>
ၾသဂုတ္ ၂၁၊ ၂၀၁၁
(အရစၥတိုတယ္)
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ သူ႔ကြၽန္ဘ၀မွ လြတ္ေျမာက္၍ လြတ္လပ္ေရးရရွိခဲ့သည္မွာ ယခုအခါ (၆၃)ႏွစ္တုိင္ခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ျပည္သူလူထု အဖို႔ လြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ လံုျခံဳမႈမ်ားကင္းမဲ့ ေနသလို၊ ဥပေဒ၏ အကာအကြယ္ကို မရရွိခဲ့သည္မွာ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံ သားေပါင္းေျမာက္ျမားစြာသည္ မိမိယံုၾကည္ခ်က္အရ ေဆာင္ရြက္ခဲ့မႈေၾကာင့္ လြတ္လပ္ခြင့္အခြင့္အေရးပိတ္ပင္ျခင္းခံခဲ့ရကာ ျမန္မာ ႏိုင္ငံရွိ အက်ဥ္းေထာင္အသီးသီး၌ ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္မ်ားျဖင့္ စံျမန္းေနရေပသည္။ စင္စစ္ ၎တို႔သည္ မည္သည့္ရာဇ၀တ္မႈကိုမွ် က်ဴး လြန္ျခင္းမရွိပါဘဲလ်က္၊ ဥပေဒမဲ့ ဖမ္းဆီးအက်ဥ္းက်ခံေနသူမ်ားျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ လြတ္လပ္မႈႏွင့္လံုျခံဳမႈကို အကာအကြယ္ေပးေသာ ဥပေဒမ်ားမရွိ၍ေလာ။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းဆိုရပါမူ ဥပေဒျပ႒ာန္းထားေသာ္လည္း ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မတ္လ ၂ ရက္ေန႔မွ ယေန႔တိုင္ အရပ္သားအေရျခံဳစစ္အစုိးရအုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ ကာလအထိ ထိုဥပေဒမ်ား၏ အကာအကြယ္ကို ျပည္သူတို႔ မခံစားရေပ။
၁၉၄၇ ခုႏွစ္အေျခခံဥပေဒတြင္ လြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္လံုျခံဳခြင့္ကို အကာအကြယ္ေပးေသာ ျပ႒ာန္းခ်က္ကို လြတ္လပ္ခြင့္ အခြင့္အေရးေအာက္တြင္ ျပ႒ာန္းထားေပသည္။ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ (၁၆) တြင္ “တရားဥပေဒအရမဟုတ္လွ်င္၊ မည္သည့္ႏိုင္ငံသားမွ် မိမိလြတ္လပ္မႈကို ႐ုပ္သိမ္း ျခင္းမခံရေစရ။ မိမိေနအိမ္အတြင္းသို႔ အ၀င္ခံရျခင္း၊ ပစၥည္းအသိမ္းခံရျခင္းမရွိေစရ” ဟူ၍ ျပ႒ာန္းကာ၊ လြတ္လပ္မႈႏွင့္လုံျခံဳမႈအတြက္ အကာအကြယ္ေပးထားသည္။ ထို႔ျပင္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ ၁၅၉ တြင္လည္း ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ပုဂၢဳိလ္ဆိုင္ရာလြတ္လပ္ခြင့္ ႏွင့္လံုျခံဳ မႈအတြက္ အာမခံခ်က္ရွိေစရမည္ဟူ၍ ျပ႒ာန္းထားေပသည္။
ထို႔နည္းတူစြာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအခန္း (၁) ပုဒ္မ (၄၄) ၌ လူ႔သိကၡာညႇဳိးႏြမ္းေသးသိမ္ေစသည့္ ျပစ္ဒဏ္ျပ႒ာန္းခြင့္မရွိေစရဟူ၍လည္းေကာင္း။
အခန္း(၈)ပုဒ္မ ၃၅၃ ၌ မည့္သူကိုမွ် တည္ဆဲဥပေဒႏွင့္အညီမွတပါး အသက္ကိုျဖစ္ေစ၊ ပုဂၢဳိလ္ဆိုင္ရာ လြတ္လပ္မႈကိုျဖစ္ေစ နစ္နာဆံု႐ႈံး မႈမရွိေစရ။
ပုဒ္မ ၃၅၄ တြင္ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးတရားဥပေဒစိုးမိုုးေရး၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္းသားယာေရး (သို႔) ျပည္သူတို႔၏ကိုယ္က်င့္တရားအက်ဳိးငွာ ျပ႒ာန္းထားသည့္ ဥပေဒမ်ားႏွင့္ မဆန္႔က်င္လွ်င္ ေအာက္ပါအခြင့္အေရးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာသံုးစြဲ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိသည္။
(က) မိမိ၏ယံုၾကည္ခ်က္၊ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာထုပ္ေဖၚေျပဆိုခြင့္၊ ေရးသားျဖန္႔ေ၀ခြင့္။
(ခ) လက္နက္မပါဘဲ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာစုေ၀းခြင့္၊ စီတန္းလွည့္လည္ခြင့္။
(ဂ) အသင္းအဖြဲ႕(သုိ႔) အစည္းအရံုးမ်ားဖြဲ႕စည္းေဆာင္ရြက္ခြင့္။
(ဃ) တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတမ်ဳိးႏွင့္တမ်ဳိး (သို႔) တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးအခ်င္းခ်င္းကို လည္းေကာင္း၊ အျခားဘာသာသနာကိုလည္းေကာင္း ထိခိုက္နစ္နာမႈမရွိေစဘဲ မိမိခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုးသည့္ စကား၊ စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမႈ ကိုးကြယ္သည့္ဘာသာ သာသနာႏွင့္ ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားကို လြတ္လပ္စြာေဆာင္ရြက္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊
ပုဒ္မ ၃၅၆ တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ တရား၀င္ရရွိပိုင္ဆိုင္ထားေသာ ေရြ႕ေျပာင္းႏိုင္ေသာပစၥည္း၊ မေရြ႕ေျပာင္းႏိုင္ေသာပစၥည္းမ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ဥပေဒအရ ကာကြယ္ေပးရမည္။
ပုဒ္မ ၃၅၇ တြင္ ဤဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပါျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္မဆန္းက်င္လွ်င္ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ ေနအိမ္ဥပစာလံုျခံဳမႈ၊ ပစၥည္းလံုျခံဳမႈ၊ စာေပစာယူႏွင့္ အျခားဆက္သြယ္ေရးဆိုင္ရာလံုျခံဳမႈမ်ားအတြက္ ဥပေဒအရကာကြယ္ေပးရမည္။
ပုဒ္မ ၃၅၈ တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ေက်းကြၽန္ျပဳမႈႏွင့္ လူကုန္ကူးမႈမ်ားကို တားျမစ္သည္။
ပုဒ္မ ၃၅၉ တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ဥပေဒက်ဴးလြန္၍ ျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းကို ခံရသျဖင့္ အလုပ္ဒဏ္ထမ္းေဆာင္ခိုင္းျခင္းႏွင့္ အမ်ားျပည္သူအက်ဳိး အတြက္ေဆာင္ရြက္ရန္ ႏိုင္ငံေတာ္က ဥပေဒႏွင့္အညီ တာ၀န္ခ်ထားျခင္းမွတပါး အဓမၼေစခိုင္းျခင္းကို တားျမစ္သည္။
ပုဒ္မ ၃၇၃ တြင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူ မည္သူ႔ကိုမဆို ယင္းျပစ္မႈက်ဴးလြန္သည့္အခ်ိန္က အတည္ျဖစ္လ်က္ရွိေသာ သက္ဆိုင္ရာဥပေဒအရသာ ျပစ္မႈထင္ရွားစီရင္ရမည္။ ထို႔ျပင္ ယင္းဥပေဒအရ ခ်မွတ္ႏိုင္ေသာ ျပစ္ဒဏ္ထက္ပို၍ခ်မွတ္ျခင္းမျပဳရ။
ပုဒ္မ ၃၇၅ တြင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ေၾကာင္းစြပ္စြဲခံရသူတဦးဦးသည္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ခုခံေခ်ပခြင့္ ရွိေစရမည္။
ပုဒ္မ ၃၇၆ တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ အမ်ားျပည္သူေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ အမ်ားျပည္သူအက်ဳိးငွာ ဥပေဒႏွင့္ အညီ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထားရွိရန္ လိုအပ္ေသာ ကိစၥ(သို႔)တည္ဆဲဥပေဒတရပ္ရပ္အရ ခြင့္ျပဳသည့္ကိစၥမွတပါး စီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိေသာ တရား သူႀကီး၏ခ်ဳပ္မိန္႔ မရရွိဘဲ မည္သူ႔ကိုမွ် ၂၄ နာရီထက္ပို၍ခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္းမျပဳရဟူ၍ ျပ႒ာန္းထားေသာ္လည္း ယေန႔ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အျပင္ ပန္းအားျဖင့္ အရပ္သားအစိုးရျဖစ္ေနေသာ္လည္း အႏွစ္သာရအားျဖင့္ စစ္အာဏာရွင္အစိုးရျဖစ္ေနသည့္အတြက္ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ယေန႔တိုင္ အေျခခံဥပဒ၏ အကာအကြယ္ကို တန္းတူညီမွ်မရရွိမခံစားၾကရေပ။
ယေန႔ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လိုက္နာက်င့္သံုးေနေသာဥပေဒအမ်ားစုမွာ အဂၤလိပ္လက္ထက္က ျပ႒ာန္းခဲ့ေသာ ဥပေဒအမ်ားစုျဖစ္သည္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ေန၀င္းစစ္အစိုးရတက္လာၿပီးေနာက္ပိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ယခင္လိုက္နာက်င့္သံုးခဲ့သည့္ ဥပေဒမ်ားအနက္ အခ်ဳိ႕သည္ ေခတ္စနစ္ႏွင့္ မေလ်ာ္ညီေတာ့သည့္အတြက္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ လိုက္နာက်င့္သံုးျခင္းမရွိသည္မွာ အခ်ိန္ၾကာျမင့္ၿပီးျဖစ္သျဖင့္လည္း ေကာင္း စသည့္အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ားျဖင့္ ျမန္မာကိုဓဥပေဒ (Myanmar Code) ေပါင္းခ်ဳပ္အတြဲ ၁၃ တြဲမွ ဥပေဒေပါင္း (၄၃၅) ခုအနက္ ဥပေဒ (၂၂၁) ခု႐ုပ္သိမ္းခဲ့သျဖင့္ (၂၁၄) ခုသာက်န္ရွိေတာ့သည္။
ထို႔ျပင္ ပါလီမန္ေခတ္ (၁၉၅၅ မွ ၁၉၆၂ မတ္လ ၁ ေန႔အထိ) တြင္ က်င္းသံုးခဲ့ေသာ ျပ႒ာန္းဥပေဒ (၃၃၄) ခုအနက္ (၁၅၈) ခုကို ႐ုပ္သိမ္းခဲ့ ေသာေၾကာင့္ (၁၇၆) ခုသာ က်န္ရွိသည္။ ထိုေခတ္၌ ျပင္ဆင္ခ်က္ဥပေဒ ၁၂၀ ကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။
ထိုနည္းတူစြာ ေတာ္လွန္ေရးေကာ္စီေခတ္ (၁၉၆၂ မတ္လ ၂ မွတ္ ၁၉၇၄ မတ္လ ၁ အ ထိ္) တြင္ က်င့္သံုးခဲ့ေသာ ျပ႒ာန္းဥပေဒ (၁၈၂) ခုအနက္ ၇၀ ကို ဖ်က္သိမ္းခဲ့ရာ (၁၁၂) ခုသာ က်န္ရွိၿပီး ထိုေခတ္တြင္ ျပင္ဆင္ခ်က္ဥပေဒ (၃၆) ခုကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။
မဆလေခတ္ (၁၉၇၄ မတ္ ၂ မွ ၁၉၈၈ စက္တင္ဘာ ၁၇ ထိ) ျပ႒ာန္းဥပေဒ (၁၂၅) ခု အနက္ (၃၂) ခုကို ဖ်က္သိမ္းခဲ့ရာ လက္က်န္ဥပေဒ (၉၃) ခုသာ က်န္ရွိၿပီး၊ ထိုေခတ္၌ ျပန္ဆင္ ခ်က္ဥပေဒ (၂၉) ခုကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။
တဖန္ ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈတည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕ေခတ္ (၀ါ) န၀တေခတ္ (၁၉၈၈ စက္တင္ဘာ ၁၈ မွ ၁၉၉၇ ႏို၀င္ဘာ ၁၄ထိ) တြင္ ဥပေဒကဲ့သို႔ အာဏာတည္ေသာအမိန္႔ ၁ ရပ္အပါအ၀င္ ျပ႒ာန္းဥပေဒ (၁၃၉) ခုရွိရာ ဥပေဒ (၈) ခုကို ဖ်က္သိမ္းခဲ့၍ လက္က်န္ဥပေဒ (၁၃၁) ခုသာ က်န္ရွိသည္။ ထိုေခတ္တြင္ ျပင္ဆင္ခ်က္ဥပေဒ (၄၃) ခုအား ထပ္မံထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။
ယင္းေနာက္ ႏိုင္ငံေတာ္ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးေကာင္စီေခတ္ (၁၉၉၇ ႏို၀င္ဘာ ၁၅ မွ ၂၀၁၁ မတ္လ ၃၀ ရက္ေန႔အထိ) တြင္ ျပ႒ာန္းဥပေဒ (၁၄၁) ခုရွိသည့္အနက္ (၂) ခုကို ဖ်က္သိမ္းခဲ့သျဖင့္ လက္က်န္ဥပေဒ (၁၃၉) ရွိသည္။ ယင္းေခတ္၌ ျပင္ဆင္ခ်က္ဥပေဒ (၄၄) ခုကို ထုတ္ျပန္သည္။
သို႔ကလို တည္ဆဲဥပေဒတရပ္ရပ္ကို ဖ်က္သိမ္းသည္ျဖစ္ေစ၊ ယခင္ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲ၍ ဥပေဒအသစ္မ်ားကို ျပင္ဆင္ျပ႒ာန္းသည္ ျဖစ္ေစ မူအားျဖင့္ ဥပေဒမ်ားကို ေရးဆြဲရာ၌လည္းေကာင္း၊ ျပင္ဆင္ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ထပ္မံျဖည့္စြက္ရာတြင္လည္းေကာင္း ဥပေဒျပဳ ပိုင္ခြင့္ရွိေသာ အဖြဲ႕အစည္းမွ ဥပေဒကို ေရးဆြဲ၍ျပည္သူတို႔၏ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားပါ၀င္သည့္ ပါလီမန္ (သို႔) ျပည့္သူ႕လႊြတ္ေတာ္သို႔ တင္ျပအတည္ျပဳခ်က္ရယူၿပီးမွသာလွ်င္ ျပင္ဆင္၊ ျဖည့္စြက္၊ ဖ်က္သိမ္းႏိုင္ေပသည္။
ဥပေဒမ်ားကို ေရးဆြဲျပ႒ာန္းရာတြင္လည္း သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ၏ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရးႏွင့္ အစိုးရ၏မူ၀ါဒလမ္းညြန္ခ်က္ စ သည့္တို႔အေပၚအေျချပဳ၍ ဥပေဒမ်ားကို လိုအပ္သလို ေရးဆြဲျပ႒ာန္းရေပမည္။ ထိုသို႔ေရးဆြဲျပ႒ာန္းသည့္ဥပေဒသည္ အမ်ားျပည္သူတို႔အား အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေစၿပီး အမွန္တကယ္ဥပေဒအရ ျပည္သူလူထု၏ အက်ဳိးစီးပြားကို အကာအကြယ္ေပးႏိုင္ရန္ လုိအပ္ေပသည္။ ထိုကဲ့သို႔ မဟုတ္ဘဲ အုပ္စိုးသူအစိုးရကိုသာ အက်ဳိးျပဳေစၿပီး၊ ျပည္သူလူထုကို နစ္နာေစသည့္ဥပေဒမ်ားျဖစ္ပါက ထိုဥပေဒမ်ာျပ႒ာန္းထားျခင္းကို အျမန္ဆံုးဖ်က္သိမ္းပစ္ရန္ လိုအပ္ေပသည္။ သူ႔ကြၽန္ဘ၀က်ေရာက္ေနစဥ္က အဂၤလိပ္ကိုလိုနီအစိုးရသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ အေျခခံ လူ႔အခြင့္ အေရးမ်ားကို ထိခိုက္နစ္နာေစသည့္ ဥပေဒမ်ားကို မျပ႒ာန္းခဲ့ေပ။
သို႔ေသာ္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မတ္လ ၂ ရက္ေန႔တြင္ ဗိုလ္ေန၀င္းဦးေဆာင္ေသာ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီက အာဏာသိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ ႏိုင္ငံေရး ပါတီမ်ားႏွင့္ အျခားအသင္းအဖြဲ႕မ်ားကို ဖ်က္သိမ္းႏိုင္ရန္ ၁၉၆၄ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရးကို ကာကြယ္သည့္ဥပေဒျပ႒ာန္း၍ ႏိုင္ငံေရးပါတီႏွင့္ အျခားအသင္းအဖြဲ႕မ်ားကိုဖ်က္သိမ္းခဲ့သည္။ တဖန္ ၁၉၇၅ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ဥပေဒ အမွတ္(၃) ျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အား ေႏွာက္ယွက္ဖ်က္ဆီးသူမ်ား၏ အႏၱရာယ္မွ ကာကြယ္သည့္ဥပေဒတို႔ကို ျပ႒ာန္း၍ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးကို ကန္႔သတ္ႏိုင္ရန္ ျပ ႒ာန္းခဲ့သည္။ အဆိုပါဥပေဒမ်ားသည္ ျပည္သူလူထု၏ အက်ဳိးစီးပြားႏွင့္လံုျခံဳမႈရွိေစေရးတို႔ကိုအကာအကြယ္ေပးသည့္ ဥပေဒမွားမဟုတ္ဘဲ၊ အုပ္စိုးသူအစိုးရတို႔အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံသားတဦးအား မလိုလွ်င္မလိုသလို အေရးယူအျပစ္ေပးႏိုင္ေစရန္ အုပ္စိုးသူအစိုးရကိုသာ အကာအ ကြယ္ေပးထားသည့္ ဥပေဒမ်ားျဖစ္ေပသည္။
န၀တ၊ နအဖ လက္ထက္တြင္လည္း ဥပေဒသစ္မ်ားျပ႒ာန္းျခင္း၊ ျပင္ဆင္ျခင္း၊ ျဖည့္စြက္ ျခင္း၊ ပယ္ဖ်က္ျခင္းစသည္တို႔ကို လုပ္ေဆာင္ရာတြင္ အမ်ားျပည္သူလူထု၏ သေဘာထားမပါ။ ၎တို႔အာဏာတည္ၿမဲေရးအတြက္သာ လြတ္လပ္စြာ အဟန္႔အတားမရွိ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေစရန္ အတြက္ ဥပေဒမ်ားကို လိုအပ္သလို ထုတ္ျပန္ျပ႒ာန္းေနျခင္းသာျဖစ္သည္။ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားကို လိုက္နာအေကာင္အထည္ေဖၚ ေဆာင္ေပးရသည့္ တရားစီရင္ေရးစနစ္တြင္လည္း ျပ႒ာန္းထားသည့္ဥပေဒမ်ား၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ေကာင္းမွ မွန္ကန္၍တရားမွ်တသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ခ်မွတ္ေပးႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ အစိုးရသစ္ေပၚလာသည္မွာ ၅ လေက်ာ္ရွိၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း ယေန႔ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ တရား႐ံုးမ်ားသည္ လြတ္လပ္ေသာတရားစီရင္ေရးကို မေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ေသးေပ။ စစ္ေထာက္လွမ္းေရး၊ အထူးစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးဌာန၊ ရဲ ဌာနမ်ားႏွင့္ အာဏာပိုင္မ်ား၏အလိုက်သာ အမႈမ်ားကို စစ္ေဆးစီရင္ၾကားနာေနရေပသည္။ အထူးသျဖင့္ ျပစ္မႈဆုိင္ရာအမႈမ်ားတြင္ ျပ ႒ာန္းဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈ၍ စစ္ေဆးစီရင္ဆံုးျဖတ္ေနရသည့္ သာဓကမ်ားကိုလည္း ေတြ႕ျမင္ေနရသည္။
နအဖအစုိးရလက္ထက္တြင္ ျပည္သူ႔ဆႏၵမပါ၀င္ဘဲ စစ္အစိုးရစိတ္ႀကိဳက္ေရးဆြဲခဲ့ေသာ နာဂစ္ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒ (၀ါ) ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ –
(၁) ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတသည္ ျပည္ေထာင္စုတရာသူႀကီးခ်ဳပ္ကို ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္၏ သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ ခန္႔အပ္ရမည္။
(၂) ျပည္ေထာင္စုသမၼတက အမည္တင္သြင္းေသာ ျပည္ေထာင္စုတရားသူႀကီးခ်ဳပ္ကို အေျခခံဥပေဒအရ အရည္အခ်င္းမျပည့္မီေၾကာင္း ခိုင္လံုေသာ သက္ေသအေထာက္အထားမျပႏိုင္လွ်င္ ျပည္ေတာင္စုလႊြတ္ေတာ္က ျငင္းပယ္ခြင့္မရွိေစရဟု ေဖာ္ျပထားသည္။
အဆိုပါျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားအရ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼသည္ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ခန္႔အပ္ရာတြင္ အျပည့္အ၀ၾသဇာအာဏာရွိသည္။ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ ေတာ္သည္ပင္လွ်င္ အရည္အခ်င္းမျပည့္မီျခင္းမွတပါး ကန္႔ကြက္ခြင့္မရွိေပ။ ဆိုလိုသည္မွာ တရား၀င္အရည္အခ်င္းျပည့္မီသည္ဟူေသာ ေယဘုယ်ႁခြင္းခ်က္ျဖင့္ သမၼတအား ေအာက္ႀကိဳ႕သူ မည္သူ႔ကိုမဆို သမၼတက ေရြးခ်ယ္ႏို္သည္။
လက္ရွိဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ သမၼတသည္ တရားသႀကီးခ်ဳပ္ကို ေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္ႏိုင္ေသာ တဥိီးတည္းအာဏာရွိသူျဖစ္သည္။ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္သည္ပင္လွ်င္ ကန္႔ကြက္ခြင့္မရွိေပ။ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာမူသည္ တရားစီရင္ေရးကို သမၼတ၏လက္ ေအာက္ေရာက္ေစခဲ့သည္။ တရား႐ံုးခ်ဳပ္တရားသူႀကီးခ်ဳပ္မွအစ ေအာက္ေျခတရား႐ံုးတရားသူႀကီးအထိ သမၼတကခန္႔အပ္သည္။
တရားသူႀကီးမ်ားအား ရာထူမွဖယ္ရွားေရးအတြက္ သမၼတ၏အာဏာမ်ားလည္း ေမးခြန္းထုတ္စရာျဖစ္သည္။ ၂၀၀၈ အေျခခံမူတြင္ တရား သူႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုတရား႐ံုးခ်ဳပ္ တရားသူႀကီးမ်ားအား သမၼတက ရာထူးမွဖယ္ရွားႏိုင္သည္။ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္တြင္မူ တရားသူႀကီးမ်ားအား ရာထူးမွဖယ္ရွားရန္အဆိုကို ပါလီမန္၏ ျပည္သူ႔လြႊႊတ္ေတာ္တြင္ စတင္ တင္သြင္းႏိုင္သည္။ နာဂစ္အေျခခံမူ၌ သမၼတ အားအပ္ႏွင္းထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တရားစီရင္ေရးသည္ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၏ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေအာက္တြင္ရွိသည္။ တရာသူႀကီးမ်ား၏ ရာထူး သက္တမ္းကာလကိုလည္း အေျခခံမူတြင္ မျပ႒ာန္းထားေပ။ တရားသူႀကီးမ်ားအား ခန္႔အပ္ျခင္း၊ ရထူးမွဖယ္ရွားျခင္းသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအား တရားစီရင္ေရး၏အထက္တြင္ ရွိေရးအတြက္ ပံ့ပိုးထားေသာ အေနအထားပင္ျဖစ္သည္။ ဤကားလြတ္လပ္တရားစီရင္ေရးအား အႏၱရာယ္ ျဖစ္ေစမည္ျဖစ္သည္။
တရားသူႀကီးမ်ားကိုယ္တိုင္သည္ ဥပေဒ၏အထက္တြင္မရွိရေပ။ တရားသူႀကီးမ်ားတာ၀န္၀တၱရားကို ေကာင္းစြာ မေဆာင္ရြက္ပါက အေျခခံ ဥပေဒအရ တိုင္တန္းႏိုင္ေသာ စနစ္တရပ္ကို ဖန္တီးရေပမည္။ တရားသူႀကီးမ်ားအာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေသာ နည္းလမ္းတရပ္ရွိရေပမည္။ လိုအပ္ပါက မူမမွန္ေသာတရားသူႀကီးမ်ားကို ဖယ္ရွားပစ္ရမည္။ အေရးယူႏိုင္ရမည္ျဖစ္သည္။
တရားစီရင္ေရးသည္ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ အုပ္ထိန္းသူသဖြယ္ျဖစ္သည္။ Lord Bryce က “အစုိးရေကာင္းမေကာင္းကို စမ္းသပ္ရာတြင္ တရားစီရင္ေရးစနစ္စြမ္းေဆာင္ရည္ကို ၾကည့္ျခင္းမွတပါး အျခားပိုေကာင္းသည့္ နည္းမွရိွေပ” ဟု ဆိုခဲ့သည္။
ဒီမိုကေရစီႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေကာင္းတို႔၏ ေအာင္ျမင္မႈမွာ တရားစီရင္ေရးစနစ္၏ ဘက္မလိုက္မႈ၊ လြတ္လပ္သည့္သေဘာသဘာ၀ရွိမႈႏွင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈတို႔အေပၚတြင္ မူတည္သည္။ တကမာၻလံုးက လက္ခံထားေသာ လြတ္လပ္စြာတရားစီရင္ေရးမူမ်ားကို က်င့္သံုးမွသာ လွ်င္ ဤေအာင္ျမင္မႈမွာ အမွန္တကယ္ပင္ရရွိလာႏိုင္ေပသည္။
မတရားဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းျခင္းမခံရေစေရးႏွင့္ မွ်တေသာၾကားနာစစ္ေဆးမႈခံရေစေရးသည္ ႏိုင္ငံသားတိုင္းရရွိသင့္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ား ျဖစ္သည္။ အစိုးရ၏အယူအဆမ်ားကို ဆန္႔က်င္ေဖၚျပျခင္းေၾကာင့္ မတရားထိန္းသိမ္းခံရျခင္း၊ အစုိးရ၏မူ၀ါဒႏွင့္အယူအဆကို ဆန္႔ က်င္ေ၀ဖန္ေထာက္ျပျခင္း (သို႔) ထုတ္ေဖၚဆႏၵျပျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးအပါတီမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းျခင္းတို႔ေၾကာင့္ သံသယ အျဖစ္ခံရကာ၊ မတရားဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းျခင္းမွ ကာကြယ္ျခင္းတည္းဟူေသာ အခ်က္ကို မထည့္သြင္းထားျခင္းမွာ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးကို ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ မေတာ္မတရားျပဳခံရျခင္းမွ အကာအကြယ္ေပးရန္ ျပ႒ာန္းခ်က္မရွိျခင္း၊ ဘက္လိုက္မႈကင္းေသာ တရား႐ံုးမွ ေလွ်ာ္ကန္ေသာအခ်ိန္အတြင္း အမႈမ်ားၾကားနာစစ္ ေဆးရန္ အခိုင္အမာျပ႒ာန္းခ်က္မရွိျခင္းမွာ မတရားသျဖင့္ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းျဖင္းမ်ဳိး ဆက္လက္ရွိေနဦးမည့္ပံုျဖစ္သည္။ ၂၀၀၈ အေျခခံဖြဲ႕စည္းပံုတြင္ တရားမွ်တေသာ ၾကားနာစစ္ေဆးခြင့္ကို မ်က္ကြယ္ျပဳထားသည္။
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးဥပေဒမ်ားတြင္ ျပ႒ာန္းထားေသာ္လည္း ထုတ္ေဖၚေျပာဆိုမႈလြတ္လပ္မႈ အခြင့္အေရးမ်ားကို အ ေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာမူမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိေပ။ လက္ရွိအစိုးရသစ္ေခတ္တိုင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ မည္သည့္ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္အေရး မဆို အစိုးရမွ ထိန္းခ်ဳပ္ထားျခင္း၊ ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္ျခင္းမ်ားရွိသည္။ အစိုးရ၏ မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္မညီမညြတ္ေသာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆို ေရးသားမႈျပဳမိပါက ေရးသားသူမ်ားသည္ ျပင္းထန္ေသာတံု႔ျပန္မႈမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ၾကရသည္။ မၾကာခဏ ေထာင္ခ်အျပစ္ေပးခံခဲ့ၾကရ သည္။ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားသည္ ျပည္သူတို႔၏နား၊ မ်က္စိျဖစ္႐ံုသာမက ျပည္သူမ်ား၏ ပါးစပ္ေပါက္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျပည္သူ႔ ကိုယ္စား ျပည္သူလူထု၏အက်ဳိးစီးပြားဘက္က၊ အမွန္တရားဘက္ကရပ္တည္ၿပီး ၀ံ့၀ံ့စားစား ထုတ္ေဖာ္သင့္သမွ်ကို ထုတ္ေဖၚ၍ ေဆြးေႏြးတင္ျပေရးသားလိုၾကေပသည္။ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီစနစ္တြင္ စာနယ္ဇင္းသမားတိုင္းသည္ အစိုးရခ်မွတ္ထားေသာ မူ၀ါဒ တို႔ကို ေကာင္းမြန္ပံု၊ အက်ဳိးရွိပုံကို တင္ျပႏိုင္သကဲ့သို႔ မေကာင္းမြန္ပံု၊ အက်ဳိးမရွိပံုတို႔ကိုလည္း လူထုသိေအာင္ တင္ျပႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ကန္႔သတ္မႈသည္ သတင္းစာမ်ားႏွင့္ အျခားသတင္းလုပ္ငန္းမ်ား၊ အီးေမးလ္ဆက္သြယ္မႈမ်ား၊ တယ္လီဖုန္းႏွင့္ ဖက္ဒ္ဆက္သြယ္မႈမ်ား၊ အင္တာနက္ခ်ိတ္ဆက္မႈမ်ား၊ ေတးဂီတဆိုင္ရာထုတ္ေဖၚမႈမ်ားႏွင့္ အႏုပညာဆိုင္ရာ ထုတ္ေဖၚမႈမ်ားကို သိမ္းက်ဳံး ထိခိုက္ပ်က္ဆီးေစသည္။
လြတ္လပ္စြာအသင္းအဖြဲ႕ဖြဲ႕စည္ျခင္းသည္ ပုဂၢလိကအခြင့္အေရး၊ စုေပါင္းအခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္သည္။ လူတိုင္းအလုပ္သမားသမဂၢမ်ားဖြဲ႕စည္းခြင့္ႏွင့္ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ားတြင္ ေရြးခ်ယ္ပါ၀င္ခြင့္ႏွင့္ သမဂၢမ်ားသည္ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္မွလြဲ၍ မည္သည့္ကန္႔သတ္ မႈမွ်မရွိေစဘဲ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ရွိေၾကာင္း စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာစာခ်ဳပ္အပိုဒ္ (၈) တြင္ အာမခံ ထားသည္။
သို႔ေသာ္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥ႔ေဒတြင္ လြတ္လပ္စြာအသင္းအဖြဲ႕ဖြဲ႕စည္းခြင့္ကို ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိေပ။ ဤသည္မွာ ဤအေျခခံဥပေဒ အခြင့္အေရးမ်ားကို ဖ်က္ဆီးေစရန္ႏွင့္ ဆက္လက္ဖိႏွိပ္ရန္ စစ္တပ္အား လိုင္စင္ေပးထားျခင္းျဖစ္သည္။ ဤအခြင့္အေရးကို ထည့္ သြင္းမျပ႒ာန္းျခင္းသည္ အစုိးရအား အတိုက္အခံျပဳရသည့္အဖြဲ႕အစည္းတစံုတရာအား သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံအုပ္စုမ်ား အား အားေပးေထာက္ခံျခင္းမွ ဟန္႔တားသည့္နည္းနာတရပ္လည္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအား ေခတ္မီတိုးတက္လိုေသာ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးတည္ ေဆာက္လိုပါက ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားကို ဆက္လက္ဖိႏွိပ္ျခင္း၊ ပါတီ၀င္မ်ားႏွင့္ မိမိယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးေဆာင္ရြက္လႈပ္ရွားသူမ်ားကို ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ျခင္း၊ ႏွိပ္စက္ျခင္းမ်ားကို လံုး၀ ဖယ္ရွားပစ္ရမည္ျဖစ္သည္။
လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းအပိုဒ္ ၂၀ တြင္ လူတိုင္းသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စု႐ံုးခြင့္ႏွင့္ စု႐ံုးမႈတြင္ ပါ၀င္ခြင့္ကို ျပ႒ာန္းထားသည္။ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာမ်ားတြင္ လြတ္လပ္စြာ စု႐ံုးခြင့္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဖာ္ျပမထားျခင္းသည္ မည္သည့္စု႐ံုးမႈမ်ဳိးကိုမဆို ၎တို႔အေနျဖင့္ ရပ္တန္႔ေစလိုပါက ဥပေဒႏွင့္ညီသည္ျဖစ္ေစ၊ မညီသည္ျဖစ္ေစ အတင္းအၾကပ္ဖိႏွိပ္ေစရန္ လမ္းဖြင့္ေပးထားျခင္းျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာ ျပည္သူလူထု၏ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္မ်ားႏွင့္ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵျပမႈမ်ားကို လက္မခံသည့္ သေဘာျဖစ္သည္။
ထို႔ျပင္ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာကို ေစာ္ကားခံရမႈအတြက္ျဖစ္ေစ၊ မိသားစုေရးရာ၊ အိုးအိမ္၊ စာေပးစာယူကိစၥမ်ားကို ဥပေဒႏွင့္မညီ ေႏွာက္ယွက္ခံရမႈ အတြက္ျဖစ္ေစ အကာအကြယ္ေပးထားျခင္း မရွိေပ။ ဤသို႔ အကာအကြယ္မေပးထားျခင္းသည္ မည္သူ႔ကိုမဆို ပုဂၢဳိလ္ေရးဆိုင္ရာ တိုက္ ခိုက္ႏိုင္ရန္ အာဏာပိုင္မ်ားအား လြတ္လပ္စြာေဆာင္ရြက္ခြင့္ အာဏာေပးထားျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။
၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ ေက်းကြၽန္ျပဳမႈႏွင့္ လူကုန္ကူးမႈမ်ားကို တားျမစ္ထားသည္ဟူ၍ ျပ႒ာန္းထားေသာ္လည္း ယေန႔ အစိုး ရသစ္လက္ထက္တိုင္ လူကုန္ကူးခံရမႈမ်ားႏွင့္ အတင္းအၾကပ္လုပ္အားေစခိုင္းရန္ မူ၀ါဒမ်ားဆက္လက္တည္ရွိေနေသးသည္။ အထူးသ ျဖင့္ ေက်းလက္ေနျပည္သူလူထုအား က်ား/မ မေရြး အတင္းအဓမၼစစ္ဆင္ေရးမ်ားတြင္ အခေၾကးေငြမေပးဘဲ ခဲယမ္းမီးေက်ာက္မ်ားႏွင့္ စစ္တပ္၏ရိကၡာသယ္ခိုင္းျခင္း၊ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားရာ ေရွ႕တန္းစစ္ဆင္ေရးနယ္ေျမမ်ားအတြင္း လူသားဒိုင္းသဖြယ္ အသံုးျပဳေနျခင္း၊ မိုင္းရွင္းကိရိ ယာအျဖစ္ မိုင္းတြင္းမ်ားသို႔ အတင္းခ်ီတက္ေစျခင္းမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတ၀ွမ္း လမ္းမ်ားအေဆာက္အဦးမ်ား ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းမြမ္းမံေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အတင္းအၾကပ္ လုပ္အားေပးေစခိုင္းလ်က္ရွိသည္။ ဤသို႔လုပ္အားေပးေစခိုင္းျခင္းမ်ားသည္ ျပည္သူတို႔၏ ေန႔စဥ္ဘ၀ရပ္ တည္မႈကိုလည္းေကာင္း၊ မိသားစုေစာင့္ေရွာက္ေရးႏွင့္ မိသားစုဘ၀ရပ္တည္ေရးကိုလည္းေကာင္း၊ ဆက္လက္ထိခိုက္ပ်က္ဆီးေစသည္။ ႏိုင္ငံေရးအၾကပ္ကိုင္မႈ၊ စီးပြားေရးဖံြ႕ၿဖိဳးမႈအတြက္ အတင္းအၾကပ္ေစခိုင္းမႈမ်ားကို ဆန္႔က်င္ကာကြယ္ရမည္မွာ အေျခခံအခြင့္အေရးျဖစ္ သည္။
လက္ရွိအစုိးရ၏ ဥပေဒမ်ားသည္ ျပည္သူလူထု၏ ပစၥည္းပိုင္ဆိုင္ခြင့္အခြင့္အေရးမ်ားကို အာမခံေပးထားျခင္းမရွိေပ။ အစိုးရ၏ မေတာ္မတရားေဆာင္ရြက္မႈစာရင္းမ်ားထဲတြင္ အတင္းအၾကပ္ေနရာေရႊ႕ေျပာင္းခုိင္းမႈႏွင့္ ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္းမ်ားဖ်က္ဆီးပစ္မႈ ဆက္လက္ရွိေနေသး ေၾကာင္း ပါ၀င္သည္။ အတင္းအၾကပ္ေနရာေရႊ႕ေျပာင္းျခင္းကို စစ္သားမ်ား၊ ရဲမ်ား၊ ေထာက္လွန္းေရးမ်ားက မၾကာခဏေဆာင္ရြက္ရာတြင္ အတင္းအၾကပ္၀င္ေရာက္ၿပီး ပစၥည္းမ်ားကို ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ လုယက္ျခင္းမ်ား က်ဴးလြန္မႈမ်ားရွိသည္။ ထိုသို႔ ျပဳက်င့္ခံရမႈအတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးေငြ မရရွိၾကေပ။ ဤဖိႏွိပ္သည့္မူ၀ါဒမ်ားကို ႏိုင္ငံတကာႏွင့္ျပည္သူလူထုက က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႕ သိေနၾကေသာ္လည္း ဆက္လက္က်င့္သံုးလ်က္ရွိသည္။
ယခုအခါ အစုိးရသစ္သည္ တရားစီရင္ေရးစနစ္အား ေျပာင္းလဲႏိုင္ရန္ ျပည္ေထာင္စု တရာစီရင္ေရးဥပေဒကို ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ ဥပေဒအမွတ္ (၂၀/၂၀၁၀) ျဖင့္ ျပ႒ာန္းခဲ့သည္။ ယင္းဥပေဒသည္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အာဏာတည္သည့္ေန႔မွစ၍ အာဏာတည္ေစရမည္ဟု ျပ႒ာန္းထားရာ ယခုအခါ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အာဏာတည္ေနၿပီျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စုတရားစီရင္ ေရးဥပေဒသည္လည္း အာဏာတည္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။
ထို႔အတူ ျပည္ေထာင္စုတရားသူႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ တရားသူႀကီးမ်ား၊ တိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ ျပည္နယ္တရားလႊတ္ ေတာ္တရားသူႀကီးခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္ တရားသူႀကီးမ်ားသည္လည္း ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မတ္လ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ ကတိသစၥာျပဳခဲ့ၾကၿပီးျဖစ္သည္။
တရားေရးမ႑ိဳင္ႏွင့္ပတ္သက္၍ သမၼတဦးသိန္းစိန္က “တရားစီရင္ေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားအေနနဲ႔ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္ ရာမွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာ ျပ႒ာန္းထားတဲ့ဥပေဒနဲ႔အညီ လြတ္လပ္စြာတရားစီရင္ေရး၊ ဥပေဒအရ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားမွအပ ျပည္ သူ႔ေရွ႕ေမွာက္တြင္ တရားစီရင္ေရး၊ အမႈမ်ားတြင္ ဥပေဒအရ ခုခံေခ်ပခြင့္ႏွင့္ အယူခံပိုင္ခြင့္ရရွိ ေရးဆိုတဲ့တရားစီရင္ေရးမူမ်ားအတိုင္း ရပ္တည္လုပ္ေဆာင္သြားဖို႔လို႔ပါတယ္” ဟု ၂၀၁၁ မတ္ လ ၃၁ ရက္ေန႔တြင္ ေနျပည္ေတာ္ရွိ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ ရံုးခန္းမေဆာင္၌ ေျပာၾကားခဲ့ေသာ မိန္႔ ခြန္းတြင္ ထည့္သြင္းေျပာၾကားသြားသည္။
ယေန႔ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္အား ေခတ္မီဖြံ႕ၿဖိဳးေသာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတာ္တည္ေဆာက္ရန္ မူ၀ါဒလမ္းစဥ္ခ်မွတ္ေနေသာ ကာလတြင္ ဥပေဒမ်ားကို ပယ္ဖ်က္ျခင္း၊ ျပင္ဆင္ျခင္း၊ အသစ္ ေရးဆြဲျပ႒ာန္းျခင္းမ်ားျပဳရန္ သံုးသပ္ေ၀ဖန္ၾကသည့္အခါ ဒီမိုကေရစီ၏အႏွစ္သာရမ်ားႏွင့္ ညီ ညြတ္ျခင္းမရွိဟူသည္ကုိ အေလးထားစဥ္းစားသံုးသပ္ရန္ လိုေပသည္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဇြန္ ၂၄ တြင္ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး လႊြတ္ေတာ္အစည္းအေ၀းခန္းမတြင္ ျပည္သူ႕လႊႊတ္ေတာ္ဥကၠဌ သူရဦးေရႊမန္းက – “ျပည္သူမ်ားသည္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ၏မူလပိုင္ရွင္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း၊ လႊတ္ေတာ္သည္ ျပည္သူ႕ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ဖြဲ႕စည္းထားသည့္အတြက္ ျပည္သူမ်ား၏ အာ ဏာအုပ္စိုးမႈသည္ လႊတ္ေတာ္၌ရွိေနေၾကာင္း” ေျပာၾကားသြားရာ ၎ေျပာစကားအတိုင္း ညီ ညြတ္ေစရန္အတြက္ ဥပေဒၾကမ္းျပဳစုျခင္း၊ ဥပေဒျပဳရန္စဥ္းစားေ၀ဖန္ျခင္းမ်ားျပဳသည့္အခါ အမ်ားျပည္သူ၏ ဆႏၵသေဘာထားမ်ားပါ၀င္ေစႏိုင္မည့္ အစီအမံမ်ားလည္း ခ်မွတ္သင့္ေပသည္။ ဥပမာ လယ္ယာေျမဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ားတြင္ လယ္သမားတို႔၏ သေဘာထားအျမင္မ်ားႏွင့္ လယ္ယာေက်းလက္အက်ဳိးစီးပြားကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္သည့္ ရပ္တည္ခ်က္မ်ားပါ၀င္ သင့္သကဲ့သို႔ စက္ရံုအလုပ္ရံု အလုပ္သမားမ်ားဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ားတြင္လည္း အလုပ္သမားတို႔ ၏ သေဘာထားအျမင္မ်ားႏွင့္ ၎တို႔အက်ဳိးစီးပြားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္သည့္ရပ္တည္ ခ်က္မ်ားပါ၀င္ဖို႕လိုသည္။ ဥပေဒမ်ားကို အကဲျဖတ္ရာ၌ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ညီညြတ္ ျခင္းရွိမရွိဟူသည္ကိုလည္း အေရးႀကီးေသာ တိုင္းတာစိစစ္ခ်က္တရပ္ျဖစ္သင့္ေပသည္။
စင္စစ္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးတို႕သည္ အျပန္အလွန္အဆက္အစပ္ရွိ သည္။ ဒီမိုကရစီကင္းမဲ့မႈေအာက္တြင္ ဥပေဒေလး စားလိုက္နာေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမုိးေရးတို႔ သည္ မရွိႏိုင္ေပ။ ဒီမိုကေရစီဆိုသည္မွာ ျပည္သူလူထုက အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း၊ တနည္းအားျဖင့္အမ်ား သေဘာဆႏၵျဖင့္ အုပ္ခ်ုဳပ္ျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းကို အခ်ဳပ္အျခာအာဏာက်င့္သံုး ျခင္းဟုလည္း မွတ္ယူႏိုင္ပါသည္။ ယခုမ်က္ေမွာက္ကာလ၌ ဒီမိုကေရစီစနစ္က်င့္သံုးရာတြင္ သြယ္၀ိုက္ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို က်င့္သံုးၾကပါသည္။ ဆိုလုိသည္မွာ ျပည္သူက ေရြးခ်ယ္တင္ ေျမွာက္ထားသည့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ျပည္သူ႔ကိုယ္စား က်င့္သံုး ၾကရျခင္းျဖစ္ပါသည္။
အခ်ဳပ္အျခာအာဏာဟု ေျပာဆိုရာတြင္ စီမံခန္႔ခြဲေရးအာဏာဥပေဒျပဳေရးအာဏာႏွင့္ တရားစီရင္ေရးအာဏာတို႔ပါ၀င္ပါသည္။ ဤအာဏာသံုးရပ္အား လူတစု၊ လူတဖြဲ႕၊ တပါတီထဲ က က်င့္သံုးပါက တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး မည္သို႔မွ်မရွိႏိုင္ေတာ့ပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဦးေန၀င္းေခတ္တေလွ်ာက္လံုး အာဏာသံုးရပ္စလံုးကို တပါတီထဲက က်င့္သံုးခဲ့သျဖင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈမရွိခဲ့ေၾကာင္း အားလံုးအသိပင္ျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က ရပ္ရြာ ေအးခ်မ္းသာယာေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ ဥပေဒေလးစားလိုက္နာေရးစသည္တို႔ကို တြင္ တြင္က်ယ္က်ယ္ေအာ္ခဲ့ပါေသးသည္။ သို႔ေသာ္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ ၂၃ ရက္ေန႔ ဒီမိုကေရစီေရး ဆႏၵျပမႈအတြင္း ဦးေန၀င္းက “…စစ္တပ္ဆိုတာ ပစ္ရင္မွန္ေအာင္ပစ္တယ္၊ ၿခိမ္းေျခာက္တာ မပါဘူး၊ မိုးေပၚေထာင္မပစ္ဘူး….” ဟူ၍ လူထုကို စစ္တပ္ႏွင့္ကိုင္ၿပီးၿခိမ္း ေျခာက္ခဲ့သည္။ တရားဥပေဒအထက္၌ ေသနတ္ေျပာင္းရွိသည့္ သေဘာျဖစ္ေနသည္။
ထိုေသနတ္ေျပာင္းကို မစြန္႔လႊတ္ဘဲ န၀တ၊ နအဖေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ယေန႔အစိုးရ သစ္ကလည္း တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို တြင္တြင္ႀကီးေျပာေနခဲ့ျပန္ၿပီ။ ေၾကညာခ်က္အမွတ္ ၁/၉၀ ကို ထုတ္ျပန္ၿပီး အခ်ဳပ္အျခာအာဏာသံုးရပ္စလံုးကို န၀တ၊နအဖက က်င့္သံုးခဲ့ေၾကာင္း ဆိုခဲ့သည္။ န၀တ၊နအဖ ေခတ္တေလွ်ာက္လံုးတြင္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္မရွိဘဲ စစ္အစုိးရသာ ဦးေဆာင္၍ စစ္အစိုးရ၏လက္ကိုင္တုတ္လက္ညွဳိးေထာင္ေခါင္းညိမ့္ ပုဂၢဳိလ္မ်ားျဖင့္ ၂၀၀၈ အ ေျခခံဥပေဒကို ေရးဆြဲခဲ့ၾကသည္။ ယင္းဥပေဒကို ေသေရးရွင္ေရးတမွ် ျဖစ္ေနေသာ နာဂစ္မုန္ တိုင္းကာလတြင္ ျပည္သူ႕ဆႏၵမပါဘဲ အတင္းအဓမၼအတည္ျပဳခဲ့ျပန္သည္။ ၎တို႔ေရးဆြဲထား သည့္ အေျခခံဥပေဒကို တိုင္းတာမည့္အေျခခံဥပေဒလည္းမရွိေခ်။ ၎တို႔ျပဳသည့္ဥပေဒအား မတရားေၾကာင္း၊ မမွ်တေၾကာင္း၊ ဆီေလ်ာ္မႈမရွိေၾကာင္းကန္႔ကြက္ႏိုင္သည့္ အာဏာ၊ အခြင့္အ ေရးလည္း မည္သူ႕ထံ၌မွ် မရွိေပ။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒေပၚေပါက္ ေရးသည္ ႏိုင္ငံသားအားလံုး၏ တာ၀န္ျဖစ္သည္ဟု (၁၄) ႏွစ္နီးပါး စာနယ္ဇင္းမ်ား၊ ရုပ္ျမင္သံ ၾကားႏွင့္ရုပ္ရွင္၊ ဗီဒီယိုဇာတ္ကားတိုင္းတြင္ ထည့္သြင္းေျပာဆိုခဲ့ေသာ္လည္း ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု ေရးဆြဲရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည့္ ေက်ာင္းသားတဦးကို ေထာင္ဒဏ္ပင္ ခ်မွတ္လိုက္ေသးသည္။
တရားဥေဒစိုးမိုးမႈရွိရန္ဆိုလွ်င္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာသည္ ျပည္သူလူထုထံမွ ဆင္း သက္ေစရမည္ျဖစ္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ ဒီမိုကေရစီအေျခခံက်င့္သံုးမႈရွိရမည္ျဖစ္သည္။ ဒီမို ကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္က်င့္သံုးသည့္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အာဏားသံုးရပ္အား တခုကိုတခု လႊမ္းမိုး မႈမရွိေအာင္ ထိန္းၫွိသည့္စနစ္အား က်င့္သံုးၾကပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္စုိးရကလည္း ျပည္သူလူထုကို တာ၀န္ခံရသည္။ စီမံခန္႔ခြဲေရးအာဏာပိုင္မ်ား၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကုိ လည္း ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္၊ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္မ်ားက ေခၚယူေမးျမန္းစံုစမ္းခြင့္ရွိသည္။ ဥပေဒျပဳေရးအာဏာပိုင္မ်ားကလည္း ဥပေဒတရပ္ျပဳေတာ့မည္ဆိုလွ်င္ ဥပေဒၾကမ္းမ်ားကို အ ေၾကအလည္ျငင္းခံုေဆြးေႏြးၿပီးမွ ဥပေဒျပဳၾကရပါသည္။ ဤသည္မွာ ဒီမိုကေရစီကို ေဖၚေဆာင္ သည့္ သေဘာသဘာ၀အခ်ဳိ႕ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးတြင္ “တရားဥပေဒ၏အထက္တြင္ မည္သူမွ်မရွိေစရ” ဆိုသည့္ အခ်က္သည္ အေရးအႀကီးဆံုးႏွင့္အဓိကအက်ဆံုးအခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း သတိမူသင့္သည္။ ထို႔ အျပင္ တရားစီရင္ေရးဌာနအား ဥပေဒျပဳေရးဌာန၊ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဌာနတို႔ႏွင့္ သီးျခားကင္း လြတ္ေစရန္လည္း အေရးႀကီးပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အမႈကိစၥမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ လာလွ်င္ ျပည္သူအားလံုး၏ အားကိုးအားထားရသည္ တရားရံုးမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ တရားရံုး၏ တာ၀န္မွာ ျပည္သူလူထုမွအစ၊ သမၼတ၊ ဒုသမၼတ၊ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အဆံုး ဥပေဒခ်ဳိးေဖါက္သူမွန္သ မွ်အား ဘက္လိုက္ျခင္းကင္းစြာ ဥပေဒႏွင့္အညီ အဆံုးအျဖတ္ေပးရန္ျဖစ္သည္။ အကယ္၍ တ စံုတေယာက္ (သို႔မဟုတ္) ဌာနတခုက တရားရံုးႏွင့္ တရားသူႀကီးမ်ားအား ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ ေနလွ်င္ (သို႔မဟုတ္) လႊမ္းမိုးထိန္းခ်ဳပ္ေနလွ်င္ တရားရံုးသည္ ဘက္မလိုက္ဘဲ တရားမွ်တစြာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားေပးႏိုင္မည္မဟုတ္ေပ။
ထိုနည္းတူစြာ ဥပေဒျပဳေရးႏွင့္ တရားစီရင္ေရးအာဏာတို႔ကို ပူးတြဲထားပါကလည္း တရားသူႀကီးသည္ ဥပေဒျပဳသူျဖစ္သြားၿပီး၊ တဖက္သတ္ဆံုးျဖတ္ခ်ယ္လွယ္မႈကို ျပည္သူအ မ်ားခံရေပလိမ့္မည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာႏွင့္ ဥပေဒျပဳအာဏာတို႔ကို လူတဦးသို႔မဟုတ္ လူတ စု၏ လက္၀ယ္အတြင္း ထားရွိပါက အာဏာရရွိထားေသာ အုပ္ခ်ဳပ္သူတဦး (သို႔မဟုတ္) တ အုပ္စုက စိတ္တုိင္းက်အုပ္ခ်ဳပ္ရန္အတြက္ မတရားဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္သည့္ ဥပေဒမ်ားကိုသာ ျပ႒ာန္းၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေနမည္သာျဖစ္သည္။
မည္သို႔ဆိုေစ….၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ လက္ရွိက်င့္သံုး၍ ျပ႒ာန္းထားေသာ ဥပေဒမ်ားသည္ တရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္ႀကီးတခုလံုးကို မ်က္ကြယ္ျပဳထားေသာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးႏွင့္ ဥပေဒ၏အကာအကြယ္ကို ျပည္သူတိုင္းရရွိခံစားႏိုင္ ေရးဆိုသည္မွာ အိပ္မက္ထဲ၌ပင္ တည့္မတ္ရန္ အလြယ္သည့္အရာတခုပင္ ျဖစ္ေနဦးမည္မွာ ေျမႀကီးလက္ခတ္မလြဲ ဧကန္ပင္တည္း။ ။
(ျမန္မာႏိုင္ငံသားတိုင္း ဥပေဒ၏ အကာအကြယ္ကို ရရွိခံစားႏိုင္ၾကပါေစ။)
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
