သန္းဝင္းလႈိင္
ဇန္န၀ါရီ ၉၊ ၂၀၁၃
အင္ဂလန္ႏိုင္ငံ၏ တရားဝင္အမည္မွာ ‘နယ္သာလန္ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္’ The Kingdom of the Netherlands ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ တခ်ိန္က နယ္သာလန္ကို ေဟာ္လန္ႏိုင္ငံဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ ဒတ္ခ်္ႏိုင္ငံဟူ၍လည္းေကာင္း အမည္ကြဲအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ေခၚေဝၚခဲ့ၾကသည္။
နယ္သာလန္ႏိုင္ငံသည္ စည္းမ်ဥ္းခံ ဘုရင္စနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္ျဖစ္သည္။ နယ္သာလန္၏ ေရွးဦးသမိုင္းသည္ မျငိမ္းမသက္ဆူပူလႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ေနခဲ့သည္။ အလယ္ ေခတ္တြင္ ယခုလက္ရွိ ဘဲလ္ဂ်ီယံ ႏွင့္ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံတို႕သည္ ျမိဳ႕စားတို႕အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ နယ္ပယ္ မ်ားသာျဖစ္သည္။ ‘ခ်ားလ္သဗိုး’ သည္ နယ္ပယ္မ်ားကို စုစည္းကာ ျပင္သစ္ႏွင့္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ တို႕အၾကားတြင္ ၾကားေနႏိုင္ငံတစ္ခုအျဖစ္တည္ေထာင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ခဲ့ေပ။
၁၅၅၆ ခုႏွစ္တြင္ စပိန္ဘုရင္လည္းျဖစ္၊ ဧရာမသာသနာေစာင့္ဧကရာဇ္လည္းျဖစ္ေသာ ပဥၥမေျမာက္ ခ်ားလ္ဘုရင္ (၁၅၀၀-၁၅၅၈) နန္းစြန္႕လိုက္ေသာအခါ ထိုနယ္ပယ္မ်ားသည္ စပိန္ဘုရင္ ဒုတိယေျမာက္ဖိလစ္ (Philip 11 of Spain) လက္ေအာက္သို႕ က်ေရာက္သြားခဲ့ေလသည္။ ယင္းလက္ထက္တြင္ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံအား ႏိုင္ငံေရး၊ ဘာသာေရးအမ်ဳိးမ်ဳိးဖိႏွိပ္မႈမ်ားျပဳလုပ္ခဲ့သျဖင့္ ေအာ္ရိန္းနယ္သား ဝီလ်ံမင္းသား (၁၅၃၃- ၁၅၈၄)က ၁၅၆၈ တြင္ ပုန္ကန္ထၾကြ၍ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ လြတ္ေျမာက္ေရးစစ္ပြဲ စတင္ဆင္ႏႊဲခဲ့သည္။ ဝီလ်ံမင္းသား၏ေခါင္းေဆာင္မႈျဖင့္ ၁၅၈၁ ႏွစ္တြင္ ေျမာက္ပိုင္းျပည္နယ္ ခုႏွစ္နယ္တို႕ စုစည္းမိျပီး နယ္သာလန္ႏိုင္ငံတည္ေထာင္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ယင္းေၾကာင့္ ဝီလ်ံမင္းသားအား ‘နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ၏ဖခင္ၾကီး’ ဟု ဥဒါန္းတြင္ရစ္ခဲ့ေလသည္။ ဝီလ်ံမင္းသားသည္ ၁၅၈၄ ဇူလိုင္လ ၁၀ တြင္ လူသတ္သမားတစ္ဦး၏ လုပ္ၾကံမႈေၾကာင့္ နတ္ရြာစံခဲ့ျပီးေနာက္ ၁၈၀၆ ခု တြင္ ျပင္သစ္ဧကရာဇ္ နပိုလီယံလက္ေအာက္ခံသို႕ က်ေရာက္ကာ ေဟာလန္ ဘုရင့္ႏိုင္ငံျဖစ္လာခဲ့ျပန္သည္။
ထို႕ေနာက္ ေအာ္ရိန္းနတ္ေဆာနယ္မွ ဘုရင္ခံ ဝီလ်ံမင္းသားကို ပထမေျမာက္ ဝီလ်ံဘုရင္ဘြဲ႕အပ္ႏွင္း၍ ျပင္သစ္လက္ေအာက္ခံ ေျမာက္ပိုင္းရွိ ျပည္နယ္မ်ားကို စုစည္း၍ ဘုရင့္ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႕စည္းေစခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ ပထမေျမာက္ ဝီလ်ံဘုရင္သည္ ဒတ္ခ်္ လူမ်ဳိးမ်ားကိုသာ ပိုမိုအေရးေပးမႈေၾကာင့္ ဘဲလ္ဂ်ီယံလူမ်ဳိးတို႕က ပုန္ကန္ထၾကြခဲ့သည္။ သို႕ျဖင့္ ဘုရင့္ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံေတာ္ကို ဖ်က္သိမ္းခဲ့ရ၍ ၁၈၃၁ ႏိုဝင္ဘာ ၁၅တြင္ လန္ဒန္စာခ်ဳပ္အရ ဘဲလ္ဂ်ီယံအား လြတ္လပ္ေရးေပး၍ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံအတြင္း ေပါင္းစည္းထားမႈကို ဖ်က္သိမ္းေပးခဲ့ရသည္။ ဤသို႕ျဖင့္ ဘဲလ္ဂ်ီယံႏိုင္ငံသည္ သီးျခားလြတ္လပ္ေသာ ဘုရင့္ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာသည္။
ယင္းေနာက္ ဝီလ်ံဘုရင္၏သမီးေတာ္ ဝီလ္ဟယ္မင္းနားဘုရင္မ (Queen Wilhelmina) (၁၈၈၀- ၁၉၆၂) ၁၈၉၈တြင္ နန္းတက္ေသာအခါ လူဇင္ဘတ္ျပည္နယ္ကို လက္လႊတ္ခဲ့ရျပန္သည္။
ဒုတိယစစ္ၾကီးျဖစ္လာေသာအခါ ဘုရင္မၾကီးႏွင့္ အစိုးရအဖြဲ႕တို႕သည္ ျဗိတိန္ႏိုင္ငံသို႕ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ခဲ့ၾကသည္။ စစ္ၾကီးျပီးေနာက္ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံသို႕ ျပည္ေတာ္ျပန္ခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ က်န္းမာေရးခ်ဳိ႕တဲ့လာသျဖင့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၄ ရက္ေန႕တြင္ သမီးေတာ္ၾကီး ဂ်ဴလီယန္းနား မင္းသမီးအား ထီးနန္းလႊဲေပးခဲ့ရသည္။ ဂ်ဴလီယန္နားဘုရင္မသည္ ၾကင္ယာေတာ္ ဘားနတ္မင္းသား (Prince Bernhard of Lippe-Biesterfeld) ႏွင့္ သမီးေတာ္ ေလးပါး ထြန္းကားခဲ့သည္။ ၁၉၈၀ ဧျပီ ၃၀ရက္ေန႕တြင္ မယ္ေတာ္ဘုရင္မထံမွ ထီးနန္းဆက္ခံခဲ့ေသာ ဘီထရစ္ဘုရင္မၾကီးသည္ ဂ်ဴလီယန္နားဘုရင္မၾကီး၏ အၾကီးဆံုးသမီးေတာ္ျဖစ္သည္။ ဘီထရစ္ ဘုရင္မ၏ ညီမေတာ္မ်ားမွာ မင္းသမီးေအာ္ရိန္းနတ္ေဆာ၊ မင္းသမီး လစ္ပီဘိုင္စတာဖီးလ္တို႕ ျဖစ္သည္။ ဘုရင္မဘီထရစ္အား နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ ဘန္းျမိဳ႕ရွိ ဘုရင့္နန္းေတာ္တြင္ ၁၉၃၈ ဇန္နဝါရီ ၃၁ ရက္ေန႕တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။
ငယ္စဥ္က ဒုတိယကမၻာစစ္ၾကီးအတြင္း ကေနဒါႏိုင္ငံရွိ ပုဂၢလိက မူလတန္းႏွင့္ အလယ္တန္း ေက်ာင္းတို႕တြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။ စစ္ၾကီးျပီးေနာက္ ၁၉၄၅ ၾသဂုတ္ ၂ရက္ တြင္ နယ္သာလန္ ႏိုင္ငံသို႕ ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာျပီး နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ၌ ဆက္လက္ပညာသင္ၾကား၍ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္တြင္ ေလဒင္တကၠသိုလ္မွ ဥပေဒဘြဲ႕ရရွိခဲ့သည္။
၁၉၆၆ ခုႏွစ္ မတ္လ ၁၀ရက္ေန႕တြင္ ဂ်ာမန္မင္းမ်ဳိးမင္းႏြယ္မင္းသား ကေလာ့စ္ဖန္အမ္းဘဂ္ (Claus Van Amsberg)အား လက္ဆက္၍ ၁၉၆၇ တြင္ သားေတာ္ၾကီး ဝီလ်ံအလက္ဇန္ဒါး (Prince Willem-Alexander) ၁၉၆၈ တြင္ သားလတ္ ‘ဂ်ဳိဟန္းဖရီဆို’ (Prince Johan Friso) ၁၉၆၉ တြင္ သားငယ္ ကြန္စတင္တင္း (Prince Constantijn) ဟူ၍ သားေတာ္သံုးပါးထြန္းကားခဲ့သည္။ ၾကင္ယာေတာ္ မင္းသားၾကီးကေလာ့စ္သည္ ဟစ္တလာလူငယ္အဖြဲ႕အား ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ေသာ္လည္း နာဇီပါတီကို ဆန္႕က်င္ခဲ့သူျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဂ်ာမနီမွ ေမာင္းထုတ္ျခင္းခံရသည္။ ၾကင္ယာေတာ္ ကေလာ့စ္ မင္းသားၾကီးသည္ ၂၀၀၂ခုႏွစ္တြင္ ကံကုန္သြားခဲ့သည္။
နယ္သာလန္ဘုရင္မၾကီး ဘီထရစ္သည္ သားေတာ္ၾကီး ေအာရိန္းမင္းသားဘြဲ႕ခံ ဝီလ်ံ အလက္ဇန္ဒါးအား ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ ဧျပီလ ၃၀ ရက္ေန႕တြင္ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ၏ အိမ္ေရွ႕စံမင္းသားဘြဲ႕အပ္ႏွင္းခဲ့သည္။ အိမ္ေရွ႕မင္းသားသည္ ၁၉၇၃ မွ ၁၉၇၉ အထိ ဘန္းျမိဳ႕ရွိ အလယ္တန္းေက်ာင္း၌ ပညာသင္ၾကားခဲ့ျပီး ၁၉၈၁ တြင္ အထက္တန္းစာေမးပြဲေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ထို႕ေနာက္ ၁၉၈၁မွ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္ အထိ United World College of the Atlantic ေကာလိပ္၌ ပညာသင္ၾကား၍ ဘြဲ႕ရရွိခဲ့သည္။
ယင္းေနာက္ ၁၉၈၅ ၾသဂုတ္လမွ ၁၉၈၇ ဇန္နဝါရီလအထိ နယ္သာလန္ဘုရင့္ ေရေၾကာင္းတကၠသိုလ္သို႕ တက္ေရာက္၍ ၁၉၈၈တြင္ ဗိုလ္အဆင့္ခန္႕အပ္ျခင္း ခံရသည္။ ၁၉၈၇ခုႏွစ္တြင္ ေလဒင္တကၠသိုလ္သို႕ ျပန္လည္တက္ေရာက္၍ သမိုင္းအထူးျပဳဘာသာရပ္ျဖင့္ ၁၉၉၃တြင္ ဝိဇၨာဘြဲ႕ရရွိခဲ့သည္။ သားေတာ္အိမ္ေရွ႕စံနန္း လ်ာမင္းသားသည္ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂ တြင္ Maxima Zorreguieta Cerruti ႏွင့္ ထိမ္းျမားလက္ထက္၍ သမီေတာ္ၾကီး Catharina Amalia သမီးေတာ္လတ္ Alexia ၊ သမီးေတာ္ငယ္ Ariane တို႕ ထြန္းကားခဲ့သည္။
နယ္သာလန္ဘုရင္မၾကီးသည္ Forbes (ဓန) မဂၢဇင္း၏ခန္႕မွန္းခ်က္အရ နန္းစဥ္ရတနာ၊ ရဲတိုက္၊ နန္းေတာ္၊ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ားတန္ဖိုး မပါ ေငြသားခ်ည္း ၂၀၀၉ ခုႏွစ္အထိ အေမရိကန္ေဒါလာ သန္းေပါင္း ၃၀၀ အထိ ၾကြယ္ဝခ်မ္းသားသည္ ဟုဆိုသည္။
မည္သို႕ဆိုေစ နယ္သာလန္ဘုရင္မၾကီးနန္းသက္ ၃၃ႏွစ္အတြင္း နယ္သာလန္ႏိုင္ငံသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ေအးခ်မ္းသာယာ၍ စီးပြားေရးပံုမွန္တိုးတက္လ်က္ရွိသည္။
နယ္သာလန္ႏိုင္ငံသည္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၃၁ ရက္ေန႕အထိ လူဦးေရ ၂၁ ဒသမ ၇၁သန္းရွိ၍ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ အမ်ဳိးသား အသားတင္ ထုတ္ကုန္ပမာဏ (ဂ်ီဒီပီ) စုစုေပါင္းတန္ဖိုးမွာ အေမရိကန္ေဒါလာ ၈၄၀ ဒသမ ၄၃၃ ဘီလီယံရွိ၍ တဦးခ်င္း၏ေငြမွာ အေမရိကန္ေဒါလာ ၅၀၃၅၅ ရွိသည္။ ၂၀၀၀ျပည့္ႏွစ္မွစ၍ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံသည္ အျခားအီးယူ ဥေရာပသမဂၢအဖြဲ႕၏ ၁၇ ႏိုင္ငံႏွင့္အတူ ယူရုိေငြေၾကးကို သံုးစြဲလ်က္ရွိသည္။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
