(မုိးမခ) ဧၿပီ ၅၊ ၂ဝ၁၈
(၁)
မဲေခါင္ျမစ္ေပၚ၌ ေနဝန္းထြက္ေပၚလာခ်ိန္တြင္ ကေမာၻဒီးယားႏိုင္ငံကို ႏွစ္ေပါင္း ၃ဝ ေက်ာ္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဟြန္ ဆန္ (Mr. Hun Sen) သည္ တ႐ုတ္သံအမတ္ႀကီး၏လက္ကို ဆုပ္ကိုင္လႈပ္ယမ္းလိုက္ပါသည္။ “တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္ေတြ ဟာ က်ဳပ္ကို ေလးေလးစားစား ဆက္ဆံၾကပါတယ္။ သူတို႔နဲ႔အတူ တန္းတူလိုသေဘာထားတယ္” ဟု ဆိုသည္။ “က်ဳပ္ကို တ႐ုတ္နဲ႔ နီးစပ္လြန္းတယ္လို႔ ေဝဖန္တဲ့သူေတြကို က်ဳပ္ကိုဘာေပးစရာရွိလဲလို႔ ေမးလိုက္ခ်င္တယ္။ က်ဳပ္ကို ဆန္ရွင္ (Sanction) လုပ္မယ္၊ က်ဳပ္ကို စည္းကမ္းရွိေစခ်င္တယ္ဆိုတာေတြနဲ႔ က်ဳပ္ကို ပညာေပးဖို႔ဘဲစဥ္းစားၾကတယ္” ဟု ၿငီးျငဴ သည္။ တ႐ုတ္ျပည္၏ အကူအညီႏွင့္ေဆာက္လုပ္ေသာ ေဒၚလာ ၅၇ သန္းတန္တံတားအတြက္ အုတ္ျမစ္ခ်ပြဲတြင္ ေျပာဆို ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
(၂)
၂၅ ႏွစ္တိုင္တိုင္ ကေမာၻဒီးယားကို ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ အေမရိကန္ႏွင့္ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားက ေဒၚ လာဘီလီယံခ်ီ၍ အကူအညီေပးခဲ့ပါသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ကေမာၻဒီးယားႏိုင္ငံကို ခမာ႐ႈ႕ခ်္ (Khmer Rouge) က အုပ္စိုးေနပါ သည္။ ကေမာၻဒီးယားႏိုင္ငံကို လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီ (Liberal Democracy) ႏိုင္ငံျဖစ္လာေစရန္ ရည္ရြယ္ခဲ့ၾကပါသည္။
အေနာက္၏ စီမံကိန္းမ်ား က်ရႈံးခဲ့ရပါသည္။ ထိုအ႐ႈတ္အေထြးမ်ားၾကားမွ ဟြန္ဆန္သည္ ကေမာၻဒီးယားကို အေရွ႕ေတာင္ အာရွႏိုင္ငံၾကားမွ တ႐ုတ္၏ ၾသဇာအလႊမ္းမိုးဆံုးႏိုင္ငံျဖစ္လာေစရန္ ဦးေဆာင္ခဲ့ပါသည္။
အသက္ ၆၅ ႏွစ္ရွိျပီျဖစ္ေသာ “Lord Prime Minister” ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ႀကီး၊ တပ္မေတာ္၏ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္ႀကီးသည္ ႏိုင္ငံကို ေနာက္ထပ္ ဆယ္ႏွစ္အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ၾကာမွ် အုပ္ခ်ဳပ္ဦးမွာေသခ်ာေနပါသည္။ လြန္ခဲ့ေသာကာလ မ်ားကအတိုက္ အခံပါတီကို မတရားအသင္းအျဖစ္ေက်ညာခဲ့သည္။ ဂ်ဴလိုင္လတြင္က်င္းပရန္ရွိေသာ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ မဝင္ႏိုင္ေအာင္ အတိုက္အခံပါတီဝင္မ်ားကို ေထာင္ခ်ျခင္း၊ သတင္းမီဒီယာမ်ားကိုလည္း သူႏွင့္ပတ္သက္၍ မေကာင္းေသာသတင္းကို မလႊင့္ရန္ ညႊန္ၾကားခဲ့ပါသည္။
လြန္ခဲ့ေသာဆီးနိပ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ သူ႔ပါတီ (Cambodia People’s Party) က ေနရာအားလံုးတြင္ ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ မစၥတာ ဟြန္ဆန္၏ပါတီကို တ႐ုတ္ျပည္ႀကီးကလည္း ေထာက္ခံပါသည္။ ဤအျဖစ္အပ်က္မ်ားတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးရရွိေရးႏွင့္ ဒီမို ကေရစီေရးရာမ်ား မပါဝင္ခဲ့ပါ။
“အေနာက္မွအကူအညီမရဘူးဆိုသည္ႏွင့္ မစၥတာဟြန္ဆန္သည္ တ႐ုတ္ျပည္၏ဘ႑ာေရးအကူအညီႏွင့္ အေထာက္ အပံ့ အားလံုးကို လက္ခံရသည္။ တ႐ုတ္ျပည္ႏွင့္ ရင္းႏွီးနီးကပ္စြာဆက္ဆံရသည္” ဟု အေမရိကန္ျပည္က ေထာက္လွန္းေရး ရီပို႔တစ္ခုတြင္ ေရးသားထားပါသည္။
အေရွ႕ေတာင္အာရွမွ ဒီမိုကေရစီစနစ္ တျဖည္းျဖည္း ဆုတ္ယုတ္လာေနခ်ိန္တြင္ သမၼတထရန္႔၏ေပၚလစီမ်ားေၾကာင့္ အေမရိကန္မွ ေနရာဖယ္ေပးသည့္အခါမ်ားတြင္ တ႐ုတ္ျပည္က ေနရာဝင္ယူသည့္သေဘာမ်ိဳးကိုေတြ႔ ေနရပါသည္။ တ႐ုတ္ ျပည္ကို လြတ္လပ္စြာလုပ္ခ်င္ရာလုပ္ပိုင္ခြင့္ေပးလိုက္သလို ျဖစ္ေနပါသည္။ တ႐ုတ္ျပည္ကို ေရွးကရန္စေၾကာင့္ ေထာ္ေလာ္ ကန္႔လန္႔လုပ္သည့္ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံရွိသလို တ႐ုတ္၏လက္ေအာက္သို႔ ေကာင္းေကာင္းေရာက္ရွိသြားသည့္ လာအိုႏွင့္က ေမာၻဒီးယားလိုႏိုင္ငံေတြလည္း ရွိေနပါသည္။
ကေမာၻဒီးယားသည္ အာဏာရွင္ အုပ္စိုးသည့္ႏိုင္ငံလို ျဖစ္ေနရသည္။ အေမရိကန္က အတိုက္အခံတို႔အ ေပၚ ႏွိပ္ကြပ္မႈမ်ားကို အျပစ္ယူမည့္လကၡာမ်ားမျပသည့္အတြက္ ဟြန္ဆန္သည္ အတိုက္အခံမ်ားအေပၚ လုပ္ခ်င္သလိုလုပ္ၿပီး ႏွိပ္ကြပ္မႈမ်ားကို ဆင့္ကဲ ဆင့္ကဲျပဳလုပ္လ်က္ရွိပါသည္။
တ႐ုတ္ျပည္သည္ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံ၏ အႀကီးမားဆံုးကုန္သြယ္မႈလုပ္ရာႏိုင္ငံျဖစ္ေနပါသည္။ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီး ျမဳပ္ႏွံမႈသံုးပံု တစ္ပံုသည္ တ႐ုတ္ျပည္မွလာပါသည္။ မၾကာမီကပင္ တ႐ုတ္တပ္မေတာ္မွ တင့္ကား ၁ဝဝ ႏွင့္ သံခ်ပ္ကာကားမ်ား လက္ ေဆာင္ေပးသည္။
သူ႔ဝန္ႀကီးမ်ားကလည္း “(Infra-structure) ပေရာဂ်က္မ်ားအတြက္ဆိုလွ်င္ ဘယ္သူကေပးေပး လက္ခံေၾကာင္း သို႔ေသာ္ လည္း ယခုအခ်ိန္ထိေတာ့ တ႐ုတ္ျပည္က အရက္ေရာဆံုး ေထာက္ပံ့မႈမ်ားကိုယူရေၾကာင္း” ျဖင့္ ေျပာသည္။ အေမရိကန္က ေဖေဖာ္ဝါရီလ၂၈ ရက္ေန႔ကက်င္းပေသာ ဆီးနိပ္အမတ္ေရြးပြဲတြင္ မဲေကာက္ခံပံုကို မေက်နပ္၍ ေထာက္ပံ့ေနက် ရံပံုေငြကို ျဖတ္ေတာက္ေၾကာင္း ေၾကညာသည္။ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံကမႈ ကေမာၻဒီယားအစိုးရဝန္ၾကီးမ်ား၏ ဗီဇာကိုကန္႔သတ္ေၾကာင္း ေၾက ညာသည္။
ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဟြန္ဆန္က ကေမာၻဒီးယားႏိုင္ငံအေပၚ စစ္တုရင္နယ္႐ုပ္ကေလးမ်ားကို သေဘာထားေနၾကပံုကို ႐ႈံ႕ခ်လိုက္ သည္။ ျပင္သစ္က ကိုလိုနီျပဳခဲ့သည္။ အေမရိကန္က သူတို႔နယ္ထဲသို႔ဝင္၍ ဗံုးၾကဲခဲ့သည္။ ကုလသမၼဂၢ၏ ႏိုင္ငံေတာ္တည္ ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားက ျခစားေသာအမႈမ်ား ေပၚေပါက္ေစခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။
ကေမာၻဒီးယားအတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ကမ္ဆိုခ (Kem sokha) မွာ လြန္ခဲ့ေသာ စက္တင္ဘာလက ဖမ္းဆီးခံရၿပီး ႏိုင္ငံ ေတာ္ပုန္ကန္မႈျဖင့္ စြဲခ်က္တင္ခံရသည္။ အေမရိကန္တို႔ေထာက္ပံ့ေငြျဖင့္ အစိုးရျပဳတ္က်ေအာင္ ေဆာင္ရြက္သည္ဟု စြတ္ စြဲခံရသည္။
ကေမာၻဒီးယားကို ၃၃ ႏွစ္ၾကာေအာင္အုပ္ခ်ဳပ္ၿပီးေနာက္ မစၥတာဟြန္ဆန္သည္ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ဘက္ေျပာင္း ရမည္ဆို သည္ကို နားလည္ေနသည္။ လယ္သမားတေယာက္၏သားျဖစ္ၿပီး ခမာ႐ႈ႕ခ်္၏ စစ္သားလည္းလုပ္ခဲ့သည္။ ၁၉၇၅ – ၁၉၇၉ ခုနစ္အထိ ခမာ႐ႈ႕ခ်္စစ္တပ္ကအုပ္စိုးခဲ့ရာ တိုင္းျပည္၏ ငါးပံုတစ္ပံုမွ် ေသဆံုးခဲ့ၾကသည္။ သူသည္ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္တြင္ အိမ္ နီးခ်င္း ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံသို႔ ထြက္ေျပးရသည္။ ဗီယက္နမ္အစိုးရ ခမာရႈ႕ခ်္ကိုျဖဳတ္ခ်ၿပီး အစိုးရဖြဲ႔ေသာအခါ ၂၆ နွစ္ရွိၿပီျဖစ္ေသာ ဟြန္ဆန္က ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးအျဖစ္ ျပန္ေရာက္လာခဲ့သည္။
၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ကုလသမၼဂၢေရာက္လာေသာအခါ ဟြန္ဆန္သည္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးက ဝန္ၾကီးအျဖစ္ ခိုင္ခိုင္မာမာ ျဖစ္ေန ပါၿပီ၊၊ သူသည္ တြဲဖက္ဝန္္္ႀကီးခ်ဳပ္ကို ေဘးဖယ္ၿပီး မၾကာမီေရြးေကာက္ပြဲတြင္ သူတို႔ပါတီက ႏိုင္လိုက္သည္။ သူ၏ႏိုင္ငံေရးသက္တမ္းေလ်ာက္လံုးအတြင္း အေမရိကန္ မုန္းတီးေရးဝါဒမွာ မေျပာင္းလဲခဲ့ေပ။
သူသည္မဲေခါင္ျမစ္ကမ္းေျခမွ ဝါးျဖင့္ေဆာက္ထားေသာ အိမ္တစ္လံုးတြင္ႀကီးျပင္းခဲ့ရၿပီး အေမရိကန္တို႔က သဲႀကီးမဲႀကီး ဗံုးခ်ခဲ့ေသာေနရာျဖစ္သည္။ ဗီယက္နမ္တို႔ကခန္႔ထားေသာ အစိုးရအဖြဲ႔ကို ဦးေဆာင္ေနရစဥ္ကာလတစ္ေလွ်ာက္လံုး၌ အေမရိကန္တို႔က သူ႔ကို အသိအမွတ္မျပဳခဲ့ေပ၊ ဗီယက္နမ္စစ္မွ ဆုတ္ခြာေနရခ်ိန္တြင္ ကေမာၻဒီးယား ေကာ္နာေလးတခုတြင္ ရွိေနေသာ ခမာ႐ႈ႕ခ်္အစိုးရကို အသိအမွတ္ျပဳခဲ့သည္။
ဟြန္ဆန္ကို အိမ္ျဖဴေတာ္သို႔ ဘယ္သူကမွမဖိတ္ေခၚခဲ့။ သို႔ေသာ္ ပီကင္းကိုမူ အႀကိမ္မ်ားစြာေရာက္သည္။ ၂ဝ၁၆ တြင္ မစၥ တာရွီဂ်င္ပင္းက ကေမာၻဒီးယားသို႔အလည္ေရာက္လာသည္။ ဤခရီးစဥ္မတိုင္မီ ကာလတစ္ေလွ်ာက္လံုး တ႐ုတ္၏ ေတာင္ တ႐ုတ္ပင္လယ္တေလွ်ာက္ သူတို႔ပိုင္ပါသည္ဆိုမႈကို ေထာက္ခံခဲ့သည္။
မဲေခါင္ျမစ္ တံတားဖြင့္ပြဲသို႔တက္ေရာက္လာေသာ နယူးေရာ့တိုင္းခ္သတင္းေထာက္ကို “Fake New” ဟု ေျပာခဲ့သည္။ မတ္လ ၃ ရက္ေန႔က အေမရိကန္သံအမတ္ၾကီးကို လူလိမ္သံအမတ္ဟု ေခၚခဲ့သည္။
ဟြန္ဆန္သည္ ေဖ့စ္ဘြတ္ကို သံုးသူျဖစ္သည္။ အင္တာနက္ကုမၸဏီတစ္ခုက သူ႔ကိုတတိယ လူအသိမ်ားဆံုး ေခါင္းေဆာင္ အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့သည္။ အတိုက္အခံတို႔ကမူ သူရေသာ “Like” မ်ားမွာ ကုမၸဏီတစ္ခုကလုပ္ေပးရသည္ဟု စြတ္စြဲ သည္။
ေဖေဖာ္ဝါရီလ အတြင္းက အဝတ္အထည္စက္႐ုံ အလုပ္သမား ၁ဝ,ဝဝဝ ေက်ာ္ကို ေဖ့စ္ဘြတ္မွ ႏႈတ္ခြန္းဆက္စကား ေျပာ သည္။ တစ္နာရီမွ်ၾကာေအာင္စကားေျပာရာ “ဝမ္းေလွ်ာေရာဂါကာကြယ္ရန္ မိမိေသးကိုေသာက္ရသည္” ဟူေသာ စကား အထိပါသည္။ Like ေတြ လက္မေထာင္ပံုေတြ သူ႔ေဖ့စဘြတ္စာမ်က္ႏွာတြင္ ပလူပ်ံေနသည္။ တက္ေရာက္လာသူေတြကို စာအိတ္တြင္ ၅ ေဒၚလာတန္မ်ားကို ဟြန္ဆင္ႏွင့္ဇနီးမွဟူ၍ ထည့္၍ ေဝငွသည္။
ကေမာၻဒီးယားေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဇူလိုင္ ၂၉ ရက္တြင္သတ္မွတ္ထားရာ ဟြန္ဆင္အဖို႔ လူငယ္မ်ားက မဲေပးပါလိမ့္မည္ဟု အာ မခံခ်က္မရွိေပ။ ၂ဝ၁၃ ခုတုန္းက သူ႔အစိုးရ႐ႈံးလုနီးပါး ျဖစ္ခဲ့ရသည္။
သူ႔သားအငယ္ဆံုး (Hun Mang) ကို တိုင္းျပည္မွ လူငယ္ကေလးမ်ားကိုဆြဲေဆာင္ရန္ တာဝန္ေပးသည္။ အႀကီးဆံုးသား (Hun Manet) မွာ အေမရိကန္ဝက္ပိြဳင့္တကၠသိုလ္မွ ဘြဲ႕ရခဲ့ျပီး တခ်ိန္တြင္ သူ႔ကိုဆက္ခံရန္ ရာထားသည္။ သူ၏သား အလတ္ (Hun Manith) မွာ ေထာက္လွန္းေရးလုပ္ငန္းမ်ားျဖင့္ တာဝန္ပိေနသည္။ “ဒီမိုကေရစီဆိုတာ အေရးႀကီးတဲ့အရာပါဘဲ ဒါေပမဲ့ ဒီတခုတည္းရွိတာမဟုတ္ပါဘူး“ ဟု အေမရိကန္ႏွင့္ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ တို႔တြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ့သူ Hun Mang က ေျပာသည္။
ကေမာၻဒီးယားဟာ တည္ၿငိမ္ၿပီး တိုးတက္ေနပါတယ္ဟု တ႐ုတ္ျပည္သံအမတ္ၾကီးက မဲေခါင္တံတားအခမ္းအနားတြင္ ေျပာ သည္။ ကေမာၻဒီးယားသည္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္က တိုးတက္မႈကို ၆. ၉ ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိသည္။
၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္က ကေမာၻဒီးယားႏိုင္ငံတဝက္သည္ ဆင္းရဲမႈတိုင္း၏ေအာက္တြင္ရွိခဲ့ၿပီး ၁ဝ ႏွစ္မွ်အၾကာတြင္ ၁၄ ရာခုိင္ႏႈန္း သာရွိေတာ့သည္။ သို႔ေသာ္ သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ စက္႐ုံလုပ္သားမ်ား၏ ဆႏၵျပပံုမ်ားကိုမူ က်ည္ဆံျဖင့္ ၿဖိဳခြင္းခံခဲ့ရသည္။
(၃)
အေမရိကန္သည္ ေခါင္းေဆာင္ေနရာကိုမယူဘဲ ေနာက္သို႔ဆုတ္သြားသည္။ သူထြက္သြားေသာကြက္လပ္တြင္ တ႐ုတ္က ေနရာဝင္ယူဘို႔ ႀကိဳးစားေနသည္။ တ႐ုတ္၏အကူအညီသည္ ဘယ္ေသာအခါကမွ် ေႏွာင္ႀကိဳးကင္းသည္မဟုတ္၊ ကိုယ္ က်ိဳးမပါဘဲ ကူညီမႈသက္သက္ဆိုသည္မွာ တ႐ုတ္တို႔၏ လုပ္ေလ့ရွိသည္မဟုတ္ေပ။
ကိုသန္းလြင္
Ref: Embracing China, Facebook and Himself, Cambodia’s Ruler Dogs In, Hanna Beech March 17 2018 New York Times.
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
