ဇင္လင္း – သတင္းမီဒီယာမ်ား၏ ဗဟုသေဘာထား အျမင္မ်ားကို လမ္းဖြင့္ေပးဖို႔လိုသည္

သတင္းမီဒီယာမ်ား၏ဗဟုသေဘာထားအျမင္မ်ားကို လမ္းဖြင့္ေပးဖို႔ လိုသည္

ဇင္လင္း

(မိုးမခ) စက္တင္ဘာ ၁၅၊ ၂၀၁၈

သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေယဘုယ်အေျခအေနကို ေဖာ္ညႊန္းျပသသည့္ နယ္စည္းမျခား သတင္းသမားမ်ားအဖြဲ႔ (RSF) ၏ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ညႊန္းကိန္း(Index) အရဆိုလွ်င္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၈၀ အနက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏အဆင့္သည္ ၁၃၇ တြင္ ရွိေနသည္။ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္က ျမန္မာ့သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္သည္ အဆင့္ ၁၃၁ ျဖစ္သျဖင့္ ယခုႏွစ္တြင္ ၆ ဆင့္ က်ဆင္းသြားသည္။

အထူးသျဖင့္ စက္တင္ဘာ ၃ ရက္ေန႔က ရိုက္တာသတင္းေထာက္ ကိုဝလံုးႏွင့္ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔ ၂ ဦးအား ေထာင္ဒဏ္ ၇ ႏွစ္စီ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္လိုက္ျခင္းသည္ ႏိုင္ငံ၏သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ပုံရိပ္ကို အႀကီးအက်ယ္ထိခိုက္ေစသည္။ ရိုက္တာသတင္းေထာက္ (၂)ဦး ကို ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္လိုက္ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ရိုက္တာသတင္းဌာန အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ စတီဖင္ အက္ဒလာ (Stephen J. Adler) က ယခုကိစၥသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးျဖစ္စဥ္ကို အႀကီးအက်ယ္ ေနာက္ျပန္ဆုတ္သြား သည့္လကၡဏာျဖစ္သည္ဟုဆိုသည္။ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္ စသည္တို႔ႏွင့္ လြဲေခ်ာ္ေန၍ အစိုးရအေနျဖင့္ အျမန္ဆံုးျပန္လည္ျပင္ဆင္သင့္ေၾကာင္း ၎က တိုက္ တြန္းထားသည္။

သတင္းသမားမ်ား/သတင္းမီဒီယာအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ အစိုးရ/တပ္မေတာ္အာဏာပိုင္တို႔အၾကား တင္းမာမႈအေျခအေန မ်ားျဖစ္လာျခင္းသည္ ျမန္မာသတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ဆုတ္ယုတ္မႈကို ျပသေနျခင္းျဖစ္သည္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမရွိတာဝန္ခံမႈမရွိဘဲ သတင္းသမားမ်ားကို
ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္းသည္ အရပ္သားအစိုးရ၏ မူဝါဒျဖစ္ေသာ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို အယုံအၾကည္ကင္းမဲ့ေစသည္။

ရိုက္တာသတင္းေထာက္ ကိုဝလံုး ႏွင့္ ကိုေက်ာ္စိုးဦးတို႔ ၂ ဦးအား ေထာင္ဒဏ္ ၇ ႏွစ္စီ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္လိုက္ျခင္းသည္ သတင္းေထာက္မ်ားအား စံနမူနာျပ ျခိမ္းေျခာက္မႈဟု ဆိုႏိုင္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ တပ္မေတာ္ႏွင့္အစိုးရအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံ၏ပုံရိပ္ကိုက်ဆင္းေအာင္လုပ္သလို ျဖစ္ေနသည္။

မၾကာေသးမီႏွစ္မ်ားအတြင္းက ႏိုင္ငံတကာတြင္ သတင္းေထာက္ႏွင့္မီဒီယာလုပ္သားမ်ားအား ကိုယ္ထိလက္ေရာက္တိုက္ခိုက္မႈ အေရအတြက္ႏႈန္းထားသာဓကမ်ားသည္ စိုးရိမ္ဖြယ္ရာေကာင္းလွ သည္ဟု “ကုလသမဂၢပညာေရး
သိပၸံႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာအဖြဲ႔” (UNESCO) က ဆိုသည္။
ထို႔ျပင္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကိုက်င့္သုံးေဆာင္ရြက္သည့္ သူတို႔၏အရည္အခ်င္းမ်ားကိုထိခိုက္နစ္နာေစသည့္အျဖစ္အပ်က္မ်ားလည္း ျဖစ္ပြားခဲ့သည္ဟု ]ဆိုသည္။ ထို႔ျပင္ တရားစြဲဆိုျခိမ္းေျခာက္မႈမ်ား၊ ဖမ္းဆီးျခင္း၊ ေထာင္ခ်ျခင္း၊ သတင္းလိုက္ခြင့္ ပိတ္ပင္ဟန္႔တားျခင္း၊ တိုက္ခိုက္သူတို႔အား ရာဇဝတ္ေၾကာင္းအရ စုံစမ္းစစ္ ေဆးအေရးယူယူရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားအေရးနိမ့္ျခင္း စသည့္အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ လြတ္လပ္စြာသတင္းရယူမႈကို ထိခိုက္က်ဆင္းေစခဲ့ေၾကာင္းလည္း
ေဖာ္ျပသည္။ ဤ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားသည္ ထပ္ခါထပ္ခါ သတိျပဳမိစရာျဖစ္လာသည္။
ႏိုင္ငံတကာမိသားစု၊ အစိုးရပိုင္းဆိုင္ရာအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ ကြ်မ္းက်င္ပညာရွင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ အစိုးရမဟုတ္ေသာအဖြဲ႔အစည္းမ်ား(NGOs) ႏွင့္ အျခား တာဝန္ရွိ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အတြက္စိုးရိမ္စရာအေျခအေနမ်ားကို ထပ္တလဲလဲေတြ႔ရွိေနရေၾကာင္း အစီရင္ခံခဲ့ၾကသည္။

ကုလသမဂၢ ပညာေရးသိပၸံႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ
အဖြဲ႔(UNESCO)၊သတင္းသမားမ်ားကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႔(CPJ)၊နယ္စည္းမျခားသတင္းသမားမ်ားအဖြဲ႔ (RSF)၊ ႏိုင္ငံ တကာသတင္းေဘးကင္းေရးအဖြဲ႔ (INSI)၊ႏိုင္ငံတကာ လြတ္လပ္စြာ အျမင္ဖလွယ္ေရးအဖြဲ႔ (IFEX) ႏွင့္ အေမရိကတိုက္ သတင္းစာအဖြဲ႔ (IAPA) အစရွိေသာ သတင္းအဖြဲ႔အစည္း အားလုံးက သတင္းေထာက္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္ ေသဆုံးခဲ့ရေသာသတင္းသမားမ်ားအေရအတြက္ ကိန္းဂဏန္းမ်ားကို စုေဆာင္းခဲ့ၾကသည္။ အေရအတြက္မွာ
ထိတ္လန္႔စရာျဖစ္သည္။ နယ္စည္းမျခားသတင္းသမားမ်ားအဖြဲ႔(RSF)၏အစီရင္ခံစာအရ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္း သတင္းေထာက္ႏွင့္သတင္းစာဆရာ စုစုေပါင္း ၁၁၀ လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရသည္။ ၂၀၀၅ မွ ၂၀၁၅ ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုအတြင္း သတင္းသမားေပါင္း ၇၅၀ ခန္႔သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရသည္ဟု RSF က အစီရင္ခံတင္ျပထားသည္။ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ပထမ ၆ လအတြင္း
ကမၻာတဝွမ္း၌ သတင္းမီဒီယာသမား ၄၇ ေယာက္ အသတ္ခံခဲ့ရသည္ဟု RSF)၏ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပသည္။

၎အျပင္ (IFEX) အဆိုအရ ထိုျပစ္မႈမ်ားကိုက်ဴးလြန္သူမ်ား၏ရာဇ၀တ္မႈ
(၁၀)မႈတြင္ (၉)မႈသည္ ရုံးတင္တရားစြဲဆိုျခင္းမခံရေခ်။ ဥပေဒ၏အျပစ္ေပးျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရရွိေနျခင္း (Impunity) ေၾကာင့္ သတင္းေထာက္မ်ားအား အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈသံသရာကို သက္ဆိုးရွည္လ်က္ ရွိေနေစ သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တိုက္ခိုက္သူတို႔အား တရားဥပေဒ၏ေရွ႕ေမွာက္သို႔ေရာက္ရွိအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ျခင္းမရွိဟုဆိုရေပမည္။ ၎တိုက္ခိုက္မႈမ်ားကိုက်ဴးလြန္သည့္ ရာဇဝတ္ေကာင္မ်ားသည္ စင္စစ္ လူ႔ အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာ္က္သူမ်ားျဖစ္သည္။

သတင္းေထာက္မ်ား‘ေဘး အႏၱရာယ္ကင္းရွင္းလုံျခဳံေရး’ႏွင့္ သတင္းသမားမ်ားကိုသတ္ျဖတ္သူမ်ား ‘ဥပေဒမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရရွိေနသည့္ကိစၥကို တိုက္ဖ်က္ေရး’ တို႔သည္ အေရးတႀကီးလုပ္ေဆာင္ရမည့္အလုပ္မ်ားျဖစ္သည္ဟု UNESCO က ဆိုသည္။ ထိုသိ႔ုလုပ္ေဆာင္မွသာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္း၏ အပိုဒ္ ၁၉ က အာမခံထား ေသာ ‘လြတ္လပ္စြာဖြင့္ဟထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္’(freedom of expression) ကို အရွည္တည္တန္႔ႏိုင္ေစမည္ျဖစ္သည္။ ‘လြတ္လပ္စြာဖြင့္ဟထုတ္ ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္’ သည္ တစ္ဦးခ်င္းအတြက္ ရပိုင္ခြင့္အခြင့္အေရးျဖစ္ျပီး၊ ၎ကိစၥအတြက္ မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုမွ် သတ္ျဖတ္ရန္အေၾကာင္းမရွိေခ်။ ထို႔ျပင္ ‘လြတ္လပ္စြာ ဖြင့္ဟထုတ္ ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္’ သည္ လူအမ်ား၏စုေပါင္းက်င့္သုံးႏိုင္သည့္ အခြင့္အေရးလည္း ျဖစ္သည္။ ထိုအခြင့္အေရးက လူထုအားစကားေျပာဆိုေဆြးေႏြးျခင္း၊ ဒီမိုကေရစီအေရးအရာမ်ားတြင္ ပါဝင္ေစ ျခင္း စသျဖင့္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႔ေစရန္ အားေပးခြင့္ျပဳသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကိုယ္တိုင္ဆုံးျဖတ္ေဆာင္ ရြက္ခြင့္ ႏွင့္ေရရွည္တည္တန္႔ႏိုင္ေသာ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ျဖစ္ေပၚႏိုင္ေစမည္ ျဖစ္သည္။

‘လြတ္လပ္စြာ ဖြင့္ဟထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုခြင့္’ (freedom of expression) ႏွင့္ သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္(Freedom of the Press) မရွိပါက သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားရရွိလ်က္ တက္ႂကြစြာပါဝင္ပတ္ သက္ေျပာဆိုေဆြးေႏြးႏိုင္ေသာႏိုင္ငံသားမ်ား ေပၚေပါက္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ဟုလည္း ယူနက္စကိုက ေဖာ္ျပသည္။
သတင္းေထာက္မ်ားေဘးအႏၱရာယ္ ကင္းရွင္းလုံျခဳံသည့္ပတ္ဝန္းက်င္မ်ဳိးတြင္ ႏိုင္ငံသားမ်ားအဖို႔ ယုံၾကည္အားထားေလာက္ေသာသတင္းအခ်က္အလက္မ်ား
လြယ္ကူစြာရရွိႏိုင္သည္။

အက်ိဳးဆက္အျဖစ္(လြတ္လပ္မွ် တေသာ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ဆင္းရဲမြဲေတမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး၊ က်ား/မ-တန္းတူေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား စြမ္းရည္ျမွင့္တင္ေရး၊ တရားမွ်တမႈႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ယဥ္ေက်းမႈ အစရွိေသာ) ရည္ရြယ္ခ်က္အမ်ားအျပားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ျဖစ္ႏိုင္သည္ဟုလည္း UNESCO က ဆိုသည္။

သို႔ျဖစ္၍ ဥပေဒအရ အေရးယူခံရမည့္ကိစၥမွ
ကင္းလြတ္ခြင့္ရေနျခင္း (impunity) အား ထိန္းခ်ဳပ္မႈမလုပ္ႏိုင္ပါက၊ သတင္းေထာက္ႏွင့္ မီဒီယာသမားမ်ားသတ္ျဖတ္ခံရမႈမ်ားကို စုံစမ္းစစ္ေဆးႏို္င္ခြင့္ ဆုံးရႈံးေနဦးမည္ျဖစ္သည္။

သတင္းေထာက္မ်ား၏လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ကို ပိတ္ပင္ကန္႔သတ္ဟန္႕တားခံရျခင္းသည္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုလုံးအဖို႔ သတင္း အခ်က္အလက္ပါဝင္ျဖန္႔ေဝႏိုင္ခြင့္ကို ရုပ္သိမ္းခံရျခင္းျဖစ္သည္။
ထိုအခ်က္သည္ သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္အေပၚ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔သက္ေရာက္မႈျဖစ္ေစသည္။ ယင္းသက္ေရာက္မႈေၾကာင့္ ျခိမ္းေျခာက္မႈႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မႈပတ္ဝန္းက်င္ကိုျဖစ္ေပၚေစျပီး ကိုယ္တိုင္သတင္းဆင္ဆာလုပ္ရမည့္ အေျခအေနဆီသို႔ တြန္းပို႔သလို ျဖစ္ေစသည္ဟု UNESCO က ဆိုသည္။

ထိုကဲ့သို႔ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ အေျခအေနမ်ိဳးျဖစ္ေပၚလာပါက လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို ထိခိုက္နစ္နာမႈ ျဖစ္ေစသည္။

အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ သတင္း အခ်က္အလက္ျပည့္စုံစြာမရရွိသည့္ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းအေနႏွင့္ သူတို႔၏အစြမ္းအစမ်ားကို မသိရွိႏိုင္၍ ျဖစ္သည္။ ဥပေဒအရအေရးယူခံရမည့္ အမႈကိစၥမွကင္းလြတ္ခြင့္ရေနျခင္း (impunity)ကိုအဆုံးသတ္ပစ္ႏိုင္ရန္ အားထုတ္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ သတင္းေထာက္မ်ားအားတိုက္ခိုက္သည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ားကိုလည္း အေလးထားစဥ္းစားရမည္ျဖစ္ သည္။
၎ကိစၥသည္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္သူမ်ား (human rights defenders) ကို အကာအကြယ္ေပးေရးႏွင့္လည္း တဆက္တစပ္တည္း ျဖစ္သည္။
၎ျပင္ သတင္းေထာက္မ်ားအား ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းသည္ သာမန္သတင္းေထာက္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳထားသူမ်ားကိုသာမက၊ အျခားရပ္ရြာအေျချပဳ မီဒီယာ လုပ္သားမ်ား၊ ရပ္ရြာအေျချပဳ အေပ်ာ္တမ္းသတင္းေထာက္မ်ား (citizen journalists)ႏွင့္ အျခားမီဒီယာအသစ္ကိုအသုံးျပဳ၍ လူထုထံ သတင္းျဖန္႔ေဝသူမ်ားအားလည္း ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ သင့္သည္ဟုUNESCO က အစီရင္ခံတင္ျပထားသည္။

သတင္းေထာက္မ်ား‘ေဘးအႏၱ ရာယ္ ကင္းရွင္းလုံျခဳံေရး’ႏွင့္ သတင္းသမားမ်ားကိုသတ္ျဖတ္သူမ်ား ‘ဥပေဒမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရ ရွိေနသည့္ကိစၥကိုတိုက္ဖ်က္ေရး’ တို႔ သည္ ျပႆနာ ျဖစ္ျပီးမွ ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္းအေရးယူရမည့္ကိစၥမ်ိဳးမဟုတ္ေပ။

ထိုသို႔လုပ္ရမည့္အစား၊ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္သည့္အစီအစဥ္မ်ားခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္ထားရန္ လိုအပ္သည္။ ၎ျပင္ သတင္းေထာက္မ်ားအားအၾကမ္းဖက္ျခင္းႏွင့္ ဥပေဒအရအေရးယူခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရေနျခင္းတို႔၏ မူလဘူတ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကိုေျဖရွင္းရန္ လိုေပသည္။ သို႔မွသာ အက်င့္ပ်က္ျခစားျခင္း၊ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္ျခင္းကဲ့သို႔ေသာျပႆနာမ်ားကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္ေပမည္။ ဒုစရိုက္အေျခခံ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကိုလည္း ထိေရာက္ေသာ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးဖြဲ႔စည္းပုံျဖင့္ တု႔ံျပန္ႏိုင္ေပသည္။
ထို႔ျပင္ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုႏိုင္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္ဟန္႔တားသည့္ ဥပေဒမ်ားကိုလည္း ဖ်က္သိမ္းပစ္ရေပမည္။ (ဥပမာ– အလြန္အကြ်ံ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ သည့္ အသေရဖ်က္မႈ ဥပေဒမ်ား)။

မီဒီယာလုပ္ငန္းဌာနမ်ားအေနျဖင့္ သတင္းေထာက္မ်ား၏လုပ္ခလစာနိမ့္က်မႈႏွင့္ လုပ္ငန္းကြ်မ္းက်င္မႈ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေရးကိစၥတို႔ကိုလည္း ေျဖရွင္းေပးရမည္ ျဖစ္သည္။
ဤစိန္ေခၚမႈမ်ားကို ျဖစ္ႏိုင္သမွ်အတိုင္းအတာျဖင့္ လူအမ်ားသတိျပဳသိရွိလာေစရန္ လုပ္ေဆာင္ရမည္။
ထိုကိစၥကို အေရးယူေဆာင္ရြက္ရန္ပ်က္ကြက္မႈ၏ေနာက္ဆက္တြဲေပၚေပါက္လာမည့္အက်ိဳးဆက္မ်ားကိုလည္း လူထုအမ်ားသိရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရမည္။
သတင္းေထာက္မ်ားအား အကာအကြယ္ေပးေရးကိစၥကို ေဒသအလိုက္ အမွန္တကယ္ထိခိုက္နစ္နာခဲ့သည့္သတင္းေထာက္မ်ားလက္ခံလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရ မည္။ ဥပမာ အက်င့္ပ်က္ျခစားျခင္းႏွင့္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္ျခင္းအေၾကာင္းအရာမ်ားကို သတင္းပို႔သည့္သတင္းေထာက္မ်ားသည္ ဒုစရိုက္ဂိုဏ္း မ်ား၏ပစ္မွတ္ျဖစ္လာမႈမ်ားပိုမ်ားလာေနသည္။ ေဒသခံမ်ား၏လိုအပ္ခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ ပုံစံခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္သည့္နည္းလမ္းမ်ားကို အားေပးသင့္ေၾကာင္း UNESCO က အႀကံျပဳထားသည္။

အထက္ပါအခ်က္မ်ားကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားလ်က္၊ စစ္မက္ျဖစ္ပြားေနသည့္ ေဒသမ်ားႏွင့္စစ္မဲ့ဇုံမ်ားတြင္ပါ၊ သတင္းေထာက္မ်ား ေဘးကင္းလုံျခဳံမႈေသခ်ာေစရန္ ဥပေဒဖြဲ႔စည္းခ်မွတ္ျခင္းႏွင့္ က်င့္သုံးျခင္းဆိုင္ရာနည္းလမ္းအခ်ိဳ႕ကို ကုလသမဂၢအေနျဖင့္ လက္ခံထားေပသည္။ လြတ္လပ္၍ အမွီအခိုကင္းျပီး ဗဟုသေဘာထားအျမင္မ်ားကိုလက္ခံေသာမီဒီယာအဖြဲ႔မ်ားအေပၚတြင္ ကုလသမဂၢ၏အင္အားႏွင့္အခြင့္အလမ္းမ်ား တည္မွီေပသည္။ ထို႔ျပင္ ဥပေဒဖြဲ႔စည္းထားရွိမႈမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္သည့္ ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔အစည္းမ်ားကလည္း ေထာက္ကူမႈျပဳေပသည္။

ႏိုင္ငံတကာအဆင့္တြင္ ကုလသမဂၢ လုံျခဳံေရးေကာင္စီသည္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္အမွတ္ S/RES/1738 ကို ၂၀၀၆ ခုႏွစ္တြင္ လက္ခံအတည္ျပဳခဲ့သည္။ ထိုဆုံးျဖတ္ခ်က္အရ စစ္ပြဲမ်ားအတြင္း၌ သတင္းေထာက္မ်ား၏လုံျခဳံေရးအတြက္ ရွင္းလင္း လက္ေတြ႔က်ေသာနည္းလမ္းကို အတည္ျပဳခဲ့သည္။ ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမွူးခ်ဳပ္က ထိုစဥ္ကပင္ ၎ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ႏွစ္ပတ္လည္အစီရင္ခံစာတြင္ထည့္သြင္း ၍ အေထြေထြညီလာခံသို႔တင္သြင္းခဲ့သည္။

၎အျပင္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ မဟာမင္း ႀကီးရုံး (OHCHR) ကလည္း ဤကိစၥႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အေလးဂရုျပဳၾကေစရန္ ႏိႈးေဆာ္လ်က္ အေရးပါေသာအခန္းက႑မွ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီ (HRC)သို႔(OHCHR) က အစီရင္ခံစာမ်ားတင္သြင္းရာတြင္ ဤကိစၥကို ထည့္သြင္းတင္ျပခဲ့သည္။ ဤကိစၥအတြက္ ‘လြတ္လပ္စြာထင္ျမင္ ယူဆခ်က္ ဖြင့္ဟထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ကို ျမွင့္တင္ေရးႏွင့္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးဆိုင္ရာကုလသမဂၢအထူးကိုယ္စားလွယ္’ (Special Rapporteur on the promotion and
protection of the right to freedom of opinion and expression) ႏွင့္ OHCHR က နီးကပ္စြာပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္။

ထို႔ျပင္ လြတ္လပ္စြာ ထင္ျမင္ ယူဆခ်က္ ဖြင့္ဟထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ကို ခ်ဳိးေဖာက္မႈႏွင့္စပ္လ်ဥ္းသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားစုေဆာင္းရန္၊ အစိုးရ၊NGOs ႏွင့္ အျခားအဖြဲ႔အစည္းမ်ားထံမွ ဆက္စပ္ပတ္သက္သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားရွာေဖြ ရယူခြင့္ လက္ခံခြင့္ႏွင့္ တု႔ံျပန္ခြင့္ရွိရန္၊ လြတ္လပ္စြာဖြင့္ဟထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ကို မည္သို႔ အေကာင္း ဆုံးျမွင့္တင္သင့္ေၾကာင္း ေထာက္ခံခ်က္မ်ားေပးရန္ OHCHR အား လုပ္ပိုင္ခြင့္ေပးထားသည္။ အျခားကုလသမဂၢအထူးသံတမန္မ်ားျဖစ္သည့္ ဥပေဒျပင္ပအက်ဥ္းရံုးတရားစီရင္ျခင္းဆိုင္ရာ စုံစမ္းစစ္ ေဆးေရး ကုလသမဂၢအထူးကိုယ္စားလွယ္၊ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈဆိုင္ရာ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးကုလသမဂၢအထူးကိုယ္စားလွယ္၊ ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပမ္းမႈဆိုင္ရာ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးကုလသမဂၢ အထူးကိုယ္စားလွယ္ႏွင့္ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရး ကုလသမဂၢအထူးကိုယ္စားလွယ္၊ အဓမၼေဖ်ာက္ဖ်က္ျခင္းႏွင့္ ဥပေဒမဲ့ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္းဆိုင္ရာ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရး ကုလသမဂၢ အထူးကိုယ္စားလွယ္တို႔တြင္လည္း ဤကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ လုံးဝတာဝန္ရွိေပ သည္။

“အၾကမ္းဖက္မႈေၾကာင့္ အသက္ ဆုံးရႈံးရေသာ သတင္းေထာက္(သို႔မဟုတ္) ျခိမ္းေျခာက္ခံရသျဖင့္ သတင္းမလိုက္ဝံ့သည့္သတင္းေထာက္မွန္သမွ်သည္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္ရသည့္လူသား သက္ေသျဖစ္သည္။ ထိုးႏွက္တိုက္ခိုက္မႈတိုင္းသည္ အမွန္တရားကိုပ်က္စီးယိုယြင္းေစသည္။
တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ထိတ္လန္႔ေၾကာက္ရြ႕ံမႈပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ ကိုယ္တိုင္ သတင္းဆင္ ဆာျဖတ္ေတာက္မႈတို႔ကို ျဖစ္ေပၚေစေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ”

(Barry
James in Press Freedom: Safety of Journalists and Impunity. UNESCO
Publications: 2002)

သို႔ျဖစ္၍ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနႏွင့္လည္း ကုလသမဂၢကခ်မွတ္လက္ခံထားသည့္ သတင္းစာ လြတ္ လပ္ခြင့္ႏွင့္ သတင္းသမားမ်ားေဘးကင္းလုံျခဳံေရးဆိုင္ရာ အေျခခံမူမ်ားႏွင့္အညီ၊ စစ္မက္ျဖစ္ပြားေနသည့္ေဒသမ်ားႏွင့္ စစ္မဲ့ဇုံမ်ားတြင္ပါ၊ သတင္းေထာက္မ်ားေဘးကင္းလုံျခဳံမႈေသခ်ာေစရန္ ဥပေဒဖြဲ႔စည္းခ်မွတ္က်င့္သုံးရန္ စတင္သင့္ျပီ ျဖစ္သည္။

လြတ္လပ္၍ အမွီအခိုကင္းေသာ သတင္းမီဒီယာမ်ား၏ ဗဟုသေဘာထားအျမင္မ်ားကို ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက လက္ခံျခင္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံ၏အသိ ဉာဏ္ပညာအင္အားႏွင့္ အခြင့္အလမ္းမ်ား ပိုမိုတိုးတက္ရရွိ လာႏိုင္မည္ဟု ယုံၾကည္ပါသည္။

Reference:
UN
PLAN OF ACTION ON THE SAFETY OF JOURNALISTS AND THE ISSUE OF IMPUNITY

သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ

Similar Posts