ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း (သခ်ၤာ) – ေဝါဟာရသုံးခုကုိ ျပန္လည္သုံးသပ္ျခင္း
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၁၇
(မိုးမခ) ဒီဇင္ဘာ ၆၊ ၂၀၁၈
Steven Levitsky ႏွင့္ Danicl Ziblatt တုိ႔ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACIES DIE မွ The Guardrails of Democracy ကုိဆက္လက္၍ ဘာသာၿပန္ၿခင္းႏွင့္ The Unwritten Rules of American Politics တုိ႔ကုိ ဘာသာၿပန္ၿခင္းၿဖစ္သည္။
ေဆာင္းပါးနံပါတ္ (၁၄)၊ (၁၅)၊ (၁၆) တုိ႔တြင္ ႏုိင္ငံေရးေဝါဟာရ သုံးခုကုိ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။ ၄င္းတုိ႔မွာ TOLERANCE(သည္းခံျခင္း)၊ FORBEARANCE(စိတ္ရွည္ျခင္း)ႏွင့္ POLARIZATION (အုပ္စုကဲြျခင္း) တုိ႔ျဖစ္သသည္။ ၄င္းတုိ႔ကုိ ျပန္ေျပာရလွ်င္-
TOLERANCE (သည္းခံျခင္း) ဟူသည္မွာ ဆန္႔က်င္ဘက္ႏုိင္ငံေရးပါတီထဲတြင္ ရွိၾကေသာ ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦးၿပိဳင္ဘက္မ်ားျဖစ္ေသာ္လည္း၊ ရန္သူမ်ားဟုသေဘာမထားျခင္း ျဖစ္သည္။
FORBEARANCE (စိတ္ရွည္ျခင္း) ဟူသည္မွာ ဥပေဒအရ ကုိယ္လုပ္ပုိင္ခြင့္ရွိတုိင္း မလုပ္ပဲ ထိန္းႏိုင္ျခင္းကုိ ဆုိလုိသည္။
POLARIZATION (အုပ္စုကဲြျခင္း) ထုိအဓိပၸါယ္မွာ ရွင္းေန၍ ထပ္ရွင္းစရာမလုိပါ၊ သုိ႔ရာတြင္ အုပ္စုကဲြျခင္း ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။ တစ္မ်ိဳးမွာ ဆန္႔က်င္ဘက္အုပ္စုထဲရွိလူမ်ားသည္ ၿပိဳင္ဘက္မ်ားျဖစ္ေသာ္လည္း ရန္သူမ်ားမဟုတ္ျခင္း၊ ေနာက္တစ္မ်ိဳးမွာ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ရန္သူမ်ားျဖစ္၍ မုန္းတီးသည့္အျဖစ္သို႔ ေရာက္ျခင္း ျဖစ္သည္။
(TOLERANCE) သည္းခံျခင္းႏွင့္ (FORBEARANCE) စိတ္ရွည္ျခင္းတုိ႔သည္ ဒီမုိကေရစီမပ်က္စီး ေစရန္ အတြက္ ရွိရမည့္စံႏႈန္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ၄င္းတုိ႔ရွိလွ်င္ ဒီမုိကေရစီ ရွင္သန္မည္ ၊ မရွိလွ်င္ ပ်က္စီးမည္ျဖစ္ သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း တတိယေဝါဟာရျဖစ္လာေသာ အုပ္စုကဲြျခင္း( POLARIZATION) သည္ ဒီမုိကေရစီရွင္ သန္ရန္ အတြက္ လုိအပ္ခ်က္ျဖစ္သလုိ ပ်က္စီးရာအေၾကာင္းလည္းျဖစ္၏။ ဒီမုိကေရစီရွင္သန္ေစရန္ အုပ္စုကဲြ ျခင္းသည္ ရွိကုိ ရွိရမည္ျဖစ္၏။ သုိ႔ေသာ္ အုပ္စုကဲြျခင္းေၾကာင့္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ယွဥ္ၿပိဳင္ဘက္ျဖစ္ရုံသာမက တစ္ဦးတစ္ဦး ရန္သူမ်ားျဖစ္ၾကၿပီး မုန္းတီးသည့္အျဖစ္ကုိေရာက္သြားလွ်င္ ဒီမုိကေရစီပ်က္စီးရာသို႔ ဦးတည္ သြားေလသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အုပ္စုကဲြျခင္း သည္ တန္ေဆး၊ လြန္ေဘး ျဖစ္ေနသည္။
ယခုအထိေရ႔ွက ေဆာင္းပါးတြင္ ပါဝင္ခဲ့ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကုိ အက်ဥ္းျပန္လည္သုံးသပ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ သမုိင္းအရ 1861 ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္ စတင္ခဲ့သည္။ ယင္းစစ္တြင္ ေျမာက္ပုိင္းသည္ ကြ်န္ေရာင္းကြ်န္ဝယ္စနစ္ကုိ ဆန္႔က်င္သည္။ ေတာင္ပုိင္းသည္ ကြ်န္ေရာင္းကြ်န္ဝယ္စနစ္ကုိ က်င့္သုံးသည္။ ပါတီအေနျဖင့္ ၾကည့္လ်င္ ကြ်န္ေရာင္းကြ်န္ဝ္စနစ္ကုိ ကန္႔ကြက္ေသာပါတီမွာ ရီပတ္ဘလစ္ကန္( (Republicam ) ျဖစ္ၿပီး ကြ်န္ေရာင္းကြ်န္ဝယ္စနစ္ကုိ ေထာက္ခံေသာပါတီမွာ ဒီမုိကရက္ (Democrat) ျဖစ္သည္။ 1865 တြင္ ျပည္တြင္းစစ္ၿပီး ဆုံးသည္။ ေျမာက္ပုိင္း( ကြ်န္ေရာင္းကြ်န္ဝယ္ဆန္႔က်င္ေသာဘက္)က အႏုိင္ရသည္။
ျပည္တြင္းစစ္သည္ အေမရိကန္၏ ဒီမုိကေရစီစနစ္ကုိ ဖ်က္ဆီးလုိက္သည္။ ျပည္တြင္းစစ္ၿပီး ေသာအခါတြင္ ဒီမုိကေရစီဆုိင္ရာ စံႏႈန္းမ်ား (သည္းခံျခင္းႏွင့္ စိတ္ရွည္ျခင္း) တုိ႔ကုိ ျပန္လည္၍ တည္ေဆာက္ရ ျခင္းသည္ ေတာ္ေတာ္ခက္ပါသည္။ စစ္၏ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္မ်ားကုိလည္း ေတာ္ေတာ္ၾကာေအာင္ ကုသရပါ သည္။ ဒီမုိကရက္ပါတီႏွင့္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီတုိ႔သည္ တရားဝင္ၿပိဳင္ဘက္မ်ားအျဖစ္ အျပန္အလွန္လက္ခံၾက ရန္ကုိလည္း ေတာ္ေတာ္ေစာင့္ရသည္။ ထုိပါတီႀကီးႏွစ္ခုသည္ တရားဝင္ၿပိဳင္ဘက္မ်ားအျဖစ္ အျပန္လွန္ လက္ခံၾကၿပီး ေသာအခါက်မွ ဒီမုိကေရစီစနစ္ျဖစ္လာေစမည့္ ႏုိင္ငံေရးအေျခအေနမ်ိဳးျဖစ္လာသည္။ ထုိအခါ သည္းခံျခင္း ဟူေသာ စံကုိ တည္ေဆာက္ ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ စိတ္ရွည္ျခင္းကုိ ျဖစ္လာေစသည္။
1888 ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ်ႏုိင္ငံေရးသိပံၸပညာရွင္ ဂ်ိမ္းဘရုိက္(စ) (James Bryce ) က The American Commonwealth စာအုပ္တြင္ ဤသုိ႔ေရးသားထားသည့္ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံ၏ ဒီမုိကေရစီစနစ္သည္ ေရးသားထားေသာ အေျခခံဥပေဒေၾကာင့္ ရွင္သန္ျခင္းမဟုတ္ဘဲ ေရးသား၍မထားေသာ စည္းမ်ဥ္း ဥပေဒမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ (Unwritten Rules)
ႏွစ္ဆယ္ရာစုႏွစ္ထဲသုိ႔ေရာက္လာေသာအခါတြင္ အျပန္အလွန္ သည္းခံျခင္းႏွင့္ လူအမ်ားပါေသာ အဖဲြ႔အစည္းမ်ားအေပၚ စိတ္ရွည္ျခင္း ဟူေသာ ဒီမုိကေရစီဆုိင္ရာ စံႏႈန္းမ်ားသည္ အေတာ္ေလးပင္ ခုိင္ၿမဲလာေလသည္။ ၄င္းတုိ႔သည္ အစစအရာရာ တြင္ ထိန္းကြပ္ေပးႏုိင္ေသာ အရာမ်ားလည္း ျဖစ္လာသည္။ လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ တရားေရးရာတုိ႔သည္ အရာရာတြင္ ထိန္းကြပ္ရာ၌ေတာ္ေတာ္ သိမ္သိမ္ေမြ႔ေမြ႔ လုပ္ေဆာင္ရသည္။ တစ္ဖက္တြင္ သူတုိ႔သည္ သမၼတ၏ အာဏာကုိပင္ စည္းၾကပ္ေပးရေသာအလုပ္ကုိ လုပ္ရသည္၊ တစ္နည္းဆုိရေသာ္ သူတုိ႔သည္ ဒီမုိကေရစီစနစ္ကုိ ထမ္းေပးသူမ်ားျဖစ္ရသည္။ တစ္ဖက္တြင္လည္း သူတုိ႔( လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ တရားေရးရာတုိ႔) သည္ အစုိးရကုိလည္း အလုပ္လုပ္၍ ရေအာင္ လုပ္ေပးရသည္။ ဤေနရာတြင္ စိတ္ရွည္ျခင္း၏ အခန္းက႑သည္ အေရးပါလာပါသည္။ သမၼတဦးေဆာင္ေသာ ဒီမုိကေရစီစနစ္သည္ ေအာင္ျမင္ေစရန္ အတြက္ သမၼတကုိပင္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ေသာအဖဲြ႔အစည္းမ်ားသည္ ထုိလုပ္ပုိင္ခြင့္ကုိ နည္းႏုိင္သမွ် နည္းနည္း သုံးရမည္ျဖစ္သည္။
ဤေနရာတြင္လည္း ဒီမုိကေရစီ၏ စံႏႈန္းမ်ား၏ အခန္းက႑သည္ မရွိမျဖစ္ လုိအပ္သည္။ အကယ္၍ ဤစံႏႈန္းမ်ား( သည္းခံျခင္းႏွင့္ စိတ္ရွည္ျခင္း) သာမရွိခဲ့လွ်င္ လႊတ္ေတာ္၊ တရားေရးရာနွင့္ သမၼတတုိ႔၏ ၾကားတြင္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ၊ ဟန္ခ်က္ညီမႈ၊ တည္ၿငိမ္မႈ၊ မွ်တမႈတုိ႔သည္ ဘယ္လုိျဖစ္မည္ကုိ စဥ္းစားၾကည့္ႏုိင္သည္၊ ဤေနရာတြင္ ႏွစ္မ်ိဳးျဖစ္ႏုိင္သည္။ အစုိးရ၏ ပုံစံအရ ျဖစ္ႏုိင္ေသာ အရာႏွစ္မ်ိဳး ရွိသည္။
စည္းလုံးမႈကင္းမဲ့ေသာအစုိးရလက္ထက္တြင္ တရားေရးရာ ကိစၥမ်ားသည္ အတုိက္အခံ၏ လက္ထဲတြင္ က်ေရာက္သြားမည္။ ထုိအခါ အတုိက္အခံအဖဲြ႔မ်ားသည္ သူတုိ႔လက္ထဲတြင္ရွိေသာ အာဏာလုပ္ပုိင္ခြင့္မ်ားကုိ အျပည့္အဝသုံးႏုိင္သည္။ ၄င္းတုိ႔ထဲတြင္ အစုိးရကုိ သုံးစရာရန္ပုံေငြမရွိေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း၊ သမၼတလုပ္သမွ်ကုိ ဆန္႔က်င္ျခင္း၊ ေနာက္ဆုံးတြင္ သမၼတကုိပင္ ျဖဳတ္ခ်ရန္ မဲေပးသည္အထိ ျပဳလုပ္ႏုိင္သည္။ ထုိအခါ တရားေရးရာဝန္ထမ္းမ်ားသည္ ဒီမုိကေရစီကုိ ေစာင့္ၾကပ္ေပးသူမ်ားမဟုတ္ေတာ့ပဲ အစုိးရကုိတုိက္ခုိက္သူမ်ားအျဖစ္ ေျပာင္းသြားမည္။ ဤသည္ကား စည္းလုံးမႈကင္းမဲ့ေသာ အစုိးလက္ထက္တြင္ ျဖစ္သည္။
စည္းလုံးမႈမရွိေသာအတိုက္အခံလက္ထက္တြင္ကား ေနာက္တစ္မ်ိဳးျဖစ္ႏုိင္သည္။ အစုိးရသည္ စည္းလုံးမႈအျပည့္ရွိေသာအခါ တရားေရးရာကိစၥမ်ားသည္ သမၼတလက္တြင္ ရွိေနလိမ့္မည္။ အကယ္၍ အတုိက္အခံႏွင့္ အစုိးရၾကားတြင္ သည္းခံစိတ္ကင္းမဲ့သြားလွ်င္ လႊတ္ေတာ္သည္ အေျခခံဥပေဒကုိ ကာကြယ္ျခင္းထက္ သမၼတကုိ ကာကြယ္ျခင္းကုိ သာ ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္လိမ့္မည္။ ထုိအခါတြင္ အတုိက္အခံကုိ အႏုိင္မရေအာင္ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ပိတ္ပင္ျခင္းအလုပ္ကုိသာ ဦးစားေပးမည္။ ထုိအခါ သမၼတသည္ ႀကိဳက္ရာလုပ္ႏုိင္ေသာ အေျခအေနျဖစ္သြားမည္။ သမၼတသည္ တရားမဝင္ေသာ အလုပ္မ်ား၊ အာဏာရွင္သန္ေသာအလုပ္မ်ားကုိပင္ လုပ္ႏုိင္လာလိ္မ့္မည္။
ဤသည္ကား ဒီမုိကေရစီအတြက္ စံႏႈန္းမ်ား(သည္းခံျခင္းႏွင့္ စိတ္ရွည္ျခင္း)တုိ႔ ကင္းေသာအခါတြင္ ျဖစ္တတ္ေသာ အရာမ်ားျဖစ္သည္။
သမၼတ၊ လႊတ္ေတာ္ႏွင့္တရားရုံးခ်ဳပ္တုိ႔တြင္ အေျခခံဥပေဒ အရေပးအပ္ထားေသာ အာဏာေျခာက္ခုရွိသည္။ ထုိအာဏာမ်ားကုိ သုံးႏုိင္ခြင့္ရွိသေလာက္ အျပည့္သုံးမည္ဆုိလွ်င္၊ ဒီမုိကေရစီစနစ္ကုိပင္ ထိခုိက္သည္။ ထုိအာဏာေျခာက္ရပ္မွာ –
(၁) ဝန္ထမ္းေရးရာ အမိန္႔မ်ားထုတ္ျပန္ျခင္း
(၂) သမၼတြင္ရွိေသာ ခြင့္လႊတ္ျခင္းအာဏာ (လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္)
(၃) တရားရုံးခန္႔အပ္ျခင္း
(၄) စီးနိတ္လႊတ္ေတာ္၏အႀကံေပးျခင္း
(၅) စီးနိတ္လႊတ္ေတာ္၏သေဘာတူညီခ်က္
(၆) အျပစ္တင္ျခင္း၊ စြပ္စဲြျခင္း တုိ႔ျဖစ္သည္။
ပထမသုံးခုသည္ သမၼတတြင္ ရွိသည္။ (၁)၊ (၂)၊ (၃)။
ေနာက္ဆုံးသုံးခုသည္ လႊတ္ေတာ္တြင္ရွိသည္ (၄)၊ (၅)၊ (၆)
ယင္းအာဏာလုပ္ပုိင္ခြင့္မ်ားကုိ အေျခခံဥပေဒအရ တရားဝင္ေပးအပ္ထားျခင္းလား၊ သုိ႔မဟုတ္ နားလည္မႈျဖင့္ ခြင့္ျပဳထားျခင္းလား ဟူသည္ကုိေတာ့ သိပ္မရွင္းပါ၊ ေသခ်ာသည္မွာ ၄င္းတုိ႔ကုိ လက္နက္သဖြယ္ သုံးလွ်င္ အရာရာဝင္ထိခုိက္ႏုိင္သည္။ ဒီမုိကေရစီစနစ္ပင္ က်ဆုံးႏုိင္သည္။ ယခုအထိအရာရာတြင္ သည္းခံျခင္းႏွင့္ စိတ္ရွည္ျခင္း တုိ႔ရွိေနျခင္းေၾကာင့္ အေမရိကန္တြင္ ဒီမုိကေရစီစနစ္ တည္ၿမဲေနျခင္းျဖစ္သည္။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
