(မုိးမခ) မတ္ ၃၁၊ ၂ဝ၁၇
“တပ္မေတာ္သာ အမိ၊ တပ္မေတာ္သာ အဖ” ဟူေသာ ယိုင္နဲ႔နဲ႔ ဆိုင္းဘုတ္ကေလးမ်ားကို ကိုစတာရီကာ ဆိုေသာတိုင္းျပည္က ေလးတြင္ ေတြ႔ျမင္ရမည္မဟုတ္ပါ။ “တပ္မေတာ္သာ အမိ၊ တပ္မေတာ္သာ အဖ” ဟူေသာ စကားလုံးကို ကိုစတာရီကာ ျပည္သူတို႔ ၾကားဖူးၾကမည္လည္း မဟုတ္ပါ။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ ကိုစတာရီကာဆိုေသာ တိုင္းျပည္ကေလးတြင္ စစ္ တပ္မရွိေသာေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။ Central America တိုင္းျပည္မ်ားတြင္ တခုအပါအဝင္ျဖစ္ေသာ သည္တိုင္းျပည္ကေလးက စိတ္ဝင္စားဖို႔ ေကာင္းပါသည္။ လူဦးေရ ေလးသန္းခြဲသာရွိသည့္ ကိုစတာရီကာႏိုင္ငံေလးတြင္ စစ္တပ္မရွိသည့္အတြက္ ငါ တို႔ တိုင္းျပည္ကိုေတာ့ တျခားတိုင္းျပည္ေတြက လာသိမ္းေတာ့မွာပဲဟူ၍လည္း သူတို႔ကိုသူတို႔ စိုးရိမ္ေၾကာက္လန္႔စိတ္ အလ်ဥ္းမရွိၾက။ ထိုသို႔ ေသြးထိုးလႈ႔ံေဆာ္ၾကသူမ်ားပင္ မရွိ။ ကိုစတာရီကာဆိုသည္မွာ “ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာသည့္ ကမ္းေျခ” ဟု အဓိပၸါယ္ရပါသည္။ ကိုစတာရီကာရဲ႕ လူဦးေရက ေလးသန္းခြဲဆိုေတာ့ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လူဦးေရေလာက္ပင္ မရွိ။ လူဦးေရထက္ ဝက္ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္က ျမိဳ႕ေနလူထုျဖစ္ၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္ ဆန္ဟိုေဆးတြင္ ေနထိုင္ၾကပါသည္။ Central America-တြင္ တည္ရွိသည့္ သည္တိုင္းျပည္ကေလး၏ ေျမာက္ဘက္တြင္ နီကရာဂြါရ၊ အေရွ႕ေတာင္ဘက္တြင္ ပနားမား၊ အေနာက္ဘက္ တြင္ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ၊ အေရွ႕ဘက္တြင္ ကာေရဘီယံပင္လယ္၊ ေတာင္ဘက္တြင္ အီေကြေဒါတို႔ တည္ရွိေနၾကပါသည္။
စပိန္တို႔မသိမ္းပိုက္မီ ၁၆ ရာစုႏွစ္မ်ားရဲ႕ ဟိုမွာဘက္တုန္းကေတာ့ ကိုစတာရီကာ လူဦးေရက အလြန္နည္းပါးလွၿပီး အမ်ားစု က ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ စပိန္လက္ေအာက္တြင္ ႏွစ္ေပါင္းသုံးရာနီးပါး ေနထို္င္ၿပီးေနာက္ ၁၈၄၇ ခုႏွစ္တြင္ လြတ္လပ္ေရးရယူခဲ့ၿပီး လက္တင္အေမရိက တိုင္းျပည္မ်ားတြင္ တိုးတက္ေအာင္ျမင္သည့္ တိုင္းျပည္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ လြတ္ လပ္သည့္ တိုင္းျပည္တခုအျဖစ္ တည္ေဆာက္ရာတြင္ ျပည္တြင္းစစ္အပါအဝင္ အဖုအထစ္မ်ားစြာရွိခဲ့ေသာ္လည္း ေအာင္ျမင္ စြာ ေက်ာ္လႊားႏိုင္ခဲ့ၿပီး ၁၉၄၉ ခုႏွစ္တြင္ စစ္တပ္ကို အၿပီးတိုင္ဖ်က္သိမ္းပစ္လုိက္ပါသည္။ ကမၻာေပၚတြင္ စစ္တပ္မရွိသည့္တိုင္းျပည္မ်ားတြင္ ကိုစတာရီကာသည္လည္း တခုအပါအဝင္ျဖစ္သည္။
ကိုစတာရီကာနိုင္ငံက အပန္းေျဖအမဲလုိက္ျခင္းကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္တားျမစ္ထားၿပီး သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္းႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးကို ေလးစားလုိက္နာတန္ဖိုးထားေလ့ရွိသည့္ တိုင္းျပည္ျဖစ္ သည္။ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ စစ္တမ္းအရ ကိုစတာရီကာက HDI ေခၚ Human Development Index တြင္ အဆင့္ ၆၉ မွာရွိၿပီး လက္တင္အေမရိကတိုင္းျပည္မ်ားတြင္ ထိပ္ဆုံးမွာ ရပ္တည္ေနျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ေရွးေဟာင္းေက်ာက္စာမ်ားအလုိအရ ဘီစီ ၁ဝဝဝဝ- ၇ဝဝဝ အထိ ကိုစတာရီကာႏိုင္ငံျဖစ္လာမည့္ေဒသမွာ လူအမ်ိဳး ယဥ္ ေက်းမႈအဖုံဖုံ ရွင္သန္ခဲ့ၾကဖူးသည္ဟု ဆိုပါသည္။ အထူးသျဖင့္ အမဲလုိက္ျခင္းအဖြဲ႔ေတြ အေျခခ်ေနထို္င္လာခဲ့ၾကၿပီး လြန္ခဲ့ ေသာ ႏွစ္ေပါင္းငါးေထာင္ခန္႔ေလာက္ကတည္းက စိုက္ပ်ိဳးေရးကို စတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေျမထည္ေႂကြထည္ပစၥည္းေတြ ကုိေတာ့ ဘီစီ ၂ဝဝဝ ကေန ၃ဝဝဝ ဝန္းက်င္ေလာက္မွာ ပနားမားနယ္စပ္ဘက္မွာ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္အသုံးျပဳေနၾကျပီလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ၁၅ဝ၂ ခုႏွစ္မွာ ကိုလံဘတ္စ္ဟာ ကိုစတာရီကာကို ေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ကိုစတာရီကာဟာ စပိန္လက္ေအာက္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေနခဲ့ရၿပီး စပိန္ကိုလုိနီျပဳခံရတဲ့ႏိုင္ငံေတြထဲမွာ အဆင္းရဲဆုံး ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈအနည္းဆုံး တိုင္းျပည္တျပည္ျဖစ္ခဲ့ဖူး သည္။ ၁၈၂၁ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၅ ရက္ေန႔တြင္ စပိန္လက္ေအာက္ကလြတ္ေျမာက္ၿပီး လြတ္လပ္ေရးရယူခဲ့ပါသည္။
ကိုစတာရီကာႏိုင္ငံရဲ႕ အဓိကထြက္ကုန္မွာ ေကာ္ဖီႏွင့္ ငွက္ေပ်ာသီးတို႔ျဖစ္ၿပီး အဆင့္ျမင့္နည္းပညာျဖင့္ ထုတ္လုပ္ထားသည့္ ေကာ္ဖီကို ဥေရာပႏွင့္အေမရိကတိုင္းျပည္မ်ားသို႔ အဓိကတင္ပို႔လွ်က္ရွိသည္။ နိုင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရးတည္ျငိမ္မႈရွိေနသည့္ ယခုေတြ႔ျမင္ေနရသည့္ ကိုစတာရီကာနိုင္ငံမွာ ဟိုယခင္ ၁၉၁၇ ခုႏွစ္ေတြတုန္းကေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး Federico Tinoco Dranados ဆိုေသာ စစ္အာဏာရွင္ၾကီးတေယာက္ ေပၚေပါက္ခဲ့ဖူးသည္။ သို႔ေသာ္ ကိုစတာရီကာျပည္သူတို႔က ညီညီ ညြတ္ ညြတ္ျဖင့္ တိုင္းျပည္ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈရဲ႕အႏၱရာယ္ျဖစ္တဲ့ အာဏာရွင္ႏွင့္ အာဏာရွင္စနစ္ကို အျမစ္ျပတ္တိုက္ဖ်က္ေခ်မႈန္းႏိုင္ ခဲ့ျခင္းက သူတို႔၏ရဲစြမ္း သတၱိရွိမႈ၊ အမွန္တရားကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးမႈႏွင့္ အလွတရားကို ေဖာ္ညႊန္းေနျပန္ပါေတာ့သည္။ လက္နက္ အားကိုးျဖင့္ ျပည္သူအေပၚ အႏိုင္က်င့္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တတ္သည့္စနစ္ကို ကိုစတာရီကာျပည္သူတို႔က မႏွစ္ၿမိဳ႕ၾက။ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ တြင္ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကို အသစ္ျပန္လည္ေရးဆြဲၿပီးေနာက္ ကိုစတာရီကာနိုင္ငံရဲ႕စစ္တပ္ကို အၿပီးတိုင္ ဖ်က္သိမ္းပစ္ လုိက္ပါသည္။ ကိုစတာရီကာႏိုင္ငံရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒအရ စစ္တပ္ထူေထာင္ခြင့္ လုံးဝမရွိေစရ။ ကုလသမဂၢျငိမ္းခ်မ္းေရး တကၠသိုလ္သည္ ကိုစတာရီကာနိုင္ငံတြင္တည္ရွိၿပီး ကိုစတာရီကာ ျပည္သူတို႔က ဒီမိုကေရစီႏွင့္လူ႔အခြင့္အေရးကို အေလး အနက္ တန္ဖိုးထားပါသည္။
ကာေရဘီယံပင္လယ္ႏွင့္ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာကမ္းေျခကို ေမးတင္ထားသည့္ ကိုစတာရီကာတိုင္းျပည္ကေလးက ျမင့္မားမတ္ ေစာက္သည့္ေတာင္တန္းမ်ား၊ သဘာဝသစ္ေတာမ်ားႏွင့္ မီးေတာင္ၾကီးမ်ားျဖင့္ သာယာလွပလုိ႔ေနပါ ေတာ့သည္။ စင္ထရယ္ အေမရိကတိုင္းျပည္မ်ားတြင္ ငါးခုေျမာက္အျမင့္ဆုံးေတာင္သည္ ကိုစတာရီကာမွာတည္ရွိေနၿပီး မီးေတာင္ေပါင္း ၁၄ ခုရွိသည့္အနက္ ေပါက္ကြဲဖို႔တာဆူေနသည့္မီးေတာင္ေပါင္း ေျခာက္ခုရွိသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ကိုစတာရီကာတြင္ မည္သည့္ ကုမၸဏီမွ သစ္ခုတ္ခြင့္မရွိ။ သဘာဝသစ္ေတာၾကီးမ်ားကို နိုင္ငံေတာ္အဆင့္ထားၿပီး ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ထားလွ်က္ရွိပါသည္။
ကိုစတာရီကာနိုင္ငံ၏ ဘာသာစကားမွာ စပိန္စကားျဖစ္ၿပီး ဘာသာေရးမွာေတာ့ ၇၆ ရာခိုင္နႈန္းက ရိုမန္ကက္သလစ္ကို ယုံ ၾကည္ကိုးကြယ္ၾကသူမ်ား ဟိႏၵဴဘာသာ၊ ဂ်ဴးဘာသာ၊ အစၥလာမ္ႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာတို႔ကို ယုံၾကည္ကိုးကြယ္ၾကသူမ်ားလည္းရွိ ပါသည္။ ယခုအခါ ကိုစတာရီကာတြင္ ဗုဒၶဘာသာကို စိတ္ဝင္စားလာၾကသူ အမ်ားအျပားရွိလာၾကၿပီး ဗုဒၶဘာသာဦးေရ တသိန္းခန္႔ရွိသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ထိုတြင္ အမ်ားစုက ဟန္မ်ိဳးႏြယ္ဝင္ တရုတ္လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ပါသည္။
တနိုင္ငံလုံးအတိုင္းအတာျဖင့္ စာတတ္ေျမာက္မႈႏႈန္းမွာ ၉၆ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိၿပီး အထက္တန္းၿပီးဆုံးသည္အထိ အခမဲ့ပညာေရးျဖစ္ သည္။ က်န္းမာေရးအတြက္ အစိုးရက ၇ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း တာဝန္ယူေစာင့္ေရွာက္ေပးထားၿပီး ကိုစတာရီကာျပည္သူတို႕ရဲ႕ ပ်မ္း မွ်သက္တမ္းမွာ ၇၉ ႏွစ္ ျဖစ္ပါသည္။ ေငြေၾကးမွာ ကိုစတာရီကန္ကိုလုံးကို အသုံးျပဳသည္။
လူဦးေရေလးသန္းခြဲ၊ အက်ယ္အဝန္းအားျဖင့္ စတုရန္းမိုင္ (၁၉၇၃ဝ) မွ်သာရွိသည့္ Central America ရွိ ကာေရဘီယံပင္လယ္ ႏွင့္ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာၾကီးေဘးက ကိုစတာရီကာဆိုေသာ တိုင္းျပည္ကေလးတြင္ ယမ္းေငြ႔နံ႔ေတြ မရွိ။ ေသနတ္သံမ်ားကို မၾကားရ။ ျပည္တြင္းစစ္ဟူ၍လည္း မရွိ။ စစ္ေဘးေရွာင္ ျပည္သူေတြလည္း လုံးဝမရွိ။ စစ္ေဘးေရွာင္ စခန္းမ်ားလည္း မေတြ႔ ျမင္ရ။ လြတ္လပ္ျခင္း၊ ျငိမ္းခ်မ္းျခင္း အရသာကို တဝၾကီးခံစားရင္း ကိုစတာရီကာျပည္သူေတြကေတာ့ အိပ္မက္လွလွေတြ မက္ေနၾကျပီျဖစ္သည္။ က်ေနာ္တို႔မွာသာ…။ က်ေနာ္တို႔ ျပည္သူေတြမွာသာ…။ ကိုစတာရီကာျပည္သူေတြလုိ က်ေနာ္တို႔မွာ အိပ္မက္လွလွမက္ခြင့္မရွိေတာ့ဘူးတဲ့လား။ ကမၻာ့အေကာင္းဆုံး ဘာသာတရားကို ရရွိပိုင္ဆိုင္ထားသည့္တိုင္ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံရဲ႕ ေကာင္းကင္ယံတြင္ ေသနတ္သံေတြညံေနပါေတာ့သည္။ ကိုစတာရီကာျပည္သူေတြလုိ က်ေနာ္တို႔လည္း အိပ္မက္ လွလွ မက္ခြင့္ရခ်င္ပါသည္။ စစ္ပြဲေတြ ရပ္ပါေတာ့။
ကိုသစ္ (သီတဂူ)
မတ္ ၂၈၊ ၂ဝ၁၇
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
