>
ဂက္တီစဘာ့ဂ္မွအေတြးမ်ား
ခက္မာ
ဧျပီ ၁၁၊ ၂၀၁၁
( University of Iowa ကဦးစီးၿပီးႏွစ္စဥ္က်င္းပတဲ့ International Writing Program ကို ၂၀၀၇ခုႏွစ္ မွာက်မတက္ေရာက္ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၁ ဧၿပီလမွာေတာ့ International Writing Program ရဲ႕အစီအစဥ္ သစ္တခုျဖစ္တဲ့ Witer-in-Motion ဆိုတဲ့ Study Tour တခုမွာပါ၀င္ဖို႔ က်မကို ဖိတ္ေခၚလာျပန္ပါတယ္။ က်မအပါအ၀င္အာရွ၊ဥေရာပ၊ ၾသစေတးလ်ွ၊ အာဖရိက၊ လက္တင္ အေမရိကနဲ႔ ကေနဒါကႏိုင္ငံတကာ စာေရးဆရာနဲ႔ ၈ေယာက္နဲ႔မွတ္တမ္းတင္ရုပ္ရွင္ရိုက္ကူးမယ့္သူ တစ္ေယာက္ ပူးေပါင္းပါ၀င္ၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံအတြင္းက သဘာ၀ေဘးဒါဏ္ အပါအ၀င္စစ္ပြဲနဲ႔ အျခားေသာအရာမ်ားေၾကာင့္ ၿပိဳလဲဆံုးရံႈးမႈေတြ၊ ျပန္လည္ထူေထာင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနမႈေတြကို ေလ့လာၿပီး စာဖတ္သူေတြကို ျပန္လည္ေ၀မ်ွဖို႔ရည္ရြယ္တဲ့ ခရီးပါ။ ဒီေဆာင္းပါးေလးကေတာ့ က်မတို႔ရဲ႕ပထမဆံုး ခရီးစဥ္ျဖစ္တဲ့ Gettysburg ခရီးမွာေတြးခဲ့မိတာ ေလးကိုျပန္လည္ေ၀မ်ွထားတာပါ။)
လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ၀န္းက်င္ကေသြးနီေရာင္လႊမ္းခဲ့တဲ့အဲဒီေျမျပင္ဟာ ဒီကေန႔မွာေတာ့ အ၀ါေရာင္လႊမ္းေနခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္နိုင္ငံ ပင္ဆယ္ေဗးနီးယားျပည္နယ္ထဲက ဂက္တီစ္ဘာ့ဂ္ ( Gettysburg) ၿမိဳ႕ကေလး ဟာေႏြဦးေနေရာင္၀ါ၀ါရဲ႕ေအာက္မွာ၀င္းပေနၿပီး အ၀ါေရာင္ဒစ္ဖို ေတးလ္ ပန္းကေလးေတြနဲ႕ အံုလိုက္က်င္းလိုက္ပြင့္တဲ့ ေရႊ၀ါေရာင္ေခါင္းေလာင္းပန္းေတြက ၿမိဳ႕ကေလးကို ပိုၿပီးေႏြးေထြးတယ္လို႔ ခံစားရေစပါတယ္။ တကယ္ေတာ့အ၀ါေရာင္လႊမ္းတဲ့ ၀န္းက်င္ ေၾကာင့္သာ ေႏြးေထြးတဲ့အရသာကိုခံစားေနရေပမယ့္ ျပင္ပကတကယ့္ရာသီဥတုကေတာ့ ေအးစိမ့္ေနဆဲပါ။ ေအးျမတဲ့၀န္းက်င္မွာေႏြးေထြးမႈကိုႏွလံုးသားနဲ႕ခံစားရင္း က်မသြားခဲ့ရတဲ ့ ေနရာကေတာ့တိုက္ပြဲ နယ္ေျမ ( Battlefield) ပါတဲ့။ အေမရိကန္ရဲ႕သမိုင္းကိုတမ်ိဳးတဖံု လွည့္ေျပာင္း ေစခဲ့တဲ့ေနရာျဖစ္ၿပီး အခုအခ်ိန္မွာ ေတာ့ႏွစ္စဥ္သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ဧည့္သည္ေတြလာၾကည့္ေနရတဲ့ သမိုင္း၀င္ေဒသေပါ့။
က်မတို႔ကို Battlefield ကိုလိုက္ပို႔တဲ့ ပီတာ ( Peter Carmichael) ကဂက္တီစ္ဘာ့ဂ္ ေကာ လိပ္ရဲ႕ Civil War Study ပါေမာကၡလည္းျဖစ္ Civil war Institute ရဲ႕ ဒါရိုက္တာလည္း ျဖစ္ပါ တယ္။ သူ႔ကိုယ္သူ အိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္သားလို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူဂက္တီစဘာ့ဂ္အေၾကာင္း ေျပာျပဖို႔ စိတ္ထက္သန္ပံုကေတာ့ အဲဒီၿမိဳ႕မွာေမြးတဲ့သူေတြထက္ေတာင္သာမယ္ထင္ပါရဲ႕။ ျပည္ေထာင္စုတပ္ေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဖက္တပ္သားေတြ ရင္ဆိုင္ေတြ႕ဖို႔ စစ္ခ်ီလာပံုကို ၀န္းက်င္ျမင္ကြင္း နဲ႔ပါတြဲၿပီးမ်က္စိထဲ ျမင္လာေအာင္ေျပာနိုင္ပါတယ္။ အထင္ကရေနရာတစ္ခုေရာက္တိုင္း အဲဒီေနရာနဲ႔ ဆက္စပ္ခဲ့သူ တေယာက္ေယာက္ရဲ႕သမိုင္းေၾကာင္းနဲ႕ အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္ပြဲကာလအတြင္း ပါ၀င္တိုက္ခိုက္ခဲ့တဲ့ စစ္သားတစ္ေယာက္ရဲ႕ မိသားစုကိုေပးတဲ့ စာတစ္ေစာင္ကို ဖတ္ျပတယ္။ ဒီေတာ့က်မတို႔ဟာ စစ္ပြဲေၾကာင့္ ေသြးအတိဖံုးလႊမ္းခဲ့တဲ့ေျမႀကီးေပၚတည့္တည့္မွာရပ္ၿပီး တိုက္ပြဲရဲ႕အနိဌာရံုေတြကိုျမင္ေယာင္ ၾကားေယာင္လာရံုမက တိုက္ပြဲတြင္းက ဇာတ္ေကာင္ေတြရဲ႕ဘ၀ကိုပါ ခံစားခဲ့ၾကရပါတယ္။
အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္အတြင္း ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းျခင္းအားျဖင့္ အဆံုးအျဖတ္တစံုတရာ ရရွိေစခဲ့တဲ့ Battlefield ျဖစ္ပြား ခဲ့ရာေဒသဟာ စုစုေပါင္းေလးဧက က်ယ္၀န္းပါသတဲ့။ ေလးဧကက်ယ္တဲ့ဧရိယာ အတြင္း ဇူလိုင္၁ရက္ ေန႔ကေန ဇူလိုင္ ၃ရက္ေန႔အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့စစ္ပြဲအတြင္းမွာ ေသဆံုးသူ ၈၉၀၀ နဲ႕ ဒဏ္ရာရသူ ၂၂၀၀၀ ရွိခဲ့ပါ တယ္။ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲတေလ်ွာက္လံုးမွာေတာ့ ေသဆံုးသူေရာ ဒဏ္ရာရသူပါ သန္းနဲ႕ခ်ီၿပီးရွိခဲ့တာပါ။
“တိုင္းျပည္ကိုခ်စ္တဲ့စိတ္နဲ႕သူတို႕တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီစိတ္နဲ႕ပဲ သူတိုု႔ ေသခဲ့ၾကတယ္” ပီတာေျပာခဲ့တဲ့ စကားလံုးေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာထဲက က်မမွတ္မိေနတဲ့ ၀ါက်တစ္ခုပါ။
အ၀ါေရာင္ပန္းေတြပြင့္ေနေသာ္လည္းပဲ သစ္ပင္ေတြက အရိုးၿပိဳင္းၿပိဳင္းရွိေနေသးတဲ့ေျမေပၚမွာ ရပ္ၿပီး အဲဒီေဒသရဲ႕ေသြးစြန္းတဲ့အတိတ္ကိုေလ့လာေနရင္း က်မစိတ္ထဲမွာ ၁၂ လလံုးလံုး သစ္ရြက္ ေတြစိမ္းၿပီး တစ္ႏွစ္လံုးေနေရာင္၀င္းပတဲ့မိခင္ေျမကို ျမင္ေယာင္လာပါတယ္။
က်မတို႕ေျမမွာလည္း ျပည္တြင္းစစ္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ကိုယ့္ႏိုင္ငံသားအခ်င္းခ်င္း ျပန္သတ္ေနရတဲ့တိုက္ပြဲေတြ အခုထိရွိေနတုန္းပါ။ ႏိုင္ငံရဲ႕အေရွ႕ဖက္တေၾကာ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္နဲ႔ အေရွ႕ေတာင္ဖက္က တိုင္းရင္းသားေတြဟာ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက သူတို႔ေနထိုင္ရာတိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနသူမ်ားရဲ႕ တိုက္ခိုက္ေခ်မႈန္းျခင္းကို ခံေနရပါတယ္။ တိုက္ပြဲ ေၾကာင့္ေရာ ေျမျမဳတ္မိုင္းေၾကာင့္ပါတိုင္းျပည္ရဲ႕ တေနရာရာမွာ ေသြးမစြန္းတဲ့ေန႕ဟာမရွိ သေလာက္ပါပဲ။
က်မတို႔နဲ႕တေျမထဲမွာေမြးခဲ့ၾကတဲ့သူေတြဟာ က်မတို႔မသိဘဲ တျဖဳတ္ျဖဳတ္ေသခဲ့တာ ႏွစ္ေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာ ၾကာခဲ့ပါၿပီ။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြကို ဒုကၡသည္အျဖစ္ ထြက္ေျပးခိုလံႈၾကရတာလဲ သန္းနဲ႔ခ်ီရွိေနပါၿပီ။
ေသြးေခ်ာင္းစီးခဲ့တဲ့ေျမေပၚမွာရပ္ရင္း အဲဒီေျမမွာေသဆံုးခဲ့သူေတြရဲ႕၀ိညာဥ္ကိုရွာေဖြၿပီးက်မ ေၾကကြဲ ၀မ္းနည္းေနမိပါတယ္။ က်မဟာ က်မေမြးရပ္ေျမနဲ႕ မိုင္ေပါင္း ေသာင္းခ်ီေ၀းတဲ့ေနရာမွာရပ္ရင္း လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၁၅၀ ေလာက္က အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား ဘယ္၍ဘယ္မ်ွဟာ ႏိုင္ငံကိုခ်စ္တဲ့စိတ္နဲ႕ တိုက္ပြဲ၀င္ ခဲ့ၾကတယ္။ ဘယ္၍ ဘယ္မ်ွေသဆံုးၿပီး ဘယ္ေလာက္ဒါဏ္ရာရတယ္။ ဘယ္တပ္ေတြက ဘယ္အရပ္က ဘယ္လိုစစ္ခ်ီလာၿပီး တဖက္တပ္က ဘယ္လမ္းေၾကာင္းက ဘယ္လိုဆုတ္ခြာတယ္ ဆိုတာကို ဦးေႏွာက္နဲ႕ ေရာ ႏွလံုးသားနဲ႕ပါမွတ္သားေနရပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ က်မရဲ႕မိခင္ေျမအတြင္း က်မတို႕ရဲ႕ေသြးသားေတြ ေသေၾကပ်က္စီးရတဲ့ေနရာကို က်မသြားဖို႔ အခြင့္မသာခဲ့ပါဘူး။ ဘယ္ႏွ ခုႏွစ္ကစလို႔ လူဘယ္ႏွေယာက္ ေသဆံုးခဲ့ရၿပီး ဒုကၡိတဘ၀ေရာက္ရတဲ့ အရည္အတြက္ ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲ က်မတို႔မသိႏိုင္တာကိုေတြးရင္း ဘာကိုမွန္းမသိ ေဒါသထြက္ ခံရခက္ေနခဲ့မိပါတယ္။
ဂက္တီစဘာ့ဂ္ရဲ႕တိုက္ပြဲအပါအ၀င္ အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္ဟာ လူေပါင္းမ်ားစြာရဲ႕အသက္နဲ႕ ရင္းၿပီး လူသားအခ်င္းခ်င္းကၽြန္ျပဳတဲ့စံနစ္ကို အဆံုးသတ္ေစခဲ့ပါတယ္။ အတိတ္ရဲ႕ဆံုးရံႈးမႈေတြကိုၾကည့္ ၿပီး ျပန္လည္တည္ေထာင္ထိမ္းသိမ္းမႈေတြနဲ႕အနာဂါတ္ခရီးကိုဆက္ဖို႔ အားယူတဲ့ေနရာျဖစ္ပါတယ္။ အရင္းအႏွီးႀကီးႀကီးေပးခဲ့ရသေလာက္ သမိုင္း၀င္တန္ဖိုးတစ္ခု ပိုင္ဆိုင္ခဲ့ရတဲ့ေျမပါ။
သမိုင္း၀င္ေျမကို တန္ဖိုးထားထိန္းသိမ္းျခင္းအားျဖင့္ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြအတြက္ သမိုင္းကို မ်က္ေျခမျပတ္ တန္ဖိုးထားတတ္ေစတဲ့ ရလာဘ္ကိုလည္း ေပးေနပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ႏွစ္စဥ္ သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ဧည့္သည္ေတြကို လာေရာက္ေလ့လာ လည္ပတ္ ဖို႔ု ဆြဲေဆာင္ရာေျမအျဖစ္နဲ႔လည္း မ်က္ျမင္တန္ဖိုးကို ရေစပါတယ္။
က်မတို႔ႏိုင္ငံထဲမွာေတာ့ အသက္ေပါင္းမ်ားစြာ ရင္းေနရဆဲပါ။ ဒါေပမယ့္ အဆံုးသတ္သင့္တဲ့ စနစ္၊ လုပ္ရပ္တစ္ခုခုကို ဘယ္လိုုမွ အဆံုးမသတ္ႏိုင္ေသးပါဘူး။ က်ဆံုးမႈ ( Faialure ) ေတြကို ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ဖို႔ ( Recover ) ေနေနသာသာ က်ဆံုးမႈေတြဟာ ဘယ္အတိုင္းအတာအထိ ရွိေနသလဲ ဆိုတာကိုေတာင္ အတိအက် တြက္ခ်က္သတ္မွတ္ဖို႔ မစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ေသးတဲ့ ေနရာေတြ ရွိေနေသးသ၍ ကမာၻၾကီးကို အလံုးစံုေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈေတြနဲ႔ ျပန္လည္ထူေထာင္ဖို႔ဆိုတဲ့ က်မတို႔ရဲ့အိပ္မက္ဟာ အိပ္မက္အျဖစ္ပဲ ရွိေနဦးမယ္ထင္ပါရဲ႕။
ဧၿပီ ၅ရက္၊ ၂၀၁၁
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
