မတ္လသမုုိင္း

မတ္လသည္ ကမၻာ့ျပကၡဒိန္တြင္ တတိယေျမာက္လ ျဖစ္သည္။ စစ္ပြဲမ်ားကို အစိုးရသည္ဟု ေရာမလူမ်ိဳးတို႔ ယုံၾကည္ေသာ အဂၤါၿဂိဳဟ္နတ္သား “မားစ္” (Mars) ကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ “မတ္လ” (March) ဟု မွည့္ေခၚခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

 

ေ႐ွးေရာမျပကၡဒိန္တြင္ မတ္လသည္ ပထမေျမာက္လအျဖစ္ ဘီစီ ၁၅၃ အထိ တည္႐ွိခဲ့သည္။ ဂ်ဴလီယက္ဆီဇာက ျပကၡဒိန္ကို ျပန္လည္ေရးဆြဲေစေသာအခါ မတ္လသည္ တတိယေျမာက္ အျဖစ္သို႔ ေရာက္႐ွိသြားခဲ့ေလသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ႏွစ္ေပါင္း အတန္ၾကာသည္အထိ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားက မတ္လကိုပင္ ျပကၡဒိန္၏ ပထမေျမာက္လအျဖစ္ ေရတြက္ေနခဲ့ေသးသည္ ဟု ဆိုသည္။ အဂၤလန္ျပည္တြင္ ၁၇ဝဝ ျပည့္ လြန္ႏွစ္ ေရာက္မွသာလွ်င္ မတ္လကို တတိယေျမာက္လအျဖစ္ ေျပာင္းလဲေရတြက္ခဲ့ေလသည္။

 

မတ္လ၏ ေမြးနံေက်ာက္မ်က္မွာ “စလင္းျပာ” ေခၚ “ျမျပာ” ေက်ာက္ႏွင့္ “နဂါးသြဲ႔” ေက်ာက္မ်က္တို႔ ျဖစ္ၿပီး၊ ဝိေသသပန္းကား ဗိုင္အိုလက္ပန္း ျဖစ္ေလသည္။

 

ျမန္မာ့သမိုင္း၌ မတ္လအတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အထင္ကရ ျဖစ္ရပ္မ်ားမွာ –

 

၁၁၈၆ မတ္ ၁

နရပတိစည္သူမင္းႀကီး၏ မိဘုရား ေဝဠဳဝတီသည္ နားေတာင္းတပ္ဘုရား၌ ေျမ ၇၆၆ ယာ၊ ကၽြန္ ၂ဝ၊ ႏြား ၁ဝဝ လွဴသည္။

 

၁၄၁၆ မတ္ ၁

ရာဇဓိရာဇ္ႏွင့္ မင္းရဲေက်ာ္စြာတို႔ ဒလတြင္ စစ္ခင္းၾကရာ မင္းရဲေက်ာ္စြာ က်ဆုံးသည္။

 

၁၄၅၅ မတ္ ၂၅

ရခိုင္ဘုရင္ အလိခင္ႏွင့္ ျမန္မာဘုရင္ နရပတိတို႔သည္ အတူတကြ မဟာမိတ္ဖြဲ႔၍ ႏိုင္ငံအပိုင္းအျခား သတ္မွတ္သည္။ ဘိုးေခါင္ေတာင္႐ိုးအေ႐ွ႕႐ွိ ေရက်ကို ရတနာပူရႏိုင္ငံ၊ ဘုိးေခါင္ေတာင္႐ိုး အေနာက္႐ွိ ေရက်ကို ဓညဝတီႏိုင္ငံ ဟူ၍ ပိုင္းျခားသည္။

 

၁၅၂၆ မတ္ ၂၄

မိုးညွင္းစလုံလည္း ဟန္လင္းမွ စစ္ကိုင္းသို႔ ခ်ီလာ၍ ေဖာင္ပန္းလုပ္ၿပီး ေက်ာက္တစ္လုံးမွ ကူးကာ အင္းဝၿမိဳ႕ကို လုပ္ႀကံသည္။ ေ႐ႊနန္း႐ွင္ နရပတိလည္း ကုန္းေဘာင္ေစာ္ဘြား မေရာက္ေသး၍ အေျမွာက္ေသနတ္ ၿမိဳ႕ထိပ္၀န္းက်င္ စီစဥ္ခံသည္။ ၿမိဳ႕ကိုု ဝန္းရံကာ ၈ ရက္ ႐ွိလွ်င္ မိုးညွင္းစလုံတပ္မ်ားမွာ ၿမိဳ႕ကို တူးၾကသကဲ့သို႔ အခ်ိဳ႕မွာ ၿမိဳ႕ကို ေလွကားေထာင္၍ တက္ၾကသည္။ ေ႐ႊနန္း႐ွင္ နရပတိလည္း ေ႐ႊစာတိုင္ ဟူေသာ ဆင္ကိုစီး၍ ၿမိဳ႕တံခါးဖြင့္ ထြက္တိုက္သည္။ မိုးညွင္းစလုံသား သိုဟန္ဘြား ဆင္ႏွင့္ စံလာသည္ကို လိုက္ရာ ဆင္ဦးတြင္ အေျမာက္မွန္၍ နတ္ျပည္စံသည္။

 

၁၅၄၈ မတ္ ၂၁

မင္းတရားေ႐ႊထီး ယိုးဒယားသို႔ ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ရာ ကမန္ပိုက္မွာပင္ ယိုးဒယားမင္း၏ သမက္ႏွင့္ ညီေတာ္တို ့ကိုရ၍ တိုက္ပြဲ ၿပီးဆုံးသည္။

 

၁၅၅၂ မတ္ ၁၂

ဘုရင့္ေနာင္သည္ ေရေၾကာင္း၊ ၾကည္းေၾကာင္းျဖင့္ ဟံသာဝတီသို႔ ခ်ီသည္။

 

၁၅၅၇ မတ္ ၆

ဘုရင့္ေနာင္ မိုးညွင္းကို သိမ္းပိုက္ေအာင္ျမင္သည္။

 

၁၅၆၈ မတ္ ၁၆

ဘုရင့္ေနာင္သည္ ကေမၺာဇသာဒီ နန္းေတာ္သစ္တြင္ ဘိသိက္ခံသည္။

 

၁၅၈၀ မတ္ ၃

ဘုရင့္ေနာင္ မင္းတရားသည္ ညီေတာ္ျပည္ဘုရင္၊ ေတာင္ငူဘုရင္၊ သမက္ေတာ္ အင္းဝဘုရင္တို႔ကို ဧကရာဇ္ အေဆာင္အေယာင္မ်ား ေပးအပ္သည္။

 

၁၅၉၆ မတ္ ၂၇

ဟံသာဝတီကို ၄ လခန္႔ ဝန္းရံေနေသာ ယိုးဒယားမင္း (ျဗနရစ္) သည္ မုတၱမ အေ႐ွ႕ဘက္႐ွိ မြန္မ်ားကို သိမ္းယူ၍ ယိုးဒယားသို႔ ျပန္သည္။

 

 

၁၆၀၃ မတ္ ၁၁

ေတာင္ငူဘုရင္ မင္းေက်ာ္ထင္ နန္းတက္သည္။ သားေတာ္ႀကီး နတ္႐ွင္ေနာင္ကို ဥပရာဇာ အပ္ႏွင္း၍ အေနာ္ရထာ မင္းေစာ (ဇင္းမယ္ဘုရင္) ၏ ႏွမ ရာဇဓါတုကလ်ာႏွင့္ စုံဖက္ေပးသည္။

 

၁၆၁၃ မတ္ ၂၈

အေနာက္ဘက္လြန္မင္းသည္ ေတာင္ငူဘုရင္ နတ္သွ်င္ေနာင္ႏွင့္ သန္လ်င္စား ငဇင္ကာ တို႔ကို ကြပ္မ်က္သည္။

 

၁၆၃၉ မတ္ ၂၈

သာလြန္မင္းသည္ မ်ိဳးႏြယ္တိမ္ျမဳပ္ေနသည့္ မင္းသားမင္းႏြယ္တို႔အား ေသြးေသာက္ ဖြဲ႔စည္းေပးသည္။

 

၁၆၅၉ မတ္ ၂ဝ

တ႐ုတ္တို႔အား တိုက္ရန္ ရာဇကိတိၱႏွင့္ ဘယေက်ာ္သူတို႔ ႏွစ္တပ္ေပါင္း၍ ခ်ီတက္ရာ ဆင္ေဂါင္းႏွင့္ ဝက္ဝံအရပ္ (ျပင္ဦးလြင္နယ္တြင္ ႐ွိသည္) တြင္ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားသည္။

 

၁၆၆၂ မတ္ ၆

မုတၱမသားတို႔သည္ ယုိးဒယားႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ ပုန္ကန္သျဖင့္ ျမန္မာတပ္မ်ား ဟံသာဝတီသို႔ ခ်ီရသည္။

 

၁၆၇၄ မတ္ ၂၆

မင္းရဲေက်ာ္ထင္မင္း၏ မယ္ေတာ္ မဟာရတနာဓိပတိ ေဒဝီမိဘုရားႀကီး လွဴဒါန္းမည့္ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီး၌ ဘုံေလးထပ္ ၊ ေစာင္းတန္း ငါးဆူ၊ မုခ္မွန္ကင္းလွဴရန္ အမိန္႔ထုတ္သည္။

 

၁၆၇၅ မတ္ ၂၃

မုတၱေက်း႐ြာသို႔ ယိုးဒယား စစ္သည္မ်ား ဝင္ေရာက္လာသည္။

 

၁၇၀၃ မတ္ ၁၆

စေနမင္းသည္ နႏၵေဒဝီ႐ွင္ မိဘုရားႏွင့္အတူ ေဝါစီး၍ စစ္အဂၤါေလးပါး ၿခံရံလ်က္ နန္းေတာ္မွ ဘုံနန္းသာစံ ယာယီနန္းေတာ္သို႔ ထြက္သည္။

 

၁၇၅၄ မတ္ ၁၆

အေလာင္းမင္းတရားသည္ တေကာင္းၿမိဳ႕အနီး ေ႐ႊေပၚကၽြန္းဘုရားကို ေ႐ႊတန္ေဆာင္၊ ေငြတန္ေဆာင္ျဖင့္ ပူေဇာ္ၿပီး ဘုရားရင္ျပင္၌ မိုးမိတ္ေစာ္ဘြား ဗန္းေမာ္ေစာ္ဘြားတို႔ကို သစၥာခံေစသည္။

 

၁၇၅၅ မတ္ ၄

အေလာင္းမင္းတရားသည္ လြန္ေဆးၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္႐ွိလာၿပီး တာ ၇ဝဝ က်ယ္ေသာ သစ္တပ္ၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္ကာ ျမန္ေအာင္ ဟု သမုတ္သည္။

 

၁၇၆၆ မတ္ ၂၀

ေျမဒူးမင္း (ဆင္ျဖဴ႐ွင္မင္း) သည္ ေ႐ႊၿမိဳ႕ေတာ္ကို စစ္ကိုင္းမွ အင္းဝသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕သည္။

 

၁၇၉၇ မတ္ ၁၂

ဗဒုံမင္းက မင္း႐ြာကို မင္းကြန္းဟု အမည္ေျပာင္းသည္။ မင္းကြန္းပုထိုးေတာ္ႀကီးအား ဌာပနာ သြင္းသည္။

 

၁၇၉၈ မတ္ ၃၁

ယိုးဒယား အိမ္ေ႐ွ႕ကိုယ္ေတာ္ႏွင့္ တပ္မ်ား ဇင္းမယ္ၿမိဳ႕တြင္ ဝင္တိုက္ရာ မခံႏိုင္၍ တပ္႐ုပ္သိမ္းကာ မိုင္းပန္သို႔ တစ္ေၾကာင္း၊ မိုင္းသြင္သို႔ တစ္ေၾကာင္း ဆုတ္ခြာရသည္။

 

၁၈၀၉ မတ္ ၂၉

ဗဒုံမင္း၏ သားေတာ္ အိမ္ေ႐ွ႕မင္း မဟာဥပရာဇာ ကံေတာ္ကုန္သည္။

 

၁၈၁၁ မတ္ ၁၃

ပုဂံမင္းက ေလွစီးကုန္သည္တို႔ထံမွ ကင္းေၾကးေငြမ်ား မတရား ေကာက္ခံလွ်င္ ရာဇဝတ္ဒဏ္ စီရင္ရန္ အမိန္႔ခ်မွတ္သည္။

 

၁၈၁၁ မတ္ ၁၄

ဗဒုံမင္းက ျပည္မင္း၊ ေတာင္ငူမင္း၊ ပုဂံမင္း၊ ပုခန္းမင္း၊ သီေပါမင္း၊ မိုးမိတ္မင္း၊ သန္လ်င္မင္း၊ ကေနာင္မင္း၊ မကၡရာမင္း၊ မင္းတုန္းမင္း တို႔မွစ၍ သားေတာ္အႀကီး၊ အလတ္၊ အငယ္႐ွိသမွ် အိမ္ေ႐ွ႕မင္း ထံ အခစား ၀င္ေရာက္ေစသည္။

 

၁၈၁၂ မတ္ ၃

ဗဒုံမင္းက ပုနိႏၵာဘိသီရိသဒဓမၼဓဇ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇာဂု႐ု ဆရာေတာ္ကို သာသနာေရး ၀ိနည္းဓမၼက်မ္းဂန္ႏွင့္အညီ စီရင္ဆုံးမေစရန္ သာသနာပိုင္ အပ္သည္။

 

၁၈၂၄ မတ္ ၅

အဂၤလိပ္တို႔က ျမန္မာဘုရင္အား စစ္ေၾကညာသည္။ အဂၤလိပ္ – ျမန္မာ ပထမ စစ္ပြဲ ျဖစ္ပြားသည္။

 

၁၈၂၄ မတ္ ၅

စစ္ကိုင္းမင္းသည္ ရာဇာဘိေသကမုဒၶါ ဘိသိက္ခံေတာ္မူ၍ ရတနာပူရ အ၀ေ႐ႊနန္းေတာ္ သိမ္းေတာ္မူသည့္ အခမ္းအနား က်င္းပသည္။

 

၁၈၂၄ မတ္ ၁၆

စစ္ကိုင္းမင္းသည္ အမရပူရ မွ အင္းဝသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕နန္းစံသည္။

 

၁၈၂၆ မတ္ ၁၉

ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္အရ အဂၤလိပ္တို႔ကိုေပးရန္ ဒဂၤါးျပားေငြ ၇၅ဝဝဝ မွ က်န္ေငြ ၁၈၇၅ဝ ေပးရန္ ႐ွိသည္ကုိ ရႏၱပို႐ြာဆိပ္သို႔ လယ္ကိုင္းမင္းႀကီးႏွင့္ ဝန္မင္းတို႔ သြားေရာက္ ေပးေခ်သည္။

 

၁၈၄၂ မတ္ ၁၄

သာယာဝတီမင္း ဥကၠလာပၿမိဳ႕မွ အမရပူရ ေနျပည္ေတာ္သို႔ ျပန္လည္ေရာက္႐ွိသည္။ ထိုေန႔၌ပင္ တ႐ုတ္ဥတည္မင္း ေစလႊတ္ေသာ တ႐ုတ္သံအဖြဲ႔တို႔၏ လက္ေဆာင္ေတာ္ ဆက္သမႈႏွင့္ အဖူးအေျမာ္ ခံယူသည္။

 

၁၈၄၂ မတ္ ၂၁

သာယာဝတီမင္းက ေကာင္းထုံၿမိဳ႕စား၊ ျမဝတီၿမိဳ႕စား၊ ေသနတ္ဝန္တို႔ကို နႏၵကန္၊ ေအာင္ပင္လယ္ကန္ တိမ္ေကာေနမႈကို ဆယ္ဖို႔ ျပဳျပင္ရန္ တာ၀န္ေပးသည္။

 

၁၈၅၇ မတ္ ၁၄

မႏၱေလးနန္းၿမိဳ႕႐ြာတြင္း အေနာက္ေျမာက္ေထာင့္တြင္ ယာယီစံနန္း စတင္ေဆာက္လုပ္သည္။

 

၁၈၅၈ မတ္ ၁၄

အေမရိကန္ သံအဖြဲ႔ ခ်စ္ၾကည္ေရး သဝဏ္လႊာႏွင့္အတူ ေနျပည္ေတာ္သို႔ ေရာက္႐ွိလာသည္။

 

၁၈၇၃ မတ္ ၂၅

ျမန္မာသံအဖြဲ႔ကို ျပင္သစ္ႏိုင္ငံသို႔ ေစလႊတ္သည္။

 

၁၈၇၄ မတ္ ၅

မင္းတုန္းမင္းႀကီးသည္ ကင္းဝန္မင္းႀကီးကို သတိုးမင္းႀကီး မဟာမင္းလွစည္သူဘြဲ႔ ေပးသည္။

 

၁၈၇၄ မတ္ ၆

မင္းတုန္းမင္း အီရန္သံအဖြဲ႔ကို လက္ခံေတြ႔ဆုံသည္။

 

၁၈၇၄ မတ္ ၁၄

အဂၢမဟာေသနာပတိ ဝန္႐ွင္ေတာ္ ကင္း၀န္မင္းႀကီးႏွင့္ျပင္သစ္သံ ေကာင့္ဒီေရာ္႐ႊတ္ (Count de Rochechouart) တို႔သည္ ျပင္သစ္မင္းထံေပးရန္ ဒုတိယစာခ်ဳပ္ ထပ္မံခ်ဳပ္ဆိုၿပီးေနာက္ အတူတကြ ျပင္သစ္သို႔ ထြက္ခြာသည္။

 

၁၈၇၄ မတ္ ၂၈

စာေရးေတာ္ႀကီး မင္းလွေက်ာ္ထင္ ဦးေဆာင္ေသာ ျမန္မာသံအဖြဲ႔ ႐ု႐ွားသို႔ ထြက္ခြာသည္။

 

၁၈၇၅ မတ္ ၂ဝ

မင္းတုန္းမင္းက ရတနာပုံ ေနျပည္ေတာ္ သတင္းစာကို မႏၱေလးၿမိဳ႕၌ စတင္ထုတ္ေဝသည္။ အယ္ဒီတာမွာ ဘိုးဝဇီရ ျဖစ္သည္။

 

၁၈၇၆ မတ္ ၂၉

မင္းတုန္းမင္းက႐ု႐ွားပညာ႐ွင္အားပါရီျမိဳ ့သို ့ အျပန္တြင္ မဟာမိတ္အျဖစ္ သံတမန္လဲလွယ္ေရးႏွင့္ ျမန္မာလူငယ္တို႔ စစ္သိပၸံေက်ာင္းသို႔ တက္ေရာက္ပညာသင္ခြင့္ရရန္ စာ (၂) ေစာင္ ေပးအပ္သည္။

 

၁၈၇၇ မတ္ ၂ဝ

မႏၱေလးမွ ဗန္းေမာ္ထိ ေၾကးနန္းလိုင္း သြယ္တန္းၿပီးစီးသည္။

 

၁၈၈၆ မတ္ ၃

မဟာ၀န္႐ွင္ေတာ္မင္းႀကီး ဆာခ်ားလ္ဘားနဒ္ (Sir Charles Bernard) က အိႏိၵယဘုရင္ခံခ်ဳပ္ ေလာ့ဒ္ဒပ္ဖရင္၏ အမိန္႔အရ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံကို ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာအတြင္း သြတ္သြင္းၿပီး အဂၤလိပ္ အရာ႐ွိမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္မည္ဟု ေၾကညာသည္။

 

၁၈၈၇ မတ္ ၄

ဆာခ်ားလ္ကေရာ့ခ္ဝိတ္ (C.H.T. Crosltwaite) အား ျမန္မာႏိုင္ငံ မဟာ၀န္႐ွင္ေတာ္မင္းႀကီး ရာထူး ခန္႔အပ္သည္။

 

၁၈၉၈ မတ္ ၈

သာယာဝတီ စီရင္စု စံ႐ြဲ (Sanywe) ၿမိဳ႕နယ္အား လက္ပံတန္းၿမိဳ႕နယ္ ဟု အမည္ေျပာင္းသည္။

 

၁၉၀၂ မတ္ ၅

မႏၱေလးၿမိဳ႕ မေနာ္ရမံ အနာႀကီး စခန္း ဖြင့္သည္။

 

၁၉၁၀ မတ္ ၂ဝ

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ဗုဒၶဘာသာ ကလ်ာဏယု၀အသင္းႏွင့္ အလားတူ အသင္းမ်ား၏ အစည္းအေ၀း က်င္းပၿပီး၊ တပ္ေပါင္းစု အသင္းခ်ဳပ္အျဖစ္ ဖြဲ႔စည္းသည္။ တပ္ေပါင္းစု အသင္းခ်ဳပ္ ဦးစီးေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ဦးဘိုးေျဗကို ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္သည္။

 

၁၉၁၁ မတ္ ၁

သီေပါမင္း အစ္မေတာ္ ပုခန္းႀကီး စုဘုရားႀကီး ကံကုန္သည္။

 

၁၉၁၅ မတ္ ၂

သူရိယ ရက္ျခားသတင္းစာကို ေန႔စဥ္သတင္းစာအျဖစ္ စတင္ထုတ္ေ၀သည္။

၁၉၂၀ မတ္ ၂၂

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ New Burma သတင္းစာ စတင္ထုတ္ေ၀သည္။

 

၁၉၂၁ မတ္ ၁၀

ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ ေက်ာင္းကုန္းၿမိဳ႕ တရားပြဲတြင္ တရားေဟာေနစဥ္ ေဒးဒရဲၿမိဳ႕ စုကလပ္႐ြာ တရားပြဲတြင္ အစိုးရအၾကည္ညိဳပ်က္ေအာင္ ေဟာေျပာမႈျဖင့္ အဖမ္းခံရသည္။

 

၁၉၂၃ မတ္ ၂၈

႐ွမ္းျပည္နယ္ ပေဒသရာဇ္ေကာင္စီ (The Federal Council of Shan Chiefs) ၏ ပထမဆုံးအႀကိမ္ အစည္းအေဝးကို က်င္းပသည္။

၁၉၂၇ မတ္ ၇

ရာဇ၀တ္႐ုံးက ဗိုလ္စံဖဲကို ဖမ္းေပးႏိုင္လွ်င္ ဆုေငြ ၂ဝဝဝ က်ပ္ ေပးမည္ဟု ေၾကညာသည္။ ဖမ္း၀ံ့သူ မ႐ွိ၍ ဆုေငြ ၅ဝဝဝ က်ပ္အထိ တိုးျမွင့္သည္။

 

၁၉၂၉ မတ္ ၁၅

ဆရာေတာ္ ဦး၀ိစာရသည္ ဟံသာ၀တီခ႐ိုင္၊ သုံးခြၿမိဳ႕နယ္ ဖ႐ုံကန္႐ြာ၌ အဂၤလိပ္အစိုးရ ဆန္႔က်င္ေရး “မေၾကာက္တရား” ေဟာေျပာသည္။

 

၁၉၃၃ မတ္ ၂၃-၂၄

ခ်င္းအမ်ိဳးသားထု အစည္းအေဝးကို ကန္ပက္လက္နယ္ (ယခုမင္းတပ္နယ္) ေႏွာေခ်ာင္းတိုက္၊ မသုံးႏူး႐ြာတြင္ က်င္းပ၍ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ား ညီညြတ္ေရးအဖြဲ႔ကို ဖြဲ႔စည္းသည္။ ရည္႐ြယ္ခ်က္မွာ ကိုယ္ၾကမၼာကိုယ္ဖန္တီးေရး၊ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားအားလုံးႏွင့္ လက္တြဲ၍ ၿဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕တို႔အား တိုက္ဖ်က္ေရး ျဖစ္သည္။ အလုပ္အမႈေဆာင္အဖြဲ႔၀င္အျဖစ္ –

ဥကၠဌ – ဦးဝမ္းသူးေမာင္

ဒုဥကၠဌ – ဦး႐ိုးလိန္း

အတြင္းေရးမွဴး – ဦးကီးေဖလိန္း (သခင္ေအာင္မင္း)

တြဲဖက္အတြင္းေရးမွဴး -ဦးဆာေလာင္အြန္နိန္(သခင္ေအာင္ညႊန္႔)ႏွင့္ အလုပ္အမႈေဆာင္ (၈)ဦး ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္သည္။

 

၁၉၃၆ မတ္ ၃

ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ စံအိမ္ေတာ္တြင္ သီေပါမင္း၏ စတုတၳသမီးေတာ္ အ႐ွင္ထိပ္စုျမတ္ဘုရားကေလး ကံကုန္သည္။

 

၁၉၃၇ မတ္ ၂

ျမန္မာႏိုင္ငံဘုရင္ခံ ဆာအာခ်ီေဘာေဒါက္ကလပ္ေကာ့ကရိန္းက ေဒါက္တာဘေမာ္အား ေတြ႔ဆုံၿပီး အစိုးရအဖြဲ႔၀င္ ၀န္ႀကီးမ်ား၏ အမည္စာရင္းကို ေတာင္းဆိုသည္။

 

၁၉၃၇ မတ္ ၁၂

ျမန္မာႏိုင္ငံဘုရင္ခံ ဆာအာခ်ီေဘာေဒါက္ကလပ္ေကာ့ကရိန္းက ၁၉၃၇ ဧၿပီ ၁ မွ စ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ (၆) ဦးကို ေ႐ြးခ်ယ္လိုက္သည္။ ယင္းတို႔မွာ –

(၁) ေဒါက္တာဘေမာ္ – အမတ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ ဘ႑ာေရး၀န္ႀကီးခ်ဳပ္

(၂) ဦးေပၚထြန္း – ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးခ်ဳပ္

(၃) ဦးပု (ေ႐ႊက်င္) – သစ္ေတာေရး၀န္ႀကီးခ်ဳပ္

(၄) ဦးထြန္းေအာင္ေက်ာ္ – ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္

(၅) ေစာေဖသာ – ေျမႏွင့္အခြန္ဘက္ဆိုင္ရာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္

(၆) သာယာဝတီေမါင္ေမါင္ – ပညာေရးဝန္ႀကီးခ်ဳပ္

တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။

 

၁၉၃၇ မတ္ ၁၃

ျမန္မာႏိုင္ငံ စီရင္စု အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အက္ဥပေဒ (၉၁ ဌာနအုပ္ခ်ဳပ္ေရး) အရ ပထမဆုံး အႀကိမ္ ဥပေဒျပဳေကာင္စီ အထက္လႊတ္ေတာ္ ပထမအစည္းအေဝး စတင္က်င္းပသည္။  ဥပေဒျပဳေကာင္စီ အထက္လႊတ္ေတာ္တြင္ ေဒါက္တာေဒၚေစာစသည္ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားထဲမွ ပထမဆုံး အမတ္အျဖစ္ အေ႐ြးခံရသည္။

 

၁၉၃၉ မတ္ ၁

သခင္ညီ အယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ေသာ “သခင္” သတင္းစာ စတင္ထုတ္ေ၀သည္။

 

၁၉၄၀ မတ္ ၁၂

အိႏိၵယႏိုင္ငံ ရမ္းဂါးၿမိဳ႕ (Rangarh) ၌ က်င္းပမည့္ အိႏိၵယအမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္ ႏွစ္ပတ္လည္တြင္ အစည္းအေ၀းသို႔ တက္ေရာက္ရန္ သခင္တင္ေမာင္ (ပန္းတေနာ္)၊ သခင္သန္းထြန္း၊ သခင္ေအာင္ဆန္း၊ သခင္ခင္ေအာင္၊ သခင္အုန္းေဖ၊ သခင္ဗသြင္၊ ဆင္႐ုပၸတား၊ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွ ကိုထြန္း႐ွိန္ (ေနာင္ ဗိုလ္ရန္ႏိုင္)၊ ကိုဗဟိန္း (ေနာင္ သခင္ဗဟိန္း)၊ တိုးတက္ေရးသတင္းေထာက္ ေမာင္အုန္းျမင့္တို႔ ရန္ကုန္မွ အိႏိၵယသို႔ ထြက္ခြာသည္။

 

၁၉၄ဝ မတ္ ၂၂

ေ႐ႊတိဂုံေစတီေတာ္ေျခရင္း အဂၤါေထာင့္ေျမကြက္လပ္တြင္ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ စ်ာပနပြဲ က်င္းပ၍ မီးသၿဂိဳဟ္သည္။

 

၁၉၄၁ မတ္ ၃

သခင္ေအာင္ဆန္း ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမွ ရန္ကုန္သို႔ ေရာက္႐ွိသည္။

 

၁၉၄၁ မတ္ ၃

ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပုံပါတီကို ျပည္တြင္းႏွင့္ အေ၀းေရာက္ အဖြဲ႔ဟူ၍ ႏွစ္ပုိင္းခြဲၿပီး ျပည္တြင္းအဖြဲ႔ကို သခင္ျမ၊ အေ၀းေရာက္အဖြဲ႔ကို သခင္ေအာင္ဆန္းတို႔အား ေခါင္းေဆာင္ရန္ သတ္မွတ္သည္။ ျပည္တြင္းအဖြဲသည္ အျမင့္ဆုံး အာဏာပိုင္အဖြဲ႔ျဖစ္၍၊ အေ၀းေရာက္အဖြဲ႔သည္ ျပည္တြင္းအဖြဲ႔၏ လက္ေအာက္ခံ ျဖစ္သည္။ ျပည္တြင္းအဖြဲ႔၏ တာ၀န္ခံ အမႈေဆာင္မ်ားမွာ –

ဥကၠဌ – သခင္ျမ

အတြင္းေရးမွဴး – သခင္ခ်စ္

စစ္ေရးဌာနႏွင့္

စည္း႐ုံးေရးမွဴးဌာန – သခင္ဗေဆြ

ေထာက္လွမ္းေရးဌာနမွဴး – ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း

ဝါဒျဖန္႔ခ်ိေရးမွဴး – နဂါးနီ ဦးထြန္းေ႐ႊ

(ယင္းအဖမ္းခံရၿပီးေနာက္ သခင္ဗဟိန္း) တို႔ ျဖစ္သည္။

 

၁၉၄၁ မတ္ ၅

သန္းေခါင္စာရင္းအရ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူဦးေရ ၁၆၈၂၃၇၉၈ ဦး ႐ွိသည္။ ေအာက္ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူဦးေရ ၈၉၁၇၇၃၃ ဦိးႏွင့္ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၇၉ဝ၆ဝ၆၅ ဦး ႐ွိသည္။

 

၁၉၄၁ မတ္ ၁ဝ

သခင္ေအာင္ဆန္း (ဗိုလ္ေတဇ) ၊ သခင္လွေဖ( ဗိုလ္လက်္ာ)၊ သခင္ဘဂ်မ္း (ဗိုလ္လေရာင္)၊ သခင္ေမာင္ (ဗိုလ္မိုး) ႏွင့္ ကိုထြန္း႐ွိန္ (ဗိုလ္ရန္ႏိုင္) တို႔ ပါ၀င္သည့္ ရဲေဘာ္သုံးက်ိပ္ ပထမသုတ္ ႐ႊန္းတင္းမာ႐ူး ကုန္သေဘၤာျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ထြက္ခြာသည္။ ထိုေန႔မွာပင္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံး ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ အမႈေဆာင္ အစည္းအေဝးကို ပဲခူးၿမိဳ႕တြင္ က်င္းပ၍ အစည္းအ႐ုံး ဥကၠဌ သခင္တင္ေမာင္ (ပန္းတေနာ္) အား ႏုတ္ထြက္ေစကာ သခင္ျမအား ဥကၠဌ အျဖစ္ တင္ေျမွာက္သည္။

 

၁၉၄၂ မတ္ ၃

ရန္ကုန္ေထာင္အတြင္း အဖမ္းခံေနရသည့္ ဗိုလ္မင္းေခါင္ႏွင့္ ေရေၾကာင္းခ်ီ တပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ား တူတစ္လက္ျဖင့္ ေထာင္ေဖာက္ထြက္ေျပး လြတ္ေျမာက္လာသည္။

 

၁၉၄၂ မတ္ ၇

သံလ်င္ေရနံခ်က္ စက္႐ုံကို ၿဗိတိသွ်တို႔ ေဖာက္ခြဲဖ်က္ဆီးသည္။

 

၁၉၄၂ မတ္ ၈

အမွတ္ ၂၁၅ ဂ်ပန္ေျခလ်င္တပ္မႀကီးႏွင့္ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္တို႔ နံနက္ ၁၀ နာရီတြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို ၀င္ေရာက္သိမ္းပိုက္သည္။

 

 

၁၉၄၂ မတ္ ၉

အမွတ္ ၁၅ ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္၏ စစ္ေသနာပတိ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး အီးဒါးက ဒုတိယဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္မွဴးႀကီး နာဆူ (Col. Yoshio Nasu) အား စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဖြဲ႔စည္းရန္ တာ၀န္ေပးအပ္သည္။

 

၁၉၄၂ မတ္ ၁၂

ဗိုလ္မွဴးႀကီး စူဇူကီး (ဗိုလ္မိုးႀကိဳး)၊ ဗိုလ္ေတဇ (ဗိုလ္ေအာင္ဆန္း) တို႔ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ကို ဦးေဆာင္၍ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္႐ွိသည္။

 

၁၉၄၂ မတ္ ၂၅

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ဘီေအေအကြင္း (Burma Atheletic Association) (ယခုေအာင္ဆန္း အားကစားကြင္း) တြင္ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ စစ္ေရးျပ အခမ္းအနား က်င္းပသည္။

 

၁၉၄၄၂ မတ္ ၂၈

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ေ႐ႊတိဂုံေစတီေတာ္ အေနာက္ဘက္မုခ္တြင္ နံနက္ ၉ နာရီ၌ လြတ္လပ္ေရး တိုက္ပြဲအတြင္း က်ဆုံးသြားၾကသည့္ အာဇာနည္မ်ားအား ရည္စူး၍ ဆြမ္းသြတ္အမွ်ေ၀ပြဲ ျပဳလုပ္သည္။

 

၁၉၄၂ မတ္ ၂၉

ဂ်ပန္တပ္မေတာ္ႏွင့္ ဗိုလ္ရန္ႏိုင္ႀကီးမွဴးသည့္ ဘီအိုင္ေအ တပ္သားမ်ား ၿဗိတိသွ်တပ္ဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ ေ႐ႊေတာင္ၿမိဳ႕၌ ရင္ဆိုင္တိုက္ပြဲ ျဖစ္ပြားသည္။

 

၁၉၄၃ မတ္ ၉

ျမန္မာအစိုးရသည္ ဂ်ပန္စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဌာန၏ သေဘာတူညီခ်က္အရ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရးအတြက္ ျမန္မာအလုပ္သမား ၃ ေသာင္းေက်ာ္ စတင္ စုေဆာင္းသည္။

 

၁၉၄၃ မတ္ ၁ဝ

ဂ်ပန္အာဏာပိုင္တို႔က ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ လမ္းညႊန္မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သည္။

 

၁၉၄၃ မတ္ ၁၁

ဂ်ပန္စစ္တပ္မ်ား၏ စစ္ေသနာပတိ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး အီးဒါးက ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ ဗိုလ္မွဴးႀကီး ေအာင္ဆန္းအား ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ရာထူးသို႔ တိုးျမွင့္ ခန္႔အပ္သည္။

 

၁၉၄၃ မတ္လ ၁၁

ဂ်ပန္အစိုးရ၏ ဖိတ္ေခၚခ်က္အရ ဂ်ပန္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဦးစီးဌာန၏ အေထြေထြစီမံ ခန္႔ခြဲေရး ဌာနမွဴး ၾကည္းတပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ အီဆိုမူရာ ဦးေဆာင္လ်က္ ျမန္မာျပည္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဒါက္တာ ဘေမာ္၊ ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီး သခင္ျမ၊ ဘ႑ာေရး၀န္ႀကီး ေဒါက္တာ သိမ္းေမာင္ႏွင့္ ဗမာ့ကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္ စစ္ေသနာပတိ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းတို႔သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံသို႔ ေလယာဥ္ျဖင့္ ထြက္ခြာသည္။

 

၁၉၄၃ မတ္ ၁၄

ျမန္မာအစိုးရက ဗမာ့တံခြန္အသင္းကို ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္သည္။

 

၁၉၄၃ မတ္ ၂၂

ဂ်ပန္ ဧကရာဇ္ ဘုရင္ ဟီ႐ိုဟီတို (၁၉၀၁ – ၁၉၈၉) က ေဒါက္တာဘေမာ္အား တက္ေန၀န္း ပထမတန္းဘြဲ႔တံဆိပ္ႏွင့္ စလြယ္ႀကီး၊ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီး သခင္ျမ၊ ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီး ေဒါက္တာ သိမ္းေမာင္တို႔အား မြန္ျမတ္ေသာ ဘ႑ာဒုတိယတန္း ဘြဲ႔တံဆိပ္ႏွင့္ ဗမာ့ကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္ ေသနာပတိ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား တက္ေနဝန္းတံဆိပ္ တတိယတန္းဘြဲ႔တံဆိပ္ ႏွင့္ စလြယ္လတ္ ခ်ီးျမွင့္သည္။

 

ထို႔ေနာက္ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ႏွင့္ ဂ်ပန္အစိုးရတို႔ ေဆြးေႏြးၾကၿပီးေနာက္ ၊ ေဒါက္တာဘေမာ္ထံ ဂ်ပန္အစိုးရဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဟိေဒကီတိုက်ိဳက ျမန္မာႏိုင္ငံအား လြတ္လပ္ေရးေပးရန္ အမိန္႔စာခၽြန္ေတာ္ကို ထိပ္တန္းလွ်ိဳ႕ဝွက္ (လဝ – ၁) အျဖစ္ ေပးအပ္သည္။

 

၁၉၄၃ မတ္ ၂၃

ဂ်ပန္ဧကရာဇ္ ဘုရင္ ဟီ႐ိုဟီတိုအား ျမန္မာျပည္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဒါက္တာ ဘေမာ္၊ ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီး သခင္ျမ၊ ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီး ေဒါက္တာသိမ္းေမာင္ႏွင့္ ဗမာ့ကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္ေသနာပတိ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတို႔ ၀င္ေရာက္ေတြ႔ဆုံသည္။

 

၁၉၄၄ မတ္ ၂၇

ဂ်ပန္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဆာကူ႐ိုင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတြင္ တည္မည့္ေစတီေတာ္အတြက္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ ပင့္ေဆာင္မည့္ ဓါတ္ေတာ္မ်ားအား ေနာက္ဆုံးပူေဇာ္ပြဲ က်င္းပသည္။

 

 

၁၉၄၅ မတ္ ၁-၃

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ပတ္လမ္း (ယခု ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ျပတိုက္လမ္း) ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ေနအိမ္တြင္ ဖက္ဆစ္တိုက္ဖ်က္ေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အစည္းအေ၀း က်င္းပသည္။  ယင္းအစည္းအေ၀းတြင္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ မဟာမိတ္ စစ္ဌာနခ်ဳပ္မွ ေပးစာႏွင့္ သိန္းေဖျမင့္ထံမွ ေပးစာတို႔အေပၚ မူတည္၍ ေဆြးေႏြးကာ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို သေဘာတူ ခ်မွတ္သည္။ ဖက္ဆစ္တိုက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႔အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ကို ဖက္ဆစ္တိုက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရး အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (ဖတပလ) ဟု ျပင္ဆင္ၿပီး ဖတပလ ဦးစီးအဖြဲ႔ကို  တပ္မေတာ္ကိုယ္စားလွယ္၊ ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပုံပါတီႏွင့္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီတို႔မွ ကိုယ္စားလွယ္သုံးဦးစီျဖင့္ ျပင္ဆင္ဖြဲ႔စည္းသည္။ ထို႔ေနာက္ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ကိုလည္း “ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္” (အတိုေကာက္ ျပည္သူ႔တပ္မေတာ္) ဟု အမည္ေျပာင္းလဲရန္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္မ်ားကို လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး စတင္ရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔႐ွိ တပ္မေတာ္တပ္ဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ ဖတပလ အဖြဲ႔ခြဲမ်ားသို႔ “ပုန္ကန္ထၾကြေရး ညႊန္ၾကားခ်က္ အမွတ္ – ၁” ထုတ္ျပန္ရန္ သေဘာတူသည္။ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏႊဲရန္ႏွင့္ စစ္တိုင္းႀကီးမ်ားခြဲျခင္း၊ စစ္နယ္ေျမမ်ား သတ္မွတ္ျခင္းႏွင့္ စစ္ေရးႏွင့္ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား ေ႐ြးခ်ယ္ျခင္း စသည္တို႔ကို ေဆြးေႏြးဆုံးျဖတ္သည္။

 

၁၉၄၅ မတ္ ၁၁

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ သခင္သန္းထြန္း၊ ဦးဗေဆြ၊ ဗိုလ္မွဴးႀကီး ေနဝင္း၊ ဗိုလ္မွဴးႀကီး ေဇယ်၊ သခင္ခ်စ္ႏွင့္ အျခားတပ္မွဴးမ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြး၍ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ျပင္ဆင္မႈမ်ား မတ္ ၂၃ – ၂၄ ရက္ေလာက္တြင္ ၿပီးစီးမည္ဟု ခန္႔မွန္းရေၾကာင္း၊ သြားေရးလာေရး အေျခအေနကို တြက္ဆၿပီး ၁၉၄၅ မတ္ ၂၅ ည ၇ နာရီ ၃၀ မိနစ္ (၁၉း၃ဝ) နာရီ တိတိတြင္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တို႔ကို တၿပိဳင္နက္တည္း ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ၾကရမည္ဟု သတ္မွတ္သည္။

 

၁၉၄၅ မတ္ ၁၇

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဦး၀ိစာရလမ္း ေဂါ့ဖ္ကစားကြင္း (ယခု ေတာ္လွန္ေရးပန္းၿခံ) တြင္ ဗမာ့တပ္မေတာ္ စစ္ေရးျပပြဲ အခမ္းအနား က်င္းပ၍ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း တပ္ထြက္မိန္႔ခြန္း ေျပာၾကားသည္။

 

၁၉၄၅ မတ္ ၁၈

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ေနအိမ္၌ အစည္းအေ၀းက်င္းပ၍ ေတာ္လွန္ေရးေန႔ကို ဧၿပီ ၂ ရက္သို႔ ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္သည္။

 

 

၁၉၄၅ မတ္ ၂၃

နံနက္ ၆း၃၀ နာရီတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္အဖြဲ႔ ႀကိဳ႕ပင္ေကာက္ၿမိဳ႕ အေ႐ွ႕ဖက္ ၂ မိုင္ခန္႔ ေ၀းသည့္ ႐ွမ္းစု႐ြာသို႔ ေရာက္႐ွိၿပီး ေခတၱနားသည္။ ညေန ၆း၃၀ နာရီတြင္ ႀကိဳ႕ပင္ေကာက္ၿမိဳ႕မွ ျပန္လည္ ထြက္ခြာသည္။

 

ညေနတြင္ ပဲခူးၿမိဳ႕႐ွိ လိုင္း (၄) တပ္မွဴး ဗိုလ္မွဴးေက်ာ္ေဇာက တပ္ၾကပ္ႀကီး တင္ဦး (မေကြး) ကို ေခၚ၍ ဗမာ့တပ္မေတာ္၏ လႈပ္႐ွားမႈကို ဂ်ပန္မ်ား သံသယ႐ွိသျဖင့္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးကို ဧၿပီ ၂ ရက္အစား မတ္ ၂၇ ရက္ေန႔တြင္ ျပဳလုပ္ခြင့္ျပဳပါရန္ အမိန္႔ေတာင္းခံေၾကာင္း ပန္ၾကားစာကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းထံ ေပးပို႔ခိုင္းသည္။

 

၁၉၄၅ မတ္ ၂၄

နံနက္ ၄ နာရီတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္အဖြဲ႔ သရက္ခ႐ိုင္၊ ျပလိုပ (တိုင္းအမွတ္ ၇ ဌာနခ်ဳပ္) ေရာက္သည္။ ည ၇ နာရီတြင္ ျပလို႔မွ ျပန္လည္ထြက္ခြာခဲ့ရာ ည ၁၁ နာရီတြင္ ေ႐ႊေတာင္ၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္႐ွိသည္။

ထိုေန႔မွာပင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းထံသို႔ တပ္ၾကပ္ႀကီး တင္ဦးက ဗိုလ္မွဴးေက်ာ္ေဇာ၏ ပန္ၾကားစာကို ေပးအပ္သည္။ ထိုစာဖတ္ၿပီးေနာက္ အေျခအေန သုံးသပ္ကာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးေန႔ကို မတ္ ၂၇ ရက္ေန႔သို႔ ေျပာင္းလဲလိုက္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း တိုင္းအသီးသီးသို႔ ဆက္သားမ်ား ေစလႊတ္ကာ အေၾကာင္းၾကားသည္။

 

၁၉၄၅ မတ္ ၂၇

နံနက္ ၉ နာရီတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အဖြဲ႔ ျပလို႔မွ ဧရာ၀တီျမစ္ကို ျဖတ္ကူး၍ အေနာက္ဘက္ကမ္း ျပရီ႐ြာမွ တညလုံး လွည္းျဖင့္ ခရီးဆက္ခဲ့ၿပီး သပြတ္႐ြာကိုျဖတ္၍ ပုဏၰားကၽြန္း၌ ဖြင့္လွစ္ထားေသာ ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ ဌာနခ်ဳပ္မွ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တို႔ကို ေတာ္လွန္ၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာသည္။ ဖတပလမွ ဦးစီး၍ ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္၀န္းလုံး ဖက္္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏႊဲသည္။

 

၁၉၄၆ မတ္ ၄

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ရခိုင္တခြင္ ခရီးစဥ္ စတင္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႏွင့္အတူ ဟသၤာတဦးျမ၊ သခင္ျမ၊ ဦးေအာင္ဇံေ၀၊ ဗိုလ္ေအာင္မင္း၊ ဗိုလ္ထြန္းလွ (ဗိုလ္ခ်ဳပ္ အပါးေတာ္ၿမဲ) ဗိုလ္လွၾကည္ တို႔ ပါဝင္သည္။

 

၁၉၄၆ မတ္ ၇

ၿဗိတိသွ်အစိုးရ ျမန္မာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ အတြင္း၀န္က ျမန္မာဘုရင္ခံထံ ဂ်ပန္ေခတ္က သခင္ထြန္းအုပ္ေရးသားသည့္ ကၽြႏု္ပ္၏ စြန္႔စားခန္း စာအုပ္တြင္ ၿဗိတိသွ် စစ္သု႔ံပန္း ၁၁ ဦးအား သတ္ျဖတ္ရန္ အမိန္႔ထုတ္သည္ဟု ပါ႐ွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပသျဖင့္ သခင္ထြန္းအုပ္အား အမႈေဆာင္ေကာင္စီမွ ဖယ္႐ွားရန္ သံႀကိဳး႐ိုက္သည္။

 

၁၉၄၆ မတ္ ၉

ဗမာျပည္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ တည္ေထာင္သူတစ္ဦးျဖစ္သူ သခင္စိုးသည္ ပါတီဗဟိုေကာ္မတီႏွင့္ အမႈေဆာင္အဖြဲ႔တြင္ သခင္သန္းထြန္း၊ သခင္သိန္းေဖ (သိန္းေဖျမင့္) တို႔ႏွင့္ သေဘာကြဲလြဲသျဖင့္ ၎၏ အေဖာ္တစ္စုႏွင့္အတူ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီမွ ႏုတ္ထြက္သည္။

 

၁၉၄၆ မတ္ ၁ဝ

ဘူတစ္ပါတီက “ျမန္မာျပည္ အဘယ္သို႔ ေျခလွမ္းမည္နည္း” ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္သည္။ ပါတီ၀င္ ၁၁ ဦး႐ွိ၍ ဘူတစ္ပါတီဟု ေခၚျခင္း ျဖစ္သည္။ ပါတီ၀င္ ၁၁ ဦးမွာ –

 

၁။ ဦးလွဘူး  – ရန္ကုန္

၂။ ဦးဘုိးေဗ်ာ့ – ရန္ကုန္

၃။ ဦးဘသိန္း (ေ႐ႊေပါက္ပင္) ရန္ကုန္

၄။ ဦးထြန္းသန္း – ရန္ကုန္

၅။ ဦးဘဒင္ (ခ်ပ္သင္း) – ရန္ကုန္

၆။ သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း

၇။ ဦးစံလွေအာင္ – မႏၱေလး

၈။ ဦးမင္းအို – ရန္ကုန္

၉။ ဦးေသာ္ (သဗူး) – အင္းစိန္

၁၀။ ဦးစ – ရန္ကုန္

၁၁။ ဦးထြန္းႀကိဳင္ – ရန္ကုန္ တို႔ ျဖစ္သည္။