>
စက္တင္ဘာ ၉၊ ၂၀၁၁
၁၉၇၇ ခုႏွစ္။
ၾကာခဲ့ၿပီ ႏွစ္ေပါင္း ၃၄ ႏွစ္တိုင္ခဲ့ၿပီ။
ထိုစဥ္က က်ေနာ္သည္ စာေပျမတ္ႏိုးစိတ္အျမစ္တြယ္ရာမွ စာမပီေသးေသာ စာတိုေပစကေလးမ်ားကို စာနယ္ဇင္းအခ်ဳိ႕၌ေရးဖြဲ႕စျပဳေန ေသာအခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ရန္ကင္း ၁၂ လံုးတန္းရွိ ဆရာနန္းညြန္႔ေဆြႏွင့္ ဆရာမေဒၚလွၾကည္ (ၾကည္ဦး) တို႔ဆီသြားတိုင္းအျပန္တြင္ ဆရာ ေဒါင္းထံသို႔၀င္ေလ့ရွိသည္။ တခါတရံ ဆရာႏွင့္အတူလက္ဖက္ရည္ဆိုင္ထိုင္ကာ စာအေၾကာင္းေပအေၾကာင္းေျပာေလ့ရွိသည္။ ထိုစဥ္ ကာရန္မဲ့ကဗ်ာကို ေ၀ဖန္မႈအမ်ဳိးမ်ဳိးျပဳေနေသာ အခ်ိန္လည္းျဖစ္သည္။ ကာရန္မဲ့ကဗ်ာသည္ အစဥ္အလာ ကာရန္ယူေရးစပ္သီကံုးေသာ ကဗ်ာမဟုတ္ဘဲ အျခားကဗ်ားပစၥည္းမ်ားျဖင့္ ေရးစပ္ေသာကဗ်ာမ်ဳိးျဖစ္သည္။ တခ်ဳိ႕က နာရီကို သံုးစြဲေရးစပ္သည္ဟုဆို၏။ တခ်ဳိ႕ကာရန္မဲ့ ဆိုေစကာမူ ကာရန္လံုး၀မပါမဟုတ္။ ပါသင့္သေလာက္ပါသည္။ အစဥ္အလာကာရန္ပံုစံကို ေက်ာက္ထြက္လာျခင္းျဖစ္သည္ဟုဆို၏။ ဆရာတကၠသိုလ္မင္းေမာ္က ကာရန္ရွိတဲ့စာကို ကဗ်ာလို႔ေခၚေနမွေတာ့ ကာရန္မရွိတဲ့စာကို ဘာျဖစ္လို႔ကဗ်ာလို႔ေခၚေနေတာ့မွာလဲ။ တျခားနာမည္တခုခုေပးလိုက္လည္းရမွာပဲ။ ကဗ်ာဆိုတဲ့နာမည္ မတပ္ရေတာ့ဘာျဖစ္ရမွာလဲဟုဆိုသည္။ ဆရာဒဂုန္တာရာကမူ “ကာရန္မဲ့ကဗ်ာ လို႔ေခၚတဲ့သူက ဘယ္လိုအဓိပၸါယ္နဲ႔ေခၚသလဲေတာ့မသိဘူး။ ကာရန္ေတာ့မမဲ့ဘူး။ ကာရန္ေတြပါေနတယ္။ ကာရန္ပါပံုပါနည္းကေတာ့ ေရွး ဟန္အတိုင္းေတာ့မဟုတ္ဘူး။ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ကာရန္ေတြယူခ်င္သလိုယူထားတာေတြ႕ရတယ္” ဟုဆိုသည္။ ထိုေၾကာင့္ ကာရန္မဲ့ ကဗ်ာအေၾကာင္း ဆရာကိုေမးၾကည့္ရာ ဆရာက –
“ကာရန္မဲ့ကဗ်ာဆိုတာ ကာရန္တလံုးမွမပါရဘူး။ ဒါမွကာရန္မဲ့ေခၚတယ္။ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္ က ႐ႈမ၀တိုက္ကေန “ကဗ်ပုလဲကံုး” ဆိုတဲ့ စာအုပ္ ထုတ္တယ္။ ကဗ်ာ၊ ၀တၳဳေတြေရးရတာ ဆရာၿငီးေငြ႕တုန္း အာရွ-အာဖရီက စာေရးဆရာညီလာခံအတြက္ က်ေနာဆိုဗီယက္႐ုရွားကိုပါ သြားတယ္။ အဲဒီမွာ ကာရန္မဲ့ကဗ်ာဖန္တီးဖို႔စခဲ့တာပဲ”
“ဟုိမွာဘာေတြ႕ရသလဲဆိုေတာ့ စႏၵရားဆရာမေလးတေယာက္ စႏၵရားတီးျပတယ္။ သီခ်င္းမဟုတ္ဘူး။ သူတီးခ်င္တာတီးေနတာပဲ။ မုန္ တိုင္းတိုက္တယ္။ သစ္ရြက္ေႂကြတယ္။ ေလေတြၿငိမ္သြားတယ္။ ျမင္းခြာသံေတြျဖစ္ခ်င္ျဖစ္လာမယ္။ ေျပာရရင္ Song Without Words ေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ျမန္မာဂီတမွလည္း တေယာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးရွိပါတယ္။ ဘိုးတံအဖ်ားကေနအရင္းအထိ ထိုးခ်င္သလိုထိုးသြားတာ။ ႏြဲ႕သြား တာ။ ဘယ္လူးညာလွည့္၀င္ခ်င္သလို၀င္လာတာေတြ၊ စႏၵရားမွာ သူအဲဒီလိုလုပ္ခ်င္သလိုလုပ္သြားတယ္”
“ေနာက္တခါ ဘယ္ေတြ႕ရျပန္သလဲဆိုေတာ့ ဘဲေလးကကြက္ ကခ်င္တာကသြားတာပဲ ဇာတ္လမ္းမရွိဘူး။ Ballet Without Plot ေပါ့။ ဘဲေလးကကြက္ေတာ့ဟုတ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဇာတ္လမ္းမရွိဘူး။ ေနာက္ဆံုးက်ေတာ့မွ ဒီကကြက္ရဲ႕နာမည္ စာတန္းထိုးျပလိုက္တယ္။ Thief တဲ့။ သူခိုးေပါ့”
“Painting Without Subject ဆိုတာလည္းရွိတယ္။ အေၾကာင္းအရမဲ့ေသာပန္းခ်ီကားေပါ့။ ေနာက္ Sculpture Without Object၊ ပန္းပု႐ုပ္ ေတာ့ပန္းပု႐ုပ္ပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဘာ႐ုပ္မွန္းမသိဘူး။ Abstract စိတၱဇဆန္ဆန္ေပါ့။ အေၾကာင္းအရာေတြေပ်ာက္သြားတယ္။ ဒါေပမယ့္ လြတ္ လပ္စြာကြန္႕ျမဴးခြင့္ဆိုတာေတာ့ပါတယ္။ ေနာက္ Country Without Boarder နယ္စည္းမျခားႏိုင္ငံ၊ R.S.F ေခၚ Reporters Without Borders နယ္စည္းမျခားသတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႕ဆိုတာေတြလည္းရွိေသးတယ္”
“အဲဒီအေၾကာင္းအရာေတြကို က်ေနာ္သေဘာက်ၿပီးေတာ့ ကဗ်ာမွာတီထြင္ၾကည့္ခ်င္လို႔ျပန္လာေတာ့(႐ႈမ၀) ဦးေက်ာ္ကိုေျပာျပတယ္။ က် ေနာ္ဒီလိုေရးခ်င္တယ္လို႔။ ဦးေက်ာ္ကလည္းေရးပါဆိုတာနဲ႔ က်ေနာ္ေရးျဖစ္သြားတယ္။ ‘မိုးေသာက္ပန္းကဗ်ားမ်ား’ ဆိုၿပီး သီးသန္႔က႑ ထည့္ထားပါတယ္။ အဲဒီမွာ ကဗ်ာေတြေအာက္က ဘာေၾကာင့္ ဒီကဗ်ာဖန္တီးတယ္ဆိုတာမွတ္ခ်က္တြင္ ထည့္ခဲ့ပါတယ္။ ‘ေဆာင္သမားႏွင့္ မုန္တိုုင္း’ ဆိုတဲ့ကဗ်ာေအာက္မွာ က်ေနာ္ ဒီလိုေရးခဲ့ပါတယ္။ “ကာရန္မပါေသာ ကဗ်ာစာတမ္းႏုကို ၀တၳဳကဲ့သို႔ေရးသားသီဖြဲ႕သျဖင့္ ဤက ဗ်ာကို ကာရန္မဲ့ကဗ်ာဟု စမ္းသပ္အမည္ေပးျခင္းျဖစ္ပါသည္။” အဲဒီလိုေရးခဲ့ပါတယ္။
“အဲဒီတုန္းက ၀ိုင္းဆဲခဲ့ၾကတာ ေခါင္ေတာင္မေဖၚႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္က အျဖစ္အပ်က္ ဒီႏွစ္ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္ဆိုေတာ့ ၁၈ ႏွစ္ရွိခဲ့ပါၿပီ။ အခုကာရန္မဲ့ကဗ်ာျပန္ေပၚလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဟိုလူလုပ္သလိုလုိ ဒီလူလုပ္သလုိလိုျဖစ္ေနတယ္။ အမွန္က မွတ္တမ္းမွတ္ရာႏွင့္ရွိခဲ့တာ ပဲ။ သူတို႔ဆက္လုပ္လာၾကတာေတြ႕ရေတာ့ က်ေနာ္၀မ္းသာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔လုပ္ေနၾကတာေတြက ကာရန္မဲ့ကဗ်ာဆိုၿပီး ကာရန္ေတြ ခ်ိတ္ေနတယ္။ ကာရန္ပ်က္ေတြျဖစ္ေနတယ္။
“ကာရန္ပ်က္ကဗ်ာေတြရဲ႕အႏၱရာယ္က ေတာ္ေတာ္ႀကီးပါတယ္။ ကာရန္မဲ့ဆိုတာ က်ေနာ္ေျပာျပမယ္။ ေဟာဒါ ကာရန္မဲ့ကဗ်ာနာမည္က ‘ေမြးလြန္းေသာအဆိပ္’ ကာရန္တစ္လံုးမွမပါဘူး။ က်ေနာ္ဖတ္ျပမယ္။
အခ်စ္ဟာ ငါ့ရဲ႕နန္းေတာ္
အခ်စ္ဟာငါ့ရဲ႕ရဲတိုက္
အခ်စ္ဟာငါ့ရဲ႕ရထား
အခ်စ္ဟာ ငါ့ရဲ႕ေလွကား
အခ်စ္ဟာ ငါ့ရဲ႕တံခါး
အခ်စ္ဟာ ငါ့ရဲ႕ပေလြ
အခ်စ္ဟာ ငါ့ရဲ႕သီခ်င္း
အခ်စ္ဟာ ငါ့ရဲ႕စမ္းေခ်ာင္း
အခ်စ္ဟာ ငါ့ရဲ႕အိပ္မက္
အိုး…… အခ်စ္ဟာ ေသမင္းလက္ထဲက
ငါ့အတြက္ အေမြးႀကိဳင္ဆံုး အဆိပ္ပန္း။
ဘယ္မွာလဲကာရန္ တစ္ခုမွမပါဘူး။
“ေနာက္ထင္ရွားေအာင္ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ထပ္ဖတ္ျပမယ္။
ကုရာမဲ့ေ၀ဒနာ
(၁)
အခ်စ္ဟာ
သမားေတာ္လည္းျဖစ္တယ္။
(၂)
အခ်စ္ဟာ
ေဆးတစ္ပါးလည္းျဖစ္တယ္။
(၃)
အခ်စ္ဟာ
ေ၀ဒနာလည္းျဖစ္တယ္။
(၄)
ဒါေပမဲ့
အခ်စ္သမားေတာ္ဟာ
အခ်စ္ေဆးနဲ႔ အခ်စ္ေ၀ဒနာသည္ကို
ဘယ္ေတာ့မွ ေပ်ာက္ေအာင္
ကုသမေပးႏိုင္ရွာဘူး။
ဘယ္မွာလဲကာရန္။ တစ္ခုမွမပါဘူး။ ဒီၾကားထဲမွာ ကာရန္မဲ့ကဗ်ာကို လြတ္လပ္ကာရန္ဆိုၿပီး ေခၚတဲ့သူကေခၚတယ္။ ဗလာကဗ်ာလို႔ေခၚတဲ့ သူကေခၚေသး။ ေဆာရီးပါပဲ။ က်ေနာ္ယူကတည္းကိုက အဂၤလိပ္စာလံုး Without ဆုိတာကို တိုက္႐ိုက္ဘာသာျပန္ယူခဲ့တာပဲ။ တစ္ျခားစာ ကလံုးအစားထိုးလို႔ ဘယ္နည္းနဲ႔မွမရႏိုင္ပါဘူး။ Free Verse ဆုိတာလည္းလက္မခံပါဘူး။ Free Verse ဆုိတာမရွိဘူး။ Blank Verse ပဲရွိတယ္။
ကာရန္မဲ့ကဗ်ာဆိုၿပီး ကာရန္ပါလာရင္ ကဗ်ာမွာဂုဏ္သိကၡာအက်ဆံုးပဲ။ က်ေနာ္တို႔ကာရန္လည္း စည္းၾကပ္ထားတဲ့အထဲက ကာရန္ကိုမ တတ္သာလို႔ ခ်ဳိးေဖာက္တယ္ဆိုရင္ ဒါကတစ္မ်ဳိး။ အခုဟာက လြယ္လြယ္ေလးနဲ႔ေလ်ာက္လုပ္ေနၿပီး ကာရန္မဲ့ကဗ်ာပါလို႔တပ္လာရင္ေတာ့ ေဆာရီးပဲ။ ကာရန္မဲ့ကဗ်ာက ပိုခဲ့တယ္။ ေစာေစာကေျပာခဲ့သလို ကဗ်ာ၀တၳဳရွည္အမ်ားႀကီးေရးခဲ့ၿပီးမွ ကာရန္မဲ့ကဗ်ာကို က်ေနာ္ေရးခဲ့တာပါ။
“ေရးတဲ့ေနရာမွာ ကိုယ့္အေတြးအေခၚကို မွတ္တမ္းေရးသလိုေရးႏိုင္တယ္။ ဒါသက္ငယ္အတြက္ ကာရန္မဲ့ကဗ်ာပဲ။ က်ေနာ္ကုိယ္တိုင္လည္း ဒီလိုပဲေရးခဲ့တာပဲ။ ဒုတိယအဆင့္ျမင့္လာတာက အေတြးအေခၚျမင့္ျမင့္ကိုကာရန္မဲ့ကဗ်ာအျဖစ္ ေရးခ်င္သည္ဆိုရင္ Theme ႀကီးႀကီးကို ေရးရမယ္။ ထုထည္ရွိတဲ့အစိုင္အခဲရွိတဲ့ အားေရာမာန္ပါထည့္ေရးတယ္။ ဥပမာေတြ ႐ူပကေတြ၊ အလကၤာေတြအမ်ားႀကီးထည့္ၿပီး ေရးရ တယ္။
“ကာရန္မဲ့ကဗ်ာေရးႏိုင္ဖို႔အတြက္ သူ႔ရဲ႕ပင္ကိုယ္အရည္အေသြး Talent, သူ႔ရဲ႕ႀကိဳးစားမႈ၊ သူ႔ရဲ႕စည္းပူးမႈ၊ သူ႔ရဲ႕အေတြ႕အၾကံဳ၊ ပါရမီ ဘာညာ ေပါ့ ေနာက္အလကၤာ ဒါေတြတတ္ဖို႔အမ်ားႀကီးလိုပါတယ္။” ဟူ၍ စိတ္ရွည္လက္ရွည္ရွင္းျပခဲ့ေလသည္။
ထိုစဥ္က ဆရာသည္ ျပည္ဟိန္းေက်ာ္အမည္ျဖင့္ လကၡဏာေဗဒင္ဆရာအျဖစ္လည္း တစ္ဖက္ကေဟာခန္းဖြင့္၍ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း ျပဳေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။ သူ၏ေဗဒင္လကၡဏာ ဆရာအမည္ ‘ျပည္ဟိန္းေက်ာ္’ ကို က်ေနာ္သေဘာက်၍ က်ေနာ့္သား၏အမည္ကိုပင္ ထိုအမည္ ေပးခဲ့ပါသည္။ ေဒါင္းႏြယ္ေဆြကေလာင္အမည္ကို ဆရာႀကီးေရႊဥေဒါင္းႏွင့္ မဟာေဆြတို႔၏ကေလာင္အမည္မ်ားကို ညပ္ယူသံုးဆြဲထားသည္ ဟု ဆိုသည္။
ဆရာသည္ ဆရာကေလာင္အမည္ေဒါင္းႏြယ္ေဆြႏွင့္ လူပံုသဏၭာန္သည္ မည္သို႔မွ်ဆက္စပ္၍မရေအာင္ ခႏၶာကိုယ္က၀၀ဖိုင့္ဖိုင့္ရွိသည္။ သည္းၾကားထဲ မုတ္ဆိတ္က်င္စြယ္မ်ားထားလိုက္ေသးသည္။ ဘယ္အခါၾကည့္ၾကည့္ အျမဲတမ္း ေကာ္ကိုင္းမ်က္မွန္ထူထူႀကီးတပ္ထား သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ က်ေနာ္သည္ ငယ္စဥ္ကပင္ သူေရးေသာစာမ်က္ႏွာ ၂၀၀ ေက်ာ္ရွိ လံုးခ်င္းကဗ်ာ၀တၳဳ ‘ကလ်ာမိမိမုန္း’၊ ‘မာန္’ တို႔ကို ဖတ္ကာ သေဘာက်ေနမိပါသည္။ ကလ်ာမိမိမုန္းသည္ မိန္းမ၏ေဖာက္ျပန္မႈေၾကာင့္ ၿမိဳ႕စားရာထူးမွစြန္႔လာေသာကဗ်ာဆရာတေယာက္ အေၾကာင္းကို ဇာတ္လမ္းဖြဲ႕ထားျခင္းျဖစ္သည္။ ၀တၳဳဇာတ္လမ္းကို ပံုျပင္သဖြယ္တည္ေဆာက္၍ ကဗ်ာႏွင့္စကားေျပာေပါင္းစပ္ေရးနည္းကိုသံုးထားသည္။ မိန္းမအလွဖြဲ႕မ်ား ေျပာင္ေျပာင္ေျမာက္ေျမာက္ေရးဖြဲ႕ထားသည့္ စာအုပ္ျဖစ္သည္။ ကလ်ာမိမိမုန္းကဗ်ာစာအုပ္၏အရြယ္အစား၊ အဆင္အျပင္ကအစ ထူးျခားသည္။ ပန္းခ်ီဆရာေဖညြန္႔ေ၀၏ ေဆးေရာင္ျခယ္မ်က္ႏွာဖံုးတြင္ အေရာင္ရင့္မ်ားက လံေနသည္။ မ်က္ ႏွာဖံုးတြင္ အသည္းပံုအေပါက္ကေလးပင္ ေဖါက္ထားေသးသည္။ အတြင္းသ႐ုပ္ေဖၚပံုမ်ားကို ႐ႈမ၀ စာတည္းခ်ဳပ္ေမာင္ေဆြတင့္က ေရးဆြဲ ေပးခဲ့သည္။ က်ေနာ္သည္ ဆရာေဒါင္းႏြယ္ေဆြေရးသားခဲ့ေသာ ‘မင္းဘယ္ေျပးမလဲမိယာ’ ၀တၳဳကို ‘မင္းဘယ္ေျပးမလဲမိခ်ဳိသဲ’ အမည္ျဖင့္ ၀င္းဦးအား ေခါင္းေဆာင္တင္႐ိုက္ကူးခဲ့ေသာ႐ုပ္ရွင္ကိုလည္း ၾကည့္ဖူးသည္။ သူေရးခဲ့ေသာ၀တၳဳမ်ားအနက္ ‘အသည္းနဲ႔ထပ္တူ’၊ ‘အသည္းထဲကဆူး’၊ ‘ခ်စ္တဲ့ရက္ကိုႀကိဳေနမယ္’ ၀တၳဳမ်ားကို ႐ုပ္ရွင္အျဖစ္႐ိုက္ကူခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။ ဆရာေဒါင္းႏြယ္ေဆြသည္ ၁၉၄၈ မွ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္အထိ ၃၇ ႏွစ္အထိ ၀တၳဳ၊ ေဆာင္းပါး၊ ကဗ်ာေပါင္းမ်ားစြာကို ေရးသားခဲ့သည္။
ဆရာေဒါင္းႏြယ္ေဆြကို ဧရာ၀တီတိုင္း၊ ပုသိမ္ခ႐ိုင္သာေပါင္းၿမိဳ႕နယ္၌ အဖရာဇ၀တ္၀န္ေထာက္ ဦးဘထိန္၊ အမိေဒၚဖုန္ရိန္တို႔က ၁၉၃၁ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၁၆ ရက္ ေသာၾကာေန႔တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ေမြးခ်င္းသံုးေယာက္တြင္ အႀကီးဆံုးျဖစ္၍ အမည္အရင္းမွာ ဦးေအာင္ေဆြျဖစ္ သည္။
ငယ္စဥ္က ၁၉၄၀ – ၄၂ တြင္ ငါးသိုင္းေခ်ာင္းၿမိဳ႕၊ အမ်ဳိးသားအထက္တန္းေက်ာင္းတြင္ စတင္ပညာသင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ၁၉၄၆-၄၇ တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ဗဟိုအစိုးရအထက္တန္း ေက်ာင္း(ယခုလသာအထက [၁]) ၌ ပညာဆက္လက္သင္ၾကားသည္။
ထိုစဥ္က ေက်ာင္းနံရံကပ္စာေစာင္တြင္ ‘ေဒါင္းဒင္’ ကေလာင္အမည္ျဖင့္ ကဗ်ာမ်ားစတင္ေရးသားခဲ့သည္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္မွစ၍ ဟံသာ၀တီ သတင္းစာႏွင့္ အိုးေ၀သတင္းစာမ်ားတြင္ ‘ေဒါင္းႏြယ္ေဆြ’ ကေလာင္အမည္ျဖင့္ ကဗ်ာမ်ားေရးသားသည္။ ၁၉၄၇-၄၈ တြင္ ျပည္သူ႔သိပၸံ အလြတ္ပညာသင္ေက်ာင္း၊ ၁၉၄၉-၅၀ တြင္ ပုစြန္ေတာင္ေရေက်ာ္မက္သဒစ္ေက်ာင္းတြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ့ရာ တကၠသိုလ္၀င္တန္းအထိ ပညာဆည္းပူးခဲ့သည္။
၁၉၅၁ တြင္ စီးပြားေရးသတင္းစာ၌ ဘာသာျပန္အယ္ဒီတာအျဖစ္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ၿပီး ၁၉၅၂ မွစ၍ ကေလာင္သစ္မဂၢဇင္း၌ ေနေသြးနီႏွင့္ တြဲ၍ တာ၀န္ခံအယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည္။ ထို႔ျပင္ စာေပသစ္မဂၢဇင္း၊ ေသြးေသာက္မဂၢဇင္းတို႔တြင္ အယ္ဒီတာအျဖစ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ သည္။ ၁၉၅၃-၆၁ တြင္ တိုင္းရင္းေမဂ်ာနယ္၌ အယ္ဒီတာ၊ ၁၉၆၁-၆၃ တြင္ အလြတ္ပညာသင္ေက်ာင္းဆရာ၊ ၁၉၆၉တြင္ ျဖဴနီညိဳျပာ မဂၢဇင္းတြင္ တာ၀န္ခံအယ္ဒီတာႏွင့္ အိုးေ၀ဂ်ာနယ္တြင္ အယ္ဒီတာအဖြဲ႕၀င္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈအယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
စာေပသစ္မဂၢဇင္း ဒုတိယအႀကိမ္ျပန္လည္ထုတ္ေ၀ရာတြင္ ေအာင္လင္း၊ ျမင့္ေဆြတို႔ႏွင့္တြဲ၍ အယ္ဒီတာအဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသး သည္။ ဆရာေဒါင္းႏြယ္ေဆြသည္ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ ေက်ာင္းသားလႈပ္ရွားမႈႏွင့္ စာရင္းသပိတ္ကာလမွစ၍ လူထုလူတန္းအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၌ ပါ ၀င္လႈပ္ရွားခဲ့သည္။ ဗဟိုအစိုးရအထက္တန္းေက်ာင္းႏွင့္ ျပည္သူ႔သိပၸံေက်ာင္း ေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ားတြင္ အမႈေဆာင္အဖြဲ႕လည္းေကာင္း ဒုတိယဥကၠဌအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။
၁၉၅၂ ခုႏွစ္တြင္ ကေလာင္သစ္အဖြဲ႕ကို စတင္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၂ မွစ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံစာေရးဆရာအသင္းတြင္ အမႈေဆာင္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၆ တြင္ ကဗ်ာဆရာ အသင္းဥကၠဌတက္လာခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၆၂ တြင္ ျပည္သူ႔ကဗ်ာဆရာ အသင္းခဲြေထာင္ေသာအခါ ျပည္သူ႔အဗ်ာဆရာအသင္းခ်ဳပ္၏ ဥကၠဌျဖစ္လာသည္။
၁၉၅၁ ခုႏွစ္တြင္ မတရားအသင္းႏိုင္ငံေရးဥပေဒပုဒ္မ ၁၇ (၁) အရ ဖမ္းဆီးျခင္းခံရ၍ ေထာင္ဒဏ္ ၇ လ က်ခဲ့သည္။ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္တြင္ ပုံႏွိပ္ အက္ဥပေဒ ၁၇/၂၀ ျဖင့္ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ဖမ္းဆီးခံရ၍ ေထာင္ဒဏ္ ၃ ႏွစ္က်ခဲ့သည္။
ေဒါင္းႏြယ္ေဆြကေလာင္အမည္အျပင္ စေနေမာင္ေပြ၊ ေဒါင္းဒဲ့ဒြန္၊ ေလဥေဒါင္း ကေလာင္ခြဲမ်ားျဖင့္ ရယ္စရာေသာင္း ေျခာက္ေထာင္ စာေဆာင္၌ ဟာသ၀တၳဳတုိမ်ား၊ ေဆာင္းပါးမ်ား၊ ကဗ်ာမ်ားေရးသားခဲ့သည္။ တိုင္းရင္းေမဂ်ာနယ္၌ ဇင္ဦးကေလာင္အမည္ျဖင့္ ကဗ်ာမ်ား ေရးသားခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ ေသြးေသာက္မဂၢဇင္း၌ ေအာင္ေဆြ၊ ေအာင္ေဇာ္ဟိန္းကေလာင္အမည္မ်ားျဖင့္ အားကစားဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါး မ်ားကို ေရးသားခဲ့သည္။
သူသည္ ၁၉၅၂ ခုႏွစ္ ကမၻာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ ကဗ်ာၿပိဳင္ပြဲ၌ သူေရးသားေသာ စစ္ ႏွင ္ ့ျပည္သူ ကဗ်ာသည္ ဆရာႀကီးသခင္ကိုယ္ေတာင္မႈိင္း၏ ကဗ်ာဆုရရွိခဲ့သည္။ အဆိုပါကဗ်ာကို ထိုစဥ္က ကြန္ျမဴနစ္ကဗ်ာဟု ျမင္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း မဆလေခတ္တြင္ ဆိုရွယ္လွစ္ကဗ်ာဟု သတ္ မွတ္ခဲ့ၾကျပန္သည္။
ေဒါင္းႏြယ္ေဆြသည္ စာနယ္ဇင္းမ်ားတြင္ ေရးသားခဲ့သည့္ကဗ်ာမ်ားကိုစုစည္း၍ ကဗ်ပုလဲကံုး၊ ပုလဲနိဒါန္း၊ ေလာကမ်က္ကန္း၊ မိုးေသာက္ အလကၤာပန္း၊ ခ်စ္သူမ်က္ႏွာ ကဗ်ာစက္၀ိုင္း၊ ေလာကသစၥာကို ရွာေဖြျခင္းႏွင့္ မာန္၊ လြမ္းလိပ္ျပာေတာင္၊ ၀ကၤပါကဗ်ာလမ္း၊ ကဗ်ာ၀တၳဳ ေလးပုဒ္ စေသာကဗ်ာစာအုပ္မ်ားကို ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။
ထို႔အျပင္ သင္ကဗ်ာကို ဘယ္လိုေရးမည္နည္း။ အမည္ရွိကဗ်ာဆိုင္ရာ သေဘာတရားႏွင့္ အတတ္ပညာပိုင္းဆိုင္ရာစာအုပ္၊ စာေပကဗ်ာ ေ၀ဖန္ေရးပဲ့တင္သံမ်ား၊ အဆံုးမရွိေသာအစႏွင့္ ကာရန္မဲ့ကဗ်ာမ်ားအမည္ရွိ စာေပေ၀ဖန္ေရးသေဘာတရားဆိုင္ရာစာအုပ္မ်ား၊ ကလ်ာမိမိ မုန္း၊ မိုးဆန္ေသာမိုး၊ အသည္းႏွင့္ထပ္တူ၊ ကဗ်ာလြတ္အနမ္း၊ မလြမ္းသာၾကမၼာေႏွာင္း၊ မုန္တိုင္းႏွင့္ရြက္၀ါ၊ လမင္းကိုသက္ေသတိုင္၊ မဟာ ရန္သူေတာ္၊ သစၥာပင္တိုင္ဦး၊ ေ၀းေ၀းကမုန္း၊ ႏိုင္ရာလူနမ္းစတမ္း စသည့္္လံုးခ်င္း၀တၳဳမ်ားအပါအ၀င္စာအုပ္ေပါင္း ၅၅ အုပ္ခန္႔ေရးသားခဲ့ သည္။
၁၉၅၈ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ဆိုဗီယက္ယူနီယံတာ့ရွ္ကင့္ၿမိဳ႕၌ က်င္းပေသာ အာရွအာဖရိကစာေရးဆရာညီလာခံသို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကဗ်ာ ဆရာမ်ားအသင္းကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ တက္ေရာက္ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။
ထို႔အျပင္ ေဒါင္းႏြယ္ေဆြသည္ ႐ုပ္ရွင္ေလာကသို႔လည္း၀င္ေရာက္ခဲ့ရာ ရင္၀ယ္ခင္တြယ္ေဇာ္ကေလးရယ္ ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားအတြက္ ဇာတ္ ညြန္းေရးေပးခဲ့ၿပီး ေရႊရင္သိမ္းသစ္၊ လူ႔လင္ငယ္ေသြး၊ အပယ္ရတနာ၊ ေခြၽးကေလးစိုစို၊ လူ႔မေႏွာ၊ ပန္းေတြနဲ႔ေ၀ႏွင့္ ဇာခန္းဆီးေနာက္ကြယ္မွာ ဇာတ္ကားမ်ားတြင္ ဇာတ္ပို႔သ႐ုပ္ေဆာင္အျဖစ္ ပါ၀င္ခဲ့သည္။
ထို႔ေနာက္ ေဒါင္းႏြယ္ေဆြသည္ ကင္ဆာေ၀ဒနာေၾကာင့္ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္ေဖေဖာ၀ါရီလ ၄ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ျပည္သူ႔ေဆး႐ံုႀကီးသို႔ တက္ ေရာက္ကုသခဲ့ရာမွ မတ္လ ၂၂ ရက္နံနက္တြင္ ရန္ကုန္ျပည္သူ႔ေဆး႐ံုႀကီး ကင္ဆာေဆာင္အထူးခန္း ၂၀၉ ၌ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ေလသည္။ ေဆး႐ံုေပၚတြင္ ကင္ဆာေ၀ဒနာကို မခ်ိမဆံ့ခံစားရင္းမွ ေနာက္ဆံုးထြက္သက္အထိ ကဗ်ာကိုးပုဒ္တိတိကိုေရးသားခဲ့ေလသည္။
ကြယ္လြန္ခ်ိန္၌ ဇနီးေဒၚခင္ျမင့္ (စာေရးဆရာမ တိုင္းရင္းေမမျမင့္ႏြယ္) ႏွင့္အတူ သားသမီးငါးေယာက္က်န္ရစ္ခဲ့သည္။ ဆရာေဒါင္းႏြယ္ေဆြ ကြယ္လြန္ခ်ိန္၌ က်ေနာ္ရန္ကုန္တြင္မရွိေခ်။ ျမင္းျခံၿမိဳ႕သို႔ေရာက္ေန၍ ဆရာ့ေနာက္ဆံုးခရီးကို မပို႔ျဖစ္ခဲ့ေခ်။ ဆရာ့နာေရးေၾကာ္ျငာကို သ တင္းစာ၌ဖတ္ခ့ဲရသည္။ ဆရာ၏ႂကြင္းက်န္ေသာ႐ုပ္ကလပ္ကို ၾကံေတာသုႆန္၌ ဂူသြင္းသၿဂႋဳဟ္ခဲ့သည္။ ဆရာ့အုတ္ဂူတြင္ သူမကြယ္ လြန္မီေဆး႐ံုတြင္ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၇ ရက္ေန႔ နံနက္ ၅ နာရီ ၄၆ မိနစ္တြင္ ေရးသားခဲ့ေသာကဗ်ာအေမြစာမေသ ကဗ်ာေလးကို ကပၸည္းထိုးထားေလသည္။ ေ၀ဒနာကို ျပင္းျပစြာခံစားေနရသည့္ၾကားက အားမာန္အျပည့္ျဖစ္ ေရးဖြဲ႕ခဲ့သည့္ကဗ်ာေလးမွာ ေအာက္ပါအ တိုင္းျဖစ္သည္။
ကဗ်ာအေမြစာမေသ
ငါေသတဲ့အခါ
ဘယ္အေမြပစၥည္းမ်ား
ထားခဲ့ပါရ။
အို….. ေလာကတ၀ွမ္းလံုး
သဘာ၀ဓမၼလြမ္းဖံုး
အေခ်ာအလွအဆန္းဆံုး
မေႏွာမယ ပန္းကံုးကဗ်ာေတြသီလို႔
သဲလြာေျမမဟီ ေက်ာက္ဂူလုပ္ကာ
ျမဳပ္ခဲ့မည္ပ။
ေဒါင္းႏြယ္ေဆြ
(၁၉၈၅ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ရ ရက္နံနက္ နာရီ ၄၆ မိနစ္)
ထိုကဗ်ာႏွင့္ ပန္းခ်ီေမာင္ေမာင္သိုက္ေရးဆြဲေပးခဲ့ေသာ ဆရာ့ပံုတူပန္းခ်ီကားေလးပါေသာ ပိုစ့္စကပ္ေလးကို ဆရာ့ေနာက္ဆံုးခရီး၌ က်န္ရစ္ သူမိသားစုက ျဖန္႔ေ၀ခဲ့သည္ဟုသိရသည္။
မည္သို႔ဆိုေစ…. ကဗ်ာသည္ စကားလံုးမ်ားျဖင့္ ပန္းခ်ီေရးဆြဲျခင္းျဖစ္၏။ ကဗ်ာဆရာသည္ မိုးေအာက္ေျမျပင္မွ လူသားမ်ားအား ေ၀ေဟ ထက္မ ွလြတ္လပ္မႈႏွင့္သဘာ၀အလွသစၥာကို ခံစားနားလည္ႏိုင္ရန္ ေကာင္းကင္ႏွင့္ေျမ၀သုန္ကို ဆက္စပ္ေပးေနေသာ တံတားတစ္စင္းပ မာျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ ဆရာေဒါင္း၏ကဗ်ာမ်ားသည္ ကာလၾကာရွည္စြာ လူသားတိုင္းအတြက္ အလွသစၥာကို ထာ၀ရလွစ္ဟေနမည့္အ ေခ်ာအလွဆံုး မေႏွာမယပန္းကံုး အလကၤာကေလးမ်ားပင္ျဖစ္ေနသည္မွာ မလႊဲဧကန္ေပတည္း။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
