>
Looking Back, Looking Forwards
အေနာက္ကိုတဲ့ ေမွ်ာ္ရင္္း အေရွ႕ကို ေလွ်ာက္ပါလို႔
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္
(ဘာသာျပန္သူ – ဇာဝါရီ (မယ္ရီလန္း)
ဇန္န၀ါရီ ၆၊ ၂၀၁၁
လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ ႏိုဝင္ဘာလအတြင္း ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္မွ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာခဲ့တဲ့ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ က ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ေၾကာင့္ ၁၃ ႏွစ္ၾကာ ပ်က္ကြက္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာျပည္မွေပးစာ (Letters from Burma) ေဆာင္းပါးအခန္းက႑ကို မိုင္နီခ်ိ (Mainichi) ဂ်ပန္သတင္းစာ ေပးစာက႑မွာ လစဥ္ပံုမွန္ ျပန္လည္ေရးပို႔သြားမယ္လို႔ ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဒီဇင္ဘာလက ေရးပို႔ခဲ့တဲ့ ပထမဦးဆံုးေဆာင္းပါးကို ၂၀၁၁ ဇန္နဝါရီလ ၁ ရက္ေန႔မွာ မိုင္နီခ်ိ သတင္းစာမွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ မိုးမခ စာခ်စ္သူမ်ားအတြက္ ဆီေလ်ာ္သလို ျမန္မာဘာသာ ျပန္ဆုိေပးလိုက္ပါတယ္။
The beginning of the year is a time for renewal, reinvigoration, resolutions and remembrance of things past.
ႏွစ္သစ္ဆိုတာ ျပန္လည္စတင္ျခင္း၊ ခြန္အားသစ္ေတြ ျဖည့္ဆည္းျခင္း၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ (သံႏိၷဌာန္) ေတြခ်ျခင္း နဲ႔ အတိတ္ကာလ အေၾကာင္းအရာေတြကို ျပန္လည္တမ္းတၾကတဲ့ အခ်ိန္ကာလျဖစ္ပါတယ္။
I look back on 2010 and find that parts of the year were so little memorable as to have disappeared wholly into the lost wastes of time. How did I spend the first day of 2010? I cannot remember.
က်မ ျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ ႏွစ္ကာလကို ျပန္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ဘာမွအက်ဳိးမရွိ အလဟႆ ကုန္ဆံုးသြားတာကလြဲလို႔ မေမ့ႏိုင္စရာ လြမ္းစရာဆို အနည္းငယ္ေလာက္ပဲ ေတြ႔ရတယ္။ ၂၀၁၀ ရဲ ႔ ပထမေန႔ကို ဘယ္လိုျဖတ္သန္းခဲ့တယ္ဆိုတာကို က်မ မမွတ္မိေတာ့ဘူး။
I can say, however, that it could not have been comfortable. Renovations to my house had been started in December 2009 and stopped a few weeks later by order of the municipal authorities.
ဒါေပမဲ့ က်မေျပာႏိုင္တာကေတာ့ အေတာ္ေလး စိတ္သက္ေတာင့္သက္သာ မျဖစ္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္တႏွစ္ ျဖစ္တယ္။ က်မရဲ ႔ ေနအိမ္ကို ၂၀၀၉ ဒီဇင္ဘာမွာ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ဖို႔ စတင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ရက္သတၱပတ္အနည္းငယ္အၾကာမွာ ၿမိဳ ႔ေတာ္စည္ပင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာပိုင္က ရပ္ဆိုင္းဖို႔ အမိန္႔ထုတ္ျပန္ခဲ့လို႔ ရပ္နားခဲ့ရတယ္။
While my lawyers worked to get the order reversed, I spent several months living in the midst of cardboard boxes, thick woven blankets wrapped around unidentifiable objects, assorted suitcases and leaning towers of books.
က်မရဲ ႔ ေရွ ႔ေနေတြ တားျမစ္အမိန္႔ကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္ေနၾကခ်ိန္မွာ က်မမွာေတာ့ စကၠဴကတ္ထူျပားေတြ၊ ဘာေတြမွန္မသိတဲ့ ေစာင္ၾကမ္းထူေတြနဲ႔ ပတ္အုပ္ထားတဲ့ ပစၥည္းေတြ၊ ခရီးေဆာင္အိတ္မ်ဳိးစံုေတြ နဲ႔ ယိမ္းယိုင္ေနတဲ့ စာအုပ္စင္ေတြၾကားထဲမွာ လေပါင္းမ်ားစြာ ေနထိုင္ခဲ့ရတယ္။
Looking up from my bed, which was wedged between a high bookshelf, odd tables and a number of lumpy bundles, I had a good view of a peeling chunk of ceiling that afforded me many moments of contemplation on the nature of decrepitude and decay.
စာအုပ္စင္ႀကီးတစင္၊ အရြယ္မတူ စားပြဲခံုေတြ နဲ႔ ဖရိုဖရဲ အထုပ္အပိုးေတြၾကားမွာ ရွိေနတဲ့ အိပ္ယာေပၚကေန ၾကည့္လိုက္ရင္ အခ်ပ္လုိက္ အလိပ္လိုက္ကြာက်ေနတဲ့ မ်က္ႏွာၾကက္ကို ေကာင္းေကာင္းျမင္ရတယ္။ အဲဒါကိုျမင္ေတြ႔ၿပီး က်မအေနနဲ႔ အိုမင္းပ်က္ဆီးျခင္း နဲ႔ ယိုယြင္းပ်က္ဆီးျခင္း တရားသေဘာကို ဆင္ျခင္ၾကည့္ရႈ ႏိုင္ခဲ့တယ္။
While the weather was cool, the jam-packed room seemed cozy, and the urban jungle camp-style of existence could be seen as something of an adventure. As the weather got hotter and hotter, however, the romance wore off, particularly as the scaffolding that had been erected against the outside walls was in such a position that the windows of the bedroom could not be opened and large parts of the night were passed in sleepless swelter. I did not feel in the best of health.
ေအးျမတဲ့ ရာသီခ်ိန္မွာ ရႈပ္ေထြးေနတဲ့အခန္းက ေႏြးေႏြးေထြးေထြး ရွိသလို ဆန္းသစ္တဲ့ ၿမိဳ ႔ျပေတာစခန္းေလးတခုလို ျဖစ္ေနေပမယ့္ ရာသီဥတု တျဖည္းျဖည္း ပူျပင္းလာတာနဲ႔အမွ် စိတ္ကူးယဥ္ၾကည္ႏူးစရာေလးေတြလည္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့တယ္။ အထူးသျဖင့္ အခန္းအျပင္ဖက္ကေန ျပတင္းေပါက္ေတြကို ကန္႔ပိတ္ထားတဲ့ ျငမ္းေတြေၾကာင့္ အခန္းျပတင္းေပါက္ေတြကို ဖြင့္လို႔မရတာေၾကာင့္ က်မအဖို႔ ပူေလာင္အိုက္စပ္ေနတဲ့ အခန္းထဲမွာ အိပ္မရတဲ့ညေပါင္းမ်ားစြာကို ျဖတ္သန္းခဲ့ရတယ္။ က်မအဖို႔ အေတာ္ေလး မက်န္းမမာ ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။
The first quarter of 2010 was not just a period of physical discomfort, it was also one of intense mental activity. My lawyers would visit me on occasion to discuss the appeal that we had lodged against the sentence that had been meted out to me at the Insein Jail court the previous year. I found the whole legal process fascinating and learnt much from my highly experienced and able lawyers.
၂၀၁၀ အေစာပိုင္း ေလးလကေတာ့ အေတာ္ေလး စိတ္ေရာကိုယ္ပါ သက္ေတာင့္သက္သာ မရွိ၊ ပင္ပမ္းဆင္းရဲ ျဖစ္ခဲ့ရတဲ့အခ်ိန္ကာလ ျဖစ္တယ္။ က်မရဲ ႔ ေရွ ႔ေနမ်ား အခါအခြင့္သင့္သလို က်မကို လာေရာက္ေတြ႔ၾကၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က အင္းစိန္အက်ဥ္းေထာင္တရားရံုးက က်မအေပၚ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ျပစ္ဒဏ္ေတြကို ကန္႔ကြက္၊ အယူခံတင္ ေလွ်ာက္လႊဲလုပ္ေဆာင္ေနမႈေတြကို ေဆြးေႏြးရွင္းလင္း ေျပာဆုိၾကတယ္။ အေတြ႔အႀကံဳမ်ား ဝါရင့္သမာရင့္၊ အရည္အခ်င္းျပည့္ဝၾကတဲ့ က်မေရွ ႔ေနမ်ားဆီမွ တရားဥပေဒ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား၊ ဥပေဒေရးရာ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ေလ့လာသိရွိခဲ့တယ္။
I felt immense pride in them and in the Legal Committee of the National League for Democracy (NLD) that had been working hard since 1995 to uphold the rule of law and to defend the rights of prisoners of conscience in our country. As one of the lawyers, U Nyan Win, was a member of the Executive Committee of the NLD, I also learnt much of what was happening in the political world outside my house and was able to participate to some extent in the decision making process of the party.
၁၉၉၅ ခုႏွစ္ကတည္းက တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရး၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားရဲ ႔ ရပိုင္ခြင့္မ်ားအတြက္ မနားမေန ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကတဲ့ ေရွ ႔ေနႀကီးမ်ား နဲ႔ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ဥပေဒေရးရာ ေကာ္မတီတုိ႔ရဲ ႔ လုပ္ေဆာင္ေနမႈေတြကို က်မအေနနဲ႔ အထူးဂုဏ္ယူေနမိပါတယ္။ ေရွ ႔ေနႀကီးမ်ားအနက္ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ ေကာ္မတီတဦးျဖစ္တဲ့ ဦးဥာဏ္ဝင္း မွ တဆင့္ ျပင္ပႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အေျခအေန အျဖစ္အပ်က္ အေျပာင္းအလဲမ်ား ေလ့လာႏိုင္ခဲ့သလို၊ (အန္အယ္လ္ဒီ) ပါတီရဲ ႔ လုပ္ငန္းပိုင္းဆုိင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားအတြက္လည္း အထိုက္အေလ်ာက္ ဝင္ေရာက္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။
This, in a year crucial to the political scene in Burma, posed intellectual challenges which, for me, were of far greater importance than health considerations.
ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးအတြက္ အထူးအေရးႀကီးတဲ့ ႏွစ္ကာလျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ က်မအဖို႔ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာထက္ မ်ားစြာပိုအေရးႀကီးတဲ့ အသိဥာဏ္ပညာပိုင္းဆိုင္ရာ စိမ္ေခၚမႈမ်ားလို႔ ေျပာရပါလိမ့္မယ္။
Around the time of the Burmese New Year that falls in mid-April, the court decreed that the renovations to my house could be continued. Overnight, what had been an enclosure cut off from the sounds and movements of the world outside became a place of constant noise and action as workmen swarmed all over the place.
ဧၿပီလလယ္ ျမန္မာ့ႏွစ္သစ္ကူးခ်ိန္ကာလမွာ တရားရံုးေတာ္က က်မရဲ ႔ အိမ္ကို ဆက္လက္ျပင္ဆင္ဖို႔ ခြင့္ျပဳ အမိန္႔ခ်လိုက္တယ္။ ေနာက္တရက္မွာပဲ ျပင္ပကမာၻ အသံလႈပ္ရွားမႈေတြကင္းကြာၿပီး တိတ္ဆိတ္ေနတဲ့ေနရာဟာ ရုတ္ျခည္း ဆူဆူညံညံ ျဖစ္လာၿပီး အလုပ္သမားေတြ သြားလာလႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႔ ရႈပ္ေထြးလာခဲ့တယ္။
There was so much to be done. A major project was repairs to the roof. For some years I had spent the monsoon months moving my bed, bowls, basins and buckets around my bedroom like pieces in an intricate game of chess, trying to catch the leaks and to prevent the mattress (and myself, if I happened to be on it) from getting soaked. Now that the roof would be made sound. I could look forward to the next rains with equanimity. In Burmese, a sound roof is a metaphor for security, a reflection of the notion that if all was well at the very top, all would be well throughout an edifice.
ျပင္စရာလုပ္စရာေတြ တပံုတပင္ႀကီး က်န္ရွိပါေသးတယ္။ အဓိက ျပင္ရမွာကေတာ့ အိမ္ေခါင္မိုး ျဖစ္တယ္။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ မိုးတြင္းကာလ မိုးရြာခ်ိန္ဆို ေခါင္မိုးက ယုိက်လာတဲ့ မုိးေရမစိုေအာင္ အိပ္ယာကို ဟိုေရႊ ႔ဒီေရႊ ႔၊ ပန္းကန္ဇလံုေတြ၊ ေရပံုးေတြနဲ႔ အခန္းျပည့္ ေရခံထားလိုက္ရတာ စစ္တုရင္ကစားကြက္ ခ်ထားသလိုု ျဖစ္ေနေတာ့တယ္။ အခုေတာ့ အမိုးလံုဖို႔ လုပ္ရပါမယ္။ ဒါမွ ေနာက္တႀကိမ္ မိုးရြာလာရင္ စိတ္ေအးလက္ေအးနဲ႔ ေနႏိုင္လိမ့္မယ္။ ျမန္မာစကားမွာေတာ့ ေခါင္လံုမွ (စိတ္ခ်)လံုၿခံဳတယ္လို႔ ေျပာဆိုယံုၾကည္ၾကတယ္။ ဆုိလုိရင္က အထက္ေခါင္းထိပ္က လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရမွ ေအာက္ေျခပိုင္းတေလွ်ာက္ (အေဆာက္အဦးတခုလံုး) ေကာင္းမြန္မယ္ဆိုတဲ့ သေဘာျဖစ္တယ္။
The repairs and renovations meant there would be greater physical convenience and comfort in the future. But much more important than the material considerations were the human contacts that were made possible. Every day for about five months (the work on the house went on from April to September with a break of three weeks in-between), I was able to acquaint myself with the lives and concerns of our workmen, to acquire a better understanding of the difficulties with which the labor force of our country had to cope and to get a clearer idea of their hopes and aspirations.
ျပင္ဆင္ျခင္း၊ ျပန္လည္ျပဳျပင္ မြမ္းမံတည္ေဆာက္ျခင္းဆိုတာ ေရွ ႔လာမယ့္အနာဂတ္အတြက္ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အဆင္ေျပ သက္ေတာင့္သက္သာ ျဖစ္ေစဖို႔ပါ။ ဒါေပမဲ့ ဒါေတြထက္ ပိုအေရးႀကီးတာက ရုပ္ဝတၳဳပိုင္းဆုိင္ရာ ေျပာင္းလဲမႈထက္ လူေတြနဲ႔ ထိေတြ႔ဆက္ဆံႏိုင္မႈျဖစ္တယ္။ အိမ္ျပင္ေနတဲ့ အခ်ိန္ကာလ ငါးလအတြင္း (သံုးပတ္နားခ်ိန္ကလြဲလို႔ ဧၿပီလ မွ စက္တင္ဘာလအထိ) ေန႔စဥ္ဆိုသလို အလုပ္သမား၊ လက္သမားေတြနဲ႔ ေတြ႔ထိစကားေျပာခြင့္ရၿပီး က်မတို႔ႏိုင္ငံရဲ ႔ အလုပ္သမားလူတန္းစားေတြရဲ ႔ ဘဝအခက္အခဲ၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ၊ လိုအင္ဆႏၵေတြကို ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္း ၾကားသိ နားလည္းခဲ့ရတယ္။
Another consequence of the renovation project was frequent discussions with the Special Branch and other forces responsible for the security of the premises. The bringing in of men and materials had to be negotiated on an almost daily basis, and we found that obstacles could be smoothed out with reasoning and flexibility on both sides.
အိမ္ျပန္လည္ျပင္ဆင္လုပ္ကိုင္ျခင္းမွ တျခားရရွိတဲ့ အက်ဳိးရလာဒ္ကေတာ့ အထူးလံုၿခံဳေရးအဖြဲ႔ နဲ႔ အိမ္တဝိုက္ လံုၿခံဳေရး တာဝန္ယူထားတဲ့ တပ္ဖြဲ႔ေတြနဲ႔ မၾကာခဏ ေဆြးေႏြးစကား ေျပာဆိုခြင့္ရခဲ့တာ ျဖစ္တယ္။ ေန႔စဥ္ဆိုသလို အလုပ္သမားေတြ၊ အလုပ္ပစၥည္းေတြ အသြင္းအထုတ္ ရယူဖို႔ကိစၥေတြအတြက္ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးခဲ့ရတယ္။ ဒီလုိပဲ အခက္အခဲ အတားအဆီးေတြကို ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ ေျပေျပလည္လည္ အက်ဳိးအေၾကာင္း၊ အတုိးအေလွ်ာ့လုပ္ၿပီး ေျဖရွင္းေက်ာ္လႊာႏိုင္တာကို က်မတို႔ ေတြ႔ရွိခဲ့တယ္။
2010 was a year that brought many improvements to my house, but what it brought to our country, which is the home of all our people, is a much more serious tale, to be told another time.
၂၀၁၀ မွာ က်မေနထိုင္တဲ့အိမ္ကေတာ့ အေတာ္ေလး တုိးတက္ေကာင္းမြန္လာခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ျပည္သူျပည္သားေတြ ေနထုိင္ေနတဲ့ ျမန္မာျပည္အိမ္ႀကီးအတြက္ ဘာေတြျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏိုင္ခဲ့သလဲလို႔ ေမးစရာရွိတယ္။ ဒီအေၾကာင္းအရာက အေလးအနက္ အေရးႀကီးတဲ့ကိစၥျဖစ္လို႔ ေနာက္တႀကိမ္မွ ေျပာပါမယ္။
I would like to end this, the first article I have written since my release, by expressing my deep appreciation of the support and friendship the Mainichi Shimbun has given me over two decades and by sharing with its readership an extract from a poem that had a special significance for my late husband and that I cherish for its abiding wisdom:
က်မလြတ္ေျမာက္လာၿပီးေနာက္ ပထမဦးဆံုးေရးသားခဲ့တဲ့ ဒီေဆာင္းပါးကို ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ဆယ္ (ဆယ္စုႏွစ္ ႏွစ္စု) ေက်ာ္ ေထာက္ခံပံ့ပိုးခဲ့တဲ့ မိတ္ေဆြ မိုင္နီခ်ီ ရွင္ဘန္ သတင္းစာႀကီးကို ေလးေလးနက္နက္ ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္းေျပာၾကားရင္ ဒီေဆာင္းပါးကို အဆံုးသတ္လိုပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး စာဖတ္သူမ်ားကို ကြယ္လြန္သြားၿပီးျဖစ္တဲ့ က်မခင္ပြန္းသည္အတြက္ အထူးေလးနက္ အဓိပၸါယ္ရွိခဲ့ၿပီး က်မကိုယ္တိုင္လည္း တျမတ္တႏိုး ႀကိဳက္ႏွစ္သက္တဲ့ အသိဥာဏ္ ဆင္ျခင္တရားေပးတဲ့ ကဗ်ာတပုဒ္ရဲ ႔ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္ကို မွ်ေဝလိုက္ပါတယ္။
…yesterday is but a dream,
And tomorrow is only a vision;
But today, well lived,
Makes every yesterday a dream of happiness,
And every tomorrow a vision of hope.
Look well, therefore, to this day.
– from The Salutation to the Dawn based on a Vedic Hymn. (By Aung San Suu Kyi)
မေန႔ကဆိုတာ ဘာမွမဟုတ္တဲ့ အိပ္မက္တခု
မနက္ျဖန္ဆုိတာ အေတြးအျမင္ တခုသက္သက္
ဒါေပမဲ့ ဒီေန႔မွာ ေကာင္းမြန္စြာရွင္သန္ၾကရမယ္
မေန႔တုိင္းကို ေပ်ာ္ရႊင္စရာအိပ္မက္ေတြအျဖစ္ ဖန္တီးၾကၿပီး
မနက္ျဖန္တိုင္းကို ေမွ်ာ္လင့္ျခင္းေတြနဲ႔ပဲ ထားလိုက္ၾက
ဒါေၾကာင့္မို႔ ဒီေန႔ကိုေတာ့ ေကာင္းစြာထိန္းသိမ္း ရွင္သန္ၾကရမယ္။
— ေအဒီ ၆၀၀-၁၂၀၀ ရာစုအတြင္း ထင္ရွားခဲ့တဲ့ အိႏိၵယကဗ်ာစာဆိုႀကီး ကာလီဒါစ (Kālidāsa [600 – 1200 AD) ရဲ ႔ အာရုဏ္ဦးကို ႀကိဳဆိုႏႈတ္ဆက္လုိက္ျခင္း
(သရုပ္ေဖာ္ပန္းခ်ီ – သန္းေ႒းေမာင္)
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
