ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း (သခၤ်ာ) -ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံတြင္ မႀကံဳစဖူးျဖစ္ရပ္မ်ား
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၂၅
(မိုးမခ) ေဖေဖာ္၀ါရီ ၇၊ ၂၀၁၉
Steven Levitsky ႏွင့္ Daniel Ziblatt တုိ႕ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACIES DIE စာအုပ္မွ The Unrevealing ကုိ ဘာသာျပန္ျခင္းျဖစ္သည္။
အကယ္၍မ်ားလြန္ခဲ့ေသာ (၂၅) ႏွစ္ေလာက္က၊ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမ်ားကို ေထာင္ခ်ရန္ၿခိမ္းေျခာက္သည္။ ႏိုင္ငံအတိုက္အခံမ်ားကလည္း အစိုးရကိုမဲမ်ားခိုးယူသည္၊ အစိုးရကို အာဏာရွင္စံနစ္က်င့္သံုးသည္ဟု စြပ္စြဲသည္။ ပါတီမ်ားက သူတို႔မႀကိဳက္ေသာ သမၼတမ်ားကို တရားမဝင္ ဟူ၍ေၾကျငာသည္။ တရား႐ံုးခ်ဳပ္၏ေနရာမ်ားကို ခိုးယူသည္ဟူ၍ဆိုၾကလွ်င္၊ ထိုႏိုင္ငံသည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ျဖစ္လိမ့္မည္ဟူ၍ လံုးဝစဥ္းစားမည္မဟုတ္ပါ။ ထိုႏိုင္ငံသည္ အီကြာဒါ (Ecuador) သို႔မဟုတ္ ႐ိုေမးနီးယား (Romania) ကဲ့သို႔ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံမ်ားဟု ထင္ၾကမည္ျဖစ္ပါသည္။
သို႔ေသာ္လည္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ အျပန္အလွန္သည္းခံျခင္းႏွင့္ ထိိန္းသိမ္းျခင္းတို႔ကို ခ်ဳိးေဖာက္ ျခင္းေၾကာင့္၊ မႀကံဳစဖူးအျဖစ္မ်ားကို သမၼတအိုဘားမား၏ လက္ထက္တြင္ ျဖစ္လာပါသည္။ ဒီမိုကရက္ႏွင့္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီမ်ားသည္ သာမန္ႏိုင္ငံေရး ၿပိဳင္ဘက္မ်ားမဟုတ္ေတာ့ပါ။ ရန္သူမ်ားပမာျဖစ္ေနၾကသည္။ မဲေပးသူမ်ားသည္ လူမ်ဳိး၊ ဘာသာေရး၊ ပထဝီအေနအထားႏွင့္ ဘဝတို႔တြင္ ကြဲလြဲေနၾကသည္။
(ဤအျဖစ္မ်ားသည္ သမၼတအိုဘားမား၏လက္ထက္တြင္ ျဖစ္သည္ဟု ဤစာအုပ္တြင္ ဆိုထားပါ သည္။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း သမၼတအိုဘားမား၏သက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ ထိုသမၼတ ဘာမွဒုကၡေရာက္ သည္ဟူ၍မၾကားရပါ။ သမၼတအိုဘားမားသည္ ေနရာတိုင္းတြင္ ပန္းပန္လွ်က္ရွိသည္ဟုဆိုရပါသည္။ ဒုကၡေရာက္ေသာသူမွာ အိုဘားမား၏ ဒီမိုကရက္ပါတီမွ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္သည့္ ဟီလေရကလင္တန္ (Hillary Clinton) ျဖစ္သည္။)
ဤသည္ကား ဤဘာသာျပန္သူ၏အယူအဆျဖစ္ပါသည္။ ယခု ထိုစာအုပ္မွအေၾကာင္းအရာမ်ားကို ဘာသာျပန္ျပပါမည္။
သမၼတအိုဘားမား၏လက္ထက္တြင္ ျပန္လွန္သည္းခံျခင္းႏွင့္ ထိန္းသိမ္းျခင္းတို႔ကို ခ်ဳိးေဖာက္ေသာ ျဖစ္ရပ္ႀကီးသံုးခုရွိပါသည္။
ပထမျဖစ္ရပ္မွာ၊ ၂၀၁၁ တြင္ အစိုးရ၏ ေခ်းေငြအကန္႔အသတ္ႏွင့္ဆိုင္ေသာ အက်ပ္အတည္း၊ (Debt Ceiling) ကပ္ဆိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ အစိုးရ၏ေခ်းေငြအကန္႔အသတ္၏ေဘာင္ကို အစိုးရက တိုးခ်ဲ႕ျခင္းအေပၚ လႊတ္ေတာ္က သေဘာမတူျခင္းျဖစ္သည္။ တစ္နည္းဆိုရေသာ အစိုးရက သူႀကိဳက္သေလာက္ ေငြမေခ်း ႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ အစိုးရအေနျဖင့္ သူႀကိဳက္သေလာက္ေငြမေခ်းႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ အခ်ဳိ႕ေသာလုပ္ရမည့္ လုပ္ငန္းမ်ားကို မလုပ္ႏိုင္ျဖစ္ေနပါသည္။ အစိုးရအေနျဖင့္ သူႀကိဳက္သေလာက္ေငြေခ်းႏိုင္ရန္ လႊတ္ေတာ္၏ သေဘာတူညီခ်က္ လိုအပ္ပါသည္။ လႊတ္ေတာ္ကလည္း အစိုးရအေနျဖင့္ သူႀကိဳက္သေလာက္ ေငြေခ်းႏိုင္ ျခင္းကိုသံုး၍ အစိုးရကို အၾကပ္ကိုင္ႏိုင္ပါသည္။ သမၼတအိုဘားမား၏ ကိစၥတြင္ အစိုးရအေနျဖင့္ ဒုကၡေရာက္ လုနီးျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ဤေနရာတြင္ အိုဘားမားအစိုးရသည္ မည္ကဲ့သို႔လုပ္ေဆာင္၍ ဒုကၡေရာက္ျခင္းကို ေရွာင္ႏိုင္ခဲ့သည္ဟူသည္ကို ဘာသာျပန္သူအေနျဖင့္ နားမလည္ေသာေၾကာင့္ “မည္ကဲ့သို႔လုပ္လိုက္သည္မသိ” ဟူ၍သာေျပာခ်င္ပါသည္။
ဒုတိယျဖစ္ရပ္မွာ ၂၀၁၅ မတ္လကျဖစ္ခဲ့ေသာျဖစ္ရပ္ျဖစ္ပါသည္။ ဤျဖစ္ရပ္တြင္ တြမ္ေကာ္တြန္ (Tom Cotton) ႏွင့္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္အမတ္ ၄၆ ေယာက္သည္ အီရန္ႏိုင္ငံ (Iran) ၏ ေခါင္းေဆာင္မ်ားထံသို႔ အိတ္ဖြင့္ေပးစာတစ္ေစာင္ေပးပို႔ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုအိတ္ဖြင့္ေပးစာတြင္ ေရးသားေဖာ္ျပထားသည္မွာ – သမၼတအိုဘာမားသည္ အီရန္ႏိုင္ငံ၏ နယူကလီယာအစီအစဥ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ဘာမွညွိႏႈိင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း လုပ္ခြင့္မရွိေၾကာင္းျဖစ္သည္။ လႊတ္ေတာ္အေနျဖင့္ အိုဘားမား၏ေဆာင္ရြက္ခ်က္ကို ဆန္႔က်င္ေၾကာင္း ေရးသားထားသည္။
တတိယျဖစ္ရပ္မွာ – သမၼတအိုဘားမား၏ ၂၀၁၆ တြင္ တရား႐ံုးခ်ဳပ္၌ မဲရစ္ဂါလင္ (Merrick Garland) အား ခန္႔အပ္ျခင္းကို တရား႐ံုးခ်ဳပ္က အတည္ျပဳမေပးေသာကိစၥျဖစ္သည္။ ဤေနရာတြင္ သိထား သင့္သည္မွာ – တရား႐ံုးခ်ဳပ္တြင္ လြတ္ေနေသာေနရာကို သမၼတအေနျဖင့္ ခန္႔အပ္ျခင္းကို ဘယ္တုန္းကမွ လႊတ္ေတာ္က ျငင္းပယ္ျခင္းကို ျပဳလုပ္သည့္ထံုးစံမရွိခဲ့ပါ။
ဤျဖစ္ရပ္သံုးခုျဖစ္ေသာ အစိုးရ၏ ေခ်းေငြအကန္႔အသတ္ကို သမၼတအေနျဖင့္ တိုးခ်ဲ႕ခြင့္ကို လႊတ္ေတာ္ကပိတ္ပင္ျခင္း၊ သမၼတအေနျဖင့္ အီရန္ႏိုင္ငံႏွင့္ခ်ဳပ္ဆိုေသာ စာခ်ဳပ္မ်ဳိးကို ခ်ဳပ္ဆိုခြင့္မရွိေၾကာင္း လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားက စာေရးျခင္း၊ တရား႐ံုးခ်ဳပ္တြင္ သမၼတကခန္႔အပ္ေသာသူကို လႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳမေပးျခင္း တို႔သည္ ဒီမိုကေရစီ၏ စံႏႈန္းမ်ားကို ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းျဖစ္သည္။ (ဤကဲ့သို႔ ခ်ဳိးေဖာက္ ျခင္းေၾကာင့္ သမၼတအိုဘားမားသည္ ဘာမွျဖစ္သြားသည္ဟုမၾကားပါ – ဘာသာျပန္သူ၏ မွတ္ခ်က္၊ ယူဆ ခ်က္)
ခုႏွစ္ ၂၀၀၀ တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကရက္ႏွင့္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီတို႔ကို မဲေပးသူမ်ားသည္ လည္းေကာင္း၊ ထိုပါတီဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားသည္လည္းေကာင္း၊ သမုိင္းတြင္ မႀကံဖူးေသာကြဲလြဲမႈ မ်ားစြာကို ႀကံဳေနၾကရသည္။ သို႔ရာတြင္ ထူးျခားခ်က္တစ္ခုမွာ – ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္းမ်ားကို ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္း အလုပ္မ်ားကို ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီက မ်ားစြာျပဳလုပ္ျခင္းျဖစ္သည္။
ဤသည္ကား အဘယ္ေၾကာင့္ျဖစ္သနည္း? ထိုေမးခြန္းကို ႀကိဳးစား၍ေျဖရာတြင္ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားမွာ ဤသို႔ျဖစ္သည္။
ပထမအေၾကာင္းမွာ – ေခတ္အလိုက္ေျပာင္းလဲေနေသာ မီဒီယာ (media) သည္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ ပါတီအေပၚတြင္ ပို၍ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈရွိသည္။ ရီပတ္ဘလစ္ကန္မဲေပးသူမ်ားသည္ ဒီမိုကရက္မ်ားထက္ ပိုမို၍ မီဒီယာကို အားကိုၾကသည္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္မဲေပးသူမ်ား၏ ၆၉% (ရာခိုင္ႏႈန္း) သည္ ေဖာ့က္စ္သတင္း (Fox News) ကို ၾကည့္႐ႈသူမ်ားျဖစ္သည္။ ထင္ရွားေသာ ေရဒီယိုေဟာေျပာသူမ်ားသည္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ဘက္သားမ်ားျဖစ္ၾကသည္။
ဒုတိယအေၾကာင္းမွာ- အိုဘားမား၏လက္ထက္တြင္ အိုဘားမားကိုဆန္႔က်င္ေသာ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ ပါတီႏွင့္ ၄င္းကိုေထာက္ခံေသာ သတင္းမီဒီယာသည္ “ညွိႏိႈင္းျခင္းကို ဆန္႔က်င္ေရး” (Anti-Compromise) မူဝါဒကို က်င့္သံုးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ညွိႏႈိင္းေရးကိုလုပ္ခ်င္ေသာသူအားလံုးကို ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီမွ ထုတ္ပယ္ျခင္းခံရသည္။
တတိယအေၾကာင္းမွာ ေငြေၾကးအားျဖင့္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ကို ေထာက္ပံ့ေနေသာ အဖြဲ႔အစည္း အားလံုးသည္လည္း ညွိႏိႈင္းျခင္းကို ဆန္႔က်င္ၾကသည္။
စတုတၳအေၾကာင္းမွာ – (Tea Party) ၏ အက်ဳိးဆက္ျဖစ္သည္။ တီပါတီအုပ္စုႏွင့္ ၎လႈပ္ရွားမႈက ေပးလိုက္ေသာ အေတြးအေခၚတစ္ခုမွာ – သူတို႔အသိအမွတ္ျပဳေသာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ တေျဖးေျဖး ဆုတ္ယုတ္၍လာေနၿပီး အေမရိကန္ႏိုင္ငံစစ္စစ္ဟူသည္ မရွိေတာ့ေခ်။ အေမရိကန္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံအတြင္းတြင္ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားပမာျဖစ္ေနေလၿပီဟူ၍ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံရွင္ အာလီေဟာ့စခ်ဳိင္း (Arlie Hockschild) ကဆိုသည္။
ပၪၥမအေၾကာင္းမွာ – ဂင္းရစ္ (Gingrich) ေဒၚနယ္ထရမ့္ (Donald Trump) အထိ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ အမတ္မ်ားသည္ အုပ္စုအမ်ဳိးမ်ဳိးကြဲေနၾကေသာ လူ႔ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ၿပိဳင္ဘက္မ်ားကို ရန္သူဟုယူဆၿပီး ႏိုင္ငံေရးကို စစ္တိုက္ျခင္းကဲ့သို႔ သေဘာထားျခင္းသည္ အသံုးဝင္ေသာလုပ္ရပ္ျဖစ္သည္ဟု ယူဆသည္။ အထူးသျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးတြင္ ကိုယ့္ဘက္က ႐ႈံးဖို႔အလားအလာမ်ားလွ်င္ အသံုးဝင္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ျပန္ခ်ဳပ္ရလွ်င္ သမၼတအိုဘားမားလက္ထက္တြင္ ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္းမ်ားကို ခ်ဳိးေဖာက္ ေသာျဖစ္ရပ္သံုးခုရွိ၏။ ၄င္းတို႔မွာ ပထမ – ၂၀၁၁ တြင္ သမၼတကိုဆန္႔က်င္ေသာ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီသည္ သမၼတကို သူႀကိဳက္သေလာက္ေငြမေခ်းႏိုင္ေအာင္ ပိတ္ပင္သည္။ ဒုတိယ – ၂၀၁၅ တြင္ သမၼတအေနျဖင့္ အီရန္ႏိုင္ငံႏွင့္ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ခြင့္မရွိေၾကာင္းကို ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီက အိတ္ဖြင့္ေပးစာတြင္ ေရးသားထားသည္။ တတိယ – ၂၀၁၆ တြင္ သမၼတ၏ တရား႐ံုးခ်ဳပ္တြင္ခန္႔ေသာသူကို ရီပတ္ဘလစ္ကန္လႊတ္ေတာ္က ပိတ္ပင္သည္။
ထိုကဲ့သို႔ ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္းမ်ားကို ပိတ္ပင္ေသာအလုပ္ကို ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီကသာ ျပဳလုပ္ျခင္း သည္ အဘယ့္ေၾကာင့္နည္း?
အေၾကာင္းအားျဖင့္ ငါးခုရွိသည္။
တစ္ – ေခတ္အလိုက္မီဒီယာ၏ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈသည္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္အမတ္မ်ားႏွင့္ မဲေပး သူမ်ားအေပၚ ပို၍ မ်ားသည္။
ႏွစ္ – မီဒီယာသည္ ညွိႏႈိင္းျခင္းကို ဆန္႔က်င္ေသာမူဝါဒကို က်င့္သံုးသည္။
သံုး – ရီပတ္ဘလစ္ကန္ကို ေထာက္ခံေသာ ေငြေၾကးပိုင္ရွင္မ်ားသည္ ညွိႏႈိင္းျခင္းကို ဆန္႔က်င္ၾက သည္။
ေလး – တီးပါတီအုပ္စုလႈပ္ရွားမႈ၏ အက်ဳိးဆက္တစ္ခုမွာ – အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားမ်ားကိုယ္တိုင္သည္ သူတို႔၏ႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားပမာျဖစ္ေနၿပီ ဟူေသာ အေတြးအေခၚဝင္ေနၾကသည္။
ငါး – ရီပတ္ဘလစ္ကန္အမတ္မ်ားအဖို႔ ၿပိဳင္ဘက္မ်ားကို ရန္သူမ်ားဟု သေဘာထားျခင္းသည္ အသံုးဝင္သည္ဟု ယူဆသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ေဒၚနယ္ထရန္႔၏လက္ထက္တြင္ ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္းမ်ားသည္ ပို၍ယိုယြင္းလာသည္။
(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
