(မုိးမခ) မတ္ ၁၅၊ ၂ဝ၁၇
(၁)
အေမရိကန္ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးျဖစ္မလာမီ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး မားတစ္ (စ) (James Mattis) က ကြန္ဂရက္သို႔ ေမတၱာရပ္ခံခဲ့ရာ တြင္ “ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ သံတမန္လုပ္ငန္းေတြအတြက္ ေငြပိုမိုခ်ေပးပါ”၊ “သူတို႔မွာ ေငြမရွိလို႔ သူတို႔လုပ္ငန္းေတြ မလုပ္ႏိုင္ရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔မွာ လက္နက္ခဲယမ္းမီးေက်ာက္ေတြကိုဝယ္ဘို႔ ေငြပိုၿပီးလိုလာပါလိမ့္မယ္” ဟု ေျပာခဲ့သည္၊ ႏိုင္ငံ ျခားဆက္ဆံေရး (Diplomacy) အတတ္ပညာကို သင္ဖူးၾကသူ တိုင္းေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္းျခင္းျဖင့္ ျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းျခင္းသည္ လက္နက္အားကိုး အႏိုင္က်င့္ျခင္းထက္ ပိုမို၍ထိေရာက္ေၾကာင္းကို သိနားလည္ၾကပါသည္။
(၂)
သမၼတအသစ္ မစၥတာထရမ္႔က သူေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္ခဲ့ေသာ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးအသစ္၏စကားမ်ားကို အယံုအၾကည္ရွိ ဟန္မတူပါ။ သူက ဘတ္ဂ်က္အသစ္တြင္ အေမရိကန္စစ္တပ္အတြက္ ေဒၚလာ ၅၄ ဘီလီယံမွ် ပို၍သံုးစြဲရန္ လိုအပ္သည္ဟု ေၾကညာခဲ့ပါသည္၊ သူ႔ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ တိုးတက္ဖြ႔ံျဖိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ားအသံုးစ ရိတ္ မွ ၃၇ ရာခုိင္ႏႈန္း ျဖတ္ေတာက္ရန္ျဖစ္ပါသည္။ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီး၏အဆိုႏွင့္ေျပာင္းျပန္ က်င့္သံုးလိုက္ျခင္းပင္ျဖစ္ပါ၏။
အေမရိကန္သမၼတအသစ္သည္ ကမၻာႀကီး၏ အလုပ္လုပ္ပံုကို နားမလည္ႏိုင္ဟူေသာအခ်က္က ေပၚလြင္ေနပါသည္၊ ဗံုးေတြ ခ်၊ လူေတြကို သတ္ျဖတ္ျခင္းျဖင့္ မိမိတို႔ႏိုင္ငံသည္ ပို၍ၿငိမ္းခ်မ္းတည္ျငိမ္မႈကို ရႏိုင္သည္ဟု ယူဆပါလွ်င္ မွားယြင္းသည္။ တခ်ိန္က ဥကၠဌႀကီးေမာ္စီတံုးက ႏိုင္ငံေရးအာဏာသည္ ေသနတ္ေျပာင္းဝမွာတည္သည္ဟု ေရးသားခဲ့ဖူးပါသည္။ သို႔ပါ ေသာ္လည္း အမ်ားသိၾကသည့္အတိုင္း သံတမန္ေရးရာ ေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္းမႈမ်ား၊ ကူညီေထာက္ပံ့မႈမ်ား၊ ႏွစ္ဦးသေဘာတူ ကတိ ကဝတ္မ်ားျဖင့္သာ ခိုင္မာေသာၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း ကမာၻ႔သမိုင္းတြင္ ဥပမာေျမာက္မ်ားစြာရွိခဲ့ပါ သည္။
ယေန႔ အေမရိကန္တို႔ ၾကံဳေတြ႕ေနရသည္မွာ ေမွ်ာ္လင့္မထားေသာ ျပႆနာျဖစ္ပါသည္၊ ဘိန္းကုန္ကူးသူမ်ား အႏၱရာယ္ ေၾကာင့္ ေသဆံုးရသူဦးေရမွာ အီရတ္ႏွင့္ အာဖဂန္နစၥတန္တြင္က်ဆံုးရသူ စစ္သားဦးေရထက္ ၄ ဆထက္ မနည္းရွိပါသည္၊ ဘိန္းကုန္ကူးသူေတြကို စစ္တပ္ႀကီးျဖင့္ ေခ်မႈန္း၍မရပါ။ ဆိုင္ရာအစိုးရမ်ားႏွင့္ သံတမန္နည္းျဖင့္သာ ျပႆနာကို ႏိုင္ေအာင္ ကိုင္တြယ္ၾကရပါသည္။ မကၠစီကိုႏွင့္ အာဖဂန္နစၥတန္ အစရွိသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားမွ တာဝန္ရွိသူမ်ား၏ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းတို႔ လိုအပ္ပါသည္။
ထိုနည္းတူ အီဘိုလာ ဗိုင္းရပ္ (Ebola) အႏၱရာယ္ ကိုတင့္ကားႀကီးမ်ားျဖင့္ မၿဖိဳခြင္းႏိုင္ပါ။ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အႏၱရာယ္အသြယ္သြယ္ကိုလည္း စစ္လက္နက္ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ကာကြယ္တိုက္ဖ်က္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။
သမၼတထရမ့္ မတက္လာမီကာလကပင္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာန၏ရန္ပံုေငြမွာ ကာကြယ္ေရးအသံုးစရိတ္ကို မမီခဲ့ပါ။ န ယူး ေရာ့ရဲတပ္ဖြဲ႕က ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနမွ အရာရွိမ်ားထက္ ႏွစ္ဆပိုေသာအရာရွိမ်ားကို ခန္႔ထားႏိုင္ပါသည္။
တပ္မေတာ္အရာရွိမ်ား အေနျဖင့္ လက္နက္ခဲယမ္း မီးေက်ာက္ အလံုအေလာက္ရွိဘို႔ လိုအပ္သည္မွန္ေစ သံတမန္ေရးရာ ကိစၥမ်ားတြင္ ေငြေၾကးကို ပိုမိုသံုးစြဲေစလိုၾကပါသည္။ သူတို႔၏စစ္တပ္ Hard Power ထက္ ႏိုင္ငံေရး အရာရွိမ်ား ၏ Soft Power က ျပႆနာကိုေျဖရွင္းရာတြင္ ပိုမိုထက္ေရာက္မႈရွိေၾကာင္း ေကာင္းစြာသေဘာေပါက္ၾကပါသည္။ မၾကာေသးမီ ကာလကပင္ လက္ရွိ ယူနီေဖာင္းဝတ္အရာရွိ ၁၂၉ ဦးလက္မွတ္ေရးထိုး ထားေသာကြန္ဂရက္သုိ႔ ပို႔ေပးသည့္ စာတေစာင္တြင္ ႏိုင္ငံျခားအေထာက္အပံ့ (Foreign Aids) ပိုမိုေပးႏိုင္ေရးအတြက္ ရံပံုေငြအလံုအေလာက္ ခ်ေပးရန္လိုအပ္ေၾကာင္း တိုက္ တြန္းေရးသားခဲ့ၾကပါသည္။
ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးေဟာင္း ေရာဘတ္ဂိတ္က တပ္မေတာ္စစ္တီးဝိုင္းသည္ပင္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနဝန္ထမ္းဦးေရ ထက္မ်ား ေသးသည္ဟု ဆိုခဲ့ဘူးသည္။ ႏိုင္ငံျခားသို႔ ေထာက္ပံ့ေငြမလံုေလာက္လွ်င္ နယ္ျခားနယ္နိမိတ္မ်ားကို ေက်ာ္လြန္လာသည့္ မူးယစ္ေဆးဝါးျပႆနာ၊ ရာဇဝတ္မႈခင္းမ်ားႏွင့္ ဒုကၡသည္မ်ားအေရးကိစၥမ်ားကို ေျဖရွင္းရာတြင္ အခက္အခဲမ်ားေတြ႔ရ တတ္ပါသည္။
မၾကာမီက တကမာၻလံုးရင္ဆိုင္ခဲ့ရသည့္ ျပႆနာမ်ားတြင္ အာဖရိကႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ရသည့္ အီဗိုလာဗိုင္းရပ္မွ ကူးစက္သည့္ေရာဂါျပန္႔ပြားမႈျဖစ္ပါသည္။ ဤေရာဂါမ်ိဳးထပ္မံျဖစ္ပြားခဲ့လ်င္ ရန္ပံုေငြ အလံုအေလာက္မရွိပါက ယခင္အေျခအ ေနထက္ ပိုမိုဆိုးရြားသြားပါလိမ့္မည္။ ေရာဂါကိုအခ်ိန္မွီမထိမ္းခ်ဳပ္ႏိုင္လ်င္ ဂ်က္ေလယဥ္မ်ား ဥဒဟိုပ်ံသန္းေနေသာေခတ္၌ တကမၻာလံုး ကပ္ဆိုက္ေစပါလိမ့္မည္။
အၾကမ္းဖက္ Terrorism မ်ား ျပႆနာကလည္း ထိုနည္းတူ ႀကီးထြားလာစရာရွိပါသည္။ သုေတသနဌာနတခုျဖစ္ေသာ RAND ေကာ္ပိုေရးရွင္းကထုတ္ျပန္ေသာ စာတေစာင္အရ ကမၻာႀကီးတြင္ ၁၉၆၈ခုႏွစ္မွ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္အတြင္း အၾကမ္းဖက္အုပ္စု ၆၄၈ အုပ္စုေပၚေပါက္ခဲ့ပါသည္၊ ထိုအဖြဲ႕အစည္းမ်ားနိဂံုးခ်ဳပ္သြားပံုမွာ အားလံုးနီးပါး ႏိုင္ငံေရးနည္းျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕အင္းအားျဖင့္လည္းေကာင္း ေျဖရွင္းခဲ့ပါသည္၊ (၇) ရာခုိင္ႏႈန္းမွာသာ စစ္တပ္ျဖင့္ႏွိမ္ႏွင္းခဲ့ရပါသည္။
အၾကမ္းဖက္သူမ်ားက တပ္မေတာ္ႀကီးႏွင့္ ဒ႐ုန္းမ်ား (Drone) ထက္ စာအုပ္ကိုင္ထားၾကသည့္ မိန္းခေလးမ်ား ကိုပိုမို ေၾကာက္ၾကပံုရသည္။ သူတို႔သည္ အာဖဂန္သူမာလာလာ၏ မ်က္ႏွာကိုေသနတ္ျဖင့္ပစ္ခဲ့ၾကသည္။ ေက်ာင္းသူမ်ားကို အက္ ဆစ္ျဖင့္ပက္ၿပီး၊ နိုင္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံတြင္ ေက်ာင္းသူကေလးမ်ားကို ျပန္ေပးဆြဲျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါသည္။
သမၼတအိုဘားမားက ေနာက္ဆံုးလုပ္ခ့ဲေသာ Townhall ေတြ႔ဆံုပြဲတခုတြင္ သူ႔အေနျဖင့္ သမၼတသက္တမ္းအတြင္း အာဖ ဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံတြင္ ကေလးမ်ားအတြက္ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားေဆာက္လုပ္ေပးေရးကိစၥ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့သည္ကို ဝမ္းနည္းစိတ္မ ေကာင္းျဖစ္ရပါသည္ဟု ေျပာခဲ့သည္။ ပညာေရးသည္ ျပႆနာအားလံုးကို ေျဖရွင္းေပးႏိုင္သည္ေတာ့မဟုတ္။ သို႔ပါေသာ္ လည္း အေမရိကန္စစ္သားတေယာက္ကို ႏိုင္ငံျခားတြင္ တႏွစ္ တာဝန္ခ်ထားရန္ ကုန္က်မည့္ေငြသည္ အာဖဂန္နစၥတန္လို ႏိုင္ငံတြင္ ေက်ာင္းေပါင္း ၄ဝ ဖြင့္ေပးႏိုင္သည္ဟု ဆိုထားသည္။ ထိုအခ်က္မွာ စစ္တပ္ႀကီးကို ႀကီးထြားေအာင္လုပ္ေနသူတိုင္း သတိခ်ပ္သင့္သည္။
၁၉၇ဝခုႏွစ္ကအထိ အိုမန္ႏိုင္ငံသည္ တံခါးပိတ္ဝါဒကို က်င့္သံုးခဲ့သည္။ ေရဒီယိုမဖြင့္ရ၊ ညတြင္ ျမိဳ႕ေတာ္ဂိတ္တံခါးကို ပိတ္သည္၊ ေယာက်္ားေလး၊ မိန္းခေလး မဟူ၊ ပညာသင္ခြင့္မရွိ၊ အိမ္နီးခ်င္း ယီမင္ႏိုင္ငံထက္ အစစ ခ်ိဳ႕တ့ဲခဲ့ဲ့သည္၊ ေခတ္ ေနာက္ျပန္ဆြဲေနခဲ့သည္။ ယခုအခါမူ ပညာသင္ၾကားေရးကို အားေပးေသာ ဆူလတန္အသစ္၏ ျပဳျပင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေၾကာင့္ ျငိမ္းခ်မ္းသာယာေသာ ႏိုင္ငံတခုျဖစ္ေနပါျပီ၊ ယီမင္ႏိုင္ငံမွာမူ ေသာင္းက်န္းသူေတြျပည့္ေနၿပီး ျပည္တြင္းစစ္ကို ဆင္ႏႊဲေနၾကရဆဲျဖစ္ပါသည္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ လံုျခံဳေရးရွိဘို႔ လိုအပ္သည္မွန္ပါ၏၊ သို႔ပါေသာ္လည္း ပိုက္ဆံၾကြယ္ဝေသာႏိုင္ငံအဖို႔ ထိုပိုက္ဆံကို လူ႔တန္ဘိုးအတြက္လည္း အသံုးခ်ရန္လိုအပ္သည္၊ အာဖရိကားႏွင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းတြင္ လူသန္း၂ဝ ငတ္ျပတ္ေနျခင္းကို လက္ပိုက္ၾကည့္ေနရန္ သင့္မသင့္ စဥ္းစားဆင္ခ်င္သင့္လွပါသည္၊ လံုျခံဳေရး ဆိုသည္မွာ ေၾကာက္ေၾကာက္ လန္႔လန္႔ျဖင့္ ရန္သူကို ခုခံကာကြယ္ေနရျခင္းမဟုတ္ပါ၊ မိမိကိုယ္ကိုမိတ္ေဆြမ်ား ျဖင့္ဝန္းရံထားရွိျခင္းမွာလည္း လံုျခံဳျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံအဖို႔၊ တရုတ္ျပည္၊ ေျမာက္ကိုရီးယား၊ အီရန္စသည္ျဖင့္ ရန္လိုေသာႏိုင္ငံေတြႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရဦး မည္ျဖစ္ပါ၏၊ ထိုရန္သူမ်ားကို စစ္တပ္အင္အားျဖင့္ ႏွိပ္ကြပ္ႏိုင္သည္ဟု ယူဆေနလ်င္ ႐ူးသြပ္ျခင္းတမ်ိဳးသာ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္၊ ထိုျပႆနာ မ်ားကို မိတ္ေဆြႏိုင္ငံမ်ား အကူအညီျဖင့္သာ ေျဖရွင္းႏိုင္ပါလိမ့္မည္။
မကၠစီကိုႏိုင္ငံႏွင့္ အျငင္းပြားျခင္း၊ ၾသစေၾတးလ်ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ စကားေျပာစဥ္ ဖုန္းခ်ျပစ္ျခင္း၊ ကမာၻေက်ာ္ စာေရးဆရာႀကီးမ်ား၊ ပါေမာကၡႀကီးမ်ားကို ေလဆိပ္အဝင္တြင္ ထိမ္းသိမ္းေခၚေဆာင္ ေမးခြန္းထုတ္ေနျခင္းမွ ျဖစ္ေပၚလာမည့္ ျပႆနာမ်ားကို တင့္ကားမ်ားျဖင့္ ေျဖရွင္းႏိုင္လိမ့္မည္ မဟုတ္ပါ။
(၃)
ႏိုင္ငံေရးပရိရာယ္ ႂကြယ္ဝၿပီး စိတ္ေကာင္းရွိသူမ်ားသာ ႏိုင္ငံဦးေသွ်ာင္ေခါင္းေဆာင္ရာထူးကို ရယူသင့္ပါသည္၊ စစ္ေသြး ႂကြၿပီး လူသတ္လက္နတ္မ်ားစြာ ပိုင္ဆိုင္ရုံျဖင့္ ကမာၻ႔ထိပ္တန္းႏိုင္ငံႀကီး ျဖစ္မလာႏိုင္သည္ကိုလည္း သိရွိထားသင့္ပါသည္။
မတ္လ ၄ ရက္ေန႔ကထုတ္ျပန္ေသာ တ႐ုတ္ျပည္အစိုးရ၏ ၂ဝ၁ရ ခုႏွစ္ ဘတ္ဂ်က္ရာထားခ်က္တြင္ ကာကြယ္ေရး အသံုး စားရိပ္ကို ယခင္ႏွစ္ကထက္ (၇) ရာခုိင္ႏႈန္းတိုး၍ ေဒၚလာ ၁၄၇ ဘီလီယံသံုးမည္ဟု ဆိုထားပါသည္။ အျပိဳင္အဆိုင္ လက္ နက္တပ္ဆင္ေရးျပိဳင္ပြဲသည္မၿပီးဆံုးႏိုင္ပါ။
ေရွး ၂၅ ရာစုႏွစ္ေက်ာ္က ထိုတရုတ္ျပည္၌ပင္ နယ္စံုလွည့္လည္၍ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရာမ်ားကို ေဆြးေႏြးေလ့ရွိေသာ ပညာရွိႀကီး ကြန္ျဖဴးရွပ္ (စ) က စစ္လိုလားၿပီး စစ္တိုက္ရန္ေသြးႂကြေနေသာ နယ္စားတဦးႏွင့္စကား ဆက္ေျပာျခင္း ျဖင့္ အက်ိဳးမရွိႏိုင္ဟုဆံုးျဖတ္ၿပီး ခ်က္ခ်င္းထြက္သြားေတာ့မည္ဟု ျခိမ္းေျခာက္ခဲ့ဖူးသည္။
ပညာရွိႀကီးက “ေကာင္းမြန္ေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ကသာ ေကာင္းမြန္ေသာႏိုင္ငံသားမ်ားကို ေမြးထုတ္ႏိုင္လိမ့္မည္၊ ႏိုင္ငံေခါင္း ေဆာင္တေယာက္သည္ အားနည္းေသာျပည္သူမ်ားကိုေလးစားမႈႏွင့္ ေထာက္ပံ့ေပးရမည္။ ႏိုင္ငံ၏ ကေလးသူငယ္မ်ားကို ခ်စ္ခင္တတ္ရမည္၊ ႏိုင္ငံရွိ ပညာရွိသူတို႔၏စကားကို နားေထာင္ရမည္၊ အၾကမ္းဖက္မႈကို ခ်စ္ခင္ၾကင္နာသနားမႈမ်ားျဖင့္ အစားထိုးႏိုင္ရမည္၊ တကမၻာလံုးက ေကာင္းမႈကို ျမင္တတ္ၾကေစ၊ တိုင္းသူျပည္သားမ်ား စည္းလံုးညီညြတ္ေရးအတြက္ အနစ္ နာခံစရာရွိလ်င္ အနစ္နာခံႏိုင္ၾကပါေစ” ဟုေဆာ္ၾသခဲ့ပါသည္။
ကိုသန္းလြင္
Ref: The Limits of Military Power by Nicholas Kristol, New York Times March 3 2017