ခင္ေမာင္ေစာ (ဘာလင္) – ဖစ္မွဖစ္ရေလ (၂)
(မိုးမခ) ဇန္န၀ါရီ ၁၆၊ ၂၀၁၆
ျမန္မာျပည္တြင္းမွေရာျပည္ပမွပါ ျမန္မာမ်ား ျမန္မာဘာသာစကား တလြဲ ေျပာဆိုေရးသားမႈမ်ား ၾကာေလ ဆိုးေလ ျဖစ္လာသည္မွာမ်ားလွပါၿပီ။ ၾကာလွ်င္ ျမန္မာစာႏွင့္ အသံုးပ်က္ပါေတာ့မည္ ျဖစ္သျဖင့္ သတိေပး ေဆာင္းပါးကို မိုးမခ၌ပင္ ‘ဖစ္မွဖစ္ရေလ’ ဟု အမည္တပ္ကာ ပထမပိုင္းကို ေရးခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ ယခုဒုတိယပိုင္း ကို ဆက္ေရးလိုက္ရျခင္း ျဖစ္ပါ၏။
(က) အလႊာတဲ့
ယခုေခတ္တြင္ “အထပ္”ဆိုေသာစကားေပ်ာက္သြားၿပီး “အလႊာ”ဟူေသာစကားနွင့္ အစားထိုးေနႀက သည္။ ကြၽန္ေတာ္က ၆လႊာမွာေနပါတယ္။ ကြၽန္မက ၇ လႊာမွေနပါတယ္၊ စေသာေၿပာသံမ်ားကို အၿမဲ လိုလို ႀကားေနရပါသည္။
အခ်ိဳ႕လူမ်ားကယခုေခတ္ ကန္ထရိုက္တိုက္မ်ားမွာ တထပ္နွင့္တထပ္ ၊ အလြန္နိမ့္စြာ နီးကပ္စြာေဆာက္ ထားသၿဖင့္ အထပ္အဆင့္ မရွိေတာ့ဘဲ အလႊာအဆင့္သာရွိေတာ့သၿဖင့္ အလႊာဟုေခၚေနၿခင္းပင္ျဖစ္ သည္ ဟုဆင္ေျခေပးပါသည္။ ယုတိၱမရွိပါ။ ယခင္ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိတိုက္ခန္းမ်ားတြင္ “ထပ္ခိုး”တင္ေလ့ရွိပါ သည္။ ကြန္ထရိုက္တိုက္မ်ားက “အလႊာ”မ်ားမွာ ၎ “ထပ္ခိုး” မ်ားထက္ျမင့္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ “ထပ္ခိုး” တင္ေလ့ရွိသည့္ေခတ္က ျမန္မာစာႏွင့္အသံုးမပ်က္ေသး၍ မည္သူကမွ် “လႊာခိုး”ဟုမေခၚခဲ့ပါ။
အမွန္မွာ “အထပ္”နွင့္”အလႊာ”မတူပါ။ ကြဲကြဲဲၿပားၿပားၿခားနားေသာ အဆင့္မ်ား၊ ထင္ထင္ရွားရွားျမင္ေန ရေသာအဆင့္မ်ားကိုကို “အထပ္” ဟုသံုး၍ အလြန္ပါး လႊာေသာ အရာမ်ားတြင္သာ “အလႊာ” ဟုသံုးပါ သည္။ ဥပမာ။ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို ့အလြန္ႀကိဳက္တတ္ေသာ ဝက္သား ၃ ထပ္သား၊ “အသီးမွာ သရက္၊ အ ရြက္မွာ လက္ဖက္၊ အသားမွာဝက္ ဆိုသည့္ စကားရွိပါသည္။ “ဝက္သား ၃ ထပ္သား” ဟူေသာ အသံုး သာရွိပါ သည္။ မည္သူကမွ် “ဝက္သား ၃ လႊာသား” ဟုမေခၚပါ။ သစ္သား ၃ ထပ္သား၊ ၄ ထပ္သား လုပ္သည့္ စက္ရံုကို လည္း၊ “အထပ္သားစက္ရုံ”ဟုသာေခၚပါသည္။ “အလႊာသား စက္ရုံ”ဟုမေခၚပါ။ “ဝက္သား ၃ ထပ္သား” ထက္ႀကီးေသာ၊ ျမင့္ေသာ၊ အထပ္၊ အဆင့္မ်ားရွိေသာ တိုက္ခန္းမ်ားကို”အလႊာ” ဟုေခၚေန ၿခင္းမွာ သဘာဝက်ပါ၏ေလာ။
ပြင့္ဖတ္လႊာဆိုသည္မွာ အလြန္ပါးလႊာေသာ အပြင့္ အဖတ္မ်ားၿဖစ္သည္။ အဝတ္မ်ား၊ ပိတ္စမ်ားကို တ လႊာ ၿခင္းလွန္သည္ဟုသံုးႀကသည္။ ၇ လႊာခြၽတ္အကဆိုသည့္ အဝတ္ကိုတလႊာျခင္း ၇ ႀကိမ္ခြၽတ္ ၿပီး ေနာက္ဆံုး အရွက္လံုရံုအဝတ္သာက်န္သည့္ အကတစ္မိ်ဳးလည္း ေပၚခဲ့ဘူးပါသည္။ ပါးပါးလႊာလႊာ ကေလးဟူေသာ ဗမာစကားလည္း ရွိပါသည္။ “ဒီ မိန္း ကေလးနွယ္ ဟီရိဩတပၸ မရွိလိုက္တာ၊ ဝတ္ထား လိုက္တဲ့ထဘီက ပါးပါးလႊာလႊာကေလး၊ ေနေရာင္ ေအာက္မွာ သြားရပ္ေတာ့ အကုန္ၿမင္ေနရၿပီ” ဟူေသာ ေရွးလူႀကီးသူမမ်ား၏ ၿမည္တြန္ေတာက္တီးသံကို မႀကာခဏ ႀကားခဲ့ရဘူးပါသည္။
ၿမန္မာရိုးရာအေခၚကမူ နွစ္ထပ္အိမ္၊ ေလးထပ္တိုက္၊ ေၿခာက္ထပ္ရံုးႀကီး စေသာ အေခၚမ်ားသာရွိပါသည္။
“၃ ထပ္နွင့္လည္ေပၚ၊ ရြာေတာ္က ေက်ာင္း” ဆိုသည့္စာခ်ိဳ းလည္းရွိပါသည္။ အထပ္ထက္ခန္ ့ၿငားေသာ အဆင့္မ်ားကို မူ ဘံုဟုေခၚႀကသည္။ ဘံု ခုႏွစ္ဆင့္စံ မင္းသမီး ဆိုေသာအသံုးလည္း ရွိပါသည္။ နတ္ၿပည္ ေၿခာက္ထပ္၊ ျဗဟၼာဘံု ၂၀ ဆိုေသာ အေခၚမ်ားလည္း ရွိပါသည္။ မည္သူကမွ် နတ္ၿပည္ ၆လႊာ၊ ျဗဟၼာဘံု အလႊာ ၂၀ ဟုေခၚလ်ွင္လက္ခံႀကမည္ မဟုတ္ပါ။
အလႊာ၏အၿခားအဓိပၸါယ္မွာ အဆင့္အတန္းကြဲၿပားၿခင္းကိုလည္းၿပသည္။ ဥပမာ လူ ့အလႊာမ်ိဳးစံု၊ လူ ့ ့အလႊာအသီးသီး၊ ဥပမာ၊ အထက္တန္းလႊာမွလူမ်ားသည္ မ်ားေသာအားၿဖင့္ ဘဝင္ၿမင့္ေလ ့ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။
“၆ လႊာ မွာေနသည့္အမ်ိဳ းသမီး ထဘီက ပါးပါးလႊာလႊာကေလးဝတ္ထားၿပီး ဝက္သား ၃ ထပ္သားကို လာဝယ္သည္” ဆိုေသာဝါက်မ်ိဳးတည္ေဆာက္လာမည့္ေခတ္သို႔ေရာက္ေတာ့မည္ေလာ။ ေရာက္လာ ခဲ့လွ်င္ေတာ့ သရုပ္ပ်က္ျမန္မာစကား၊ အရပ္ရပ္ေနၿပည္ေတာ္ ႀကား၍မေလွ်ာ္သည့္ ၿမန္မာ စကားၿဖစ္လာ ပါလိမ့္မည္။ ထိုေခတ္မေရာက္ေအာင္ဝိုင္းထိန္းေပးရမည့္တာဝန္မွာ ျမန္မာစာႏွင့္အသံုး မပ်က္ေစလိုသူ တိုင္း၌ရွိပါသည္။
(ခ) ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဒလိုင္လားမား တဲ့
ယခုအခါ ၿမန္မာစာနယ္ဇင္း အေစာင္ေစာင္တြင္ “ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဒလိုင္လားမား” ဟုဆိုေသာ အသံုးကို ေတြ ့ေနရပါသည္။ ယခင္ကမူ “တိဘက္ရဟန္းမင္းႀကီး ဒလိုင္လားမား”ဟုသာသံုးရိုးထံုးစံ ရွိခဲ့ပါသည္။
ၿမန္မာတို ့က ဘုရင္ဂ်ီ သာသနာပိုင္ ပုတ္ရဟန္းမင္းႀကိီးနွင့္ တိဘက္ရဟန္းမင္းႀကီး ဒလိုင္လားမား ၂ပါး ကိုသာ ရဟန္းမင္းႀကီးဟု သံုးႀကပါသည္။ အေႀကာင္းမွာ ပုတ္ရဟန္းမင္းႀကီး၌ ကာဒီနယ္ေခၚ ရဟန္း အမတ္ႀကီးမ်ားလည္း ရွိကာ အစိုးရတခုသဖြယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ်ိဳး ရွိေသာေႀကာင့္ပင္ၿဖစ္သည္။ ဒလိုင္ လားမား ၌လည္း အတိုင္ပင္ခံ ရဟန္းအမတ္ႀကီးမ်ားၿဖစ္ေသာ ပန္ခ်န္ လားမား၊ တာရွီလားမား၊ စေသာ ရဟန္းအမတ္ႀကီးမ်ားရွိသည္။ ထိုေႀကာင့္ ၎တို ့ကို ရဟန္းမင္းႀကီးမ်ားဟုေခၚခဲ ့ႀကၿခင္းၿဖစ္သည္။
ဘုန္းေတာ္ႀကီးဆိုေသာစကားကို ၿမန္မာအဂၤလိပ္အဘိဓာန္၌ ” A monk of many years standing” ဟု အဓိပၸါယ္ေပးထားသၿဖင့္ ၿမန္မာစကား၌ “ဝါေတာ္ႀကီးေသာ ရဟန္း” ဟုသာ အဓိပၸါယ္ရပါသည္။ ဒလိုင္ လားမား၏ ရာထူးနွင့္ ကိုက္ညီၿခင္းမရွိပါ။ ပုတ္ရဟန္းမင္းႀကီးေအာက္တြင္ ဂိုဏ္းခ်ဳပ္ဘုန္းေတာ္ႀကီး၊ (Archbishop ) ဂိုဏ္းအုပ္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး (Bishop) မ်ားရွိသကဲ့သို ့ ဒလိုင္လားမား၏ေအာက္တြင္လည္း လားမား အဆင့္ဆင့္ရွိပါသည္။
၁၉၅၉ ခုႏွစ္ တိဘက္ျပည္ကို တရုတ္ဝင္သိမ္းသၿဖင့္ တိဘက္ ရဟန္းမင္းႀကီး ဒလိုင္လားမား အိႏိၵယကို ထြက္ေျပးရရစဥ္ကမူ ျမန္မာသတင္းစာမ်ားက သူ႕အား “ေခတ္သစ္တရုတ္ေျပးမင္း” ဟု ေရးၾကသည္။ ႏိုင္ငံတခုကိုအုပ္စိုးေသာမင္းအျဖစ္ျပသျခင္းျဖစ္သည္။ ၿမန္မာစကားတြင္ ဦးနုအစိုးရေခတ္ကေရာ ဗိုလ္ေန ဝင္းေခတ္အထိပါ “ရဟန္းမင္းႀကီး” ဟု သံုးခဲ့ပါ လ်ွက္၁၉၈၈ ခု ေနာက္ပိုင္းတြင္မွ”ဘုန္းေတာ္ႀကီး” ဟု ေၿပာင္း၍ သံုးသည္မွာ အေႀကာင္းရွိရေပလိမ့္မည္။ ၁၉၈၈ ေနာက္ပိုင္း ၿမန္မာအစိုးရမ်ားသည္ ဘာသာ တရားကို အလြန္လိုက္စားႀကၿပီး အတိုင္းထက္အလြန္ “တရားအားထုတ္” ေနႀကေသာေႀကာင့္ပင္ျဖစ္ေပ လိမ့္မည္။
ထိုသို႔မဟုတ္ခဲ့လွ်င္ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာအေၾကာင္း ေကာင္းစြာ သေဘာေပါက္သျဖင့္ မဟာယာန “လာ မား” ဂိုဏ္းသားတို႔အယူရွိသလို ဒလိုင္လားမားသည္ “ေဗာဓိသတၱ” ဘုရားအေလာင္းဝင္စားသူ ဆိုသည့္ အခ်က္ကို လက္မခံႏိုင္၍ပင္ေလာ။ သို႔ေသာ္ ထိုအခ်က္ကလည္း “မင္းႀကီး” ဟူေသာအသံုးႏွင့္ မဆိုင္ ပါေပ။
(ဂ) Queen ဆိုတိုင္း ဘုရင္မ မဟုတ္ပါ။
အဂၤလိပ္စကားတြင္ ဘုရင္မကိုေရာ ဘုရင္ကေတာ္မိဖုယားကိုပါ queenဟုေခၚသည္။ သို ့ရာတြင္ အဂၤလိပ္စကား၌လည္း အတိအက်ေၿပာရလ်ွင္ ( queen regnal ) ေခၚတိုင္းၿပည္ကို ကိုယ္တိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ သူ ႏိုင္ငံ့ဥေသွ်ာင္ ဘုရင္မနွင့္ queen marital ေခၚ မိမိေယာက်ၤားေႀကာင့္ ဘုရင္ကေတာ္ မိဖုယား ျဖစ္လာရသူဟူ၍ရွိႀကပါသည္။ ယခုလက္ရွိ အဂၤလိပ္ဘုရင္မႀကီး အဲလစ္စဘက္မွာ queen regnal ၿဖစ္ ပါသည္။ ထို႔ ့ေႀကာင့္ Queen Elilezabeth of Britain ကို ၿမန္မာလို ၿဗိတိသ်ွဘုရင္မႀကီး အက္လိဇဘက္ ဟု ဘာသာၿပန္ရပါမည္။ Queen Maxima of the Netherlands မွာေတာ့ ယခင္က သာမန္အရပ္သူ သာ ၿဖစ္သည္။ နယ္သာလန္ အိမ္ေရွ ့မင္းသားနွင့္ရ၍ အိမ္ေရွ ့မိဖုယားၿဖစ္လာရာမွ သူ ့ခင္ပြန္းသည္ ဘုရင္ၿဖစ္ေသာအခ်ိန္တြင္ မိဖုယား သို ့မဟုတ္ ဘုရင္ကေတာ္ ၿဖစ္လာၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။ သူကိုယ္တိုင္ တိုင္းၿပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ဘုရင္မ မဟုတ္ပါ။ ထို႔ ့ေႀကာင့္ Queen Maxima of the Netherlands ကို ၿမန္မာလို နယ္သာလန္မိဖုယား မက္ဆီမာ ဟု ဘာသာၿပန္ရပါမည္။
ထို ့ေႀကာင့္ အဂၤလိပ္စကား queen ကို ေတြ ့တိုင္း၊ ၿမန္မာလို ဘုရင္မ ဟု ဘာသာမၿပန္သင့္ပါ။ ကိုယ္ တိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္သူကိုသာဘုရင္မဟု ဘာသာၿပန္ၿပီး ဘုရင္ကေတာ္မ်ားကို မိဖုရားဟု ဘာသာၿပန္ရမည္ကို ႀကပ္ႀကပ္သတိထားႀကပါ။ အက္လိဇဘက္ဘုရင္မႀကီး၏ ခင္ပြန္းသည္မွာ အီဒင္ဘာရာ ၿမိဳ ့စားႀကီး ၿဖစ္ သည္။ ၎ကို အဂၤလိပ္ဘာသာတြင္လည္း king ဟုမသံုး၊ ၿမန္မာဘာသာတြင္လည္း ဘုရင္ဟုမေခၚဘဲ ဘုရင္မ ႀကင္ယာေတာ္ဟုသာသံုးသည္။ အထူးသတိၿပဳရမည္မွာ ဘုရင္ကေတာ္ (မိဖုယား) ကို အဂၤလိပ္ ဘာသာ ၌ queen ဟုေခၚေသာ္လည္း ဘုရင္မလင္ကို king ဟု မေခၚပါ။ ၿမန္မာစကားတြင္လည္း “ဘုရင္ နွင့္ညားေတာ့မိဖုယား” ဆိုေသာစကားရွိပါသည္။
ေက်းေတာသူ မနု သည္ စစ္ကိုင္းမင္း ေခၚ ဖလ္နန္းရွင္ ေခၚ ဘႀကီးေတာ္ဘုရား၏ မိဖုယားေခါင္ႀကိီးၿဖစ္ၿပီး နန္းမေတာ္မယ္နုဟု ေက်ာ္ႀကားသြားခဲ့သည္။ ၿမန္မာ့ သမိုင္းတေလ်ာက္လံုးတြင္ ဘုရင္မ အစစ္ၿဖစ္ခဲ့သူမွာ မြန္ဘုရင္မႀကိီးရွင္ေစာပုနွင့္ သမိုင္းဒ႑ာရီ legendသဖြယ္ၿဖစ္ေနေသာ ပန္ထြာဘုရင္မ ၂ဦးသာ ရွိခဲ ့ပါသည္။ က်န္ေသာ Queen အားလံုးမွာ မိဖုယား (ဘုရင္ ကေတာ္) မ်ားသာၿဖစ္ပါသည္။
( ဃ) ေက်ာင္းသမီး တဲ့
တေလာက ၿမန္မာၿပည္တြင္ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ား ဆႏၵၿပေသာသတင္းကို စာေစာင္တခု၌ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသမီး မ်ားဆႏၵၿပေနသည္ ဟုေရးသြားသည္ကို ေတြ ့ရပါသည္။ ပုလႅိင္ အတြက္ သားကိုသံုးတိုင္း၊ ဣထၳိလိင္အတြက္သမီးဟု မသံုးရပါ။ ရင္ဝယ္ၿဖစ္ေသာ သား၊ ရင္ဝယ္ၿဖစ္ေသာသမီးတို ့ အၿဖစ္သံုးပါက သားနွင့္သမိီးကို သံုးနိုင္သည္။ ဥပမာ။ မင္းသား၊ မင္းသမီး၊ တို ့မွာ ဘုရင္၏သားသမီးမ်ား ၿဖစ္ေႀကာင္းၿပသည္။ သူေဌးသား သူေဌးသမီးတို ့မွာ သူေဌး၏ သားသမီးမ်ား ၿဖစ္ေႀကာင္းၿပသည္။ ဇာတ္ ကၿပရာတြင္ ဇာတ္သူ ဇာတ္သားမ်ားသည္ ဘုရင့္သားေတာ္အၿဖစ္၎၊ သမီးေတာ္အၿဖစ္၎ သရုပ္ ေဆာင္ရသၿဖင့္ ဇာတ္မင္းသား၊ ဇာတ္မင္းသမီး ဟူေသာ အေခၚမ်ားေပၚလာသည္။ ေခတ္နွင့္လိုက္၍ ၿပဇာတ္၊ ရုပ္ရွင္၊ စသည္တို ့ေပၚလာေသာအခါတြင္ ၿပဇာတ္မင္းသား ၊ ၿပဇာတ္မင္းသမီး၊ ရုပ္ရွင္မင္းသား၊ ရုပ္ရွင္မင္းသမိီး ဟုူေသာအေခၚမ်ားေပၚလာသည္။
နတ္သားနွင့္နတ္သမီးမွာ ေဒဝပုတၱ နွင့္ေဒဝီပုတၱရီ စေသာ ပါဠိစကားမွတိုက္ရိုက္ၿမန္မာၿပန္ထားၿခင္းၿဖစ္ သည္။ “ေဘာေဒဝပုတၱ အိုနတ္သား” ဆိုေသာစာေၾကာင္းကို ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတက္ဘူးသူတိုင္း သိႀကပါ လိမ့္မည္။
အဖြဲ ့အစည္း အသင္းအပင္းဆိုင္ရာကိစၥမ်ားတြင္ ပုလႅိင္ အတြက္ “သား” ကို သံုးၿပီး ဣထၳိလိင္အတြက္ “သူ” ကို သံုးသည္။ ဥပမာမ်ားမွာ။ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူ။ ၿမိဳ ့သား ၿမိဳ ့သူ။ ၿပည္သူ ၿပည္သား။ အသင္းသူ အသင္းသား။ အက်ဥ္းသူ အက်ဥ္းသား။
အမွန္မွာ “စစ္သား” တြင္သံုးေသာ သားသည္ မင္းသား၊ နတ္သားတို ့တြင္သံုးေသာ”သား” ကဲ့သို ့ရင္ဝယ္ ၿဖစ္ေသာ သားမဟုတ္ ၊ အဖြဲ ့အစည္ းတခုခု၏ အဖြဲ ့ဝင္ပုလႅိင္သာၿဖစ္သည္။ ေရွးအခါက စစ္သား၊ စစ္သူ ဟူေသာ အေခၚသာရွိခဲ့သည္။ စစ္သူ ၿမေလး ဆိုေသာ စာေရးဆရာတဦးပင္ရွိခဲ့ဘူးသည္။ ၁၉၅၈ ခုနွစ္ အိမ္ေစာင့္အစိုးရေခတ္က အမ်ိဳးသမီး စစ္သည္မ်ားစုေဆာင္းၿပိီးတပ္ဖြဲ ့ရာတြင္ “စစ္သမီး” ဟုူေသာ မွား ယြင္း ေသာ အသံုးအႏွံုးေပၚလာသည္။ အမွန္မွာ “စစ္သူ” သို ့မဟုတ္ “စစ္သည္မ” သို ့မဟုတ္ “အမ်ိဳးသ မိီး စစ္သည္” ဟုသာေခၚသင့္သည္။
အၿခားလက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ ့တခုၿဖစ္ေသာ၊ ရဲတပ္ဖြဲ ့တြင္မူ အဂၤလိပ္ေခတ္ကတည္းက ပုလိပ္သား၊ ပုလိပ္မ ဟုသာေခၚခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းရဲ ဟုေၿပာင္းေသာအခ်ိန္၌ပင္ ရဲသား ၊ ရဲေမ ဟုသာေခၚသည္။ “ရဲသမီး” ဟု မည္သုူကမွ် မေခၚ။ ဤ အခ်က္က” စစ္သမီး” ဟူေသာ အေခၚသည္ သဒၵါ မွားေနေႀကာင္း ၿပေနသည္။ စစ္သမီး အစား၊ စစ္သူ၊ တပ္သူ၊ စစ္သည္မ၊ စသၿဖင့္သံုးလ်ွင္ စစ္သား၊ တပ္သား၊ စစ္သည္၊ တို ့၏ ဣထၳိလိင္အတြက္စကားလံုးၿဖစ္ေႀကာင္းထင္ရွားေနပါသည္။
ၿမိဳ ့သူ၊ ေက်ာင္းသူ၊ အရပ္သူစေသာ စကားလံုးမ်ားကို ႀကည္ ့ၿခင္းၿဖင့္၊ ၿမန္မာစကားတြင္ “သူ”သည္ ဣထၳိလိင္ၿဖစ္ေႀကာင္းကို ၿပသည္။ ထို ့ေႀကာင့္ ၿမန္မာသဒၵါ၌မရွိေသာ၊ “သူမ” ဆိုသည္ ့စကားကို ထြင္ ရန္မလိုပါ။
(င) နန္းက ် ၿမ္ိဳ ့ေတာ္တဲ ့
ယခုအခါ အခ်ိဳ ့စာနယ္ဇင္းမ်ားတြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ ့ကို နန္းက ် ၿမိဳ ့ေတာ္ဟု ေရးေနႀကပါသည္။ ၎ အသံုးအႏႈန္းမွာ မမွန္ပါ။ ၿမိဳ ့ေတာ္သည္ နန္းမက ်နိုင္ပါ။ ဘုရင္ မိဘုရား အိမ္ေရွ ့မင္းစေသာမင္းစိုးရာဇာမ်ားသာ နန္းက ်နိုင္ပါသည္။ နန္းက ် ဘုရင္၊ နန္းက ် မိဘုရား၊ စေသာအသံုးမ်ားမွာ မွန္ကန္ေသာ္လည္း နန္းက ် ၿမိဳ ့ေတာ္ဆိုေသာစကားမွာမူ မွန္ကန္ၿခင္းမရွိပါ။ ၿမိဳ ့ေတာ္ေဟာင္းဟုသာသံုးရပါမည္။အဂၤလိပ္ ေခတ္က ရန္ကုန္ကို ၿမိဳ ့ေတာ္အၿဖစ္ သတ္မွတ္လိုက္ေသာအခါ မႏၱေလးမွာ ၿမိဳ ့ေတာ္ေဟာင္း ၿဖစ္သြား သည္။ မင္းတုန္းမင္းႀကီးက ရတနာပံု ေနၿပည္ေတာ္ဟု ေခၚေသာ မႏၱေလးၿမို ့ကို တည္ေသာအခါ အမရ ပူရမွာ ၿမိဳ ့ေတာ္ေဟာင္းၿဖစ္သြားသည္။ ရတနာပူရေခၚ အင္းဝမွာလည္း ၿမို ့ေတာ္ေဟာင္းၿဖစ္သည္။ ထို နည္းတူစြာ ေရႊဘို၊ စစ္ကိုင္း၊ ပင္းယ၊ ပုဂံ၊ သေရေခတၱရာ၊ တို ့မွာလည္း ၿမိဳ ့ေတာ္ေဟာင္းမ်ားသာ ၿဖစ္ ႀကပါသည္။ မည္သည္ ့ၿမိဳ ့ကမွနန္းက ် ၿမိဳ ့ေတာ္မဟုတ္ပါ။
(စ) လိပ္ဆြဲတံခါးတဲ ့
၎အသစ္ထြင္ထားေသာေဝါဟာရကို စာဖတ္သူမ်ားႀကားဘူးႀကပါရဲ ့လား၊ စာေရးသူ၏အထင္တြင္မူ ရန္ကုန္အိမ္မ်ား ေအာက္ထပ္တြင္ တပ္ထားတတ္ေသာ ဘီးၿဖင့္လွိမ္ ့၍ ဆြဲဖြင့္ ဆြဲပိတ္လုပ္ရေသာ တံခါးမ်ိဳး၊ “ဘိလပ္တံခါး”ဟုေခၚသည္ ့ တံခါးမ်ိဳး ၊”ဘာဂ်ာတံခါး”ဟုေခၚသည္ ့တံခါးမ်ိဳး ၿဖစ္မည္ဟု ထင္ပါသည္။ ေနာက္တံခါးတမ်ိဳးမွာသစ္သားတံခါး တဖက္ ၄ ၊ ၅ ခ်ပ္ စီကို တခ်ပ္နွင့္ တခ်ပ္ႀကား၌ ပတၱာၿဖင့္ ဆက္ ထား၍ တဖက္တၿခမ္းစီတြင္ ေခါက္ထားေသာ တံခါးရွည္ႀကီးမ်ားလည္း ရွိသည္။ ၎တံခါးမ်ိဳးကို “ေခါက္ တံခါး”ဟုေခၚပါသည္။
လိပ္ဆြဲတံခါးဆိုသည္မွာေတာ့ ၿမန္မာ့ေဝါဟာရတြင္မရွိေသးပါ။ နြားဆြဲေသာလွည္းကို နြားလွည္း ဟုေခၚ သည္။ ၿမင္းဆြဲေသာ ရထားကို ၿမင္းရထားဟု ေခၚသည္။ ယခုလိပ္ဆြဲတံခါးဟု ဆိုပါလ ်ွင္ လိပ္သတၱဝါ ၿဖင့္ဆြဲပိတ္ရေသာ တံခါးၿဖစ္သြားပါလိမ္ ့မည္။
ႀကည္ ့လည္း လုပ္ႀကပါဦး ေဝါဟာရ အသစ္ထြင္ဆရာတို ့ခင္ဗ်ား။
(ဆ) မ ်င့္ တဲ ့
ကဝိလကၡဏာသတ္ပံုက ်မ္းအလိုအရ၎၊ ကဝိမ်က္မွန္သတ္ပံုက ်မ္းအရ၎၊ ရစ္ပင့္ဋီကာ၌၎၊ ကုန္ ကုန္ေၿပာရလ ်ွင္ဗိုလ္ေနဝင္းထြင္သြားေသာ သတ္ပံုက ်မ္းတြင္၎၊ မ ်င္ ့ဆိုေသာ စာလံုးေပါင္းမရွိပါ။ယခုေခတ္တြင္ “သူမ်ားထက္ထူး နဖူး ခ်ိဳေပါက္လိုသူတခ်ိဳ ့” က အသံထြက္ ဖတ္လို ့ရၿပီးေရာ၊ ဆိုသည္ ့သေဘာၿဖင့္၊ ေအးမ ်င့္၊ ေအာင္မ ်င္ ့၊ လွမ ်င့္၊ စသၿဖင့္ ေရးေနႀကသည္ကို ေတြ ့ရပါသည္။ ေၾသာင္မ ်င့္၊ ဠႇမ ်င့္ဟုမေရးႀကေသးသည္မွာ ကံေကာင္းေနေသးသည္ဟုပင္ထင္ရပါသည္။ ထီထိုးရာတြင္ “ဘိုးဘုိး ေအာင္ မ ပါ” ဟူေသာအတိတ္ကို “ဗိုးဗိုးေႀသာင္ မ ဗာ” ဟူ၍မ်ား ေရးႀကေတာ့မည္လားမသိပါ။
ဤေနရာတြင္ဆက္စပ္၍ စာေရးသူ ကိုယ္ေတြ ့ ႀကံဳရပုံ တခုကို ေၿပာၿပလိုပါသည္။ လြန္ခဲ ့ေသာအနွစ္ ၅၀ ခန္ ့က စာေရးသုူတို ့နိုင္ငံၿခားသို ့ပညာေတာ္သင္အၿဖစ္ ေစလႊတ္ၿခင္းခံရရာတြင္ သူငယ္ခ်င္း တေယာက္ ၏အမည္၌ “သိန္း” ပါသည္။ သို ့ေသာ္ ထိုပုဂၢိဳလ္က ၎၏အမည္ကို “သိမ္း” ဟု ေရးသည္။ ၿမန္မာလို ခ်ည္း ဆိုပါက ေတာ္ပါေသးသည္။ အဂၤလိပ္လို ေရးရာတြင္ပင္ Theinဟု မေရးဘဲ Thame ဟုေရးသည္။ ၎က “လန္ဒန္မွာရွိတဲ့ “သိမ္း ၿမစ္” Thames စာလံုးေပါင္းအတိုင္းေပါင္းထားတာ” ဟု ဝင့္ႀကြားစြာ ဆို သည္။
စာေရးသူက “လန္ဒန္က Thames ၿမစ္က “သိမ္း” လို ့အသံမထြက္ဘူးေဟ ့။ Thamz “ထဲမ္ဇ္”လို ့ ့အသံထြက္တာ။ “သိမ္းျမစ္” ဆိုတာဗမာေတာသားေတြရဲ႕အသံထြက္ကြ။” ဟု ေၿပာေသာ္လည္း နားမဝင္ ပါ။ ဂ ်ာမနီသို ့ေရာက္ေသာအခါ ဂ ်ာမန္တို ့က ၎၏အမည္ကို စာလံုးေပါင္း Thame အတိုင္း “သာမိ” ဟုေခၚ ႀကေလေတာ့သည္။ ထို ့ေႀကာင့္ ထိုသူမွာ သူငယ္ခ်င္းအသိုင္းအဝိုင္းထဲတြင္ “ဘုန္းႀကီးလူထြက္” ဟု၎ “သာမိ” ဟု၎ ေသသည္ထိ နံမည္တြင္သြားခဲ ့ရရွာသည္။ (သာမိ ဆိုသည္မွာ ဘုန္းႀကီးဘြဲ ့မ်ားတြင္ ပါ ေလ့ရွိေသာ အမည္ၿဖစ္သည္၊ ဥပမာ ဦးပညာသာမိ။ ဦးကုသလသာမိ )။ ၎ကြယ္လြန္ေၾကာင္း သူငယ္ ခ်င္းတေယာက္က ဖုန္းျဖင့္ အေၾကာင္း ၾကားရာ၌ သူ႔နာမည္ရင္းကိုမေျပာေတာ့ဘဲ “သာမိ တေယာက္ ေတာ့ဆံုးသြားရွာၿပီ” ဟုသာေျပာေလေတာ့သည္။
(ဇ) ခေလး တဲ့
ၿမန္မာစကားတြင္ ေရးေတာ့အမွန္ဖတ္ေတာ့အသံ ဟူေသာ ဆိုရိုးရွိပါသည္။ ဥပမာ “ကေလး” ဟု က ႀကိီး ၿဖင့္ေရးေသာ္လည္း၊ “ခေလး” ဟု ခ ေကြး အသံထြက္ရပါသည္။ ယခုေခတ္ ျမန္မာစာနယ္ဇင္းမ်ားတြင္မူ ေရးေတာ့လည္း အသံ၊ ဖတ္ေတာ့လည္းအသံလုပ္ေနႀကၿပီး သတ္ပံု သတ္ညြန္းမ်ားမွားယြင္းေနေႀကာင္း မႀကာခဏေတြ ့ၿမင္ရပါသည္။ ကႀကီးၿဖင့္ ကေလးဟုမေရးေတာ့ဘဲ ခေကြးၿဖင့္ ခေလးဟု ေရးေနႀကပါသည္။ ႀကာလွ ်င္ သတ္ပံုပ ်က္ပါေတာ့မည္။ လြန္ခဲ ့ေသာ အနွစ္၆၀ ခန္ ့ စာေရးသူတို ့ကေလးဘဝက “ခေလး ဂ ်ာနယ္”ဟူေသာ ကေလးစာေစာင္တခုေပၚခဲ ့ဘူးပါသည္။ ဦးစီးထုတ္ေဝသူမွာ ကြယ္လြန္သူ စာေရး ဆရာႀကီး ဇဝန ၿဖစ္ပါသည္။
ဆရာဇဝနအား သတ္ပံုသတ္ညြန္းအတိုင္း “ကေလး” ဟု မေရးသၿဖင့္ ေဝဖန္ ခ်က္မ်ားေပၚခဲ ့ဘူးပါသည္။ ဆရာ ဇဝနကေတာ့ ေက ်ာင္းေနစ စာတတ္ခါစ ကေလးမ်ား အသံထြက္ အတိုင္း ဖတ္နိုင္ရန္ ေရးသားၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။ သတ္ပံု မွန္မမွန္ကိုေတာ့ သူငယ္တန္းမွစ၍ ၿမန္မာစာ သင္ႀကားရသည္ ့ကေလးမ်ားအလိုလို သိရွိနိုင္ေစရန္ ကြဲၿပားၿခားနားစြာ ေရးၿပၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။ သတ္ပံု မမွန္ေႀကာင္းကိုေတာ့ ေက ်ာင္းမွသင္ႀကားသည္ ့ဆရာမ်ားကသူငယ္တန္းမွစ၍ သင္ႀကားေပးႀကပါ လိမ္ ့မည္ဟု ရွင္းၿပပါသည္။ ထိုေခတ္ထိုအခါ ႏွင့္ လိုက္ေလ ်ာညီေထြေသာ ရွင္းၿပခ်က္ၿဖစ္၍ အားလံုးက လက္ခံႀကပါသည္။ ထိုေခတ္ထိုအခါကလည္း တကယ္တတ္ေသာဆရာမ်ားက သိလိုတတ္လိုသူတပည့္ ့မ်ားအားသင္ႀကားေပးေသာေခတ္ၿဖစ္သၿဖင့္ ကာလံေဒသံ နွင့္ကိုက္ညီပါသည္။
ဆရာဇဝန ေထာက္ၿပ သြားေသာေနာက္ဥပမာတခုမွာ ကားလမ္းမ်ားေပၚတြင္ထားေသာ ဆိုင္းဘုတ္၌ သတ္ပံုအမွန္အတိုင္း “ၿဖည္းၿဖည္းေမာင္း၊ ေက ်ာင္းရွိသည္” အစား ” ေၿဖးေၿဖးေမာင္း၊ ေက ်ာင္းရွိသည္” ဟု ေရးၿပထားရၿခင္း မွာ စာေကာင္းေကာင္း မတတ္ေသာ ကားေမာင္းသမားမ်ား အလြယ္တကုူနားလည္ေစရန္ သတ္ပံု မမွန္ ေသာ္လည္း ေရးၿပထားရေႀကာင္း၊ အကယ္၍ “ၿဖည္းၿဖည္း”ဆိုသည္ကို စာေကာင္းေကာင္းမ တတ္ေသာ ကားေမာင္းသမားက ဘာပါလိမ ့္ဟုစဥ္းစားေနခိုက္ ကားအရွိန္မသတ္နိုင္သၿဖင့္ ေက ်ာင္းသူေက်ာင္းသား ကေလးငယ္မ်ားကို ဝင္တိုက္နို္င္ေႀကာင္းေထာက္ၿပပါသည္။ ၎ဆင္ေၿခမွာလည္း ယုတၱိရွိေသာေႀကာင့္ လက္ခံႀကပါသည္။
ယခုမွာမူ ၿမန္မာစာနယ္ဇင္း အားလံုးေလာက္က သတ္ပံု အမွားၿဖင့္ “ခေလး” ဟုေရးေနႀကသည္ကို ေတြ႔ေနရ၍ ၿမန္မာစာမပ ်က္ေစရန္ သတိေပးေဆာင္းပါးေရးရၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။
(ဈ) လ ်ွပ္စစ္ရထားလား၊ ဓါတ္ရထားလား။
ရန္ကုန္ၿမိဳ ့တြင္ လ ်ွပ္စစ္ရထားေၿပးဆြဲေတာ့မည္ဆိုေသာ ေခါင္းစဥ္ကုိ ဖတ္လိုက္ရသည္။ ဓါတ္ပံုကို ႀကည္ ့လိုက္ေသာအခါတြင္ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းနွင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္၍ သို ့မဟုတ္ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းေပၚတြင္ သံ လမ္းထည္ ့တပ္ထားၿပီးေမာင္းေနေသာ ရထားတြဲ သံုးတြဲေလာက္ကို ေတြ ့ရပါသည္။ ၎ရထားမ်ိဳးကို အဂၤလိပ္တို ့က Tram (သို ့မဟုတ္) Tramcar ဟုေခၚကာ အေမရိကန္တို ့က Streetcar ဟုေခၚၿပီး ဂ ်ာ မန္တို ့က Strassenbahn ဟုေခၚသည္။ “A streetcar name Desire” ဆိုေသာအေမရိကန္ ရုပ္ရွင္ကား သည္ ၆၀ ခုနွစ္မ်ားက အကယ္ဒမီဆုရသြားခဲ ့ဘူးပါသည္။ ၎ ရထားမ်ိဳး ဒုတိယကမာၻစစ္ မၿဖစ္မီ က ရန္ကုန္နွင့္မႏၱေလးၿမိဳ ့မ်ားတြင္ ရွိခဲ ့ဘူးသည္။ ၿမန္မာလို “ဓါတ္ရထား”ဟုေခၚပါသည္။ စာေရးသူတို ့ငယ္ စဥ္ကသင္ခဲ ့ရေသာ ေဒါင္းတံဆိပ္ၿမန္မာဖတ္စာ စာအုပ္တြင္လည္း ဓါတ္ရထားအေႀကာင္းပါပါသည္။
လ ွ်ပ္စစ္ရထားဆိုသည္မွာ လ ်ွပ္စစ္ဓါတ္အားသံုးစက္ေခါင္းကို အသံုးၿပဳ၍ ရထားတြဲ ၁၀တြဲေလာက္ကို ဆြဲၿပီး ရထားလမ္းေပၚတြင္ေၿပးေသာမီးရထားမ်ားၿဖစ္ပါသည္။ အခ်ိဳ ့လ ်ွပ္စစ္ရထားမ်ားမွာ တနာရီ မိုင္ ၂၀၀ ခန္႔ ့ၿမန္ေအာင္ ေမာင္းနိုင္သၿဖင့္ ၎တို ့ကို က ်ည္ဆံရထား (Bullet train )ဟုေခၚႀကသည္။ ဂ်ပန္ ရွိ “ရွင္းကန္းဆင္” ဟုေခၚေသာ ရထားနွင့္ ဂ ်ာမနီ ရွိ ICE (Inter City Express) တို ့မွာ အၿမန္ေၿပးလ်ွပ္ စစ္ ရထားမ်ားၿဖစ္သည္။ ထို ့ေႀကာင့္ လ ်ွပ္စစ္ရထားနွင့္ ဓါတ္ရထားမတူပါ။ လ ်ွပ္စစ္ရထားက မီးရထား လမ္းေပၚတြင္ေၿပး၍ မီးရထားဘူတာရံု မ်ားတြင္ ရပ္သည္။ ေမာ္ေတာ္ကားထက္ၿမန္သည္။ ဓါတ္ရထားက ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းေပၚတြင္ သံလမ္းနွင့္ေၿပးသည္။ အမ်ားဆံုး ၃ တြဲ ခန္ ့သာပါၿပီး ကား၏ အၿမန္နွုံး ေလာက္ပင္ ရွိသည္။ အခ်ိဳ ့မွာ ကားထက္ေႏွးသည္။ ထိုေႀကာင့္ ယခု ရန္ကုန္ကမ္းနားလမ္းတြင္ အစမ္း ေၿပး ဆြဲေနေသာရထားမ်ားမွာ Tram ေခၚ ဓါတ္ရထားမ်ားသာၿဖစ္ပါေႀကာင္း။
(ည) အမ်ိဳးသမိီးမ်ားကို လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေခါင္းပံုၿဖတ္သူအမ်ိဳးသမီးတဲ ့။
အထက္ပါေခါင္းစဥ္ကို ေတြ ့လိုက္ရသၿဖင့္ စာေရးသူမွာ ဘာကို ဆိုလိုထားမွန္းမသိ၍ ၍ ေအာက္မွ သတင္းကို ဖတ္ႀကည္ ့ရာတြင္ ေက ်းလက္ေဒသမ်ားမွ မသိနားမလည္သူ မိန္းမရြယ္မ်ားကို ၿမိဳ ့ႀကီးမ်ား သို ့ဖ ်ားေယာင္းေခၚယူလာၿပီး ၿပည္ ့တန္ဆာလုပ္ခိုင္းေနေသာမိန္းမႀကီး တေယာက္အေႀကာင္း ၿဖစ္ေန ပါသည္။ ထိုကဲ ့သို ့လုပ္သူမ်ားကို ၿမန္မာဘာသာစကား၌ ဖာေခါင္းဟူ၍ ၎၊ ဇိမ္ေခါင္းဟုူ၍၎၊ ၿပည့္ ့တန္ဆာေခါင္းဟုူ၍၎၊ နတ္ထိန္းဟူ၍၎ ေခၚႀကပါသည္။ ဥပမာ ဇိမ္ေခါင္းသည္ ေယာက ်ာၤးၿဖစ္လ ်ွင္ ဖာေခါင္းဟုေခၚ၍ မိန္းမၿဖစ္လ ်ွင္ ဖာေခါင္းမ ဟုေခၚသည္။ ၎အသံုးအႏႈန္းမွာႀကမ္းသည္ဟုထင္လ ်ွင္ ဇိမ္ေခါင္း၊ ဇိမ္ေခါင္းမ ဟုသံုးႀကသည္။ တခ်ိဳ ့ကလည္း ဇိမ္ေခါင္းမကို ဘန္းစကားနွင့္ “မာမီႀကီး” ဟုေခၚ ႀကပါသည္။
ေဝါဟာရအသစ္ထြင္ ဆရာတို ့၏လက္ခ်က္မွာ ျမန္မာတို႔ပင္နားမလည္ႏိုင္ေသာေဝါဟာရအသစ္ မ်ားေပၚ လာျခင္းပင္။
(ဋ) ဘုန္းႀကီးေဟာင္းတဲ ့။
ၿမန္မာစကားတြင္ ဘုန္းႀကီးလူထြက္ဟူေသာအသံုးအႏွံုးသာရွိပါသည္။ ဘုန္းႀကိီးေဟာင္းေသာ အသံုး အ ႏႈန္းမရွိပါ။ ဘုန္းႀကီးလူထြက္မ်ားက သူတို႔ကိုယ္ကိုသူတို႔ “လူျပန္ေတာ္”ဟုသမုတ္ၾကပါ၏။ ဘုန္းႀကီး လူထြက္မ်ားကို ေနာက္ၿပီး စာခ်ိဳးထားေသာ “အုန္းသီး တူနွက္ေတာ့ အဆန္ေခ်ာင္သည္။ ဘုန္းႀကီး လူထြက္ေတာ့ ဥာဏ္ေခ်ာင္သည္။” ဆိုေသာ စကားပံုေယာင္ေယာင္ ဘာေယာင္ေယာင္ကိုေတာ့ၾကား ဘူးပါသည္။။ စာေရးသူသည္ အသက္၇၀ထဲေရာက္ေနပါၿပီ။ ဘုန္းႀကီးလူထြက္ဆိုေသာစကားလံုး၊ “လူျပန္ေတာ္” ဟူေသာေဝါဟာရတို ့ကိုသာႀကား ဘူးပါသည္။ ဘုန္းႀကီးေဟာင္းဆိုသည္ကိုေတာ့ တခါမွ လည္းမႀကားဘူး၊ မဖတ္ဘူးပါခင္ဗ်ာ။ အဂၤလိပ္စကား Ex-priest , Former Priest တို ့ကို ၿမန္မာလို ေသာက္ရမ္းဘာသာၿပန္လိုက္ဟန္တူပါသည္။
(ဌ) ညီအစ္ကို၊ ေမာင္နွမ၊ ညီအစ္မ၊ အေခၚအေဝၚမ်ား။
ၿမန္မာဘာသာစကားအစစ္တြင္ ရွိေသာညီအစ္ကို၊ ေမာင္နွမ၊ ညီအစ္မဆိုေသာအသံုးကို ႀကည္ ့ၿခင္း အားၿဖင့္ ညီႏွင့္ အစ္ကိုသည္ ေယာက ်ၤားမ်ားအတြက္သာသံုးေသာ နာမ္မ်ားၿဖစ္သည္။ ဥပမာ၊ “သူက ကြၽန္ေတာ့္အစ္ကိုပါ။ ဒီေကာင္ေလးက ကြၽန္ေတာ့္ ညီပါ” ဆိုေသာအသံုးမ်ားမွာ သဒၵါမွန္သည္။ ေမာင္ နွမဟူေသာ စကားကို ေထာက္၍ ၎စကားလံုးသည္ ဆန္ ့က်င္ဘက္လိင္မ်ား၌ သံုးေသာစကား ၿဖစ္ သည္။ ယခုေခတ္လူအမ်ားစုေၿပာေနႀကေသာ “သူက ကြၽန္ေတာ့္ ညီမပါ။ သူက ကြၽန္မ အစ္ကိုပါ ” ဆို ေသာအသံုးမ်ားသည္ အမွားမ်ားၿဖစ္သည္။ ေယာက ်ၤားတေယာက္သည္ မိမိေအာက္ငယ္ေသာ မိန္းက ေလးကို အမ်ိဳးေတာ္ေႀကာင္းၿပလို လ ်ွင္ “သူက ကြၽန္ေတာ္ ့ႏွမေလးပါ” ဟု ေၿပာမွ သဒၵါမွန္သည္။ “ဒီမိန္းကေလးက ကြၽန္ေတာ့္ညီမ” ဟုေၿပာသည္မွာ အားလံုးနားလည္ႀကေသာ္လည္း သဒၵါမွားေနသည္။ “ႏွမ ေပးေယာက္ဖ”ဆိုေသာစကားသာရွိၿပီး “ညီမေပးေယာက္ဖ”ဆိုေသာစကားမရိွသည္ကိုၾကည့္၌လည္း သိႏိုင္ပါသည္။ အမ်ိဳးသမိီးတေယာက္ကလည္း “သူက ကြၽန္မ အစ္ကိုပါ” ဟုေၿပာလ ်ွင္ ယခုေခတ္တြင္ အားလံုးနားလည္ နိုင္ေသာ္လည္း သဒၵါအရ မမွန္ပါ။ “သူက ကြၽန္မ ရဲ ့ေမာင္ႀကီးပါ။ သူက ကြၽန္မ ရဲ႕ ့ေမာင္ငယ္ပါ” ဟုဆိုမွ ၿမန္မာစကားစစ္စစ္မည္ပါ၏။ မႏၱေလးေစ ်းခ်ိဳသူတို ့ က ်ိန္ေလ ့ရွိေသာ “ေမာင္ ႀကီးနွမ က်ားကိုက္ရ ပါေစရဲ ့ရွင္၊ ေစ ်းအမွန္ပါ၊ ပို မေၿပာပါဘူး။” ဟူေသာစကားက ၿမန္မာမင္း၏ ေန ၿပည္ေတာ္ၿဖစ္ခဲ့ဘူးေသာ မႏၱေလးသူမႏၱေလးသားမ်ား၏ ၿမန္မာစကားအသံုးကို သိနိုင္ပါသည္။
ညီအစ္မဆိုေသာ စကားရွိသၿဖင့္ ညီမႏွင့္အစ္မသည္ မိန္းမခ်င္းအတြက္ သံုးေသာစကားၿဖစ္သည္။ “သူက ကြၽန္မ ရဲ႕ ညီမပါ၊ သူက ကြၽန္မ ရဲ႕အစ္မပါ” ဆိုေသာ အသံုးအႏႈန္းမွာမွန္သည္။ ၿမန္မာစစ္စစ္မ်ားေနရာ အထက္အညာေဒသမွ အညာသူအညာသားမ်ား ေရွးေဟာင္းၿမန္မာစကားကိုသံုးေနေသာ ရခိုင္မ်ား၏ အသံုးအႏႈန္းတို ့နွင့္ နွိုင္းယွဥ္ႀကည္ ့လ ်ွင္ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္းေပၚလာပါလိမ္ ့မည္။
အထက္အညာေဒသဘက္တြင္ အေခၚအေဝၚကိုႀကည္ ့၍ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္ပံုကို သိနိုင္သည္။ ဥပမာ ဘႀကိီးနွင့္ ဘေဒြး (ဘေထြး)တို ့သည္ အေဖ၏ အစ္ကိုနွင့္ညီၿဖစ္ေႀကာင္းကိုၿပၿပီး ဦးႀကီး နွင့္ဦးေလးတို႔ ့သည္ မိခင္၏ေမာင္ႀကိီးနွင့္ေမာင္ငယ္ၿဖစ္ေႀကာင္းကိုၿပသည္။ မိႀကီးသို ့မဟုတ္ေဒြးႀကီးသည္ အေမ၏ အစ္မ ၿဖစ္ေႀကာင္း၊ မိေဒြး ( မိေထြး)သို ့မဟုတ္ ေဒြးေလးသည္ အေမ၏ညီမၿဖစ္ေႀကာင္းကိုၿပသည္။ “အေမေက ်ာ္၍ ေဒြးေတာ္လြမ္း” ဟူေသာ စကားပံုကို ႀကည္ ့ပါ။ အရီး (ႀကီး )သို ့မဟုတ္ ႀကီးေတာ္ နွင့္ အရီးေလးတို ့မွာ ဖခင္၏ အစ္မနွင့္နွမ ၿဖစ္ေႀကာင္းၿပသည္။
” ေဆြ” ေဆြ၇ ဆက္ “မ်ိဳး” ၇ ဆက္ဟူသည္မွာ မိမိအထက္ကလူမ်ားကို “ေဆြ” ဟုေခၚ၍ မိ္မိ ေအာက္က လူ မ်ားကို “မ်ိဳး” ဟုေခၚသည္။
ေဆြ ၇ ဆက္မွာ ဘ၊ ဘိုး၊ ေဘး၊ ဘီ၊ ဘင္၊ ေဘာင္၊ ေဘာ္ ဟူ၍ ရွိၿပီး မ်ိဳး ၇ ဆက္မွာ သား၊ ေၿမး၊ ၿမစ္၊ တီ၊ တြတ္၊ က ်ြတ္၊ က ်ြတ္ဆက္ ဟူ၍ ရွိသည္။
ၾကာလွ်င္ ျမန္မာစာႏွင့္ အသံုး ပ်က္ပါေတာ့မည္ ျဖစ္သျဖင့္ ေစတနာျဖင့္ ဤသတိေပး ေဆာင္းပါးကို ေရးရျခင္း ျဖစ္ပါေၾကာင္း။
မွတ္ခ်က္။ ကဝိလကၡဏာသတ္ပံုက်မ္းလာ သတ္ပံုသတ္ၫႊန္းမ်ားကိုသာသံုးထားပါေၾကာင္း။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
I agree with some of them but I think you re just too picky. We always used the word nyi ma for sister. And if people translate the queen wrong, it s not the end of the works. I would rather meditate than be picky if I m lucky enough to live till age 70.
Thanks for your very good article OMG 2.
Would appreciate if you could send your previous article OMG 1 ( bitte in pdf format, please ) as I had lost it, when my last computer crashed.
Thanks & best regards
MMK
I mean end of the world. Not end of the works. Many things are important but we can’t be picky about everything
ဟိုတေလာကေတာင္ အသိ တစ္ေယာက္ ၿပလို႔ ထူးဆန္းတဲ႔ စာေၾကာင္း တစ္ခု ေတြ႕ေသးတယ္ အန္ကယ္။ ေရးထားတာက ကံစမ္းမဲဖြင္႔ပြဲကို ရွင္ရွင္ဟုန္ဟုန္ က်င္းပေပးပါမည္လို႔ ေရးထားတယ္။ ရွင္ရွင္ဟုန္ဟုန္ ဆိုတာ ဘာကို ေၿပာတာမွန္း မသိဘူး။ တရုတ္စကားကေန တိုက္ရိုက္ ယူသံုးတာလား ကိုယ္တိုင္ ထြင္ထားတာလား မသိေတာ႔ဘူး။ Human resources department ကို လူ႕စြမ္းအား အရင္းအၿမစ္ဌာနလို႔ ဘာသာၿပန္တာလည္း ေတြ႕ဖူးတယ္။
ကိုစံလွႀကီးေရ။
ျမန္မာစကားမွာ “အရွိန္အဟုန္”ဆိုတာရွိၿပီး “ပြဲေတာ္ကိုအရွိန္အဟုန္မပ်က္ဆက္လက္က်င္းပမည္”ဆိုရင္ သဒၵါမွန္ၿပီးလူတိုင္းနားလည္မည့္ဝါက်ပါ။
အန္ကယ့္အထင္မွာေတာ့ ေဝါဟာရ အသစ္ထြင္ဆရာက “ရိွန္ရွိန္ဟုန္ဟုန္” ဆိုတဲ့ႀကိယာဝိသသနသစ္ကို (“အေသာက္အစား”နဲ႔ “ေသာက္ေသာက္စားစား တို႔ “အဆဲအဆို” နဲ႔ “ဆဲဆဲဆိုဆို” ပံုမ်ိဳးဖမ္းၿပီး) ထြင္လိုက္ဟန္ရွိပါတယ္။ အဲဒီ “ရိွန္ရွိန္ဟုန္ဟုန္” ကိုလည္း သတ္ပံုမွန္ေအာင္မေရးေတာ့ “ရွင္ရွင္ဟုန္ဟုန္” ျဖစ္ၿပီး တရုတ္စကားးသံထြက္သြားတယ္လို႔ထင္ပါတယ္။
For me someone who is having a stroke or heart attack is the life and death. Someone who is introducing his sister as nyi ma is not. But I m glad there re people with plenty of time in the world to worry about those issues.
Someone who introduces his sister as ‘nyima’ would not be a problem for most of us although it may not be (as KMS suggests in, let’s say, controversy) perfectly corret. But if someone introduces his sister as ‘mainma’ (woman, as sister is also a mainma by gender) that would be a serious problem for all of us – those with human instinct – since speech reflects the speaker’s mind and vice versa. Unfortunately disfiguration or rather devolution of Burmese language (both writen and speeches) is eminent during last couple of decades and is now a days close to that stigma which is obvious and should be concerned. Those like saya KMS who care to share their time, knowledge and most importantly sensible contribution, shedding some light on those in the dark unknowingly or otherwise, should be commendable. I for one humbly expect more of such an artical with ample food for thoughts.
ျမန္မာစာ အသံုးအႏႈန္း အမွားေတြကေတာ့ တင္းၾကမ္းပါပဲဗ်ာ။ တခုုတ္တရ ေရးေဖာ္ရလို႔ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ဆက္ေရးၿပီး အေတာ္စံုတဲ့အခါက်ရင္ စာအုပ္ထုတ္ပါ။
Hopefully people won’t be that dumb to introduce sister as wife. We can’t be picky in daily life. Overall who re we to judge others? It s all mind and matter. There s only organ and object. If we re mindful , there are no such thing as myself, my wife, my business. We can talk about this, that and the other and can argue all day long and nothing can come of it. Even lord Buddha doesn’t waste time talking about the beginning of the universe etc etc because there s no use arguing about those issues. If I have extra time I ll volunteer at a free clinic but I won’t pick on small things. It s not life and death matter to call your sister nyi ma.
If patients come to me and their grammar is not correct, i m not going to complain about that. We see patients and type on the computer at the same time to document, so what we re typing might not be the most correct and there might be spelling error but that s not imp because we just need the info. And there is limitation of time.The patient s telling you many things and you re typing many things and asking questions and explaining things while trying to show empathy and compassion. I ll never put down anyone who can’t talk the best language. That s my point. I m sure some words and usages re being messed up but to tell people that calling sister nyi ma is wrong is a bit much. I feel that there re more important things to do in the world.