>
စက္တင္ဘာ ၂၆၊ ၂၀၁၁
ျမန္မာတေယာ (၁၉ ရာစု)
ဗိုင္အိုလင္၊ ဗီယိုလာ တုိ႔နဲ႔ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ၿပီးၾကည့္လိုက္မယ္ဆိုရင္ အခ်ိဳးအစားအေနနဲ႔ ျမန္မာတေယာရဲ႕ လက္ႏိွပ္ကြက္ လက္တံက ပိုၿပီး တိုပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ျမန္မာတေယာက ကမာၻသံုးတေယာေတြရဲ႕ပံုစံကို အတိအက်ကူးယူထားတဲ့ မူပြားမ်ိဳးမဟုတ္ဘူးလုိ႔ဆိုခ်င္ပါတယ္။ တည္ေဆာက္တဲ့ပံုစံကို မီွျငမ္း႐ုံသာမွီျငမ္းၿပီး ျမန္မာ့ဂီတအတြက္ ျမန္မာ့အသံစဥ္ကိုတီးဖုိ႔ အသစ္တီထြင္လိုက္တဲ့ ျမန္မာ့တူရိယာပါပဲ။ မြန္႐ုိးရာတူရိယာ၀ိုင္းေတြမွာ ‘ေထာင္တေယာ’ ဆိုတဲ့ ႀကိဳး ၃ ေခ်ာင္းတေယာ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီကေန႔ မြန္႐ုိးရာတီး၀ိုင္းေတြမွာ ‘လျခမ္းေၾကး ေနာင္’၊ ‘မိေက်ာင္း’ တူရိယာေတြနဲ႔အတူ ‘ေထာင္တေယာ’ ကို သံုးစြဲေနပါေသးတယ္။ အဲဒီေထာင္တေယာက ျမန္မာတေယာနဲ႔ ပံုစံခ်င္း အင္မတန္တူပါတယ္။
ေရွးျမန္မာတေယာက ႀကိဳး ၃ ေခ်ာင္းရဲ႕ အသံညႇိပံုစနစ္ကို တပ္အပ္မေျပာႏိုင္ေပမယ့္ ‘ေထာင္ တေယာ’ နဲ႔ တူညီႏိုင္စရာအေၾကာင္းရိွပါတယ္။ ‘ေထာင္တေယာ’မွာ ပါတဲ့ ဘယ္သံ ကေန ညာသံ ႀကိဳးသံုးေခ်ာင္းကို အက္ဖ္၊ စီ နဲ႔ ဂ်ီ သံေတြညိႇထားပါတယ္။ ျမန္မာ့သံစဥ္ရဲ႕ ၅ ေပါက္၊ ၁ ေပါက္သံမွန္ နဲ႔ ၄ ေပါက္သံေတြျဖစ္ပါတယ္။
ကမာၻသံုး ဗိုင္အိုလင္ရဲ႕ ဘယ္သံကေန ညာသံ ႀကိဳး ၄ ေခ်ာင္းကို ဂ်ီ၊ ဒီ၊ ေအ နဲ႔ အီး အတိုင္း ၫွိထားပါတယ္။ ျမန္မာ့သံစဥ္ရဲ႕ ၄ ေပါက္၊ ၇ ေပါက္၊ ၃ ေပါက္ နဲ႔ ၆ ေပါက္သံေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ ဗီယိုလာရဲ႕ ဘယ္သံ ကေန ညာသံ ႀကိဳး ၄ ေခ်ာင္းကိုေတာ့ စီ၊ ဂ်ီ၊ ဒီ နဲ႔ ေအ အတိုင္း ၫွိထားပါတယ္။ ၁ ေပါက္ သံမွန္၊ ၄ ေပါက္၊ ၇ ေပါက္ နဲ႔ ၃ ေပါက္သံေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီကေန႔ ျမန္မာသံတီးၾကတဲ့ ဗိုင္အိုလင္ကိုလည္း ဘယ္သံကေန ညာသံ ႀကိဳး ၄ ေခ်ာင္းကို ၄ ေပါက္၊ ၁ ေပါက္ သံမွန္၊ ၄ ေပါက္၊ ၁ ေပါက္ သံမွန္ထားၿပီး တီးၾကပါတယ္။
ေရွးျမန္မာတေယာက ႀကိဳးသံုးေခ်ာင္းကို ျမန္မာ့သံစဥ္ရဲ႕ ၅ ေပါက္၊ ၁ ေပါက္ သံမွန္ နဲ႔ ၄ ေပါက္သံေတြအတိုင္း ညႇိထားတာဆိုရင္ေတာ့ ျမန္မာတေယာရဲ႕ႀကိဳးညႇိပံုက ကမာၻသံုးတေယာ ဗိုင္အိုလင္၊ ဗီယိုလာတုိ႔နဲ႔ လံုး၀ျခားနားတယ္လုိ႔ဆိုရပါမယ္။
ျမန္မာေရွးသီခ်င္းေတြကိုတီးဖို႔ရာ ျမန္မာ့သံစဥ္အမ်ိဳးမ်ိဳးအတြက္ အဆင္ေျပလွပါလိမ့္မယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ျမန္မာတေယာေတြကို တလက္ မကပဲ အေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားလုပ္ခဲ့ၾကလိမ့္မယ္လို႔လည္း မွန္းဆၾကည့္မိပါတယ္။
ျမန္မာတေယာက လက္ႏိွပ္ကြက္ လက္တံနဲ႔ တေယာႀကိဳးေတြ
တေယာႀကိဳးေတြက ျမန္မာေစာင္းေကာက္ရဲ႕ ေစာင္းႀကိဳးေတြလိုပဲ က်စ္ထားတဲ့ပိုးႀကိဳးေတြနဲ႔လုပ္ပါတယ္။ တေယာဘိုးတံက ႀကိဳးေတြကို လည္း ပိုးႀကိဳးနဲ႔လုပ္တာပါပဲ။ ေသာ့သီးေတြနဲ႔ ေသာ့သီးအိမ္ကေတာ့ ကမာၻသံုးတေယာေတြနဲ႔ဆင္တူပါတယ္။ တေယာေခါင္းကေတာ့ ကေနတဲ့ဟန္နဲ႔ မကိုဋ္ေဆာင္း ကိႏၷရာ႐ုပ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ျမန္မာတေယာက တေယာေခါင္း နဲ႔ ေသာ့သီးေတြ
ပြတ္လံုးထိုးထားတဲ့ ေထာက္တံက ထူးျခားပါတယ္။ ေထာက္တံအေပၚမွာ တေယာကို လွည့္ၿပီးကစားႏိုင္ေတာ့ တေယာႀကိဳး သံုးေခ်ာင္းစလံုး အစြက္ အဖက္ လက္ကြက္ေတြကို ဖန္တီးႏိုင္ပါတယ္။
ျမန္မာတေယာက ေထာက္တံ
တေယာႀကိဳးတင္ခံုကလည္း ထူးျခားပါတယ္။ တေယာႀကိဳးေတြကို ေနရာမေရြ႕ေအာင္ဖန္တီးထားပံုက အင္မတန္ပညာသားပါပါတယ္။
ျမန္မာတေယာ က တေယာႀကိဳးေတြနဲ႔ ႀကိဳးတင္ခံု
ကမာၻသံုးတေယာက တေယာႀကိဳးေတြနဲ႔ ႀကိဳးတင္ခံု (Bridge)
ျမန္မာတေယာ ပညာရွင္ နဲ႔ ျမန္မာတေယာ
တေယာ၊ ပတၱလား၊ ပေလြ ပညာရွင္ေတြနဲ႔ ေရွးက ျမန္မာ့႐ုိးရာ တီး၀ိုင္း
ဒုတိယ ကမာၻစစ္ႀကီးၿပီးခါစ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္တုန္းက မႏၱေလးၿမိဳ႕ လမ္းေဘးမွာ ျမန္မာတေယာႀကီးကိုထိုးၿပီး သီခ်င္းဆို ေလ့ရိွတဲ့ တေယာပညာရွင္ႀကီး ‘ဘိုးက်န္’ ဆိုတာ ရိွခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၅၆-၅၇ ေလာက္မွာ ကြယ္လြန္သြားခဲ့တယ္လုိ႔ ဘိုးက်န္ကို ကိုယ္တိုင္ကိုယ္ က်ေတြ႕လိုက္ရဖူးတဲ့ ပန္းခ်ီ၊ ဒါ႐ုိက္တာဦး၀င္းေဖက ဘီဘီစီ အသံလႊင့္ဌာန ျမန္မာပိုင္းအစီအစဥ္၊ ၀င္းေဖလြယ္အိတ္က႑မွာ ေျပာပါတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက အသက္ ၈ဝ ေလာက္ရိွေနၿပီျဖစ္တဲ့ ဘိုးက်န္က မ်က္စိလည္း မျမင္ရွာေတာ့ပါ။ နားဆင္သူပရိသတ္က ေပးကမ္း ေထာက္ပံ့တဲ့ေငြေၾကးကေလးေတြကို လက္ခံၿပီး စားရရွာတဲ့ဘိုးက်န္ကို မႏၱေလးၿမိဳ႕ အာဠ၀ီ၊ စီလမ္းအတိုင္းဆင္းသြားရတဲ့ သခ်ႋဳင္းေတာ္တံ တား အေနာက္ပိုင္းက က်ဴးေက်ာ္ရပ္ကြက္ကေလးတခုမွာ ေျမးမိန္းကေလးေတြက ေစာင့္ေရွာက္ထားခဲ့ၾကတယ္။
ဘိုးက်န္က အသက္ကလည္းႀကီး၊ ဒုကၡိတလည္းျဖစ္ေနရွာတာသက္သက္ေၾကာင့္ေတာ့ လမ္းေဘးမွာ တီးမႈတ္ေနခဲ့ရတာ မဟုတ္ႏိုင္ပါ။ ပန္းရံ ကံေကြၽး လုပ္ကိုင္စားၾကတဲ့ ေျမးမိန္းကေလးေတြရဲ႕အေထာက္အပံ့နဲ႔ ေနႏိုင္ခဲ့ေပမယ္လုိ႔ ဂီတကို စြဲစြဲလမ္းလမ္းျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ အဆို၊ အတီး၀ါသနာကို မစြန္႔လႊတ္္ႏိုင္ပဲ လမ္းေဘးမွာ တီးမႈတ္ေနခဲ့တဲ့ပံုပါ။ ဂီတ၀ါသနာရွင္ေတြက အိမ္မွာေခၚထားၿပီး ျပဳစုရင္လည္း မေနႏိုင္၊ မေပ်ာ္ႏိုင္ဘူးလုိ႔ၾကားရဖူးပါတယ္။
ဘိုးက်န္ ရဲ႕ လက္စြဲတူရိယာေတြက ျမန္မာတေယာ၊ ပေလြ၊ စည္းနဲ႔၀ါးတုိ႔ျဖစ္ၾကတယ္။ စည္းနဲ႔၀ါး ကိုေတာ့ ေျခဖ်ားႏွစ္ဖက္နဲ႔ တီးလို႕ရေအာင္ တီထြင္ထားပါတယ္။ ညာဘက္ေျခေထာက္က စည္း၊ ဘယ္ေျခက ၀ါးကိုတီးပါတယ္။ သီခ်င္းဆိုရင္း၊ တီးမႈတ္ရင္းနဲ႔ စည္းခ်က္ေတြကို အမ်ိဳးမ်ိဳးကစားၿပီး တီးပါသတဲ့။ ၿမိဳင္ထ၊ ရွစ္ဆယ္ေပၚ ေတးထပ္၊ ေဇာ္ဂ်ီတီးလံုး၊ ျမန္မာဇာတ္သဘင္သံဆန္းေတြ ပေလြနဲ႔မႈတ္ေတာ့ ပေလြကို ပါးစပ္နဲ႔ေရာ ႏွာေခါင္းနဲ႔ပါ မႈတ္ပါတယ္။ တေယာထိုးတဲ့အခါမွာေတာ့ ယမံုနာ၊ ေသာင္းေသာင္းညံ စတဲ့ ျမန္မာေရွးသီခ်င္းႀကီးေတြ ကို ဆိုတီး တီးေလ့ရွိွပါတယ္။ တဦးထည္းနဲ႔ ဂီတသံေလးမ်ိဳးကို ဖန္တီးႏိုင္တဲ့ တကယ့္ပညာရွင္ႀကီးပါပဲ။
၁၉၅ဝ ခုႏွစ္ ေစာေစာပိုင္းမွာ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံ ဓါတ္ပံုအသင္း ဓါတ္ပံုဆရာေတြက ဘိုးက်န္ရဲ႕ပံုကို ဓါတ္ပံုအမ်ိဳးအမ်ိဳး ႐ုိုက္ၿပီး ဓါတ္ပံုျပပြဲဲ ၿပိဳင္ပြဲေတြ လုပ္ခဲ့ၾကေသးတယ္။ ႐ုပ္ရွင္ပိုစတာ ပန္းခ်ီဆရာႀကီး ဦးဘၾကင္ကလည္း ဘိုးက်န္ရဲ႕ပံုတူပိုစတာပံုႀကီးကိုဆြဲၿပီး ျပပြဲမွာ ျပခဲ့ပါေသး တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဘိုးက်န္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြ အမ်ားႀကီးက်န္ခဲ့ႏိုင္စရာရိွပါတယ္။
ဒါရိုက္တာႀကီး ႐ႈမ၀ ဦးေက်ာ္ ႐ိုက္ကူးသြားခဲ့တဲ့ ‘အပယ္ရတနာ’ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္ကားႀကီးထဲမွာ ဇာတ္ပို႔သရုပ္ေဆာင္ႀကီး ဦးၾကည္ေမာင္က ပုဂံၿမိဳ႕ အပယ္ရတနာ ဘုရားေရွ႕မွာ ေတာင္းရမ္းစားေသာက္ရရွာတဲ့ တေယာဦးက်န္အျဖစ္ ပီပီျပင္ျပင္သ႐ုပ္ေဆာင္သြားခဲ့ပါတယ္။ သရုပ္ေဆာင္ ရွဳမ၀ စမ္းစမ္းေအး ကလည္း ေျမးမကေလး မိေအး အျဖစ္ ပီျပင္လွပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ ပီျပင္သလဲဆိုရင္ ‘အပယ္ရတနာ’ နဲ႔အတူ တေယာထိုးေနတဲ့ ဦးက်န္၊ သီခ်င္းဆိုေနတဲ့ မိေအးတုိ႔ရဲ႕ပံုရိပ္ေတြက ဒီကေန႔အထိ ရင္ထဲမွာစြဲၿပီး က်န္ေနရစ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ တကယ္ရိွခဲ့တဲ့ ဘိုးက်န္နဲ႔ သူ႔ရဲ႕ ျမန္မာတေယာႀကီးကို ႐ႈမ၀ ဦးေက်ာ္က ပံုတူကူးယူၿပီး အပယ္ရတနာ ႐ုပ္ရွင္ကားထဲက ဇာတ္႐ုပ္တေယာ ဦးက်န္အျဖစ္ ဖန္တီးခဲ့တယ္လုိ႔ေတြးဆမိပါတယ္။
ဘိုးက်န္ကြယ္လြန္ေတာ့ မႏၱေလး ပန္တ်ာနဲ႔ အကေက်ာင္း ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး ဦးစိန္ၫြန္႔က ဘိုးက်န္ရဲ႕ ျမန္မာတေယာႀကီးကို ျမန္မာအႏု ပညာျပတိုက္အတြက္ အစိုးရကိုယ္စား၀ယ္ယူသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီကေန႔အထိ ျမန္မာ့အႏုပညာျပတိုက္ထဲမွာ ဘိုးက်န္ရဲ႕ ျမန္မာ တေယာ ႀကီးကို ေနာက္ခံသမိုင္းေၾကာင္းနဲ႔အတူ ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားရိွေနဆဲပဲလို႔ ယံုၾကည္ရပါတယ္။
လက္ဖ်ားသံေႏွာ ျမန္မာတေယာပညာရွင္ႀကီး ဘိုးက်န္ရဲ႕ ျမန္မာတေယာႀကီးကို ေလ့လာဖို႔နဲ႔ ဘိုးက်န္ရဲ႕ဓါတ္ပံုေတြကို ရရွိႏိုင္ဖို႔ေတာင္မွ ဒီစာေရးေနခ်ိန္မွာ လက္လွမ္းမမီႏိုင္ေသးပါ။ ဓါတ္ပံုဆရာႀကီး Peter Adolphe Kliner က ၁၈၇၅ ခုႏွစ္ နဲ႔ ၁၈၉ဝ ခုႏွစ္ေတြအတြင္းေလာက္မွာ ႐ုိက္ခဲ့တယ္လုိ႔ယံုၾကည္ရတဲ့ ေရွးေခတ္ ဓါတ္ပံုေဟာင္းႏွစ္ပံုထဲမွာ ျမန္မာတေယာရွင္တဦး ပါ၀င္ေနပါတယ္။ ဘိုးက်န္ ငယ္ငယ္တုန္းကပံုမ်ား ျဖစ္ေလေရာ့သလားလုိ႔ ေတြးမိခ်င္စရာပါ။
လက္ဖ်ားသံေႏွာ ျမန္မာတေယာရွင္
အထူးေက်းဇူးတင္စြာနဲ႔ ကိုးကားျခင္း
- (၁) ျမန္မာစာေပသမိုင္း (ဦးေဘေမာင္တင္၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃ဝဝ ျပည့္ႏွစ္)
- (၂) ျမန္မာ့မဟာဂီတ (လူထုေဒၚအမာ၊ ဇြန္လ၊ ၁၉၈၉)
- (၃) တေယာ၊ ပေလြ ဘိုးက်န္ (၀င္းေဖလြယ္အိတ္၊ ပန္းခ်ီ၊ ဒါရိုက္တာ-ဦး၀င္းေဖ၊ ဘီဘီစီ ျမန္မာပိုင္း အသံလႊင့္ဌာန)
- http://www.bbc.co.uk/burmese/programmes/2011/01/110122_winpe_123.shtml
- http://www.bbc.co.uk/burmese/programmes/2011/01/110129_winpe_124.shtml
- (၄) http://orgs.usd.edu/nmm/EasternAsia
- (၅) http://www.museumfire.com/mon.pdf
- (၆) www.wikipedia.com
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
