“ႏို္ဝင္ဘာလ သမိုင္း” – History of November
သန္းဝင္းလိွဳင္၊ ႏို၀င္ဘာ ၇၊ ၂၀၁၃
ႏိုဝင္ဘာလသည္ ေရွးေရာမျပကၡဒိန္၌ “ကိုးခုေျမာက္လ”ဟု အဓိပၸာယ္ရေသာ လက္တင္ဘာသာစကား Novem မွ ဆင္းသက္လာေသာ လျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ဂ်ဴလီယက္ဆီဇာ လက္ထက္ ျပန္လည္တီထြင္အသုံးျပဳေသာ ဂရက္ဂိုရီယမ္ ျပကၡဒိန္တြင္ ႏို္ဝင္ဘာလသည္ ၁၁ လ အျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိသြားသည္မွာ ယေန႔တိုင္ေအာင္ ျဖစ္သည္။
ႏိုဝင္ဘာလ၌ ရက္ေပါင္း ၃ဝ ရွိသည္။ ႏိုဝင္ဘာလဖြားသူတို႔၏ ေမြးနံေက်ာက္မ်က္မွာ ဥႆဖယား (Topaz) ျဖစ္သည္။ ဝိေသသ ပန္းကား ခရီဆမ္ဇႆီမန္မ္ေခၚ ဂႏၶမာပန္း (Chrysanthemun) ျဖစ္သည္။
ျမန္မာ့သမိုင္း၌ ႏိုဝင္ဘာလအတြင္း ထူးျခားေသာ သမိုင္းဝင္ျဖစ္ရပ္မ်ားမွာ –
၁၂ ၄ ၃ ႏို၀င္ဘာ ၂ ၂
နရသီဟပေတ့မင္းသည္ နတ္ေတာ္လ၌ ပုပၸါးသို႔တက္ၿပီး အျပန္တြင္ စစ္သူႀကီးရာဇသႀကၤန္၊ သေရဝဎ္ဍနာ၊ စစ္တုရဂၤဗိုလ္၊ စစ္ုရဂၤသူ ဟူေသာ စစ္သူႀကီးေလးဦးကို ေခၚယူကာ မစၦဂီရိ (သရက္ၿမိဳ႕ ၀န္းက်င္ေဒသ) ကို ေအာင္ႏိုင္သည္အထိ ထိုးစစ္ဆင္တိုက္ခိုက္ရန္ အမိန္႔ေပးသည္။
၁၂ ၉ ၃ ႏိုဝင္ဘာ ၉
မင္းႀကီးေက်ာ္စြာသည္ မြန္လူမ်ိဳးမ်ား ဒလတြင္ ပုန္ကန္သည္ကို ႏွိမ္ႏွင္းေအာင္ျမင္ေအာင္ တိုက္ခိုက္ေပးေသာ အမတ္ႀကီး သီရိရာဇသႀကၤန္ကို ရဲဆုအျဖစ္ ေျမေပးသည္။
၁၂ ၉ ၆ ႏိုဝင္ဘာ ၁ ၇
သီဟသူမင္းသည္ ျမင္စိုင္းအေရွ႕၌ စုလစ္မြန္းခၽြန္ေခါင္ပါေသာ ေရႊေက်ာင္းေဆာက္၍ ေျမႏွင့္တကြ အသည္ ၇ ေယာက္ကိုပါ လွဴဒါန္းသည္။
၁ ၄ ဝ ဝ ႏို၀င္ဘာလ
မင္းႀကီးစြာ ေစာ္ကဲ၏ သားေတာ္ အိမ္ေရွ႕မင္း ဆင္ျဖဴရွင္တရဖ်ား (၁၃၆၆-၁၄ဝ၁) မင္းအျဖစ္သို႔ ေရာက္သည္။
၁ ၅ ၃ ဝ ႏို၀င္ဘာ ၂ ၄
မင္းႀကီးညိဳ နတ္ျပည္စံသည္။
၁ ၅ ၃ ၀ ႏို၀င္ဘာ ၂ ၅
သားေတာ္ တပင္ေရႊထီးမင္းတရား အမည္ခံ၍ ထီးနန္းအေမႊဆက္ခံသည္။
၁ ၅ ၇ ၀ ႏို၀င္ဘာ ၁ ၄
ဘုရင့္ေနာင္ ဟံသာ၀တီ ေနျပည္ေတာ္တြင္ လြႊတ္ေတာ္ တည္ေဆာက္သည္။
၁ ၅ ၉ ၂ ႏို၀င္ဘာ ၅
နႏၵဘုရင္၏ သားေတာ္ မဟာဥပရာဇာသည္ တပ္ (၁၉) တပ္ျဖင့္ ယိုးဒယားသို႔ ပဥၥမအႀကိမ္ ခ်ီတက္သည္။
၁ ၆ ၀ ၂ ႏို၀င္ဘာ ၁ ၁
ေတာင္ငူမင္း ရဲေက်ာ္ထင္ ေကတုမတီ နန္းေတာ္ကို တည္ေဆာက္သည္။
၁ ၆ ၀ ၇ ႏို၀င္ဘာ ၁ ၈
ဗားမဲ့ဆရာေတာ္၏ အစီအမံမ်ားအရ အေနာက္ဘက္လြန္မင္း၏ တပ္မ်ား ေကတုမတီကို စစ္ေအာင္ႏိုင္သည္။
၁ ၆ ၁ ၄ ႏို၀င္ဘာ ၂ ၂
ဇင္းမယ္ဘုရင္ နတ္ရြာစံေၾကာင္း မွဴးမတ္တို႔က အေနာက္ဘက္လြန္မင္းကို အေၾကာင္းၾကား ေလွ်ာက္ထားသည္။
၁ ၆ ၃ ၇ ႏိုဝင္ဘာ ၁ ၀
သာလြန္မင္းက ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္အား ေရွးဘုိးေဘး မင္းမ်ားနည္းတူ ေရႊမ်က္ပါးကပ္လွဴရန္ အမိန္႔ထုတ္သည္။
၁ ၆ ၄ ၆ ႏိုဝင္ဘာ ၁
သာလြန္မင္းသည္ ျမင္းမွဴးေသြးေသာက္အစုမ်ား ဖြဲ႔စည္း၍ ေပးအပ္ၿမဲ အေဆာင္အေယာင္မ်ား ေပးရန္ အမိန္႔ထုတ္သည္။
၁ ၆ ၆ ၁ ႏိုဝင္ဘာ ၂ ၈
ျပည္မင္းသည္ ၿဗဲတိုက္ေတာ္တြင္ မင္းညီမင္းသား၊ မွဴးမတ္တို႔အား ဘြဲ႔အမည္ေပးသည္။
၁ ၆ ၉ ၂ ႏိုဝင္ဘာ ၂ ဝ
အင္း၀ငလ်င္ ျပင္းစြာ လႈပ္သျဖင့္ ဘုရားပုထိုးမ်ား ၿပိဳ၍ ထူပါရုံဘုရား ထီးေတာ္ျပဳတ္က်သည္။
၁ ၇ ဝ ၇ ႏိုဝင္ဘာ ၁ ၆
စဥ့္ကူးမင္းႏွင့္ သမီးေတာ္တို႔၏ လက္ထပ္ပြဲကို နန္းတြင္းတြင္ က်င္းပသည္။
၁ ၇ ၅ ၅ ႏိုဝင္ဘာ ၄
အေလာင္းမင္းတရားၾကီးသည္ သီဟဗဟုကို အေလးတင္းေတာင္းမ်ား တံဆိပ္ခတ္ႏွိပ္ကာ ခ်ိန္တြယ္ စစ္ေဆးၿပီးမွ ေရာင္းဝယ္ျခင္း ျပဳ/မျပဳ စစ္ေဆးရန္ အႀကီးအခ်ဳပ္ခန္႔သည္။
၁ ၇ ၅ ၈ ႏိုဝင္ဘာ ၁၂
အေလာင္းမင္းတရားတပ္မ်ား မဏိပူရသုိ႔ ခ်ီတက္သည္။
၁ ၇ ၆ ၉ ႏိုဝင္ဘာ ၂ ၉
တရုတ္စစ္သူႀကီး ေကြ႔ေစြဗိုလ္က တရုတ္တို႔၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကမ္းလွမ္းလႊာကို လာေရာက္ ေပးပို႔သည္။
၁ ၇ ၈ ၅ ႏိုဝင္ဘာ ၁၂
ဗဒုံမင္းကိုယ္တိုင္ ဦးစီးလိုက္ပါသည့္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္တို႔ ယိုးဒယားသို႔ ခ်ီတက္ထြက္ခြာသည္။
၁ ၇ ၉ ဝ ႏိုဝင္ဘာ ၂ ၁
ဗဒုံမင္းသည္ ပုထိုးေတာ္ႀကီး တည္ရန္ အညာမင္းရြာသို႔ ထြက္ခြာရာ သားေတာ္ မဟာဥပရာဇာကို ေနျပည္ေတာ္တြင္ အေစာင့္ထားသည္။
၁ ၈၂ ၄ ႏိုဝင္ဘာ ၃ ဝ
၀န္ႀကီးသတိုးသုဓမၼမဟာဗႏၶဳလ ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္ရွိ အဂၤလိပ္တပ္ကို တိုက္ခိုက္သည္။
၁ ၈၂ ၅ ႏိုဝင္ဘာ ၁ ၆
ျပည္ၿမိဳ႕အနီး ဝက္ထီးကန္၌ တိုက္ပြဲ ျပင္းထန္စြာ ျဖစ္ပြားသည္။
၁ ၈၂ ၆ ႏိုဝင္ဘာ ၂ ၃
ဂၽြန္ကေရာ့ဖို႔ဒ္ ႏွင့္ ေယာအတြင္းဝန္ ဦးရစ္တို႔ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္္ ေရးထိုးၾကသည္။
၁ ၈ ၄ ၆ ႏိုဝင္ဘာ ၁ ၇
သာယာဝတီမင္း နတ္ျပည္စံသည္။
၁ ၈ ၄ ၆ ႏိုဝင္ဘာ ၁ ၈
သားေတာ္ ပုဂံမင္း ထီးနန္းဆက္ခံသည္။
၁ ၈ ၆ ၅ ႏိုဝင္ဘာ ၁ ၁
မႏၱေလး ဒဂၤါးသြန္းစက္ရုံမွ ဒဂၤါးမ်ား စတင္သြန္းလုပ္သည္။
၁ ၈ ၆ ၅ ႏိုဝင္ဘာ ၂ ၂
ဥေရာပတုိက္သား သေဘၤာသူႀကီး ကာလာဂရတီ ဝယ္ယူဆက္သသည့္ သေဘၤာကို ေရနန္းစႀကၤာဟု ကမၺည္းတပ္သည္။
၁ ၈ ၆ ၆ ႏိုဝင္ဘာ ၁ ၂
အဂၤလိပ္၀န္ႀကီး ကာနယ္စေလဒင္ ေဇတ၀န္ေဆာင္၌ မင္းတုန္းမင္းအား ၀င္ေရာက္ခစားၿပီး ျမင္ကြန္းမင္းသားထံမွ ရရွိေသာ ေရနန္းစႀကၤာ မီးသေဘၤာႏွင့္ အေျမာက္လက္သုံးေတာ္စါ မ်ားကို အပ္ႏွံသည္။
၁ ၈ ၆ ၉ ႏိုဝင္ဘာ ၁ ၁
ေတာရဆရာေတာ္ႀကီး ဦးျပားႏွင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ဂုဏ္သေရရွိလူႀကီးမ်ား ေရႊတိဂုံေစတီႀကီး ထီးတင္ရန္ ေဆြးေႏြးသည္။
၁ ၈ ၇ ၇ ႏို၀င္ဘာ ၁
ဥေရာပကုန္သည္ႀကီးမ်ားသည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ကုန္သည္ႀကီးမ်ားအသင္းကို တည္ေထာင္သည္။
၁ ၈ ၇ ၇ ႏို၀င္ဘာ ၁ ၃
အီတာလ်ံမင္းသား စပါညိဳဘုရင္ေဟာင္း အာေပေ၀၀ိုစတာကို ပတၱျမား ၀ီစလြယ္ ၁၈ သြယ္ ေပးသနားသည္။
၁ ၈ ၇ ၈ ႏို၀င္ဘာ ၁ ၁
သီေပါမင္းက (၁၄) ဌာန အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသစ္ကို ျပဌာန္းေၾကညာသည္။
၁ ၈ ၇ ၈ ႏိုဝင္ဘာ ၁ ၇
အေနာက္စမုတ္ ပြဲတက္ေဆာင္ ပဒုမၼာသန ရာဇပလႅင္ေတာ္တြင္ အတြင္းဝန္၊ ဝန္ေထာက္ အပါအဝင္ မင္းညီမင္းသား၊ မိဘုရားေမာင္းမတို႔ကို သစၥာေတာ္ေပးသည္။
၁ ၈ ၇ ၈ ႏို၀င္ဘာ ၃ဝ
ေယာအတြင္းဝန္ ဦးဘိုးလိႈင္က “ရာဇဓမၼသဂၤဟ” က်မ္းကို ေရးသားျပဳစုၿပီးသည္။
၁ ၈ ၈ ၃ ႏို၀င္ဘာ ၃
သီေပါမင္းက ညီလာခံသဘင္တြင္ သာသနာေတာ္အက်ိဳး၊ တိုင္းျပည္အက်ိဳးေရွ႕ရႈကာ အဂၤလိပ္တို႔အား တိုက္ရန္ဆုံးျဖတ္ၿပီး မည္သူမဆို အမႈေတာ္ထမ္းလိုက သက္ဆိုင္ရာ ၿမိဳ႕ရုံး၊ ခရိုင္ရုံးမ်ားက လက္ခံရန္ အမိန္႔ထုတ္ျပန္သည္။
၁ ၈ ၈ ၅ ႏို၀င္ဘာ ၁ ၁
ျမန္မာတပ္မေတာ္သည္ ၿဗိတိသွ်တို႔အား တိုက္ခိုက္ရန္ စစ္ေၾကာင္း သုံးေၾကာင္းခြဲ၍ ခ်ီတက္သည္။
၁ ၈ ၈ ၅ ႏိုဝင္ဘာ ၁၇
မင္းလွႏွင့္ ေဂြးေခ်ာင္းခံတပ္မ်ား အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ က်ေရာက္သည္။
၁ ၈ ၈ ၅ ႏိုဝင္ဘာ ၂၄
ျမင္းၿခံၿမိဳ႕၌ ေလွသင္းအတြင္းဝန္၏ တပ္မ်ားႏွင့္ အဂၤလိပ္တပ္မ်ား တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားသည္။
၁ ၈ ၈ ၅ ႏို၀င္ဘာ ၂၈
အဂၤလိပ္တပ္မ်ားသည္ သေဘၤာ ၂၈ စင္းျဖင့္ ဆန္တက္လာရာ ေဂါ၀န္ဆိပ္သို႔ ဆိုက္ေရာက္ လာသည္။
၁ ၈ ၈ ၅ ႏို၀င္ဘာ ၂၉
အဂၤလိပ္စစ္သည္မ်ား ေရႊနန္းအေဆာင္ေတာ္မ်ားထဲသို႔ ဝင္ေရာက္လာၿပီး ျမန္မာအရာရွိ နန္းတြင္းသူ နန္းတြင္းသားတို႔၏ ဝင္ထြက္မႈကို ကန္႔သတ္လိုက္သည္။ ထိုေန႔ညေနမွာပင္ သီေပါမင္းႏွင့္ မိဘုရားေခါင္ႀကီး စုဘုရားလတ္တို႔ ပါေတာ္မူသည္။
၁ ၈ ၈ ၅ ႏိုဝင္ဘာ ၃ဝ
သီေပါမင္းႏွင့္ မိဘုရား စုဘုရားလတ္တို႔ကို သယ္ေဆာင္လာေသာ သူရိယသေဘၤာသည္ ရတနာပုံ ေနျပည္ေတာ္ ဧရာ၀တီ ဆိပ္ကမ္းမွ စတင္ စုန္ဆင္းသည္။
၁ ၈ ၈ ၆ ႏိုဝင္ဘာ ၉
အိႏိၵယႏိုင္ငံ၏ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ျဖစ္သူ ဆာဖရက္ဒရစ္ေရာဘတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ေရာက္ရွိသည္။
၁ ၈ ၉ ၁ ႏို၀င္ဘာ ၂၆
ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ပါဝင္သည့္ နယ္ေျမမ်ားကို ေဒသခုႏွစ္ခု ခြဲျခားသတ္မွတ္သည့္ ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္သည္။
၁ ၈ ၉ ၃ ႏိုဝင္ဘာ ၁၈
အိႏိၵယဘုရင္ခံခ်ဳပ္ လင္းစေဒါင္း ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ေရာက္ရွိသည္။
၁ ၈ ၉ ၇ ႏို၀င္ဘာ ၆
ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕၌ ရွင္ဗုဒၶေဃာသ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ စာသင္ေက်ာင္း တည္ေထာင္သည္။
၁ ၉ ၁ ၃ ႏို၀င္ဘာ ၁
ဆာဟာေဗးအဒမ္ဆင္းသည္ ဆာေဂ်ာ့၀ပ္ဆန္ေရွာထံမွ ဒုတိယဘုရင္ခံ တာ၀န္ကို လႊဲေျပာင္း ယူသည္။
၁ ၉ ၁ ၉ ႏိုဝင္ဘာ ၁၆
ျမန္မာကုမၼရီေခၚ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးသမဂၢ (Burma Women’s Union) ကို တည္ေထာင္သည္။ ဥကၠဌမွာ ေဒၚစုျဖစ္ၿပီး ၊အက်ိဳးေဆာင္မွာ ေဒၚဖြားသစ္တို႔ ျဖစ္သည္။
၁ ၉ ၁ ၉ ႏို၀င္ဘာ ၂၀
ေဘ၊ပု၊ရွိန္ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ အိႏိၵယႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အတြင္းဝန္ မြန္ေတဂူႏွင့္ ေတြ႔ဆုံသည္။
၁ ၉ ၂ ဝ ႏိုဝင္ဘာ ၃ဝ
ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အက္ဥပေဒ ၁၉၂ဝ အရ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အဓိပတိက (The Regulation of the University) ကို ထုတ္ျပန္ေၾကညာသည္။
၁ ၉ ၂ ၁ ႏိုဝင္ဘာ ၁၈
၀ိႈက္ေကာ္မတီက ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဒိုင္အာခီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တိုးျမွင့္ေပးသင့္ မေပးသင့္ စုံစမ္းအစီရင္ခံရန္ စစ္ေဆးမႈမ်ား စတင္သည္။
၁ ၉ ၂ ၁ ႏို္ဝင္ဘာ ၂၈
ရန္ကုန္တကၠသိုလ္၏ ပထမဦးဆုံးအႀကိမ္ ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ အခမ္းအနားကို ဂ်ဴဗလီေဘာတြင္ က်င္းပရာ ျမန္္မာႏိုင္ငံ ဒုတိယဘုရင္ခံ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အဓိပတိ ဆာရယ္ဂ်ီနယ္ကရက္ေဒါက္က ဘြဲ႔မ်ားေပးအပ္ခ်ီးျမွင့္သည္။ ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္ အခမ္းအနားတြင္ အဂၢမဟာ ပ႑ိတ လယ္တီဆရာေတာ္ ဦးဥာဏဓဇအား ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ဥပေဒပါရဂူဘြဲ႔၊ မစၥတာ ဒူရိြဳင္ဇယ္အား ဂုဏ္ထူးေဆာင္ မဟာဝိဇၨာဘြဲ႔မ်ား ခ်ီးျမွင့္ၿပီး ဝိဇၨာဘြဲ႔ (ရိုးရိုး) ၂၃ ဦး၊ ဝိဇၨာဘြဲ႔ (ဂုဏ္ထူး) ၉ ဦး၊ သိပၸံဘြဲ႔ (ရိုးရိုး) ၆ ဦး ၊ သိပၸံဘြဲ႔ (ဂုဏ္ထူး) ၁ ဦး ႏွင့္ ဥပေဒဘြဲ႔ ၁၄ ဦး စုစုေပါင္း ၅၃ ဦးကို ဘြဲ႔မ်ား ခ်ီးျမွင့္ခဲ့သည္။
၁ ၉ ၂ ၂ ႏိုဝင္ဘာ ၂ ၁
ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒိုင္အာခီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္အရ ပထမအႀကိမ္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ အမတ္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပသည္။
၁၉၂၂ ႏိုဝင္ဘာလ ၂ ၁
ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ကို အမတ္ ၁၀၃ ဦး (ျပည္သူ႔မဲဆႏၵျဖင့္ ေရြးေကာက္ေသာ အမတ္ ၇၉ ဦး၊ အရာရွိ ၁၄ ဦး၊ အစိုးရခန္႔ အရာရွိမဟုတ္သူ ၈ ဦး၊ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွစ္ဦး)ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းသည္။
၁ ၉ ၂ ၃ ႏိုဝင္ဘာ ၂ ၈
ျမန္မာႏုိင္ငံ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔ အစည္းအေ၀း၌ အစိုးရက “ဘူး” အသင္းမ်ားအား မတရားအသင္းမ်ား ဟု ေၾကညာထားခ်က္ကို ရုပ္သိမ္းေပးရန္ အဆိုတင္သြင္းရာ ေထာက္ခံမဲ၊ ကန္႔ကြက္မဲတို႔ တူေနသျဖင့္ ဥကၠဌက ကန္႔ကြက္မဲေပးသည့္အတြက္ အဆို ရႈံးနိမ့္သြားခဲ့ရသည္။
၁ ၉ ၂ ၄ ႏိုဝင္ဘာ ၁၂
ဦးေမေအာင္သည္ ယာယီျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီး ခန္႔အပ္ခံရသည္။
၁ ၉ ၂ ၄ ႏုိဝင္ဘာ ၁၂
သစ္ေတာ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဂ်ေအေမာင္ႀကီး တရားရုံးခ်ဳပ္ တရားသူႀကီး ရာထူးလက္ခံသည့္အတြက္ ဝတ္လုံေတာ္ရ ဦးပု (ေရႊက်င္) က (ရမည္းသင္း မဲဆႏၵနယ္)သည္ သစ္ေတာေရး၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္လာသည္။
၁ ၉ ၂ ၄ ႏို၀င္ဘာ ၂ ၈
ဦးေမေအာင္အား ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ အတည္ျပဳ ခန္႔အပ္သည္။
၁ ၉ ၂ ၅ ႏို၀င္ဘာ ၁ ၇
ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒိုင္အာခီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနည္းစနစ္အရ ဒုတိယအႀကိမ္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္အမတ္ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပသည္။
၁ ၉ ၂ ၆ ႏိုဝင္ဘာ ၁
ဆရာေတာ္ ဦး၀ိစာရ ေရငံရြာမွ အုတ္ဖိုၿမိဳ႕သို႔ တရားေဟာၾကြရန္ ကားေစာင့္ေနစဥ္ အဖမ္းခံရသည္။
၁ ၉ ၂ ၆ ႏို၀င္ဘာ ၂ ၂
ဆရာေတာ္ဦး၀ိစာရအား သာယာ၀တီ အေရးပိုင္အမိန္႔ျဖင့္ ဖမ္းဆီးၿပီး အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ ၂ လအျဖစ္ ဒဏ္ခ်မွတ္သည္။
၁ ၉ ၂ ၆ ႏို၀င္ဘာ ၂ ၄
ပထမေက်ာ္ဘြဲ႔လက္မွတ္ ဆက္ကပ္ကြဲကို ဂ်ဴဗလီေဟာတြင္ က်င္းပရာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒုတိယဘုရင္ခံ ဆာဟာကုတ္ ဘတၱလာ တက္ေရာက္သည္။
၁ ၉ ၂ ၇ ၾသဂုတ္ ၂ ၆
အိႏိၵယႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔အား အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မည္ကဲ့သို႔ တိုးတက္ေပးသင့္ေၾကာင္း စုံစမ္းရန္ ဆာဂၽြန္ဆိုင္မြန္ ေခါင္းေဆာင္သည့္ အဖြဲ႔ခုႏွစ္ဦးပါေသာ (The Indian Statuory Commission) ကို ခန္႔အပ္ဖြဲ႔စည္းသည္။ (၁၉၁၉ အိႏိၵယ အက္ဥပေဒအရ အိႏိၵယႏိုင္ငံအား ဒိုင္အာခီအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အခမ္း ေပးအပ္ၿပီးလွ်င္ ေနာက္ဆယ္ႏွစ္ၾကာလွ်င္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တိုးတက္ေပးမည္ ကတိ၀န္ခံခ်ဳပ္ ေပးခဲ့သည္။ ထိုကတိအတိုင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တိုးတက္ေပးရန္ ေကာ္မရွင္ဖြဲ႔စည္းေပးျခင္း ျဖစ္သည္။)
၁ ၉ ၂ ၇ ႏို၀င္ဘာ ၃ ဝ
ဆရာေတာ္ ဦး၀ိစာရအား စိတ္ေနာက္ေန၍ ဆြမ္းမစားျခင္းျဖစ္သည္ဟု စြပ္စြဲကာ ရန္ကုန္ေထာင္မွ တံတားေလး အရူးေထာင္သို႔ ပို႔သည္။
၁ ၉ ၂ ၈ ႏို၀င္ဘာ ၂
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဒိုင္အာခီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္အရ တတိယအႀကိမ္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ျပည္သူျပည္သားပါတီက အမတ္ ၄ဝ ဦး၊ ေရႊေတာင္ၾကား ပါတီက အမတ္ ၁၂ ဦး အေရြးခံရသည္။
၁ ၉ ၂ ၈ ႏို၀င္ဘာ ၃ ၀
ကေမၻာဇ ပေဒသရာဇ္အသင္း၏ (၇) ႀကိမ္ေျမာက္ အစည္းအေဝးက်င္းပသည္။
၁ ၉ ၂ ၉ ႏို၀င္ဘာ ၂ ၇
ျမန္မာႏိုင္ငံ ဘုရင္ခံ ဆာခ်ားလ္အင္းနစ္က ေရႊတိဂုံေစတီကုန္းေတာ္သည္ စစ္တပ္ႏွင့္ မသက္ဆိုင္ေတာ့၍ ခံတပ္စာရင္းမွ ပယ္ဖ်က္လိုက္သည္။
၁ ၉ ၃ ဝ ႏိုဝင္ဘာ ၁၂
အိႏိၵယႏိုင္ငံဆိုင္ရာ မ်က္ႏွာစုံညီ အစည္းအေ၀းကို အဂၤလန္ျပည္ လန္ဒန္ၿမိဳ႕၌ က်င္းပရာ အိႏိၵယႏိုင္ငံမွ ကိုယ္စားလွယ္ ၇၃ ဦး တက္ေရာက္သည့္အနက္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ဦးဘေဘ၊ ဦးေအာင္သင္း၊ ဦးေမာင္ေမာင္အုန္းႏိုင္ႏွင့္ ဆာေအာ္ဒီဂလန္ဒီ တို႔ ပါ၀င္သည္။
၁ ၉ ၃ ၁ ႏို၀င္ဘာ ၁ ၃
၁၉၂၆ မွ စတင္ေဖာက္လုပ္လာခဲ့ေသာ ရန္ကုန္-မႏၱေလး ကားလမ္းမႀကီး ေဖာက္လုပ္ၿပီးစီးသည္။
၁ ၉ ၃ ၁ ႏိုဝင္ဘာ ၂ ၇
ျမန္မာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ဒုတိယမ်က္ႏွာစုံညီ အစည္းအေ၀းကို လန္ဒန္ၿမိဳ႕ အထက္လႊတ္ေတာ္ ဘုရင့္၀တ္လဲေတာ္ခန္းမတြင္ က်င္းပသည္။ ထိုအစည္းအေဝးသို႔ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္ ၂၄ ဦး တက္ေရာက္ခဲ့သည္။
၁ ၉ ၃ ၁ ႏို၀င္ဘာ ၂ ၈
ေတာင္သူလယ္သမား ေခါင္းေဆာင္ႀကီး သုပဏၰက ဂဠဳနရာဇာဘြဲ႔ခံ ဆရာစံ (၁၈၇၆ – ၁၉၃၁) အား သာယာ၀တီေထာင္တြင္ နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရက ႀကိဳးေပးကြပ္မ်က္သည္။
၁ ၉ ၃ ၂ ႏို၀င္ဘာ ၉
ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒိုင္အာခီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရ စတုတၳအႀကိမ္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္အမတ္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပသည္။
၁ ၉ ၃ ၂ ႏို၀င္ဘာ ၁ ၆
ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ပါတီအလိုက္ေရြးေကာက္ခံရသည့္ အမတ္ဦးေရမွာ –
ေဒါက္တာ ဘေမာ္( ဝံသာႏုဆင္းရဲသားမ်ားပါတီ) (၂၅) ဦး
ဦးခ်စ္လိႈင္ (ဂ်ီစီဘီေအ) (၂ဝ) ဦး
ဦးဘေဘ (ျပည္သူျပည္သားပါတီ) (၂ဝ) ဦး
တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
၁ ၉ ၃ ၂ ႏို၀င္ဘာ ၁၆
ျမန္မာႏိုင္ငံ ဥပေဒျပဳေကာင္စီတြင္ ေဒၚႏွင္းျမ (ေမာ္လၿမိဳင္) သည္ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားထဲမွ ပထမဆုံး မင္းတိုင္ပင္ အမတ္အျဖစ္ အေရြးခံရသည္။
၁ ၉ ၃ ၆ ႏို၀င္ဘာ ၁၀-၁၄
ျမန္မာႏိုင္ငံစီရင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အက္ဥပေဒ (၉၁ ဌာနအုပ္ခ်ဳပ္ေရး) ကို ပထမဆုံးအႀကိမ္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပသည္။
၁ ၉ ၃ ၇ ႏို၀င္ဘာ ၄
နဂါးနီစာအုပ္အသင္းကို ကိုႏု၊ ကိုအုန္းခင္ (ေနာင္မိုးႀကိဳးဦးအုန္းခင္) ၊ကိုသန္းထြန္းႏွင့္ကိုထြန္းေအး တို႔ ဦးေဆာင္၍ တည္ေထာင္သည္။
၁ ၉ ၃ ၈ ႏို၀င္ဘာ ၃
ကိုေအာင္ဆန္းသည္တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢဥကၠဌအျဖစ္မွလည္းေကာင္း၊ ျမန္မာ ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားသမဂၢဥကၠဌ အျဖစ္မွလည္းေကာင္း ႏုတ္ထြက္သည္။
၁ ၉ ၃ ၈ ႏို၀င္ဘာ ၂ ဝ-၂ ၂
တို႔ဗမာအစည္းအရုံး၏ ဗမာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ အမႈေဆာင္ အစည္းအေ၀းက်င္းပ၍ သခင္ဗစိန္ ႏွင့္တကြ သာယာဝတီ ညီလာခံအတြက္ ျပင္ဆင္ေနၾကသည့္ တို႔ဗမာအစည္းအရုံးဌာနခ်ဳပ္ အမႈေဆာင္တို႔ကို ထုတ္ပယ္၍ ဌာနခ်ဳပ္အလုပ္အမႈေဆာင္အဖြဲ႔ကို ေအာက္ပါ ပုဂၢိဳလ္မ်ားျဖင့္ ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းသည္ –
ဥကၠဌ – သခင္ထိပ္တင္ကိုယ္ေတာ္ႀကီး
ဒုဥကၠဌ – သခင္လွေဘာ္
အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး – သခင္ေအာင္ဆန္း
တို႔ျဖစ္သည္။
၁ ၉ ၃ ၈ ႏို၀င္ဘာ ၂၃-၂၄
သခင္ထြန္းအုပ္၊ သခင္ဗစိန္တို႔ အုပ္စုက တို႔ဗမာအစည္းအရုံး စတုတၳအႀကိမ္ေျမာက္ ညီလာခံကို သုံးဆယ္ၿမိဳ႕၊ ပန္းဆြဲရာတြင္ က်င္းပသည္။ ညီလာခံ၌ ဥကၠဌအျဖစ္ သခင္ထြန္းအုပ္၊ အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ သခင္ညီကုိ တင္ေျမွာက္ခဲ့သည္။
၁ ၉ ၃ ၈ ႏိုဝင္ဘာ ၃ ဝ
ေခ်ာက္ ၊စဥ့္ကူ၊ လမ္းရြာ၊ ေရနံခ်ပ္ႏွင့္ ေရနံေခ်ာင္း ေရနံေျမမွ သပိတ္ေမွာက္ အလုပ္သမားမ်ားကို သခင္ဖိုးလွႀကီး ဦးေဆာင္၍ အင္အား ၂ဝဝဝ ေက်ာ္တို႔ မုိင္ ၄ဝဝ ေက်ာ္ ရွည္လ်ားေသာ ရန္ကုန္သို႔ ေျခလ်င္ခ်ီတက္ဆႏၵျပပြဲ စတင္သည္။
၁ ၉ ၃ ၉ ႏိုဝင္ဘာ ၄
ဗမာ့ထြက္ရပ္ဂိုဏ္းႀကီး၏ ေၾကညာခ်က္ကို ထုတ္ျပန္ေၾကညာသည္။
၁ ၉ ၃ ၉ ႏို၀င္ဘာ ၁၈
ၿဗိတိသွ်အစိုးရအား ဆန္႔က်င္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ ေျမေအာက္ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔ (Underground Unit) ကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည္။ ဗဟိုအဖြဲ႔၌ သခင္ေအာင္ဆန္းအား ျပည္ပေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ တင္ေျမွာက္သည္။ ဤအဖြဲ႔သည္ ေနာင္တြင္ ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပုံပါတီ (The People’s Revolutionary Party)၊ ထို႔ေနာ္ ဗမာျပည္ဆိုရွယ္လစ္ပါတီ (Burma Socialist Party) ဟူ၍ အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။
၁ ၉ ၄ ဝ ႏို၀င္ဘာ ၁၂
သခင္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ သခင္လွၿမိဳင္ (ေနာင္ ဗိုလ္ရန္ေအာင္) တို႔ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ တိုက်ိဳၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္ရွိသည္။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ တိုက်ိဳၿမိဳ႕၌ ကာနယ္ဆူဇူကီး (ဗိုလ္မိုးႀကိဳး) ႏွင့္ ျမန္မာလူငယ္မ်ားအား စစ္ပညာသင္ၾကားေရးကို ေဆြးေႏြးသည္။
၁ ၉ ၄ ၁ ႏိုဝင္ဘာ ၂၄
မီနာမီအဖြဲ႔ကို ဂ်ပန္ၾကည္းတပ္၊ ေတာင္ပိုင္းတပ္မေတာ္ကြပ္ကဲမႈေအာက္သို႔ လႊဲေျပာင္းခဲ့သည္။
၁ ၉ ၄ ၂ ႏို၀င္ဘာ ၁၅
ျမန္မာျပည္ ေခတ္သစ္အစိုးရက ပထမအႀကိမ္ ထီဖြင့္ပြဲ က်င္းပသည္။
၁ ၉ ၄ ၂ ႏို၀င္ဘာ ၁၆
ဗမာ့ေခတ္သတင္း စတင္ထုတ္ေ၀သည္။
၁၉၄၂ ႏို၀င္ဘာ ၁၇
ဂ်ပန္အစိုးရႏွင့္ ယိုးဒယားအစိုးရတို႔သည္ ယိုးဒယား – ျမန္မာ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး စာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆိုသည္။
၁ ၉ ၄ ၂ ႏို၀င္ဘာ ၂၇
ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ ဗိုလ္မွဴးႀကီးေအာင္ဆန္းက ျမန္မာျပည္ အသံလႊင့္ရုံမွ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္အေၾကာင္း ေဟာေျပာသည္။
၁ ၉ ၄ ၃ ႏို၀င္ဘာ ၃
ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ အဓိပတိဦးေဆာင္သည့္ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔သည္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတိုက်ိဳၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္ရွိသည္။
၁ ၉ ၄ ၃ ႏိုဝင္ဘာ ၅-၆
ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတိုက်ိဳၿမိဳ႕တြင္ က်င္းပေသာ မဟာအေရွ႕အာရွကြန္ဂရက္သို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ အဓိပတိ ေဒါက္တာ ဘေမာ္ တက္ေရာက္သည္။
၁ ၉ ၄ ၅ ႏိုဝင္ဘာ ၃
ျမန္မာႏိုင္ငံ ဘုရင္ခံ ေဒၚမန္စမစ္၏ အမႈေဆာင္ (၀န္ႀကီး) အဖြဲ႔ က်မ္းသစၥာ ကိ်န္ဆိုသည္။
၁ ၉ ၄ ၅ ႏိုဝင္ဘာ ၁၄
ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း၀န္ခ်ဳပ္က ၿဗိတိသွ်အစိုးရ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းဝန္ထံ စာတစ္ေစာင္ ေရးသားေပးပို႔သည္။ထိုစာတြင္၁၉၄၂ခုႏွစ္က ဂ်ပန္တပ္မေတာ္ႏွင့္ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ (B.I.A) တို႔ မုတၱမမွ သထုံသို႔ ခ်ီတက္လာစဥ္ သထုံခရိုင္ ေပါင္ၿမိဳ႕နယ္ သဲျဖဴကုန္းရြာ (သထုံမွ ၃၃ မုိင္အကြာ) ၌ ရြာသူႀကီး အဗၺဒူရာရွစ္အား သထုံေဘာလုံးကြင္းအတြင္း သတ္ျဖတ္မႈတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ပါဝင္ပတ္သက္ေနေၾကာင္း ေဖၚျပထားသည္။
၁ ၉ ၄ ၅ ႏိုဝင္ဘာ ၁၈
ဖတပလ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ ႀကီးမွဴး၍ ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္ အလယ္ပစၥယံတြင္ ျမန္မာျပည္ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔၏ ဆႏၵကို ျပသေသာ ျပည္သူ႔အင္အားျပပြဲႀကီးကို က်င္းပသည္။ ျပည္သူ႔အစည္းအေ၀းတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ဥကၠဌအျဖစ္လည္းေကာင္း သခင္သန္းထြန္းက အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္လည္းေကာင္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
၁ ၉ ၄ ၆ ႏို၀င္ဘာ ၁-၃
စတုတၳအႀကိမ္ေျမာက္ ဖဆပလ ဗဟိုဦးစီးအဖြဲ႔ အစည္းအေ၀း က်င္းပသည္။ ဗဟိုဦးစီးအဖြဲ႔ အစည္းအေ၀းတြင္ ဖဆပလ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ ဒုတိယဥကၠဌ သခင္ႏုက ဖဆပလအဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီအား ထုတ္ပယ္ျခင္းကို အတည္ျပဳေပးရန္ အဆိုတင္သြင္းရာ ထိုအဆိုကို ေထာက္ခံၾကသည့္အတြက္ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီအား ဖဆပလ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ ထုတ္ပယ္ျခင္းအတည္ျပဳၿပီး ကြန္ျမဴနစ္ပါတီအား ဖဆပလ ဗဟိုဦးစီးအဖြဲ႔မွလည္းေကာင္း၊ ခရိုင္၊ၿမိဳ႕နယ္ အေျခခံအဖြဲ႔ အသီးသီးမွ လည္းေကာင္း ထုတ္ပယ္လိုက္ေၾကာင္း ေၾကညာသည္။
၁ ၉ ၄ ၆ ႏို၀င္ဘာ ၂ ဝ
သခင္ဗဟိန္း မႏၱေလးၿမိဳ႕တြင္ ကြယ္လြန္သည္။
၁ ၉ ၄ ၆ ႏို၀င္ဘာ ၃ ဝ
ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕ မန္စိန္ရြာတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ကခ်င္အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္မ်ား ခ်စ္ၾကည္ေရး မိတ္ဆုံစားပြဲ က်င္းပသည္။
၁ ၉ ၄ ၇ ႏိုဝင္ဘာ ၇
အမ်ိဳးသားေန႔တြင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ သခင္ႏုက လြတ္လပ္ေရးရၿပီး (၆)လအၾကာတြင္ ေလာကုတၱရာ အဓိဌာန္ေၾကာင့္ ရာထူးမွ ႏုတ္ထြက္မည္ဟု ေၾကညာသည္။
၁ ၉ ၄ ၇ ႏိုဝင္ဘာ ၁၄
ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး ဥပေဒၾကမ္းကို ၿဗိတိသွ်ပါလီမန္၌ အတည္ျပဳေၾကာင္း ေၾကညာသည္။
၁၉၄၇ ႏိုဝင္ဘာ ၂၄
ျပည္သူ႔ရဲေဘာ္တပ္ဖြဲ႔ႏွင့္ ျမန္မာျပည္ ဆုိရွယ္လစ္ပါတီႏွစ္ခု ပူးတြဲ၍ မာ့ခ္စ္လိခ္ ထူေထာင္ရန္ ဆုံးျဖတ္သည္။
၁၉၄၈ ႏို၀င္ဘာ ၁၆
ရုံးခ်ိန္မ်ားကို နံနက္ ၉ နာရီခြဲမွ ညေန ၄ နာရီအထိ ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္သည္။
၁၉၄၈ ႏို၀င္ဘာ ၁၉
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အာအီးတီ ကုမၸဏီေပါင္း (၁၁) ခုမွ အလုပ္သမားေပါင္း ၁ဝဝဝ ခန္႔္ သပိတ္ေမွာက္သည္။
၁၉၄၈ ႏို၀င္ဘာ ၂၈
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဘတ္စ္ကားမ်ား သပိတ္ေမွာက္သည္။
၁ ၉ ၅ ၀ ႏို၀င္ဘာ ၂၆
မဟာဗႏၶဳလပန္းၿခံ၌ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတႀကီး စဝ္ေရႊသိုက္က လြတ္လပ္ေရးေက်ာက္တိုင္ ဖြင့္ပြဲ အခမ္းအနားဖြင့္လွစ္သည္။
၁ ၉ ၅ ၃ ႏုိ၀င္ဘာ ၃
လြတ္လပ္ေရး ေမာ္ကြန္းဝင္ တံဆိပ္ (ပ၊ဒု၊တအဆင့္)ကို တီထြင္ျပဌာန္းသည္။
၁၉၆၁ ႏို၀င္ဘာ၃
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ကုလသမဂၢကိုယ္စားလွယ္ ဦးသန္႔အား ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ႀကီး၏ အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္အျဖစ္ ခန္႔အပ္သည္။
၁၉၆၃ ႏို၀င္ဘာ ၁၅
မဒညတ ေတာတြင္းအဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ရပ္စဲလိုက္ေၾကာင္း ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီက ေၾကညာသည္။
၁၉၈၁ ႏို၀င္ဘာ ၁၂
တတိယအႀကိမ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ပထမအစည္းအေ၀းကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အလုံလမ္း သမၼတ အိမ္ေတာ္၀င္းအတြင္း၌ က်င္းပ၍ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီဥကၠဌ ဦးစန္းယုအား ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတအျဖစ္ ေၾကညာသည္။
၁၉၈၉ ႏို၀င္ဘာ ၃
ျပည္ထဲေရးႏွင့္ သာသနာေရး၀န္ႀကီးဌာနက အမိန္႔ေၾကျငာစာအမွတ္ ၃/၈၉ ျဖင့္ ကခ်င္ လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔၊ကရင္အမ်ိဳးသားအစည္းအရုံး၊မြန္ျပည္သစ္ပါတီႏွင့္ကရင္နီအမ်ိဳးသား တိုးတက္ ေရး ပါတီတို႔အား မတရားသင္းအျဖစ္ ေၾကညာသည္။
၁၉၈၉ ႏို၀င္ဘာ ၁၀
ရွမ္းျပည္တပ္မေတာ္ (S.S.A) အဖြဲ႔ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္သည္။
၁၉၉၃ ႏို၀င္ဘာ ၉
ဒဂုံၿမိဳ႕သစ္ (ေျမာက္ပိုင္း) ဒဂုံတကၠသိုလ္နယ္ေျမ ဖြင့္ပြဲ အခမ္းအနား က်င္းပသည္။
၁၉၉၈ ႏို၀င္ဘာ ၄
ျမန္မာႏို္င္ငံရုပ္ရွင္အစည္းအရုံး ၀င္းအတြင္း၌ ျမန္မာ့ရုပ္ရွင္သမိုင္း ျပတိုက္ ဖြင့္ပြဲ အခမ္းအနား က်င္းပသည္။
၂ဝ၁ဝ ႏိုဝင္ဘာ ၇။ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ၏ေရြးေကာက္ပဲြက်င္းပသည္။
၂ဝ၁ဝ ႏိုဝင္ဘာ၁၃။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ မတရားဖမ္းဆီးကာေနအိမ္ အက်ယ္ခ်ဳပ္က်ခံေနရာမွ
ျပန္လည္ လြတ္ေျမာက္လာခဲ့သည္။
၂ဝ၁ဝ ႏိုဝင္ဘာ ၁၄။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ NLD ရံုးခ်ဳပ္ေရွ့၌ျပည္သူလုထု အားမိန္ ့ခြန္းေျပာၾကားသည္။
ႏိုဝင္္ဘာလအတြင္း ကမၻာ့သမိုင္းဝင္ ျဖစ္ရပ္မ်ားလည္း ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။
ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား၌ ႏိုဝင္ဘာလ ၁ ရက္ေန႔၌ သူေတာ္စင္မ်ား၏ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ က်င္းပသည္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွစ၍ ဆီြဒင္လူမ်ိဳးတို႔က သူေတာ္စင္မ်ား၏ ေန႔အျဖစ္ ႏို၀င္ဘာလ ၅ ရက္ေန႔ကို ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္သည္။ ႏို၀င္ဘာလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ဘူေဂးရီးယားႏိုင္ငံ၌ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္မ်ားေန႔အျဖစ္ စည္ကားစြာ က်င္းပသည္။ ထိုနည္းတူစြာ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၌လည္း ႏို၀င္ဘာလ ၁ဝ ရက္ေန႔ကို အမ်ိဳးသား သူရဲေကာင္းမ်ားေန႔ ဟု သတ္မွတ္ၾကသည္။ ယင္းေန႔၌ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၌ ေရတပ္မေတာ္ေန႔ အျဖစ္ က်င္းပသည္။ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ဓနသဟာယႏိုင္ငံမ်ား အမွတ္တရေန႔အျဖစ္ ႏွစ္စဥ္ က်င္းပလ်က္ရွိသည္။
အိႏိၵယႏိုင္ငံ ႏို၀င္ဘာလ ၁၄ ရက္ေန႔ကို ကေလးမ်ားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသလို ယင္းေန႔၌ ကမၻာ့ဆီးခ်ိဳေရာဂါသည္မ်ားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည္။ ႏို၀င္ဘာလ ၁၇ ရက္ေန႔ကိုမူ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လမေစ့မီ ေမြးဖြားေသာ ကေလးမ်ား အထိမ္းအမွတ္ေန႔ (National Prematurity Awreness Day) အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည္။ လတ္ဗီးယားႏိုင္ငံ၏ လြတ္လပ္ေရးေန႔မွာ ႏို၀င္ဘာလ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ က်ေရာက္၍ မကၠဆီကို ေတာ္လွန္ေရးေန႔ကို ႏို၀င္ဘာ ၂ဝ တြင္ က်င္းပသည္။ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ အမ်ိဳးသားမ်ားေန႔ကို ႏို၀င္ဘာလ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ က်င္းပၾကသည္။
လက္ဗႏြန္ႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးေန႔မွာ ႏို၀င္ဘာ ၂၂ ရက္ျဖစ္ၿပီး၊ အယ္ေဘးနီးယားႏိုင္ငံ၏ လြတ္လပ္ေရးေန႔မွာ ႏို၀င္ဘာ ၂၈ ရက္ေန႔ျဖစ္သည္။ စေကာ့တလန္ျပည္၌ ႏိုဝင္ဘာလ ၃ဝ ရက္ေန႔ကို စိန္႔အင္ဒရူးေန႔အျဖစ္ က်င္းပၾကသည္။ ၁၈၅၉ ႏို၀င္ဘာလ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ အဂၤလိပ္ သဘာ၀တၱ သမိုင္းပညာရွင္ ခ်ားလ္ဒါ၀င္၏ နာမည္ေက်ာ္ “လူတို႔သက္ဆင္းေပါက္ဖြားလာပုံ” က်မ္းႀကီးကို ပုံႏွိပ္ ထုတ္ေဝသည္။ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံရွိ အရွည္ ၁၀၇ မိုင္၊ အက်ယ္ ၁၉၇ ေပ ႏွင့္ အနက္ ၄၂ ဒသမ ၅ ေပရွိေသာ “စူးအက္” တူးေျမာင္းကို ၁၈၆၉ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။
၁၉၁၈ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ၾသစႀတီးယားႏွင့္ ဟန္ေဂရီတို႔ကို သီးျခားသမၼတႏိုင္ငံ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္လိုက္သည္။ ႏို၀င္ဘာ ၄ ရက္ေန႔တြင္ ၾသစႀတီးယားက လုံး၀လက္နက္ခ်လိုက္သည္။ ႏို၀င္ဘာ ၇ ရက္ေန႔တြင္ ဂ်ာမနီႏို္င္ငံ၌ ျပည္တြင္းေတာ္လွန္မႈ စတင္ျဖစ္ပြား၍ ႏို၀င္ဘာ ၉ ရက္ေန႔တြင္ ဒုတိယေျမာက္ကိုင္ဇာဘုရင္ နန္းစြန္႔ကာ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံသို႔ ထြက္ေျပးသြားသည္။ ႏို၀င္ဘာ ၁၁ ရက္ေန႔ နံနက္တြင္ မားသီးယပ္အာဇဗာဂ်ာ ေခါင္းေဆာင္ေသာ ဂ်ာမန္ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔က ျပင္သစ္၊ ကိုပဲညဳၿမိဳ႕အနီး၌ ျပင္သစ္စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး မာရွယ္ဖာဒီနန္ဖို႔၏ ရထားတြဲတဲတြင္ စစ္ရပ္စဲေရး စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးၾကသည္။ ႏို၀င္ဘာလ ၂၁ ရက္ေန႔တြင္ ဂ်ာမန္ေရတပ္က ၿဗိတိန္ထံ လုံး၀လက္နက္ခ်ရာ ပထမကမၻာစစ္ႀကီး ၿပီးဆုံးသြားခဲ့ေလသည္။
၁၉၂၃ ႏို၀င္ဘာ ၈၊ ၉ ရက္ေန႔မ်ားတြင္ ဂ်ာမနီျပည္ ျမဴးနစ္ၿမိဳ႕၌ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး လူဒင္ေဒါ့ဖ္ႏွင့္ ဟစ္တလာတို႔ ေခါင္းေဆာင္ေသာ လူစုက ေတာ္လွန္ၾကရာ ၁၁ ရက္ေန႔၌ ဟစ္တလာ အဖမ္းခံခဲ့ရသည္။ ထို႔ေနာက္ရက္ေပါင္း ၂၄ ရက္ၾကာ စစ္ေဆးခဲ့ၿပီးေနာက္ ဟစ္တလာအား ႏိုင္ငံေတာ္ ပုန္ကုန္မႈျဖင့္ ေထာင္ဒဏ္ ၅ ႏွစ္ အျပစ္ေပးခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ၁ဝ လအၾကာ၌ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာခဲ့သည္။ လင္းဇဘတ္ရဲတိုက္အတြင္းရွိ လင္းဇဘတ္အက်ဥ္းေထာင္၌ ဟစ္တလာသည္ ရုေဒါ့ဟက္စ္ အကူအညီျဖင့္ “ကၽြႏ္ုပ္၏ႀကိဳးပမ္းမႈ” စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့ေလသည္။ ၁၉၃၆ ႏို၀င္ဘာလ ၂၅ ရက္ေန႔တြင္ တတိယကမၻာ႔ကြန္ျမဴနစ္ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ဟု ေခၚတြင္ေသာ ကြန္မင္တန္ ဆန္႔က်င္ေရး စာခ်ဳပ္ကို ဂ်ပန္ႏွင့္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံတို႔က လက္မွတ္ေရးထိုးခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၃၇ ႏို၀င္ဘာလ ၆ ရက္ေန႔တြင္ ယင္းစာခ်ဳပ္၌ အီတလီႏိုင္ငံက ပါ၀င္ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည္။
ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးအတြင္း ၁၉၃၉ ႏို၀င္ဘာလ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ ရုရွားႏိုင္ငံက ဖင္လန္ႏိုင္ငံကို စတင္တိုက္ခိုက္သည္။ သဲကႏၱာရေျမေခြး ဟု နာမည္တြင္ခဲ့ေသာ ဂ်ာမန္စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ရြမ္းမဲ ကြပ္ကဲေသာ ဂ်ာမန္တပ္မ်ားႏွင့္ ရုရွားတပ္နီတို႔ သဲသဲမဲမဲ တိုက္ခိုက္ၾကရာ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ ၅ ရက္ေန႔တြင္ ရုရွားတို႔က စတာလင္ဂရက္ၿမိဳ႕၌ ႀကံ့ႀကံ့ခံကာ တိုက္ခိုက္ေသာေၾကာင့္ ဂ်ာမန္တပ္မ်ား ျပန္လည္ ဆုတ္ခြာခဲ့ရသည္။ ႏို၀င္ဘာလ ၈ ရက္ေန႔တြင္ မဟာမိတ္တပ္မ်ား ေျမာက္အာဖရိကတိုက္သို႔ ၀င္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ၾကသည္။ ႏို၀င္ဘာ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ဂ်ာမန္တပ္မ်ားက ျပင္သစ္ႏိုင္ငံကို သိမ္းပိုက္လိုက္သည္။ ၁၉၄၃ ႏို၀င္ဘာ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ ၿဗိတိန္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဝင္စတန္ခ်ာခ်ီ ၊ အေမရိကန္ သမၼတ ရုစဗဲ့ႏွင့္ ရုရွား၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဂ်ိဳးဇက္စတာလင္တို႔ အီရန္ႏိုင္ငံ တီဟီရန္ၿမိဳ႕ေတာ္၌ ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြး၍ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံအား အျပတ္တိုက္ေရး ကမၻာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးတို႔ကို သေဘာတူခဲ့သည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ကြပ္ကဲေသာ အႏုျမဴထိန္းခ်ဳပ္ေရး စီမံကိန္းကို ၁၉၄၈ ႏို၀င္ဘာလ ၄ ရက္ေန႔တြင္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံက အတည္ျပဳခဲ့သည္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ စစ္ရပ္စဲေရး ႀကီးၾကပ္ေဆာင္ရြက္ရန္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရဲတပ္ဖြဲ႔ကို ၁၉၅၆ ႏို၀င္ဘာ ၅ ရက္ေန႔တြင္ ကုလသမဂၢက ဖြဲ႔စည္းေပးသည္။
၁၉၅၇ ႏို၀င္ဘာလ ၃ ရက္ေန႔တြင္ ရုရွားႏိုင္ငံက အေလးခ်ိန္ေပါင္ ၁၁၂၀ ရွိေသာ စပြတ္နစ္ – ၂ အာကာသယာဥ္တြင္ “လိုက္ကာ” အမည္ရွိ ေခြးမေလးကို ထည့္လ်က္ အာကာသသို႔ လႊတ္တင္ခဲ့သည္။ (ေခြးမေလးမွာပထမဆုံးအာကာသသြားခရီးသည္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ေခြးမေလးမွာ ေျမျပင္ေရာက္ၿပီးေနာက္ ႏို၀င္ဘာလ ၁ဝ ရက္ေန႔တြင္ ေသဆုံးသြားခဲ့ေၾကာင္း သတင္းထုတ္ျပန္ခဲ့သည္)
၁၉၆၃ ႏို၀င္ဘာ ၂၂ ရက္တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ ၃၅ ဦးေျမာက္ သမၼတ ကေနဒီ (၁၉၁၇-၁၉၆၃) တကၠဆက္ျပည္နယ္ ဒါးလက္ကိုျဖတ္၍ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ျဖင့္ သြားေနစဥ္ တိုက္ေပၚမွ ေခ်ာင္းေျမာင္းပစ္ခတ္ လုပ္ႀကံျခင္း ခံရ၍ ေသဆုံးသြားခဲ့ရသည္။ လုပ္ႀကံသူအျဖစ္ လီဟာေဗးေအာ့စေ၀ါ (၂၄ ႏွစ္) ဆိုသူကို ဖမ္း၍ ရုံးထုတ္လာစဥ္ ဒါးလက္ၿမိဳ႕ ညကလပ္ပိုင္ရွင္ ဂ်က္ရူဘီ (၅၂ ႏွစ္) က အေစာင့္ရဲမ်ား ၾကားထဲတြင္ ေအာ့စေ၀ါအား အနီးကပ္ ေသနတ္ျဖင့္ ပစ္သတ္ခဲ့သည္။ ၁၉၆၄ မတ္လ ၁၄ ရက္ေန႔တြင္ ဂ်က္ရူဘီအား လူသတ္မႈျဖင့္ ေသဒဏ္စီရင္ခ်က္ ခ်ခဲ့သည္။ ယေန႔တိုင္ ကေနဒီအား လုပ္ႀကံသူ အစစ္အမွန္ကို မေဖၚထုတ္ႏိုင္ေသးေပ။
၂ဝ၁၂ ႏိုဝင္ဘာလ၏ ထူးျခားခ်က္မွာ ႏိုဝင္ဘာလ ၆ ရက္ေန ့တြင္ အေမရိကန္သမၼတေရြးေကာက္ပဲြတြင္ အိုဘားမားသည ဒုတိယသက္တမ္းအတြက္အႏိုင္ရခဲ့သည္။ ႏိုဝင္ဘာလ၂၉တြင္ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံပါလက္စတိုင္းကို အဖဲြ ့ဝင္မဟုတ္ေသာေလ့လာသူႏိုင္ငံအဆင့္အျဖစ္သို ့တိုးျမွင့္ေပးခဲ့သည္။
ႏို၀င္ဘာလဖြား အေက်ာ္ေဇယ် ကမၻာ့ေခါင္းေဆာင္မ်ားမွာ အေမရိကန္ ၂၉ ဦးေျမာက္ သမၼတ ၀ါရင္ဟာဒင္၊ အီတလီဘုရင္ ဒုတိယေျမာက္ ဗစ္တာအယ္မာႏ်ဴရယ္၊ စာေပဆိုင္ရာ ႏိုဘယ္လ္ဆုရ ၿဗိတိသွ်နန္းရင္း၀န္ ၀င္စတန္ခ်ာခ်ီ၊ ျပင္သစ္သမၼတဒီေဂါ၊ ေဂ်ာ္ဒန္ဘုရင္ ဟူစိန္၊ ဆီြဒင္ဘုရင္ ဆ႒မ ဂတ္စတပ္အေဒါ့ဖ္ တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။
ႏို၀င္ဘာလဖြား ကမၻာေက်ာ္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားမွာ အေမရိကန္ နကၡတၱေဗဒပညာရွင္ အက္ဒြင္ပီဟာဘဲ (ႏို၀င္ဘာ ၂၈ ဖြား)၊ တက္က်မ္းဆရာႀကီး ေဒးလ္ကာနယ္ဂ်ီ (ႏို၀င္ဘာ ၂၄ ဖြား)၊ အိႏိၵယေဘလီ၀ုဒ္ မင္းသား ရွာရြတ္ခန္ (ႏို၀င္ဘာ ၂ ဖြား)၊ အေမရိကန္ ရုပ္ရွင္မင္းသမီး ဒီမီမိုး (ႏို၀င္ဘာ ၁၁ ဖြား)၊ သရုပ္ေဆာင္ လီယိုနာဒိုဒီကာပီယို (ႏို၀င္ဘာ ၁၁ ဖြား)၊ ေလရူးသုန္သုန္ ဇာတ္ကားမွ နာမည္ေက်ာ္ သရုပ္ေဆာင္ ဗီဗီယမ္ေလး (Vivien Leigh) (ႏို၀င္ဘာ ၅ ဖြား)၊ ျပင္သစ္စာေရးဆရာႀကီး ေဗာ္တဲယား (ႏို၀င္ဘာ ၂၁ ဖြား) တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။
အေနာက္တိုင္းေဗဒင္အလိုအရ ႏို၀င္ဘာလ ၁ ရက္မွ ၂၁ ရက္အတြင္း ေမြးဖြားသူမ်ားသည္ အေကာင္းဆုံးႏွင့္ အဆိုးဆုံး ဒြန္တြဲေနသူမ်ား ျဖစ္သည္။ မိမိကိုယ္ကို သတိျဖင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္လွ်င္ ထိပ္တန္းသို႔ ေရာက္ႏိုင္ေလသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးတို႔တြင္ ထူးခၽြန္ထက္ျမက္၍ အေတြးအေခၚ ျမင့္မားသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ မိမိကိုယ္ကိုလည္း အလြန္အထင္ႀကီးသူမ်ား ျဖစ္သည္။ ႏို၀င္ဘာလ ၂၂ ရက္မွ ၃၀ ရက္အတြင္း ေမြးဖြားသူမ်ားမွာ စိတ္သေဘာထားေကာင္းမြန္၍ အမိန္႔၊ ဥပေဒတို႔ကို တေသြမတိမ္း လိုက္နာတတ္သူမ်ား ျဖစ္သည္။ စည္းစံနစ္ႀကီး၍ ေပါ့ေပါ့ဆဆ ေနထိုင္တတ္သူမ်ားကို ၾကည့္မရေပ။ မိမိဘ၀ေရွ႕ေရးကို ေခါင္းေအးေအးျဖင့္ ရင္ဆုိင္တတ္သည္။ အနာဂတ္ကို ႀကိဳေတြးရာ ရာႏႈန္းျပည့္နီးပါး မွန္ကန္တတ္သည္ကို ေတြ႔ရေလသည္။
ယခုခရစ္ႏွစ္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလတြင္ ျမန္မာသီတင္းကၽြတ္ လျပည့္ေက်ာ္ ၁၃ ႏွင့္ သီတင္းကၽြတ္ လကြယ္ေန႔ ႏွစ္ရက္ ပါ၀င္ၿပီး၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း ၁ ရက္မွ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ေက်ာ္ ၁၃ ရက္အထိ ၂၈ ရက္ ပါ၀င္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ယခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလသည္ ျမန္မာတန္ေဆာင္မုန္းလႏွင့္ အမ်ားဆုံး တိုက္ဆိုင္ေလသည္။
တန္ေဆာင္မုန္းဟူေသာ ေ၀ါဟာရကို ေရွးေခတ္ပုဂံေက်ာက္စာမ်ားတြင္ “တန္ေဆာင္မႈန္” ဟု ေရးထိုးၾက၏။ ရြတ္ဆိုေခၚေ၀ၚရာ၌ကား တန္ေဆာင္မႈန္းျဖစ္သည္။ ယင္းမွ တန္ေဆာင္မုန္းသို႔ ေရႊ႕ေလ်ာလာျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ေရွးအေခၚ တန္ေဆာင္မႈန္း ေပၚတြင္ မူတည္၍သာ အနက္ႀကံဆရ ေပမည္။ “တန္ေဆာင္” မွာ မီးရႈး၊ မီးတိုင္၊ ဆီမီး ဟူေသာ အဓိပၸါယ္ရ၏။ “မႈန္း” ၏ အနက္ကို ဖြင့္ဆိုခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိရာတြင္ ေတာက္ပေစသည္ ဟူေသာ အနက္ကို ယူသင့္၏။ တန္ေဆာင္မႈန္း ဟူရာ၌ ဆီမီးကို ေတာက္ပေစေသာ လ၊ ဆီမီးထြန္းညွိေသာ လ ဟူ၍ ေကာက္ယူႏိုင္ေလသည္။ တန္ေဆာင္မုန္းလသည္ ျမန္မာလ ၁၂ လရွိသည့္အနက္ အ႒မေျမာက္လ ျဖစ္သည္။ ရာသီအားျဖင့္ ၿဗိစၦာ ဟုေခၚသည္။ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေန႔တြင္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္အား မသိုးသကၤန္း ဆက္ကပ္လွဴဒါန္း ၾကသည္။ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္ေန႔မွ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ေန႔အထိ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားအား ကထိန္သကၤန္းကပ္လွဴၾကသည္။ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း ၁၄ ရက္ေန႔မွ လျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္ေန႔အထိ တန္ေဆာင္တိုင္ပြဲေတာ္ကို က်င္းပၾကသည္။
ဗိႆႏိုးနတ္မင္းသည္ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ၀ါဆိုလဆန္း ၁၂ ရက္ေန႔မွစ၍ အိပ္ေလရာ၊ တန္ေဆာင္မုန္း လဆန္း ၁၂ ရက္ေန႔တြင္မွ ႏိုးလာေသာေၾကာင့္ နတ္ႏိုးေသာလဟုလည္း ေခၚၾကသည္။ တန္ေဆာင္မုန္းလတြင္ ေကာင္းကင္၌ မိုးသာတိမ္လႊာမ်ား အထူးကင္စင္ေနေလ့ရွိသည္။ ေရွးအခါက ၾကတၱီကာ နကၡတ္ပြဲ ဟုလည္း ေခၚေသာ တန္ေဆာင္တိုင္ ဆီမီးပူေဇာ္ပြဲေတာ္ကိုလည္း မင္းႏွင့္တကြ ျပည္သူမ်ားပါ တန္ေဆာင္မုန္းလ၌ အစဥ္အလာအျဖစ္ တခမ္းတနား က်င္းပခဲ့ၾကသည္။ တစ္ထြာတစ္မိုက္ ခန္႔ရွိ ဆီးျဖဴသားကို ဖေယာင္းတိုင္ သ႑ာန္ ျပဳလုပ္ၿပီးလွ်င္ ခ်ည္ျဖဴ၊ ခ်ည္နီ ရစ္ပတ္လ်က္ ဆီတြင္ စိမ္ၿပီး ဆီမီးထြန္းညွိသည္ကို အစြဲျပဳ၍ “တန္ေဆာင္တိုင္” ဟုလည္း ေခၚၾကသည္။
တန္ေဆာင္မုန္းလ၌ ရက္စုံကြယ္ေသာေၾကာင့္ ရက္ေပါင္း ၃၀ ရွိသည္။ ျမန္မာ နာရီ ၆၀ ရွိသည့္အနက္ ေန႔ ၂၈ နာရီ ညဥ့္ ၃၂ နာရီ ရွိရွာ ေန႔တာတို၍ ညဥ့္တာရွည္ေသာ လ ျဖစ္သည္။ ၀ိႆခါနကၡတ္ႏွင့္ ေနမင္းတို႔ ယွဥ္ၾကသည္။ တန္ေဆာင္မုန္းလ၌ က်ီးတာရာထြန္း၍ ရာသီရုပ္မွာ ကင္းမလက္မည္း ပုံသ႑ာန္ျဖစ္ေလသည္။ ရာသီပန္းကား ခ၀ဲပန္း ျဖစ္သည္။ ရာသီပြဲေတာ္ကား ကထိန္သကၤန္းလွဴဒါးပြဲႏွင့္ တန္ေဆာင္တိုင္မီးထြန္းပြဲေတာ္မ်ား ျဖစ္သည္။
တန္ေဆာင္မုန္းလ၏ သဘာ၀ကို အင္း၀ၿမိဳ႕ ၁၂ ရာသီဘြဲ႔ လူးတားတြင္ အဆိုေတာ္ ဦးေအာင္ႀကီးက ေအာက္ပါအတိုင္း စပ္ဆိုထားေလသည္ –
“သာစြေလ ရစ္ေခြပတ္လွည့္ မိုးလျပည့္ႏွင့္၊ တူယွဥ္ၿပိဳင္လာ၊ ၾကတိၱကာတည့္၊ ၿဗိစၦာရာသီ ၊ နာရီညဥ့္တိုး၊ နတ္လည္းႏိုး၍၊ သံမိုးကုန္စဲ၊ ႏွင္းေသးဖြဲသည္၊ ခဝဲပြင့္တုန္း၊ တန္ေဆာင္မုန္းကား၊ မခ်ဳန္းမိုးသား၊ တိုင္ထြတ္ဖ်ားတြင္ ငါးပါးက်ိဳးရွိ၊ မီးပြင့္ညွိ၍ ျပည္ႀကီးဖြယ္ရာ သဒါၶအားႀကိဳး၊ မသိုးသကၤန္း၊ လွဴရႊင္လန္းသည္၊ ရဟန္းသံဃာ၊ အရိယာတို႔ ၊ သစၥာေလးစုံ ၊ေရႊစည္းခုံ၀ယ္၊ ၾကည္ယုံလွလွ်င္ ပြဲပုံယင္လ်က္၊ ေအာက္ထက္ေက်ာ္ရွိန္ ျပည္ကုခ်ိန္သည္၊ ကထိန္လွဴသကၤန္းတည့္ေလး၊ ပြင့္လင္းစည္သည္၊ ေရႊျပည္ေရႊဝ နန္းတည့္ေလး”
ႏိုဝင္ဘာလဖြားျမန္မာအႏုပညာရွင္မ်ားမွာ
ရုပ္ရွင္သရုပ္ေဆာင္ေက်ာ္သူ(ႏိုဝင္ဘာ၂ရက္ဖြား)၊သားစိုး (ႏိုဝင္ ဘာ ၄)၊ေမတၱာ(ႏိုဝင္ဘာ ၈)၊သတိၱ(ႏိုဝင္ဘာ ၁၂)၊အဆိုေတာ္ ဂေရဟမ္(ႏိုဝင္ဘာ ၂၂)၊ေျပတီဦး(ႏိုဝင္ဘာ ၃၀) တို ့ျဖစ္ၾကသည္။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
