သမိုင္းတေကြ႕မွ ႏုိင္ငံျခားသားမ်ား
သန္း၀င္းလႈိင္
ေမ ၂၇၊ ၂၀၁၃
● အိႏၵိယနန္းက်ဘုရင္ ဗဟာဒူး႐ွားဇဖားရ္
ၿပီးခဲ့ေသာ အပတ္က က်ေနာ္ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဒဂံုၿမိဳ႕နယ္ ဇီ၀ကလမ္း (ယခင္ဇဗားရ္႐ွားလမ္း) ႐ွိ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွ ျမန္မာႏုိင္ငံသို႔ ပါေတာ္မူခဲ့ေသာ ေနာက္ဆံုးမဂိုဧကရာဇ္ ဗဟာဒူး႐ွားဇဖားရ္၏ သခၤ်ိဳင္းဂူဗိမာန္သို႔ သြားေရာက္ေလ့လာ ၾကည့္႐ႈမိသည္။
တခ်ိန္က ေ႐ႊနန္းေတာ္၌ မင္းစည္းစိမ္ခံစားခဲ့ရေသာ အိႏၵိယနိုင္ငံ၏ မဂိုဧကရာဇ္သည္ ေရျခားေျမျခား ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ ရန္သူ၏လက္တြင္းတြင္ နတ္႐ြာစံခဲ့ပံုကို ေတြးမိရင္း ကၽြႏု္ပ္တို႔၏ ျမန္မာဘုရင္သီေပါမင္းတရား အိႏၵိယျပည္ ရတနာဂီရိ အရပ္၌ ၁၉၁၆ ဒီဇင္ဘာ ၁၅ တြင္ ဆင္းရဲခ်ိဳ႕ တဲ့စြာ နတ္႐ြာစံခဲ့ရပံုကို ျပန္လည္ယွဥ္တြဲ အေတြးပြား ေနမိပါေတာ့သည္။
ဤပါေတာ္မူဘုရင္ႏွစ္ပါး၏ ဘဝကံၾကမၼာမွာ တနည္းတဖံု ဆင္တူယိုးမွား တူညီေနေပ၏။ အိႏိၵယျပည္ ေဒလီၿမိဳ႕ေတာ္၌ အိႏိၵယျပည့္႐ွင္ မဂိုဘုရင္အား အဂၤလိပ္တို႔က ဖမ္းဆီး၍ ဇာတိေနျပည္ေတာ္ႏွင့္ ေဝးေသာ ျမန္မာႏုိင္ငံ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ပို႔လုိက္သည္။ အက်ဥ္းစံ နန္းက်ဘုရင္တပါးအျဖစ္ ေနထုိင္ရင္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဒဂံုအရပ္၌ နတ္႐ြာစံခဲ့ရေလသည္။
ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္၏ ေနာက္ဆံုးမင္းျဖစ္သည့္ သီေပါမင္းတရားအားလည္း ၁၈၈၅ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ ၂၉ ရက္ေန႔တြင္ ဖမ္းဆီး၍ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တို႔သည္ ေရေၾကာင္းခရီးျဖင့္ ပထမအိႏၵိယႏိုင္င္ငံ မဒရပ္ၿမိဳ႕၊ ယင္းေနာက္ အိႏိၵယႏိုင္ငံအေနာက္ဘက္ ပင္လယ္ကမ္းေျခ႐ွိ ရတနာဂီရိသို႔ ၁၉၁၀ျပည့္ႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ ၁၃ ရက္ေန႔တြင္ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ခဲ့သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေနာက္ဆံုးဘုရင္ျဖစ္သည့္ သီေပါမင္းတရားသည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ၌ ရတနာဂီရိအက်ဥ္း သားဘ၀ျဖင့္ ႏွစ္ ၃၀ နီးပါး ေနထိုင္ခဲ့ရၿပီးေနာက္ ၁၉၁၆ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၅ ရက္ေန႔ ည ၁၂ နာရီတိတိတြင္ နတ္႐ြာစံခဲ့ရသည္။
သို႔ကလို ျမန္မာဘုရင္အား အိႏၵိယျပည္၌ ေခြထားၿပီး အိႏၵိယဘုရင္အား ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ ေခြထားျခင္းမွာ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႔တို႔၏ နည္းပရိယာယ္ တစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံသို႔ ပါေတာ္မူခံခဲ့ရေသာ အိႏိၵယႏုိင္ငံ၏ ေနာက္ဆံုး မဂိုဧကရာဇ္ မဟာဒူးဇဖားရ္ (Bahadur Shah Zafar) သည္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၇၅ ခုႏွစ္တြင္ ေဒလီၿမိဳ႕ေတာ္႐ွိ ႐ွားဂ်ဟန္းဘုရင္ႀကီး၏ လာလ္ကီယာ နန္းေတာ္တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ခမည္းေတာ္ ဒုတိယေျမာက္ အကၠဘာရ္႐ွား (Emperor Akbar Shah II) က သားေတာ္အား `မိုဟာမက္ေစရာဂၽြန္ဒင္း´ ဟု မွည့္ေခၚခဲ့၏။ အ႐ြယ္ေရာက္ေသာအခါ `အဘူဇဖားရ္´ ဘြဲ႕အမည္ျဖင့္ အိမ္ေ႐ွ႕စံအပ္ႏွင္းခဲ့သည္။
ခမည္းေတာ္သည္ သားေတာ္အား ငယ္စဥ္ကပင္ နန္းတြင္း၌ပင္ အႀကီးေတာ္ဆရာမ်ားခန္႔အပ္၍ မင္းသားတို႔ တတ္အပ္ေသာ ပညာရပ္မ်ားကို သင္ၾကားေစသည္။ အဘူဇဖားရ္သည္ ဘာသာေရးအဆံုးအမတို႔ကို ေလးစားလုိက္နာသူလည္းျဖစ္သည္။ ဘာသာေရးစာေပတို႔ကိုလည္း ေလ့လာသူ ျဖစ္သည္။ ဘာသာေရးစာေပတို ့ကို ဆရာအသီးသီးထံတြင္ႀကိဳးစားသင္ယူသည္။ သူသည္ ငယ္စဥ္ကပင္ ကဗ်ာလကၤာမ်ားဖတ္႐ႈျခင္း၊ ေရးသားသီကံုးျခင္း ကို အထူးပင္ ဝါသနာပါသည္။ နန္းတြင္းကဗ်ာစာဆိုမ်ားျဖစ္ၾကေသာ အီဘရာဟင္ေဇာက္၊ ဟာဆန္ႏြလ္ခန္းဂါလစ္ တို႔သည္ သူ႔အား ကဗ်ာဆရာတစ္ဦးအျဖစ္သို႔ေရာက္ေအာင္ ဆရာစားမခ်န္ သင္ၾကားျပသေပးခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ အာေရဗီ (အာရပ္ဘာသာစကား)၊ ဖာရစီ (အီရန္ဘာသာစကား) ႏွင့္ အူရဒူ (ပါကစၥတန္ဘာသာစကား) မ်ားႏွင့္ စာေပမ်ားကို ဂ႐ုတစိုက္သင္ၾကားခဲ့ရာ အဘူဇဖားရ္သည္ ဖာရစီဘာသာ၊ အူရဒူဘာသာတို႔ျဖင့္ ကဗ်ာလကၤာတို႔ကို ရသေျမာက္ေအာင္ ဖြဲ႕ဆိုသီကံုးႏုိင္ခဲ့သည္။
အသက္ ၄၀ တြင္ အိမ္ေ႐ွ႕စံအဘူဇဖားရ္မင္းသားသည္ ၾကင္ယာေတာ္မိဖုရားေလးပါးျဖင့္ သားေတာ္ သမီးေတာ္မ်ား ထြန္းကားေနၿပီျဖစ္သည္။
ထို႔ေနာက္ ဇဖားရ္႐ွားဘုရင္၏ အဘိုး `ဒုတိယေျမာက္႐ွားအာလမ္´ (Shar Alam II) သည္ ၁၈ဝ၆ ခုႏွစ္ နတ္ျပည္စံ၍ ခမည္းေတာ္ အကၠဘာရ္႐ွားသည္ နန္းတက္ခဲ့ေလသည္။ နန္းတက္ၿပီးမၾကာမီမွာပင္ သားေတာ္အား အိမ္ေ႐ွ႕ႏွင္းခဲ့သည္။ ခမည္းေတာ္ ဒုတိယေျမာက္အကၠဘာရ္႐ွားသည္ ႏွစ္ ၃ဝ နီးပါး နန္းစံခဲ့ၿပီးေနာက္ ၁၈၃၇ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ နတ္ျပည္စံခဲ့သည္။
ဗဟာဒူး႐ွားသည္ ခမည္းေတာ္နတ္ျပည္မစံမီ ၁ဝ ရက္အလို ၁၈၃၇ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၈ ရက္ေန႔၌ပင္ `အဘူဇဖားရ္မိုဟာမက္ေစရာဂၽြန္းဒင္းမဟာဒူး႐ွား´ ဘြဲ႕အမည္ျဖင့္ ရာဇဘိေသကခံခဲ့သည္။ နန္းတက္စဥ္ မဟာဒူး႐ွား သည္ အသက္ ၆၂ ႏွစ္ ႐ွိေနၿပီျဖစ္သည္။
စိတ္သေဘာထားႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕ေသာ ဘာသာတရားကို ေလးစားလုိက္နာေသာ ဘာသာေရးက်င့္စဥ္ႏွင့္ ကဗ်ာလကၤာမ်ားတြင္ ေမြ႕ေလ်ာ္ေသာ မဂိုဘုရင္ႀကီး ဗဟာဒူး႐ွားသည္ ထီးနန္းစည္းစိမ္ကို ရ႐ွိေသာ္လည္း စိတ္ေက်နပ္ ေပ်ာ္႐ႊင္မႈကို အျပည့္အဝမရခဲ့ေပ။
သူသည္ အသက္ ၂၀ ေက်ာ္ေလာက္ကပင္ `တစပ္ဝမ္´ ေခၚ မေဖာက္ျပန္ေသာ တရားလမ္းစဥ္ဘက္သို႔ ေလ့လာလုိက္စား၍ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ အ႐ြယ္တြင္ ကိုယ္တုိင္ က်မ္းစာမ်ား ျပဳစုျခင္း၊ တရားျပဆရာအျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ျခင္းတို႔ကို ျပဳခဲ့သည္။
ဗဟာဒူး႐ွားသည္ အိႏၵိယျပည့္႐ွင္ မဂိုဧကရာဇ္ဟု ဆိုေသာ္လည္း အမွန္စင္စစ္အားျဖင့္ အမည္ခံဘုရင္တစ္ပါး မွ်သာ ျဖစ္သည္။ သူနန္းစံသည္ ၁၈၃၇ ခုႏွစ္သို႔ မေရာက္မီကပင္ ၿဗိတိသွ်အေ႐ွ႕အိႏိၵယကုမၸဏီႀကီးသည္ အိႏိၵယျပည္၏ အခ်က္အျခာေဒသမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ ပင္လယ္ကမ္း႐ိုးတန္းဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕မ်ားကို သိမ္းပိုက္ထားၿပီး ျဖစ္ေလသည္။ ၾသဇာအာဏာတိကၠိမႀကီးမားေသာ နယ္စားပယ္စား ေစာ္ဘြားမ်ားကိုလည္း စည္း႐ုံးသိမ္းသြင္းထားၿပီး ျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က အိႏိၵယဘုရင္ခံခ်ဳပ္မွာ ေလာ့ေအာက္လန္ (Lord Auk-Land) ျဖစ္သည္။
ဘဂၤလားျပည္နယ္ ကာလကတၱားၿမိဳ႕ (ယခု ကိုးလ္ကတၱား) ကို ဖို႔ဒ္၀ီလ်ံဟု သမုတ္၍ ကုမၸဏီဌာနခ်ဳပ္႐ုံးစိုက္ကာ အိႏၵိယျပည္႐ွိ မိမိပိုင္နက္မ်ားကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနေလၿပီ။ ဗဟာဒူး႐ွားအားလည္း တလလွ်င္ ႐ူပီးေငြ တစ္သိန္းက် ကုမၸဏီက ေထာက္ပံ့ထား၏။ သူသည္ ၿမိဳ႕ေတာ္႐ွိ အခ်ိဳ႕စံအိမ္ေတာ္မ်ားမွလည္း အိမ္ငွားခရ႐ွိသည္။
တဖက္ကလည္း ေဒလီျပည့္႐ွင္ မဂိုဧကရာဇ္ဟု ဆက္လက္အသိအမွတ္ျပဳထားေလသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဗဟာဒူး႐ွားမွာ မိမိေနထုိင္ရာ လာလ္ကီယာနန္းေတာ္တြင္း၌႐ွိေသာ ေမာင္းမမိႆံႏွင့္ မင္းမႈထမ္းမ်ားအေပၚ မွာပင္ၾသဇာအာဏာမ႐ွိေပ။ မ႐ွိေအာင္လည္း အဂၤလိပ္တို႔က ဖန္တီးထားသည္ကို ေတြ႕႐ွိရသည္။
ဗဟာဒူး႐ွားကို ေလာကီစည္းစိမ္ခံစားႏုိင္ေစရန္ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ထားေသာ္လည္း အိႏိၵယျပည္တဝန္းလံုး သို႔ သြားလာမႈမျပဳႏုိင္ေအာင္ တားျမစ္ထားသည္။ ၿမိဳ႕စား၊ နယ္စားမ်ားႏွင့္လည္း ဆက္သြယ္မႈမျပဳႏုိင္ေအာင္ ျဖတ္ေတာက္ထားသည္။ ၿမိဳ႕စား၊ နယ္စားမ်ားကို ၿဗိတိသွ်အေ႐ွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီႏွင့္သာ ဆက္သြယ္ရန္ ဖန္တီးထားသည္။ အခ်ိဳ႕ ၿမိဳ႕စား၊ ေစာ္ဘြားမ်ားကို `ဆာ´ (Sir) ဘြဲ႕မ်ား ခ်ီးျမွင့္၍ သူေကာင္းျပဳထားသည္။ ၄င္းတို႔၏ အကူအညီျဖင့္ ျပည္တြင္းမွ ပုန္ကန္သူအင္အားစုမ်ားကို အစြမ္းကုန္ၿဖိဳခြဲပစ္ခဲ့သည္။
ထိုစဥ္က အိႏိၵယျပည္၏ နာမည္ႀကီး ပုဆိန္႐ိုးမ်ားမွာ ဂြါလီ၀ါမွ ဘင္အင္ကာေရာင္း၊ ဟိုက္ဒါရာဘတ္မွ ဘာဆလာဂ်န္၊ နီေပါမွ ဆာဂ်န္မဟာဒူး တို႔ ျဖစ္ေလသည္။
ထို႔ေနာက္ ၁၈၅၇ ခုႏွစ္ ေမလ ၁ဝ ရက္ေန႔တြင္ ဘာသာေရးကိစၥကို အေၾကာင္းျပဳ၍ အိႏၵိယျပည္ေျမာက္ပိုင္း၌ တပ္စြဲထားသည့္ အိႏၵိယအမ်ိဳးသား စီးပြိဳင့္စေပါရီတပ္သားမ်ားႏွင့္ ျပည္သူလူထုတို႔ ေပါင္းစည္းကာ နယ္ခ်ဲ႕ၿဗိတိသွ်အစိုးရကို ပထမဆံုးအႀကိမ္ ေတာ္လွန္ေရးတုိက္ပြဲဝင္ခဲ့ၾကသည္။ ယင္းေတာ္လွန္ေရးတြင္ နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရတို႔ ဇဖား႐ွားဘုရင္သည္ အိႏၵိယအမ်ိဳးသားစစ္ပါရီႏွင့္ ျပည္သူလူထုဖက္မွ အကူအညီေပးသည္ဟု ယူဆကာ ႐ုံးတင္စစ္ေဆးခဲ့သည္။ ၃၁ ရက္အၾကာ ႐ုံးတင္စစ္ေဆးၿပီးေနာက္ ထိုစဥ္က ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္ခံျဖစ္ေန ေသာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ပို႔ရန္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ခဲ့သည္။ ယင္းဆံုးျဖတ္ခ်က္ႏွင့္အညီ ၁၈၅၈ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၇ ရက္ေန႔တြင္ ဘုရင္၊ မိဘုရားႏွင့္ သားသမီးမ်ားအား ကာလကတၱားၿမိဳ႕သို႔ ထြက္ခြာသြားရန္ ပန္ဂ်ပ္ျပည္နယ္ အဂၤလိပ္မင္းႀကီးခ်ဳပ္က အမိန္႔ထုတ္ခဲ့သည္။ ဇဖား႐ွားဘုရင္ႏွင့္ ေတာ္ဝင္မိသားစုတို႔ ေဒလီၿမိဳ႕မွ ထြက္ခြာလာေသာအခါ ၿဗိတိသွ်အေစာင့္စစ္သားမ်ား ထူထပ္စြာ ခ်ထားေစာင့္ေ႐ွာက္ေစခဲ့သည္။ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္လံုးတြင္ ဘုရင္ႏွင့္မိဘုရားတို႔ကို ေနာက္ဆံုးေတြ႕ျမင္လိုၾကေသာ လူထုႀကီးသည္ ျပည့္ႏွက္ေနသည္။ ယင္းလူထုႀကီးတရပ္လံုးသည္ ဘုရင္ႏွင့္ မိဘုရားတို႔ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ခံရသည့္အတြက္ ဝမ္းနည္ပူေဆြးငိုေၾကြးကာ ႏွေျမာတသျဖစ္ၾကသည္။ ဘုရင္ႏွင့္မိဘုရားတုိ႔ကလည္း ဝမ္းနည္းပူေဆြးလ်က္ မ်က္ရည္မ်ားက်ကာ ျပည္သူတို႔အား လက္ျပႏႈတ္ဆက္ခဲ့ၾကသည္။ ဆုေတာင္းေမတၱာပို႔သခဲ့ၾကသည္။
ဇဖား႐ွားဘုရင္ႏွင့္ ေတာ္ဝင္မိသားစုတုိ႔သည္ ကာလကတၱားၿမိဳ႕မွတဆင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ၁၈၅၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ေရာက္႐ွိခဲ့သည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္ေသာအခါ ျမင္းၿပိဳင္ကြင္းေဟာင္းအနီး ဗြိဳင္းလမ္း (ယခု ဦးဝိစာရလမ္း) ႐ွိ ပ်ဥ္ေထာင္အိမ္တစ္လံုးတြင္ ဘုရင္ႏွင့္ မိဘုရားတို႔ကို ထား႐ွိခဲ့သည္။ ပါေတာ္မူစဥ္က မဂိုဘုရင္ႀကီး ဗဟားဒူး႐ွားဇဖားရ္သည္ အသက္ ၈၅ ႏွစ္ ႐ွိၿပီျဖစ္သည္။ သူႏွင့္အတူ ေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္အပါအ၀င္ နန္းတြင္းမင္းမႈထမ္း ၃၅ ဦးပါ လုိက္ပါလာခဲ့သည္။ ဇဖားရ္႐ွားဘုရင္ ပါေတာ္မူစဥ္က အထက္ျမန္မာျပည္ မႏၱေလးရတနာပံုေနျပည္ေတာ္တြင္ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး စံျမန္းေနစဥ္ကျဖစ္သည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ နန္းက်ဘုရင္အား အဂၤလိပ္အစိုးရသည္ စစ္တပ္ႏွင့္ အေစာင့္အေ႐ွာက္အၿမဲထားခဲ့သည္။ ယင္းပ်ဥ္ေထာင္အိမ္၌ ဇဖား႐ွားဘုရင္ႏွင့္ေတာ္ဝင္မိသားစုသည္ ဆင္းရဲၿငိဳျငင္စြာ ေနထုိင္ခဲ့ရ႐ွာသည္။ ၿဗိတိသွ် အစိုးရက ေထာက္ပံ့ေၾကးေငြအျဖစ္ တစ္လလွ်င္ ေငြ ၆ဝဝ က်ပ္သာ ေပးခဲ့သည္။ ဇဖားရ္႐ွားဘုရင္သည္ ယင္းေငြေၾကးျဖင့္ မိသားစုအတြက္ မလံုေလာက္ေသာ္လည္း ၿဗိတိသွ်အစိုးရထံ ေငြပိုေပးရန္ မေတာင္းခံခဲ့ေပ။ မိဘုရားႀကီး၏ လက္ဝတ္ရတနာမ်ားကိုသာ ထုခြဲေရာင္းခ်သံုးစြဲခဲ့သည္။
ဇဖားရ္႐ွားဘုရင္သည္ အိမ္တြင္း၌သာ အေနမ်ားသည္။ အျပင္သို႔ ထြက္ေလ့မ႐ွိေခ်။ တရားက်မ္းစာမ်ား ႐ြတ္ဖတ္ျခင္း၊ ေဆးတံေသာက္ျခင္း၊ သားေတာ္ဘတ္ခံမင္းသားႏွင့္ ေနျပည္ေတာ္အလြမ္းေတးမ်ား ႐ြတ္ဆိုျခင္း၊ ထာဝရဘုရားသခင္ထံ ဆုမြန္ေတာင္းျခင္းတို႔ျဖင့္သာ အခ်ိန္ကုန္ေစခဲ့သည္။ သူသည္ `ဇဖားရ္႐ွား´ ကေလာင္အမည္ျဖင့္ ကဗ်ာလကၤာမ်ားလည္း ေရးစပ္သီကံုးခဲ့သည္။
ဗဟားဒူး႐ွားဇဖားရ္ ႏွင့္အတူ ေနထုိင္ခဲ့သူမ်ားမွာ မိဘုရားေခါင္ႀကီး ဇိနတ္မဟာဘီဂမ္ ((The Nawab Zinath Mahal Begun) သားေတာ္ ဂ်ဝမ္ဘတ္၊ သမီးေတာ္ ကုလ္ခြန္ဇမာနိေဘဂမ္၊ ေရာင္နတ္ဇမာနိေဘဂမ္၊ ႏို႔စို႔အ႐ြယ္သားေတာ္ ဂ်မ္႐ွစ္ဘတ္၊ သားေတာ္ ဂ်ဝမ္ဘတ္၏ဆရာ ဟာဖြဇ္အီဘရာဟင္ေဇာက္တို႔ႏွင့္ အေစအပါး အေျခြအရံမ်ားျဖစ္ၾကသည္။
ဇဖားရ္႐ွား၏ စံအိမ္ေတာ္သည္ လက္႐ွိ ဇီဝကလမ္း (ျမန္မာႏုိင္ငံေဆး၀ါးသုေတသနဌာနေဘး) ႐ွိ သခၤ်ိဳင္းေတာ္႐ွိသည့္ ေနရာပင္ျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က ထိုလမ္း၏အမည္မွာ စီးဒါးရ္ဘဇားလမ္းျဖစ္ၿပီး အိမ္အမွတ္မွာ ၅၈ ျဖစ္သည္။
ထို႔ေနာက္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ နန္းက်ဘုရင္ ဗဟာဒူး႐ွားဇဖားရ္သည္ ၁၈၆၆ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ ၇ ရက္ ေသာၾကာေန႔တြင္ သက္ေတာ္ ၈၉ ႏွစ္အ႐ြယ္၌ နတ္႐ြာစံခဲ့ေလသည္။ ထိုအခ်ိန္၌ မိဘုရားႀကီး ဇိနတ္မဟာလ္၊ ဂ်၀မ္ဘတ္ခ္မင္းသားႏွင့္ ဇနီး၊ ေျမးမိန္းကေလးတို႔သည္ ဘုရင္ႀကီး၏ အနီးတြင္ ႐ွိေနခဲ့သည္။ ဇဖားရ္႐ွားဘုရင္၏ ႐ုပ္ကလာပ္ကို ၿဗိတိသွ်အစိုးရက အိႏိၵယသို႔ ျပန္လည္သယ္ေဆာင္၍ သၿဂႋဳဟ္ခြင့္မျပဳ၍ စံအိမ္ေတာ္၀င္းအတြင္း၌ပင္ ျမွဳပ္ႏွံသၿဂႋဳဟ္ခဲ့သည္။ ဇဖားရ္႐ွားဘုရင္နတ္႐ြာစံၿပီးေနာက္ ၅ ႏွစ္အၾကာတြင္ ဇိနတ္မဟာလ္မိဘုရားႀကီးကို အျခားအိမ္တစ္အိမ္သို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ေနထိုင္ေစခဲ့သည္။ ဘုရင္ႀကီးနတ္႐ြာစံၿပီးေနာက္ ႏွစ္ ၂၀ အၾကာ ၁၈၈၆ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ မိဘုရားႀကီး ဇိနတ္မဟာလ္နတ္႐ြာစံခဲ့ျပန္သည္။ မိဘုရားႀကီး၏ ႐ုပ္ကလာပ္ကိုလည္း ယခင္ေနထုိင္ခဲ့ေသာ အိမ္ဝင္းအတြင္း႐ွိ ဘုရင္ႀကီး၏ ဂူအနီး၌ပင္ ျမွဳပ္ႏွံခဲ့သည္။ ၄င္းေနာက္ သားေတာ္ ဂ်ဝမ္ဘတ္ခ္ မင္းသားသည္ ေမာ္လၿမိဳင္သို႔ အပို႔ခံခဲ့ရသည္။
ဇဖားရ္႐ွားဘုရင္ႏွင့္ မိဘုရားႀကီးတို႔၏ အေလာင္းမ်ားျမွဳပ္ႏွံခဲ့သည့္ အိမ္ဝင္းကို ဥေရာပတုိက္သား မိသားစုအား ငွားရမ္းခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ဇဖားရ္႐ွားဘုရင္၏ သခႋ်ဳင္းေနရာသည္ လံုး၀ေပ်ာက္ကြယ္တိမ္ျမဳပ္လုနီး ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ၂ဝ ရာစုႏွစ္ဦးပိုင္းတြင္းက်မွ အဗၺဒူဆလမ္းဆိုသူ၏ ႀကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္ ဇဖားရ္႐ွားဘုရင္၏ သခ်ႋဳင္းေနရာကို ျပန္လည္႐ွာေဖြေတြ႕႐ွိခဲ့သည္။ ယင္းေနရာမ်ားကို မွတ္တိုင္မ်ားစိုက္ထူထားေပးခဲ့သည္။ ၄င္းေနာက္ ျမန္မာျပည္တြင္ ေနထုိင္ၾကေသာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ မြတ္စလင္တို႔က ၿဗိတိသွ်အစိုးရထံမွ ခြင့္ျပဳခ်က္ေတာင္းယူကာ ဦး၀ိစာရႏွင့္ ေ႐ွးအေခၚ စီဒါးဘဇားလမ္း (ယခု ဇီ၀ကလမ္း) ၌ ဇဖားရ္႐ွားဘုရင္ႏွင့္ မိဘုရားတို႔၏ အုတ္ဂူမ်ားကို ျပန္လည္မြမ္းမံတည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္။ ယင္းအုတ္ဂူမ်ားကို ယခုတုိင္ ဇဖားရ္႐ွားသခ်ႋဳင္းဗလီဝင္းအတြင္း၌ အထင္အ႐ွား ေတြ႕ျမင္ႏုိင္ေသးသည္။
ထို႔ေနာက္ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ ေ႐ွ႕ေနဒါဝတ္ဂ်ီ (M.E Darwood Je) က ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ျမဴနီစီပါယ္၌ အဆိုတရပ္သြင္း၍ စီဒါးရ္ဘဇားလမ္းကို ဇဖာရ္႐ွားဘုရင္၏ ကေလာင္အမည္ ဇဖားရ္႐ွားကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ ဇဖားရ္႐ွားလမ္းဟု အမည္ေျပာင္းေပးရန္ တင္ျပခဲ့သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ဇဖားရ္႐ွားလမ္းဟူ၍ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂၆ ရက္ေန႔အထိ ေခၚေဝၚခဲ့ၾကသည္။ နဝတအစိုးရလက္ထက္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂၇ ရက္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္ စည္ပင္သာယာေရးနယ္နိမိတ္အတြင္း႐ွိ ႏိုင္ငံျခားအမည္႐ွိေသာ လမ္းမ်ားကို ျမန္မာအမည္သစ္သို႔ ေျပာင္းလဲရာမွ ဇဖားရ္႐ွားလမ္းကို ယခုအခါ ဇီ၀ကလမ္းဟု ေျပာင္းလဲေခၚေ၀ၚခဲ့သည္။
ၿဗိတိသွ်အစိုးရသည္ မဂိုအင္ပါယာ၏ ေနာက္ဆံုးနန္းက်ဘုရင္ႏွင့္ မိဘုရားတို႔ ျမွဳပ္ႏွံထားရာ ေနရာကို ေနာင္တြင္ အိႏၵိယတုိင္းသားတုိပက ကိုလိုနီစနစ္ကို ေတာ္လွန္ေရးအထိမ္းအမွတ္ သေကၤတသဖြယ္ အသံုးျပဳမည္ကို စိုးရိမ္ေသာေၾကာင့္ ျမွဳပ္ႏွံရာ အုတ္ဂူေနရာအစစ္ကို စနစ္တက်ဖံုးကြယ္၍ လွ်ိဳ႕၀ွက္စြာျမွဳပ္ႏွံထားခဲ့သည္။ အမ်ားက ယခင္သိ႐ွိခဲ့ေသာ အုတ္ဂူဗိမာန္သံုးလံုးတြဲကိုသာ နန္းက်ဘုရင္ ဇဖားရ္႐ွား၊ မိဘုရားႏွင့္ ေျမေတာ္တို႔၏ အုတ္ဂူအစစ္ဟု သာ ထင္ျမင္ခဲ့ၾကသည္။
သို႔ေသာ္ နန္းက်ဘုရင္၏ အုတ္ဂူအစစ္ကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဒဂံုၿမိဳ႕နယ္ ဇီဝကလမ္း သခ်ႋဳင္းဂူဗိမာန္အနီးေနရာ၌ပင္ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္တြင္ အေဆာက္အအံုအသစ္ေဆာက္လုပ္ရန္ ေျမႀကီးမ်ားတူးေဖာ္ရာမွ ျပန္လည္႐ွာေဖြေတြ႔႐ွိခဲ့သည္။ အုတ္ဂူအစစ္ကို အလြယ္တကူ႐ွာေဖြ၍ မေတြ႕႐ွိႏိုင္ေစရန္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ေသသပ္ပိရိစြာဖံုးကြယ္ထားခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း မဂိုအင္ပါယာ၏ ေနာက္ဆံုးဧကရာဇ္ ဇဖားရ္႐ွား နတ္႐ြာစံၿပီး အႏွစ္ ၁၃ဝ အၾကာတြင္မွ ေျမတူးလုပ္ငန္း ျပဳလုပ္စဥ္အတြင္း ျပန္လည္ေတြ႕႐ွိျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း အိႏၵိယႏိုင္ငံထုတ္ ဟင္ဒူစတန္တိုင္း (Hindustan Time) သတင္းစာ၌ ေဖာ္ျပထားသည္။
မည္သို႔ဆိုေစ… မဂိုဘုရင္ ဇဖားရ္႐ွားႏွင့္ ျမတ္မာဘုရင္သီေပါမင္းတရားတို႔၏ ျဖစ္ရပ္ႏွစ္ခုသည္ နယ္ခ်ဲ႕တို႔၏ မတရားစိုးမိုးခ်ယ္လွယ္မႈ အဓမၼမႈစနစ္ဆိုးတို႔ကို ႐ုပ္လံုးေဖာ္ေနေသာ သမိုင္းအမည္းကြက္အျဖစ္ တင္က်န္ရစ္ေနသည္ ကိုမူ မည္သူမွ်ျငင္းမရေပ။ ယခုအခါ အိႏၵိယႏုိင္ငံ မဂိုအင္ပါယာ၏ ေနာက္ဆံုးဧကရာဇ္ ဗဟားဒူး႐ွားဇဖားရ္ကို အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္တုိ႔က သူေတာ္စင္ကဗ်ာစာဆိုဘုရင္တစ္ပါးအျဖစ္ သတ္မွတ္ကာ ကိုးကြယ္လ်က္႐ွိသည္။
ရည္ညႊန္း
၁။ ဦးသန္း (ျမန္မာျပန္)၊ မဂိုဘုရင္ဘဟာဒူး႐ွားဇဖားရ္၊ ျပည္သူ႔အလင္းပံုႏွိပ္တုိက္၊ ပထမအႀကိမ္၊ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ။
၂။ ေအးသိန္း၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေရာက္အိမ္နိမ့္စံဘဟာဒူး႐ွားဇဖား႐ွားရ္ဘုရင္ ရန္ကုန္၊ ဂုဏ္ထူးစာေပ၊ ပထမအႀကိမ္ ၂ဝဝ၄
၃။ ေကာင္းထက္၊ နန္းက်ဘုရင္ႏွစ္ပါး ရန္ကုန္၊ အားမာန္သစ္စာေပ၊ ပထမအႀကိမ္ ၂ဝဝ၉။
၄။ ယူပီအုိင္ဦးဘသန္း `ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ပို႔ခံရေသာ ဇဖား႐ွားရ္ဘုရင္´ ေငြတာရီမဂၢဇင္း ၁၉၇၇ ဒီဇင္ဘာလ။
၅။ ေမာင္ေသာ္ `ပါေတာ္မူေသာဘုရင္ႏွစ္ပါး´ ေသြးေသာက္မဂၢဇင္း အမွတ္ ၂၂၅ (၁၉၄၆ ေအာက္တိုဘာလ) စာ ၁၀၉-၁၁၂။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
