပေတးေန႔တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ေဒါက္တာဘဟန္သည္ ေဒါက္တာဘေမာ္၏ အစ္ကိုျဖစ္သည္။
၁၈၉၆ခုႏွစ္တြင္ မအူပင္ အစိုးရအထက္တန္းေက်ာင္း၌ စတင္ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။ ၁၉ဝဝျပည့္ႏွစ္မွ ၁၉ဝ၅ခုႏွစ္အထိ စိန္ေပါအထက္တန္းေက်ာင္း (ယခု အထက (၆) ဗိုလ္တေထာင္)တြင္ ဆက္လက္ ပညာသင္သည္။ ၁၉၀၅ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ေကာလိပ္၊ ၁၉ဝ၆ခုႏွစ္တြင္ ကာလကတၱားဒဖ္ေကာလိပ္၊ ၁၉ဝ၇ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ေကာလိပ္တို႔၌ ပညာသင္ခဲ့ၿပီး ၁၉ဝ၉ခုႏွစ္တြင္ ဝိဇၨာဘြ႕ဲ (B.A) ရရွိခဲ့သည္။ ၁၉၁၅ခုႏွစ္တြင္ ကာလကတၱားတကၠသိုလ္မွ မဟာဝိဇၨာဘြဲ႕ (M.A) ရရွိသည္။ ၁၉၂၂ – ၂၄ တြင္ အဂၤလန္ ကင္းဗရစ္တကၠသိုလ္၊ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္တြင္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ ေဘာ္ဒိုးတကၠသိုလ္၊ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ ဖ႐ိုင္ဘတ္တကၠသိုလ္ႏွင့္ လန္ဒန္ လင္ကြန္းအင္း ဥပေဒေက်ာင္းတို႔တြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။ ေဘာ္ဒိုးတကၠသိုလ္မွ စာေပပါရဂူဘြဲ႕ (D.Litt) ရသည္။ ၁၉၂၅ခုႏွစ္တြင္ လင္ကြန္းအင္း ဥပေဒသင္ေက်ာင္းမွ ဥပေဒဘြဲ႕ႏွင့္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ ဖ႐ိုင္ဘတ္တကၠသိုလ္ (Freiburg University) မွ ပါရဂူဘြဲ႕ (Ph.D) (Magna cum laude) တို႔ကို ရရွိခဲ့သည္။ ၁၉ဝ၉ – ၁၂ တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ သိပၸံသ႐ုပ္ျပဆရာ ၁၉၁၂ – ၁၈ တြင္ လက္ေထာက္စာေတာ္ျပန္၊ ၿမိဳ႕အုပ္ (အငယ္တန္း ႏိုင္ငံေတာ္ဝန္ထမ္း) အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည္။
ေဒါက္တာဘဟန္သည္ ၁၉၁၂မွ ၁၉၂၅ထိ အစိုးရ အႀကီးတန္းႏိုင္ငံ့ဝန္ထမ္းအျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၂၆မွ ၁၉၂၇ထိ လက္ေထာက္ ဗဟိုတရား႐ံုးခ်ဳပ္ေရွ႕ေနအျဖစ္ လည္းေကာင္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
ေဒါက္တာဘဟန္အား ၁၉၂၈ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွ ဥပေဒကထိကအျဖစ္ ခန္႔အပ္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ၁၉၃၅ခုႏွစ္တြင္ ဥပေဒပါေမာကၡျဖစ္လာသည္။ ၁၉၄၇ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွ ဥပေဒပါရဂူဘြဲ႕ (LL.D) (Honorus Causa) ခ်ီးျမႇင့္၍ ဥပေဒမဟာဌာနမွဴးအျဖစ္ ခန္႔အပ္ခဲ့ျပန္သည္။ ေဒါက္တာဘဟန္သည္ ၁၉၅၀ျပည့္ႏွစ္တြင္ တကၠသိုလ္မွ အၿငိမ္းစားယူခဲ့ရာ အၿငိမ္းစားယူသည့္ေန႔မွာပင္ တကၠသိုလ္၌ စြမ္းစြမ္းတမံ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဘြဲ႕ ခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံခဲ့ရသည္။ ၁၉၅၀ – ၅၇ တြင္ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ဥပေဒပါေမာကၡ ျပင္ပစာစစ္ ၁၉၅၇ – ၅၈တြင္ အစိုးရေရွ႕ေနခ်ဳပ္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၈တြင္ အိမ္ေစာင့္အစိုးရလက္ထက္တြင္ အစိုးရေရွ႕ေနခ်ဳပ္အျဖစ္မွ ႏႈတ္ထြက္၍ ေရွ႕ေနအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည္။
ေဒါက္တာဘဟန္သည္ ၁၉ဝ၉ခုႏွစ္ကပင္ ‘ဦးထြန္းၿငိမ္း အဂၤလိပ္ျမန္မာ အဘိဓာန္’ ကို တည္းျဖတ္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၄ခုႏွစ္တြင္ ပညာတံခြန္အသင္း၏ ဥကၠ႒အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၄၈ခုႏွစ္တြင္ ‘တကၠသိုလ္ျမန္မာ့အဘိဓာန္’ ျပဳစုေရးႏွင့္ အဘိဓာန္အႀကံေပးအဖြဲ႕တြင္ ဥကၠ႒အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၆၁ – ၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသနအသင္းႀကီး၌ ဥကၠ႒အျဖစ္ လည္းေကာင္း တာဝန္ယူေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ ေဒါက္တာဘဟန္သည္ ၁၉၅၇မွ ၁၉၅၈ခုႏွစ္အထိ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည္။ သို႔ကလို ႏိုင္ငံေတာ္အက်ိဳးကို စြမ္းစြမ္းတမံေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ေဒါက္တာဘဟန္အား ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက ၁၉၅၈ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလတြင္ မဟာသေရစည္သူဘြဲ႕ ခ်ီးျမႇင့္အပ္ႏွင္းခဲ့သည္။
၁၉၅၂ခုႏွစ္မွ ၁၉၆၆ခုႏွစ္အထိ (၁၅)ႏွစ္တိုင္ အခ်ိန္ယူကာ The University English – Burmese Dictionary (တကၠသိုလ္ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ အဘိဓာန္) စာအုပ္ႀကီးကို ျပဳစုခဲ့သည္။ ေဒါက္တာဘဟန္သည္ ရွင္ဥတၱမေက်ာ္ေတာလားကိုလည္း အဂၤလိပ္ဘာသာ ျပန္ဆိုထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ စာအုပ္၊ စာတမ္း၊ ေဆာင္းပါးမ်ားစြာကို ေရးသားခဲ့သည္။ ေဒါက္တာဘဟန္၏ ထင္ရွားေသာ အဂၤလိပ္ စာအုပ္မ်ားမွာ “William Blake: His Mysticism” “The Evolution of Blackean Philosopy” “A Legal History of Burma and India” “The Planned State”.တို ့ျဖစ္သည္။
ေဒါက္တာဘဟန္သည္ ဆြတ္ဇာလန္ႏိုင္ငံ ဂ်ီနီဗာၿမိဳ႕တြင္ ကုလသမဂၢမွ ႀကီးမွဴးက်င္းပသည့္ ဥပေဒေရးရာ ညီလာခံမ်ားသို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ၁၉၅၈ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္တက္ေရာက္ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။ထို႔ျပင္ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ား ႏွင့္ အေရွ႕ဖ်ားႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ေလ့လာေရးခရီး သြားေရာက္ လည္ပတ္ခဲ့သည္။
ေဒါက္တာဘဟန္သည္ ေဒၚသိန္းလြင္ႏွင့္ လက္ထပ္ကာ သားသမီး(၄)ဦး ထြန္းကားခဲ့သည္။ သားသမီးမ်ားမွာ ဦးညြန္႔ဟန္၊ ေဒၚျမင့္ျမင့္ဟန္၊ ဦးဝင္းဟန္၊ ေဒၚၾကည္ၾကည္ဟန္ (ကြယ္လြန္) တို႔ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေနာက္ ဇနီးျဖစ္သူ ေဒၚသိန္းလြင္ ၁၉၅၈ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ (၁၁)ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ရာ ၁၉၆၁ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ပညာေရးမဟာဌာနမွ ကထိကျဖစ္သူ ေဒၚခင္သိန္း (M.A) (Yale) ႏွင့္ အိမ္ေထာင္သစ္ထူခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ဇနီးျဖစ္သူ ေဒၚခင္သိန္းႏွင့္ သားသမီး မထြန္းကားခဲ့ေခ်။
ေဒါက္တာဘဟန္သည္ ၁၉၆၉ခုႏွစ္၊ ေမလ (၁၃) ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ (၈)မိုင္၊ မရမ္းကုန္းၿမိဳ႕နယ္၊ ကမာၻေအးဘုရားလမ္း၊ အမွတ္ (၂) ေနအိမ္၌ ကြယ္လြန္ခဲ့ရာ ဇနီးေဒၚခင္သိန္းႏွင့္ ပထမအိမ္ေထာင္မွ ရရွိေသာ သားသမီးသံုးေယာက္၊ ေျမး (၁၂)ေယာက္ႏွင့္ ျမစ္ (၂)ေယာက္တို႔ က်န္ရစ္ခဲ့သည္။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
အထက္ပါ.ေဆာင္းပါးႏွင့္ပါတ္သက္၍..က်ြန္ေတာ္တခုသြားသတိရမိပါတယ္..က်ြန္ေတာ္ႏိုင္ငံမွ.မထြက္ခြာမွီအခ်ိန္မွာ.က်ြန္ေတာ္တို့ရဲ့.ရပ္ကြက္ေဆးခန္းမ်ာ.အခ်ိန္ပိုင္းလာေ၇ာက္ထိုင္ေပးေသာ..ေဒါက္တာဘေမာ္ရဲ့.သမီး.ေဒါက္တာ.မာလာေမာ္ကို.သြားသတိရမိပါတယ္.သူ့ရဲ့..ဆမ..က မွတ္လို့အလြန္ေကာင္းပါတယ္.(ဆမ.၁၁၉).လို့ထင္တယ္.တေန့.ၾကံုလို့.က်ြန္ေတာ္.စပ္စုမိတယ္.ဘာ့ေၾကာင့္..အစိုးရ.ေဆးရံုၾကိးေတြမွာ.၀င္မလုပ္တာလဲ.ေပါ့.သူက.ေၿပာၿပမွ.သိရတာက.သူ့အေဖနဲ့.ေန၀င္းက.တခ်ိန္က.မေက်နပ္မွဳေတြရွိခဲ့တဲ့အေၾကာင္း.ခုေန၀င္းတက္လာေတာ့..သူတို့မိသားစု၀င္ေတြ.ေခ်ာင္အထိုးခံရေၾကာင္းသီရပါတယ္.ေနာက္ဆံုးဆရာ၀န္မၾကီး.ေဒါက္.မာလာေမာ္ဟာ..(ခုေတာ့ရွိေသးလားမေၿပာတတ္ဖူး..)..သူ့ရဲ့.ဆမ.တံဆိပ္.ဆးလက္မွတ္နဲ့..ေဆးဆိုင္ေတြမွာ.က်ြန္တာ္ေဆးခန္းကေကာင္ေလးေတြနဲ့.ေဆးဆိုင္ေတြမွာ.ေဆး၀ယ္ခိုင္းၿပီး.ေမွာင္ခိုေရာင္းစားရတဲ့အထိၿဖစ္ခဲ့ရတာကို.သြားသတိရမိပါတယ္.က်ြန္ေတာ္ဆိုလိုတာက.ေန၀င္းဟာ.ဘုန္ူးမီးေတာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ.တကယ့္ေတာ္တဲ့.လူေတြကို.ေရွ့တန္းမတင္ခဲ့ဘူး..မသံုးခဲ့ဘူး..သူ့သမီးအလွည့္က်ေတာ့.သူ့သမီစႏၵၵာ၀င္းထင္တယ္.ေက်ာင္းၿပီးတဲ့ႏွစ္မွာ.ႏိုင္ငံၿခားကို.သြားခ်င္ေတာ့.ဥပေဒက.ေဟာက္ဆာဂ်င္.နဲ့.ေဆးရံု.လုပ္သက္.ႏွစ္..ႏွစ္ရွိမွ.ထြက္ရမယ္ဆိုေတာ့..က်ြန္ေတာ့္သူငယ္ခ်င္းရဲ့ေဆးခန္း..အလံု.လြတ္လပ္ေရး.ရပ္ကြက္မွာ.ညဖက္.တႏွစ္.လာထိုင္ၿပီး.လုပ္သက္တစ္ႏွစ္.အေနနဲ့.ၿပတယ္..တစ္ႏွစ္ထဲမွာဘဲ..ရန္ကုန္ေဆးရံုၾကီးမွာ.ေန့ခင္ပိုင္း၀င္တယ္.ညဖက္က်ေတာ့.က်ြန္ေတာ့သူငယ္ခ်င္ေဆးခန္းမွာလာထိုင္တယ္.အဲ့ဒါနဲ့.ဆရာ၀န္လုပ္သက္ႏွစ္ႏွစ္ၿဖစ္သြားေရာဘဲ..အဲ့ဒီလိုနဲ့.ေန၀င္းတို.လူတြငၾ္ကယ္လုပ္ခဲ့ၾကတာ…ဒါ့ေၾကာင့္.က်ြန္ေတာ္သိခ်င္တာေတာ့.ေဒါက္တာမာလာေမာ္တို့ရဲ့.မိသားစု၀င္ေတြ.စင္ေပၚက.အဆင္းမေကာင္းရတာေတြကို.သိသေလာက္.တင္ေပးၾကပါ.ဆရာၾကီးနဲ့.အရန္းကိုခင္ခဲ့ရလို့ပါ..