ႏိုင္ငံတကာသာဂိ – သမၼတေလာင္း ေဒၚနယ္ထရန္႔ရဲ့ အတက္အက်မ်ား
(မိုးမခ) ၾသဂုတ္ ၅၊ ၂၀၁၆
ဇူလိုင္လကုန္ခါနီးမွာ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီညီလာခံၾကီးကေန သူတို႔သမၼတေလာင္းအျဖစ္ ေသေဌးၾကီး ေဒၚနယ္ထရန္႔ကို တင္ေျမွာက္လိုက္တယ္။ သူ႔ကို လူၾကိဳက္မ်ားတဲ့ ႏႈန္းေတြ တက္လာတယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္။ ဒီမိုကရက္ေတြရဲ့ ပါတီညီလာခံၾကီး ေနာက္ကလိုက္လာတဲ့ျပီး ေဒၚကလင္တန္ သမၼတေလာင္းအျဖစ္ တဖက္ပါတီက အတည္ျပဳတဲ့ ေနာက္ပိုင္း ထရန္႔တေယာက္ ေတာက္ေလ်ာက္ ကာလနာတိုက္ေတာ့တာပဲ။ ေဒၚနယ္ထရန္႔၏ တလြဲမ်ားဆိုတာ က်မ္းျပဳစုရေတာ့မလိုပါ။ အခုေတာ့ သူ႔ကို လူၾကိဳက္နည္းလာျပီလို႔ ဆိုၾကျပန္တယ္။ ဘယ္လိုမ်ား ျဖစ္ရျပန္တာပါလိမ့္္ေနာ္။
အေမရိကန္တီဗီေတြနဲ႔ တျခား သတင္းမီဒီယာေတြက ထရန္႔ၾကီးနဲ႔ သူ႔ပါတီတို႔ အထိနာေနတာကို တန္းတန္းစြဲလိုက္ျပီး သတင္းပို႔ေနၾကတယ္။ အေမရိကန္ျပည္သား တ၀က္ေလာက္ကလည္း ထရန္႔တေယာက္ တြစ္တာကေန ဘာေတြမ်ား လက္လြတ္စပယ္ေျပာလိုက္မလဲ၊ ဘယ္သူကိုု ေဆာ္ထည့္လိုက္မလဲလုိ႔ ရင္မျပီး ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကတယ္ ဆိုတယ္။
အခုဆိုရင္ ထရန္႔တေယာက္ဟာျဖင့္ မီဒီယာရဲ့ အျမင္မွာ ေဘာင္ထဲမွာ အဆိုးေတြခ်ည္း ျဖစ္ေနေတာ့တာပဲ။ အစကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲအၾကိဳ ပါတီသမၼတေလာင္းျပိဳင္ပြဲ၀င္စဥ္က ေရႊထီးေဆာင္းခဲ့တာေတြ ဘယ္ေရာက္ကုန္ျပီလဲ။
ေျပာရရင္ ထရန္႔အတြက္ အၾကိဳကာလ Primary season အုပ္စုဗိုလ္ ပြဲစဥ္ရာသီကုန္သြားလို႔ပါ။ အခု ဖိုင္နယ္ပြဲ တကယ္ကန္ရေတာ့မွာကိုး။ ဟုိတုန္းက ပါတီတြင္း ဗိုလ္လုခဲ့တာ၊ အခုဟာက ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ခ်န္ပီယန္ကန္ရေတာ့မွာေလ။ ပရိသတ္ခ်င္း မတူေတာ့ပါ။ လူထုပရိသတ္က တိုးလာ မ်ားလာျပီ။ ပိုျပီး အာရုံစိုက္လာၾကျပီ။ လူတန္းစားစုံ အဆင့္အတန္းစုံ အေသြးအေရာင္စုံက မဲေပးၾကေတာ့မွာကိုး။ ပရိသတ္ ေတာင္းဆိုမႈေတြ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြဟာ ျပိဳင္ပြဲ၀င္သူကို ဖိအားေတြ တိုးေပးပါေတာ့တယ္။
လူမ်ားစု သေဘာထားကို မေစာေၾကာႏိုင္သူေတြဟာ ေနာက္ဆက္ အက်ဳိးနည္းရပါတယ္။ အေမရိကန္မွာ သမၼတေလာင္းေတြထဲမွာ လူထုသေဘာထားကို မရိပ္စားႏိုင္ဘဲ ကိုယ့္ျမင္းကိုယ္စိုင္းခဲ့ၾကလို႔ အၾကိဳေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာေတာ့ ပါတီတြင္းမွာ အႏိုင္ရပါရဲ့၊ ပါတီျပင္ပ လူထုၾကားထဲ တိုက္ရိုက္ ေရြးေကာက္ပြဲက်မွ အေရးနိမ့္ၾကရပါတယ္။
အၾကိဳကာလေတြမွာ လုပ္ငန္းရွင္ အသက္ ၇၀ အရြယ္ ထရန္႔တေယာက္က အေျပာအဆို ရမ္းကားခ်င္တိုင္း ရမ္းကားခဲ့တာပါ။ ႏိုင္ငံေရးလုပ္တဲ့သူေတြရဲ့ လက္ေတြ႔သေဘာတရားေတြကို ဖီဆန္ခဲ့တယ္။ သူဘယ္ေလာက္ ထိခိုက္တာ နစ္နာတာေတြ ေျပာဆိုခဲ့ ေျပာဆိုခဲ့ သူ႔ေနာက္က ပါတီတြင္း မဲေတြက တိုးျပီးရင္းတိုးခဲ့တယ္။ ေနာက္ဆုံးမေတာ့ ပါတီတြင္း မဲ ၅၀% ေက်ာ္နဲ႔ ျပိုင္ဖက္ေတြကို ေက်ာ္တက္ျပီး သမၼတေလာင္း ျဖစ္လာခဲ့တယ္။
သူျဖတ္သြားသမွ်မွာ အျငင္းပြားစရာေတြ ဖန္တီးခဲ့တာခ်ည္းပဲ။ ဒီလိုနဲ႔ သူ ေခတ္စားလာခဲ့တာ အခုအခ်ိန္ထိ ေနာက္ဆုံး ဆိုရမွာေပါ့။ အရွိန္သတ္မရတဲ့ ထရန္႔ရဲ့ ပုံရိပ္ဟာ ခုေတာ့ျဖင့္ တန္ျပန္မႈေတြ ရင္ဆိုင္လာရပါျပီ။ အေပါင္းလကၡဏာကေန အႏႈတ္လကၡဏာျဖစ္ေအာင္ ခလုတ္က တခ်က္ႏွိပ္လိုက္သလို ျမန္ဆန္လွပါတယ္။
တက္ခရုက သူ႔ပါတီတြင္း ျပိဳင္ဘက္ေဟာင္းက သတိေပးခဲ့ပါတယ္။ မီဒီယာေတြဟာ ထရန္႔ကို ထိခိုက္ေစမယ့္ အေၾကာင္းအရာေတြ စုေဆာင္းထားျပီး သူတကယ္သမၼတေလာင္း အတည္ျပဳျပီးေနာက္မွာ အုံလိုက္ က်င္းလိုက္ ေဆာ္ၾကလိမ့္မယ္တဲ့။ အခုမွာေတာ့ျဖင့္ မီဒီယာေတြဟာ ထရန္႔ကို မွန္ေျပာင္းအသစ္နဲ႔ အေသးစိတ္ ေစာင့္ၾကည့္ သတင္းပို႔လာၾကတဲ့အတြက္ ရႈေထာင့္ကလည္း ေျပာင္းလာပါတယ္။
အခု ၅ ရက္အတြင္းမွာ ထရန္႔ရဲ့ လူထုအၾကိဳက္ႏႈန္း ဦးေဆာင္ေနတာ က်ဆင္းသြားပါတယ္။ ဒီမုိကရက္ သမၼတေလာင္း ဟီလာရီကလင္တန္ဟာ သူ႔ပါတီညီလာခံအျပီးမွ လူၾကိဳက္မ်ားမႈ တက္လာပါတယ္။ ဒါေတြက ကလင္တန္လုပ္လို႔ မဟုတ္ပါ။ ထရန္႔ကိုယ္တိုင္က သူ႔ဖာသာသူ အက်လမ္း ေရြးခဲ့တာလို႔ ဆိုၾကတယ္။
အက်ေတြရဲ့ အစကေတာ့ တိုက္ပြဲက် အေမရိကန္စစ္မႈထမ္းရဲ့ မူဆလင္မိဘ ၂ဦးကေန စပါတယ္။ သူတို႔က ထရန္႔ရဲ့ မူဆလင္ေတြအားလုံး ျပည္၀င္ခြင့္ မေပးေရးေပၚလစီကို ဒီမိုကရက္ပါတီညီလာခံၾကီးကေန ေ၀ဖန္ခဲ့ၾကတယ္။ သူတို႔သား မူဆလင္လည္း အေမရိကန္စစ္ပြဲမွာ တိုင္းျပည္အတြက္ အသက္စြန္႔ခဲ့တာကို ေထာက္ျပတာပါ။ အဲဒါကို တုန္႔ျပန္တဲ့အေနနဲ႔ ထရန္႔နဲ႔ ဘက္ေတာ္သားေတြက မူဆလင္မိဘ ၂ ဦးကို လူမႈေရးအရ ပုတ္ခတ္ ေစာ္ကားပါတယ္။ မူဆလင္မိန္းမ (မိခင္)က ေယာက်ာ္းကို ေက်ာ္ျပီး စကားမေျပာရဲဘူး၊ ဒါ မူဆလင္ထုံးစံပဲလို႔ ပ်က္ရယ္ျပဳလိုက္တာပါ။ အဲသည္မွာတင္ မူဆလင္မိဘ ၂ဦး ျပန္လည္ တုန္႔ျပန္တာကို မီဒီယာေတြ ၀က္ဆိုက္ေတြက တင္ဆက္ျပီး ထရန္႔ ျပန္အတိုက္ခံရေတာ့တာပါပဲ။
ထရန္႔ လက္လြတ္စပယ္ေျပာလိုက္တာဟာ စစ္မႈထမ္းေဟာင္းေတြကိုပါ ေစာ္ကားသလို ျဖစ္သြားပါတယ္။ ပါတီတြင္းက တပ္မေတာ္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ စစ္မႈထမ္း မိသားစုေတြကို ထိခိုက္ေစပါတယ္။ ထရန္႔ထင္တာက မူဆလင္ေတြကို သူ လက္တုန္႔ျပန္လိုက္ရတယ္ ထင္ေနတယ္။ ထိခိုက္သြားတာက အေမရိကန္ တပ္မေတာ္နဲ႔ မိသားစုေတြအထိ ျပန္႔သြားပါတယ္။
ထရန္႔ရဲ့ အရင္ေထာက္ခံသူေတြက ပါတီတြင္း ဘက္ေတာ္သား မဲရွင္ေတြပါ။ အခုဟာက တႏိုင္လုံး အတိုင္းအတာက ပါတီတြင္း ပါတီပ မဲဆႏၵရွင္ လူေပါင္းစုံ။ တပ္မေတာ္သားေတြ၊ စစ္မႈထမ္းေဟာင္းေတြ၊ မိသားစုေတြ အစုံအလင္ပါေနပါျပီ။ ဒါကို စိတ္ၾကီး၀င္ေနတဲ့ ထရန္႔က မရပ္ေသးပါဘူး။ ပါတီမဲဆြယ္ခရီးစဥ္တခုမွာ ပါတီ၀င္ စစ္မႈထမ္းေဟာင္း အဖိုးၾကီးတဦးက သူ႔စစ္မႈထမ္းေကာင္း တံဆိပ္ကို ဂုဏ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႔ ေပးအပ္တာကို ေျပာင္ေခ်ာ္ေခ်ာ္ လုပ္ပစ္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ သူ ဒါမ်ဳိး လိုခ်င္ေနတာ ၾကာလွျပီ။ အခုလို လြယ္လြယ္နဲ႔ လက္ေဆာင္ရတာ ဟန္က်သကြာလိုု႔ ရယ္သြမ္းေသြးလိုုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗီယက္နမ္စစ္ကာလတုုန္းကလည္း ေဆးနား ေက်ာင္းနား အၾကိမ္ၾကိမ္နဲ႔ စစ္မႈထမ္းဖိုု႔ကိုု ေဒၚနယ္ထရန္႔ ပ်က္ကြက္ဘူးေၾကာင္း သတင္းေတြက ေဖာ္ထုုတ္လာၾကပါတယ္။
ေဒၚနယ္ထရန္႔က ဒါတင္ဘဲလား ဆိုုေတာ့ မဆုုံးေသးပါဘူး။ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ရဲ့ ရန္ပုုံေငြအမ်ားဆုုံးထည့္၀င္တဲ့ ကုုေဋၾကြယ္ ညီအကိုုအရင္းရွင္ၾကီးေတြျဖစ္တဲ့ ေကာက္ညီေနာင္ကိုုလည္း သေရာ္ေမာ္ကားလိုုက္ပါေသးသတဲ့။ သူတိုု႔ေတြက သူတိုု႔အတြက္ ရုုပ္ေသးေတြကိုု ေငြေပးတာလိုု႔ ေျပာထည့္လိုုက္တာပါ။ ေကာ္ညီေနာင္နဲ႔လည္း ေတြ႔ဖိုု႔ ျငင္းလိုုက္ပါေၾကာင္း သူက ၾကြားလုုံးထုုတ္ပါတယ္။ တကယ္က ေကာက္ညီေနာင္က ထရန္႔နဲ႔ ေတြ႔ဆုုံဖိုု႔အေရး အရင္ဦးဆုုံး ျငင္းပယ္ထားျပီးသားပါတဲ့။
အခုုလိုု အဖ်က္အေမွာင့္ေတြ ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ထရန္႔က ဟီလာရီကလင္တန္နဲ႔ သမၼတေလာင္းခ်င္း စကားစီးခ်င္းထိုုးပြဲေတြ လုုပ္ဖိုု႔ကိုု ျငင္းပယ္လိုုက္ျပန္ပါတယ္။ သူက ေျပာတာကေတာ့ အေမရိကန္ေဘာလုုံးရာသီ ထိပ္တန္းပြဲေတြနဲ႔ တိုုက္ေနလိုု႔တဲ့။ တကယ္က မတိုုက္ပါဘူး။ သမတေလာင္ခ်င္း စကားစီးခ်င္းထိုုးပြဲေတြကိုု ပါတီ ၂ ခုု က စီစဥ္တာ မဟုုတ္ပါ။ ပါတီျပင္ပ တသီးပုုဂၢလေတြက စီစဥ္တာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ လ ကတည္းကပါ။ ဘာပြဲေတြနဲ႔မွ တိုုက္ဆိုုင္ေနတာ မရွိပါ။
ထရန္႔က ေပါက္ပန္းေစ်း စြတ္စြဲစကားေတြနဲ႔ ျပိဳင္ဘက္ေတြကိုု ပစ္ေပါက္ေလ့ရွိပါတယ္။ အေမရိကန္ ေရြးေကာက္ပြဲကလည္း လုုပ္ၾကံဖန္တီးထားတာပါတဲ့။ ဒါက သူ ေရြးေကာက္ပြဲ ရႈံးလိုု႔ ရွိရင္ ၾကိဳကန္ထားတာလိုု႔ သုုံးသပ္ၾကပါတယ္။ ရႈံးမွာေပါ့ ေရြးေကာက္ပြဲက ၾကိဳတင္ လုုပ္ၾကံထားတာမိ႔ုုလိုု႔ ေျပာဦးမွာကိုုး။ ေရြးေကာက္ပြဲကိုု ညစ္ထားတယ္ဆိုုတာ သမိုုင္းမွာ မရွိပါဘူး။ ထရန္႔ကေတာ့ ဒါေတြကိုု စြတ္စြဲစရာ ဆင္ေျခေတြအျဖစ္ မၾကာခန သုုံးစြဲဖိုု႔ ျပင္ထားတာပါ။
ရီပတ္ဘလစ္ပါတီ အတြင္းပိုုင္း ေခါင္းေဆာင္အခ်ဳိ႔ကလည္း ထရန္႔တေယာက္ကိုု အစားထိုုးႏိုုင္ဖိုု႔ အျခားသမၼတေလာင္း ၾကိဳရွာထားၾကတယ္လိုု႔ ေလသံထြက္လာပါတယ္။ အေမရိကန္ ေရြးေကာက္ပဲြ ရာဇ၀င္မွာ ဒါမ်ဳိး မျဖစ္ဖူးေသးပါ။ ပါတီညီလာခံက ေရြးထားတဲ့ သမၼတေလာင္း ေသမွ သုုိ႔မဟုုတ္ ကံဆုုိးတဲ့ အျဖစ္ဆိုုးနဲ႔ တိုုးမွသာ လူစားထိုုးလိုု႔ ရတယ္ ဆိုုပါတယ္။
ထရန္႔ကိုု္ယ္တိုုင္ကလည္း သမၼတေလာင္း လုုပ္တမ္း ကစားေနတာလိုု႔ လူေတြက သံသယရွိၾကတယ္။ တကယ္သမၼတလုုပ္ခ်င္တာထက္ သူရဲ့ ပုံရိပ္ ျမွင့္တင္ခ်င္လိုု႔ ႏိုုင္ငံ့အျမင့္ဆုုံး ျပိဳင္ပြဲကိုု ၀င္ျပိဳင္တာမ်ဳိး၊ သူ႔အမည္ ေၾကာ္ၾကားမႈကိုု လုုပ္စားခ်င္တာမ်ဳိး ျဖစ္တယ္လိုု႔ ဆိုုၾကတယ္။ သူကိုုယ္တိုုင္ သရုုပ္ေဆာင္ေရြးပြဲ ၀င္ျပိဳင္သလိုုမ်ဳိး ဟန္ေရးျပေနတာလိုု႔ သုုံးသပ္လာၾကျပန္ပါတယ္။
ထရန္႔ကေတာ့ ခုုခ်ိန္ထိ သူ႔ကိုုယ္သူ ဟုုတ္လွျပီ အထင္တလုုံးနဲ႔ ခ်ီတက္ေနဆဲပါပဲ။ ေရွ႔ကိုုလည္း ဆက္တိုုးဖိုု႔သာ အာရုုံရွိျပီး လြယ္လြယ္နဲ႔ေတာ့ ေနာက္ဆုုတ္မယ့္ပုုံ မရွိပါဘူး။ ခုုခ်ိန္မွာေတာ့ တျပည္လုုံးအႏွ႔ံ မဲဆႏၵရွင္ေတြၾကားမွာ ထရန္႔ကိုု မ်က္လုုံး ေဒါက္ေထာက္ၾကည့္ေနၾကရတဲ့အဆင့္ကိုု ေရာက္ေနပါျပီ။ မွန္ေျပာင္းနဲ႔ ေထာင္ၾကည့္ရင္ မွန္ေျပာင္းအေသးဖက္က ၾကည့္မိသလိုု ရုုပ္ထြက္ကေတာ့ တေျဖးေျဖး ေသးငယ္ လာ၊ က်ဳံ႔၀င္ မႈံမႊားလာေနတယ္လိုု႔ ဆိုုရမယ္ ထင္ပါတယ္။
ရည္ညႊန္း – National Public Radio ေဆာင္းပါး
http://www.npr.org/2016/08/04/488625889/what-changed-trump-s-terrific-primary-run-hits-the-post-convention-skids?ft=nprml&f=1001 ကိုု ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုုပါတယ္။