ေမာင္ရင္ငေတ ● စပိန္ျပည္တြင္းစစ္နဲ႔ ဂါနီကာပန္းခ်ီကား

Spanish Civil War (17 July 1936 – 1 April 1939) (2 Years 8 Months 2 Weeks and 1 Day)

ပန္းခ်ီကားနာမည္က Gernika ေရးဆြဲခဲ့သူက Pablo Picasso
Gernikako Bonbardaketa, Bombardeo de Guernica
Bombardement de Guernica, Bombing of Guernica

Mural à Guernica de Picasso, Rue Pedro de Elejalde Kalea. Inspirée de la Destruction de la Ville en 1937 par l’Aviation Allemande au Service des Franquistes

● စစ္ပြဲရဲ႕ ပန္းခ်ီကား
ပန္းခ်ီကားနာမည္က Gernika, Pablo Picasso ရဲ႕ နာမည္ႀကီး ပန္းခ်ီကား။ ပန္းခ်ီကားကို ေရးဆြဲသူက ပါရီၿမိဳ႕ေတာ္ေရာက္ စပိန္ ပန္းခ်ီဆရာ ပီကာဆို။ စစ္ဆန္႔က်င္ေရး ပန္းခ်ီကားေတြထဲမွာ အေက်ာ္ၾကားဆံုးပန္းခ်ီကားတခ်ပ္။ အလ်ား ၂၅ ေပ ေျခာက္လက္မ × အျမင့္ ၁၁ ေပ ငါးလက္မရွိတဲ့ ပန္းခ်ီကားႀကီး။ ပီကာဆိုရဲ႕ အေကာင္းဆံုး Cubisme ပန္းခ်ီ၊ သံုးထားတဲ့ အေရာင္က ျဖဴမည္းညိဳ မီးခိုးေရာင္မ်ား။

ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ေနရာက ပါရီၿမိဳ႕လယ္ေခါင္ ပီကာဆိုေနထိုင္ခဲ့ေနရာ Rue des Grands Augustins၊ ေရးဆြဲခဲ့ခ်ိန္ကေတာ့ ၁၉၃၇ ေမလ ၁ ရက္ကေန ဂြၽန္လ ၄ ရက္ေန႔ထိ (တလနဲ႔ ေလးရက္) ၾကာျမင့္ခဲ့ပါတယ္။ ပီကာဆိုရဲ႕ မူရင္း ကန္းဗတ္စ္စေပၚ ဆီ ေဆးနဲ႔ေရးဆြဲထားတဲ့ အဲဒီပန္းခ်ီကားခ်ပ္ႀကီးကေတာ့ စပိန္ၿမိဳ႕ေတာ္ မာဒရစ္ Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía ျပတိုက္မွာ ရွိေနပါေၾကာင္းသိရပါတယ္။  ေမာင္ရင္ငေတေရာက္ခဲ့တာက ဗံုးဒဏ္ခံဂါနီကာၿမိဳ႕လယ္တေနရာက ပီကာ ဆိုရဲ႕ မူပြားပန္းခ်ီရွိရာကုိပါ။

ေရးဆြဲခဲ့တဲ့အေၾကာင္းအရာက စပိန္ျပည္တြင္းစစ္ ျပင္းထန္ခ်ိန္ ၁၉၃၇ ဧပရယ္ ၂၆ ရက္ေန႔မွာ နာဇီ ဂ်ာမန္ ေလတပ္က စပိန္ျပည္ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းက Gernika ၿမိဳ႕ကို ဗံုးၾကဲတိုက္ခိုက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ဗံုးဒဏ္ေၾကာင့္ တၿမိဳ႕လံုးနီးပါး ပ်က္စီး သြားခဲ့ရတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ဆက္စပ္ျခယ္မႈန္း၍ထား၊ Gernika (Gernika-Lumo) (Guernica) ၿမိဳ႕ဆိုတာက စပိန္ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းမွာ တည္ရွိပါတဲ့ Euskal Herria (Pays Basque) (País Vasco) နယ္ေျမက ၿမိဳ႕တၿမိဳ႕၊ ဒီနယ္ေျမက ဒီကေန႔ထိတိုင္ စပိန္နဲ႔ ျပင္သစ္တို႔ထံက လြတ္လပ္ေရး သို႔မဟုတ္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေရး ေတာင္းဆိုေနတဲ့နယ္၊

အဲဒီနယ္ Euskadi ဥဴစကာဒီ … အဂၤလိပ္လို Basque Country ဆိုတဲ့ နယ္ေျမ၊

စပိန္ လက္ေအာက္ခံ အဲဒီ နယ္ေျမကလည္း စပိန္ျပည္တြင္းစစ္မွာ ဘာေၾကာင့္မ်ား အဓိကပစ္မွတ္ျဖစ္ခဲ့ရပါသလဲ စဥ္းစား ၾကည့္ခ်င္စရာ သူတို႔ကိုယ္ သူတို႔က စပိန္လူမ်ိဳးမဟုတ္ဟု ခံယူထားၾကသူမ်ား၊ ဒီလူေတြေနတဲ့ေနရာကိုမွ အဓိကထား ပစ္ မွတ္ ျဖစ္လာခဲ့ရျခင္း၊ Gernika ၿမိဳ႕က (Basque Country) Euskadi ဥဴစကာဒီရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ အခ်က္အခ်ာ အဲဒါေၾကာင့္၊ ဒီေနရာကိုမွ ပစ္မွတ္ထား ေရြးခ်ယ္ခဲ့ျခင္းလား။

အႏွစ္ရွစ္ဆယ္ ၾကာျမင့္လာခဲ့ေတာ့ ဒီစစ္ပြဲႀကီးကလည္း ေမ့သေလာက္ေတာ့ရွိ၊ ပန္းခ်ီကားအေၾကာင္းကလည္း သိေသာ သူေတြ သိပ္တိုးပြားလာဟန္ေတာ့မတူ၊

စပိန္ ျပည္တြင္းစစ္ကို အမွီျပဳ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့တဲ့ ဒီ ပန္းခ်ီကား ႕႕ ႕ ႕႕႕ ႕႕႕႕႕ ႕႕႕
ပီကာဆိုႀကီး ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ ဒီ ပန္းခ်ီကား  Gernika အမည္ရ ပန္းခ်ီကား

(အမွန္ေျပာရရင္ ပီကာဆိုႀကီးဆိုတာ ေမာင္ရင္ငေတ့အတြက္ ႕ ႕႕ ခေရဇီ သိပ္မဟုတ္) ဒါေပမယ့္ ဒီပန္းခ်ီကားကိုေတာ့ စတင္ ျမင္ဖူုးၾကားဖူးခဲ့တာနဲ႔ စိတ္ထဲ မွတ္မွတ္ထင္ထင္ ျဖစ္ခဲ့ရ၊ အဲဒီ ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာဝေျပာရာ စစ္မဲ့ဤကမာၻ ပန္းခ်ီကားနဲ႔ ပတ္သက္လို႔  ေမာင္ရင္ငေတ စိတ္ဝင္စား မွတ္တမ္းတင္ထားမိသမွ်ကေတာ့ ….

Guerra Civil Española (1936-39)
Second Spanish Republic (1931-1939) ဘုရင္မရွိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကာလ၊ စစ္ပြဲျဖစ္ပြားခဲ့ခ်ိန္က ၁၉၃၆ ဂ်ဴလိုင္ ၁၇ – ၁၉၃၉ ဧပရယ္ ၁ ရက္ေန႔ (၂ ႏွစ္ ၈ လ ၂ ပတ္ ၁ ရက္)၊

ျပည္တြင္းစစ္ ဆိုေပမယ့္ ကမာၻစစ္ႀကီး ႏွစ္ခုၾကားကာလက ကမာၻစစ္ကေလးလို႔ ေျပာလို႔ ရႏိုင္မယ္၊ ေနာက္ကြယ္က ႏိုင္ငံေပါင္းစံု ပါဝင္ ေျခရႈပ္ခဲ့တဲ့  စပိန္ ျပည္တြင္းစစ္ Spanish Civil War 1936-39၊ဒုတိယ ကမာၻစစ္ စတင္ခဲ့တာက ၁၉၃၉ စက္တင္ဘာ တရက္ေန႔ဆိုေတာ့ ငါးလတိတိသာ ကြာျခား၊

ဒီ စပိန္ျပည္တြင္းစစ္ကို ဖန္တီးခဲ့သူေတြက စပိန္ အာဏာပိုင္ သမၼတ အစိုးရ Republicans (Loyalists) ေတြနဲ႔ အာဏာ သိမ္းရန္ ၾကံစည္ေသာ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီ Nationalist စစ္ဗိုလ္မ်ား၊ ေျမႇာက္ထိုးပင့္ေကာ္ အတိုင္ပင္ခံႀကီးေတြထဲက အဓိက ဆရာႀကီးကေတာ့ နာဇီ ဟစ္တလာ၊ ေသေၾက ဒဏ္ရာရ ဒုကၡေရာက္ၾကရ သူမ်ားကေတာ့ စစ္ပြဲတို႔ ထံုးစံ စပိန္ျပည္ သူျပည္ သားမ်ား၊

အစိုးရ Republicans (Loyalists) တပ္ဖြဲ႔မ်ားဘက္မွ ေျမႇာက္ထိုးပင့္ေကာ္ ပံ့ပိုးပါဝင္ကူညီ တိုက္ခိုက္ေပးခဲ့ၾကသူမ်ားက ဆိုဗီယက္ရုရွား နဲ႔ မကၠစီကို၊ ျပင္သစ္ ယူေကအဂၤလန္ အေမရိကန္ နဲ႔ ခ်က္ကိုဆလိုဗားကီးယားတို႔က ေနာက္ကြယ္က လက္သိပ္ထိုးကူညီ လက္နက္ေရာင္းစားၾကသူမ်ားအျဖစ္ တာဝန္ယူခဲ့ၾက၊ အာဏာသိမ္း အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီ Nationalist စစ္ဗိုလ္မ်ားဘက္မွပါဝင္ကူညီ တိုက္ခိုက္ခဲ့သူမ်ားကေတာ့ ဂ်ာမဏီနာဇီ နဲ႔ ေပၚတူဂီ အီတလီ ဖက္စစ္မ်ား၊ ေအာင္ႏိုင္ခဲ့သူ အာဏာရခဲ့သူက အာဏာသိမ္း စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ Generalissimo Francisco Franco၊ ၃၆ ႏွစ္ၾကာ ေသတပန္သက္တဆံုး အုပ္ခ်ဳပ္သြားတဲ့ အာဏာရွင္ႀကီး Caudillo Francisco Franco။

Generalissimo (သို႔) ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး Caudillo (သို႔) အာဏာမွဴးႀကီး (သို႔) ဖရန္စၥစကို ဖရန္ကို၊

စစ္ပြဲကာလအတြင္း Generalissimo ျဖစ္လာမယ့္သူႀကီးအတြက ကံေကာင္းျခင္း လက္ေဆာင္ ေလလား  ေလယာဥ္ပ်က္က် ေသဆံုးေပးခဲ့ၾကသူေတြက Generalissimo ရဲ႕ အထက္ ဆရာ့ ဆရာႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ႏွစ္ေယာက္၊ လက္စေဖ်ာက္ခဲ့သူကေတာ့ သမိုင္းစာရင္းမွာ ေပ်ာက္ခဲ့၊

Bombardeo de Guernica၊ Gernikako Bonbardaketa ဂါနီကာ ဗံုးၾကဲမႈ ကမာၻ႔ ပထမဆံုး သာမန္လူေတြ အစုလိုက္ အျပံဳလိုက္ ေသေၾကေစတဲ့အမႈ၊ ဗံုးၾကဲခံခဲ့ရတဲ့ေန႔ ၁၉၃၇ ဧပရယ္ ၂၆ ရက္ေန႔ ညေနခင္း ေလးနာရီခြဲ ႏွစ္နာရီေက်ာ္ၾကာျမင့္တဲ့ စမ္းသပ္ ဗံုးၾကဲျခင္း အထိမ္းအမွတ္။ အကူအညီ ေတာင္းခဲ့သူက Nationalist ဖရန္စၥစကို ဖရန္ကိုတခ်က္လႊတ္အမိန္႔ေပး ေစခိုင္းခဲ့သူက နာဇီ ေခါင္းေဆာင္ ဟစ္တလာ ေခတ္သစ္ စစ္သမိုင္း ဗံုးၾကဲသမိုင္းမွာ ထိပ္ဆံုးက သမိုင္းဝင္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေခတ္သစ္ စနစ္သစ္ သမိုင္းေတြမွာ စံထားခဲ့ရတဲ့ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ ဖ်က္စီးခံရတဲ့ သမိုင္းသစ္၊

ဟီရိုရွီးမားရဲ႕ အႏုျမဴဗံုးအေမရိကန္ရဲ႕ ပုလဲဆိပ္ကမ္းတို႔ရဲ႕ ေရွ႕ရာဇဝင္မွာ စာ စတင္ခဲ့ရတဲ့ ျဖစ္ရပ္သစ္၊ သမိုင္း မွတ္တမ္း တင္ခဲ့သူေတြ အမ်ားအျပားေပါ့၊အဲဒီထဲမွာမွ နာမည္ေက်ာ္သူေတြလည္း ပါခဲ့၊ မေက်ာ္သူေတြလည္း အမ်ားအျပား ရွိခဲ့၊ ပီကာဆိုရဲ႕ Guernica ကေတာ့ နာမည္ အႀကီးဆံုးတခုေပါ့၊

ေနာက္တခု ေမာင္ရင္ငေတ ေတြ႔မိဖတ္မိတာက

ျပင္သစ္ ကဗ်ာဆရာ
Paul Éluard (၁၈၉၅-၁၉၅၂) ေရးခဲ့တဲ့
La Victoire de Guernica ကဗ်ာႀကီးထဲက
လွပတဲ့ စာေၾကာင္းတခ်ိဳ႕

(သိပ္နားလည္လွလို႔ေတာ့ မဟုတ္ရပါဘူး)
နားလည္သမွ်ေလးကို နီးစပ္ရာ အကူအညီနဲ႔
ဆရာႀကီးလုပ္ ဘာသာျပန္ လိုက္ရျခင္း၊

ရွင္သန္ဖို႔လည္း ေၾကာက္ရ
ေသဆံုးဖို႔လည္း ေၾကာက္ရ၊

သို႔ေသာ္
ရဲစြမ္းသတၱိနဲ႔ ရွင္သန္ၾက
ရဲစြမ္းသတၱိနဲ႔ ေသဆံုးၾက၊

တခဏ အသက္ရႈ ရပ္ၾကည့္ဖို႔က ခက္ခဲလွေပမယ့္
ေသျခင္းတရားဆိုတာ ျဗဳန္းကနဲ လြယ္ကူျခင္းလည္းရွိရဲ႕၊
အဲဒီလို အလြယ္လြန္သြားခဲ့ရတဲ့ သေကၤတက ဂါနီကာ ဗံုးၾကဲခံရမႈ၊

ဂါနီကာ ဂါနီကာ ႕ ႕႕ ႕႕ ႕႕႕  ႕႕႕ ႕႕

Guernica, Le Plus Intime et Violente du Sculpteur de Français

ပီကာဆိုရဲ႕ မိတ္ေဆြႀကီး ျပင္သစ္ ပန္းပုဆရာ René Iché (၁၈၉၇-၁၉၅၄) ကလည္း Gernika ၿမိဳ႕ ဗံုးၾကဲ ခံရတာကို သိသိျခင္းမွာ တညနဲ႔ တေန႔ မနားမေန ပန္းပုရုပ္တု တခုကို ထုဆစ္ခဲ့ပါတယ္တဲ့၊ အဲ ဒါေပမယ့္ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာ ထိပ္လန္႔ဖြယ္ရာ အဲဒီ ပန္းပုရုပ္ကို ဘယ္ေသာအခါကမွ ျပပြဲလုပ္ျပသခြင့္ကို ပန္းပုဆရာက ခြင့္ျပဳခ့ဲျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူးတဲ့၊ ဘာျပဳ လို႔လည္းဆိုေတာ့ အဲဒီ ပန္းပုရုပ္ဟာ ေၾကာက္မက္ ထိပ္လန္႔ဖြယ္ရာ ေကာင္းလြန္းေနလို႔ပါတဲ့။

အဲဒီ ပန္းပုရုပ္ ဒီကေန႔ ဘယ္မွာရွိေနတယ္ ဆိုတာကလည္း မေသခ်ာမေရရာလွပါ၊ ျပင္သစ္ေတာင္ပိုင္း Montpellier ၿမိဳ႕က Musée Fabre ျပတိုက္မွာ ရွိတယ္လို႔ေတာ့ ဆိုၾက၊ 

 
Gernika, Capitale Historique et Spirituelle du Pays Basque (ဓါတ္ပံု မရငတ)

အဲဒီ ဂါနီကာ ဗံုးၾကဲမႈ ဂါနီကာ ပန္းခ်ီကား တည္ရွိရာေျမကို ေမာင္ရင္ငေတ ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္းတြင္းက ပန္းခ်ီကား ၾကည့္ရင္း တခဏတာ ဝင္နားရင္း ေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္၊ ဒီကေန႔မွာေတာ့ Gernika-Lumo အျဖစ္ ႏွစ္ၿမိဳ႕ေပါင္း၍ တရားဝင္ေခၚေဝၚ သံုးစြဲေနတာပါ၊ လူအမ်ားစု သိေနၾကတာကေတာ့ ဂါနီကာ ရယ္လို႔သာပါ၊ ၿမိဳ႕ေလးကခပ္ေသးေသး ၿမိဳ႕ခံလူခပ္နည္းနည္း လာလည္သူနည္းနည္းနဲ႔ ေအးခ်မ္းမႈ မ်ားမ်ားရွိတဲ့ ေနရာျဖစ္ၿပီး Green Spain အမည္ရ စပိန္ေျမာက္ပိုင္းေဒသမွာ တည္ရွိပါ တယ္။

ဒီကေန႔ေခတ္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးအရ ေျဖာင့္ျဖဴးက်ယ္ျပန္႔တဲ့ ကြန္ယက္လမ္းမႀကီးေတြရွိေနၿပီ ျဖစ္လို႔ သြားေရးက သိပ္မခက္ေတာ့ပါဘူး၊ သို႔ေသာ္လည္း ပံုမွန္အျမန္လမ္းမႀကီးကေန တကူးတကလမ္းခြဲသြားရသလိုျဖစ္ေတာ့ကာ ေတာ္ရံုနဲ႔ ေရာက္ျဖစ္ဖို႔က မလြယ္လွပါဘူး၊ ေမာင္ရင္ငေတကေတာ့ ဒီၿမိဳ႕မွာဒီပန္းခ်ီကား ပံုတူရွိေနတယ္လို႔ ဖတ္မွတ္ထားခဲ့ရာက အဲဒီနယ္ေျမကို သြားၾကရေအာင္ဆိုၿပီး တိုင္ပင္ေနစဥ္မွာ သတိတရနဲ႔ လမ္းေၾကာင္းထဲ ထည့္ဆြဲျဖစ္ခဲ့လို႔ ေရာက္ဖူးခဲ့ရပါၿပီ၊ ဘာမဟုတ္ပါတဲ့သာမန္လူသိနည္း ေက်ာ္ၾကားမႈနည္းေပမယ့္ စိတ္ေက်နပ္ဖြယ္ရာေလးေတြ ေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ ခရီးတခုျဖစ္  ခဲ့တာမို႔လို႔ ေမာင္ရင္ငေတ့အတြက္ တန္ဖိုးရွိ မေမ့ႏိုင္စရာပါ၊ လိုက္ပို႔ေပးသူ မဒီးဒီးကိုလည္း ေက်းဇူး အထူး တင္ရွိပါ်ၾကာင္း ထည့္သြင္း မွတ္တမ္းတင္လိုက္ရပါတယ္။

ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဆိုင္ရာ ပတ္သက္ရာ ပတ္သက္ေၾကာင္း ပန္းခ်ီ ပန္းပုေတြနဲ႔ ေဖာ္ေဆာင္ထားတဲ့ အဲဒီ ဂါနီကာၿမိဳ႕ရဲ႕ အသြင္သ႑ာန္ အမွန္အကန္ကိုက ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း ရွိေနတာကို ေတြ႔ျမင္ခဲ့ရျခင္းပါ။

ဂါနီကာမွ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး (ဓါတ္ပံု မရငတ)
Gran Figura en un Refugio (Large Figure in a Shelter) HENRY MOORE (1898-1986)

တကယ္ကေတာ့ ဂါနီကာေျမဟာ လက္နက္အားကိုးသူေတြရဲ႕ ဓါးစာခံနယ္ေျမအျဖစ္ သမိုင္းဆိုးႀကီး ကို ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ရျခင္းသာပါ၊ ကမာၻစစ္ကို သိမယ္၊ ဟစ္တလာကို သိမယ္၊ နာဇီကို သိမယ္၊ ဂ်ာမဏီကို သိမယ္၊ နယ္ခ်ဲ႕ေတြ ဖက္ဆစ္ေတြ သိမယ္၊ ဒါေပမယ့္ ဂါနီကာ ႕႕ ႕႕ ႕႕ ကိုေတာ့ မသိၾကေတာ့ပါဘူး၊  ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစကား တြင္တြင္ေျပာၾကားၾကသူမ်ားလည္း ဂါနီကာကို ေမ့ထားေနၾကပါၿပီ ဆိုတာမ်ိဳးက မျဖစ္သင့္ပါဘူးလို႔သာ မၿငိမ္းမခ်မ္းတဲ့ ေမာင္ရင္ငေတ ေျပာၾကားခ်င္မိရေၾကာင္းပါ ခင္ဗ်ား။

တကယ္ေတာ့ ၿငိမ္းတယ္ ခ်မ္းတယ္ဆိုတာ အသည္းႏွလံုး ရွိသူမ်ားအတြက္ ရွိေနၿပီးသား အရာေတြ သာပါ၊ စာရြက္ေတြေပၚမွာ လက္မွတ္ေတြ ထိုးရံုနဲ႔ ရခဲ့ဖူးတာမ်ိဳး ဘယ္သမိုင္းမွာ အမွန္အကန္ ရွိဖူးပါသလဲ … ေမာင္ရင္ငေတ မေျပာဝံံ့ေၾကာင္းပါ ခင္ဗ်ား …။

ေမာင္ရင္ငေတ
၀၉၀၅၂၀၁၇-၂၅၀၉၂၀၁၇

---

သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ